Powracając do estetyki kantowskiej autorka przygląda się wypowiedziom Kanta i stara się prześledzić możliwe pożytki płynące z wprowadzonego przez niego pojęcia „idei estetycznych”. Zasugerowane zostały także możliwe związki pomiędzy tą [źródłową] ideą a koncepcjami estetyki Rogera Scrutona raz Robina G. Collingwooda i odpowiednio ich pomysłami dotyczącymi doświadczenia wyobrażeniowego (Collingwood) oraz rozumienia i poznania za pomocą wyobraźni (Scruton).

Celem niniejszego artykuły jest przedstawienie roli związków kojarzeniowych wyobraźni w Hume`owskiej nauce o naturze ludzkiej. Zagadnienie to analizuję na gruncie jego rozważań teoriopoznawczych, etycznych i estetycznych. Hume był pierwszym myślicielem, który tak szeroko próbował wykorzystać asocjacjonizm do opisu najważniejszych sfer aktywności ludzkiej, a przy tym był przekonany, że jest to jego największe naukowe osiągnięcie. Wskazanie na sposoby, w jakie wyobraźnia łączy ze sobą poszczególne idee, pozwoliło mu wyjaśnić mechanizmy nią rządzące jako część jego modelu ludzkiej natury.

Wczesny Descartes dokonuje radykalnego usunięcia z rozważań filozoficznych problemu poznania boskiego. Rekonstrukcja wielowiekowej tradycji średniowiecznej ukazała, że daleko idąca racjonalizacja opisu boskiego poznania prowadzi nieuchronnie do groźnej aporii dotyczącej statusu idei-przedmiotu w boskim intelekcie. Zwolennikiem uproszczenia na gruncie metafizyki był Duns Szkot, który dość zdecydowanie porzucił dziedziczony od Platona problem wzorów idei na rzecz wolnego, absolutnego i rozumnego przyczynowania o dominującym charakterze sprawczym. Zgodnie z dystynkcją wprowadzoną przez św. Tomasza, oprócz zagadnienia samych wzorów-rzeczy pojawia się oddzielny problem statusu (...) ogólnych praw rozumnego stwarzania. W obliczu niejasności otwierających możliwość poddania Boga takim prawom, Descartes jako pierwszy umieszcza tzw. prawdy wieczne w dystansie przyczynowym uznając później za „wrodzone” wyposażenie ego. W ten sposób uzyskujemy jasność co do ewentualnej skończoności lub nieskończoności nowego podmiotu. Jak pokazał Kartezjusz w Regułach, samo konstytuowanie przedmiotów Mathesis ma zasięg nieograniczony, choć sprawująca je władza podmiotowa doświadcza swej skończoności dwojako: po pierwsze, w ograniczeniu trwania oczywistości uporządkowanego szeregu ; po drugie, we wtórności względem prawd wiecznych, które choć wytwarzane przez mens, są jednocześnie uprzednio ustanowione. Poszukiwane przez nas związki pomiędzy średniowiecznymi teoriami poznania boskiego a nową teorią przedmiotowości potwierdziły złożoność badanego przełomu myślowego. Choć można mówić o podobieństwach zarówno opisywanych struktur poznawania, jak też używanych pojęć, teoria Descartes’a jest do nich niesprowadzalna. Choć w swej konstrukcji przedmiotu Mathesis, podmiot stycznie zdaje się imitować boskie intellectio, to jednak natychmiast uświadamia on sobie i opisuje własne ograniczenia. Pamiętać należy, że nie jest to ostatnie słowo Descartes’a, który kwestie z pogranicza epistemologii i teologii podejmie z nowymi siłami począwszy od Medytacji o pierwszej filozofii, centralnym zagadnieniem stanie się jednak nie tyle autonomiczny podmiot, co raczej idea nieskończoności. (shrink)

