Celem niniejszego artykuły jest przedstawienie roli związków kojarzeniowych wyobraźni w Hume`owskiej nauce o naturze ludzkiej. Zagadnienie to analizuję na gruncie jego rozważań teoriopoznawczych, etycznych i estetycznych. Hume był pierwszym myślicielem, który tak szeroko próbował wykorzystać asocjacjonizm do opisu najważniejszych