John Venn w Formal Logic zbudował pewien system sylogistyki, będący jedną z realizacji idei kwantyfikacji orzeczników. Interesującą rekonstrukcję tego systemu zaproponował V.I. Markin. Markin posługuje się pięcioma funktorami pierwotnymi {aa,ai,ia,ii,e}. Wyrażenia elementarne SaaP,SaiP,SiaP,SiiP oraz SeP są czytane odpowiednio: wszelkie S są wszelkimi P, wszelkie S są pewnymi P, pewne S są wszelkimi P, pewne S są pewnymi P oraz żadne S nie są P.Markin podaje aksjomatykę dla tego systemu. Proponuje też reguły translacji jego formuł na język sylogistyki klasycznej, o (...) aksjomatyce Łukasiewicza {SaS, SiS, MaP/\SaM ε SaP, MaP/\MiS ε SiP} oraz reguły translacji odwrotnej.To sformułowanie sylogistyki Venna można uprościć przez przyjęcie konwencji notacyjnej:SφΨP / SφP/\PΨS SφP/\PΨS / SφΨP dla φ,Ψε{a,ι}.Proponowana jest nowa aksjomatyka dla sylogistyki Venna z mocnym rozumieniem zdań szczegółowo-twierdzących. Badane są związki logiczne między sylogistyką Venna i systemem Łulasiewicza. Zostaje sformułowany system z mocnym rozumieniem zdań szczegółowo-twierdzących. Podany jest dowód, że systemy SI i SL są równowane. (shrink)

John Venn w Formal Logic zbudował pewien system sylogistyki, będący jedną z realizacji idei kwantyfikacji orzeczników. Interesującą rekonstrukcję tego systemu zaproponował V.I. Markin. Markin posługuje się pięcioma funktorami pierwotnymi {aa,ai,ia,ii,e}. Wyrażenia elementarne SaaP,SaiP,SiaP,SiiP oraz SeP są czytane odpowiednio: wszelkie S są wszelkimi P, wszelkie S są pewnymi P, pewne S są wszelkimi P, pewne S są pewnymi P oraz żadne S nie są P.Markin podaje aksjomatykę dla tego systemu. Proponuje też reguły translacji jego formuł na język sylogistyki klasycznej, o (...) aksjomatyce Łukasiewicza {SaS, SiS, MaP/\SaM ε SaP, MaP/\MiS ε SiP} oraz reguły translacji odwrotnej.To sformułowanie sylogistyki Venna można uprościć przez przyjęcie konwencji notacyjnej:SφΨP / SφP/\PΨS SφP/\PΨS / SφΨP dla φ,Ψε{a,ι}.Proponowana jest nowa aksjomatyka dla sylogistyki Venna z mocnym rozumieniem zdań szczegółowo-twierdzących. Badane są związki logiczne między sylogistyką Venna i systemem Łulasiewicza. Zostaje sformułowany system z mocnym rozumieniem zdań szczegółowo-twierdzących. Podany jest dowód, że systemy SI i SL są równowane. (shrink)

The aim of the article is to present the economic thought of Mohandas Karamchand Gandhi with respect to ethical aspects. There are lots of statements and remarks about the relations of ethics and economics in Gandhi’s writings. In his opinion, both areas should be treated as integrated. That is why it is worth analysing Gandhi’s views on various economic matters. Only a selected presentation was possible because it was difficult to find cohesion in his socio-economic system. One of the hypothesis (...) underlined is that it is even risky to write about Gandhi’s united system. Generally his economic thought was not a part of economics as a discipline. Nevertheless it is not a reason to relinquish studies of it. Because of the fact that many remarks linked with microand macroeconomics are of considerable value, they can be used to research economic changes in India in 20th century or to study the attitude of Indian society towards those changes. The main source of the paper was the autobiography ‘The Story of My Experiments with Truth’ published in 1925. More of Gandhi’s economic thought can also be found in the work ‘Hind Swaraj’ from 1909 and in the lecture ‘Does Economic Progress Clash with Real Progress?’ from 1916. (shrink)

Celem pracy jest podanie reguł semantycznych dla logik, w których funkcjonują obok siebie funktory modalne i funktory deontyczne. Idea wspólnego traktowania tych funktorów. a w szczególności badania związków między nimi, została zapoczątkowana jeszcze w 1671 r. przez Leibnitza w "Elementa juris naturalis". Autor rozróżnia trzy następujące koncepcje dotyczące wzajemnych relacji między rozważanymi dwoma rodzajami funktorów logicznych: 1) koncepcję Leibnitza, wg. której konieczność implikuje obowiązek; 2) koncepcję, w której konieczność jest nieporównywalna z obowiązkiem; 3) zmodyfikowaną koncepcję [2] drogą pomysłowej modyfikacji znanej (...) semantyki Kripkego - autor wprowadza dodatkowe rozróżnienie światów na pozytywne i negatywne. Interesująco wypadają też porównania reguł semantyk dla trzech wymienionych wyżej koncepcji i rozważania wzajemnych powiązań czterech pojęć deontycznych: silnego obowiązku, silnego zakazu, słabego przyzwolenia i słabej "dowolności" - okazuje się, że spośród szesnastu możliwych relacji aż osiem spełnionych jest równocześnie we wszystkich trzech semantykach, Artykuł kończą uwagi na temat możliwych konsekwencji i zastosowań zaprezentowanego materiału. (shrink)

This study points to two kinds of relationship between justice and equality: the relationships between the concept of justice and equality, and the relationships between different formulae of justice adopted in social life and the formula of justice based on simple egalitarianism or on the modified formula of egalitarianism. Aristotelian distributive justice postulates identical treatment of similar people, and the controversy arises when it is being decided by virtue of what characteristics similar people are to be treated identically or how (...) differently people should be treated if they possess the relevant characteristic in different degrees. The viable moral doctrines of today accept egalitarian formulae only partially, and for various reasons. The opinions of the society that there is a required dependence of the compound formulae of justice on egalitarian formulae are rather fluid and susceptible to persuasion. (shrink)

Autorka analizuje, z punktu widzenia filozofii kultury, historyczną i współczesną kwestię relacji między religią a techniką. W wyniku tego filozoficznego namysłu stwierdza, że relacja ta może przyjmować cztery różne postaci. Zaprezentowana typologia relacji między religią a techniką staje się następnie narzędziem do znalezienia odpowiedzi na pytanie, czy religie światowe w ich wymiarze światopoglądowym i instytucjonalnym mogą odnieść się w sposób konstruktywny (a nie wyłącznie pesymistyczno-krytyczny) do coraz bardziej skomplikowanych zagadnień cywilizacyjnych z przełomu XX i XXI wieku.

The paper discuss the early age of forming social and economic catholic teaching in XIV–XVI. Appearing of economy from the area of theology was discussed as phenomenon of school from Salamanca and the influence scholastic on Adam Smith. The separation of economy and theology on the contrary was discussed as phenomenon of liberal project of state and market economy. The conclusion is, that economics as a science of separated aspects of human life is a subsidiary discipline of social catholic teaching.

Пособие посвящено историческому и теоретическому исследованию естественно-правовых концепций. Для студентов, аспирантов и преподавателей юридических вузов.

Svoeobrazie drevnerusskoĭ filosofskoĭ mysli -- Osnovnye napravlenii︠a︡ drevnerusskoĭ mysli -- Prilozhenie. Pami︠a︡tniki religiozno-filosofskoĭ mysli Drevneĭ Rusi.

razdel I. Istoriko-filosofskie issledovanii︠a︡ -- razdel II. Filosofskie i sot︠s︡ialʹno-politicheskie problemy -- razdel III. Istorii︠a︡ v lit︠s︡akh.

The article deals with the main tendencies in the studies of Russian neo-Kantianism in Poland. Although the number and quality of research in the history of Russian neo-Kantianism still cannot be equated with those of the history of German neo-Kantianism, the situation of these studies is constantly changing for the better. The authors mark the undeniable progress in the studies of Russian neo-Kantianism in Poland in the recent years: there are monographs, articles, collections, research projects on particular thinkers or themes (...) related to the history of Russian neo-Kantianism. The authors consider A. Noras’s idea of the development of neo-Kantianism into post-neo-Kantianism rather heuristic. One of the main features of this development is the ontologization of the cognitive process. This “ontological turn”, typical of Russian neo-Kantianism, in particular as represented by S. Hessen, V. Sesemann, B. Jakovenko, is, on the one hand, the hallmark of the entire Russian philosophy and, on the other, it brings together the philosophical efforts of Russian neo-Kantians and the conception of the author of the “new ontology” – N. Hartmann. (shrink)

Informatycy zajmujący się problematyką algorytmów ewolucyjnych twierdzą, że miał miejsce transfer idei z biologii do informatyki, tzn. że ustalenia biologii ewolucyjnej stały się inspiracją do powstania tych algorytmów i że działają one analogicznie do procesów ewolucyjnych zachodzących w świecie przyrody. Jeśli jest tak faktycznie, to warto odpowiedzieć na pytanie, w jakim zakresie następuje przeniesienie ustaleń z biologii ewolucyjnej do działu informatyki zajmującego się algorytmami ewolucyjnymi. Zadanie to stanie się możliwe po uprzednim zreferowaniu sposobu działania algorytmów ewolucyjnych.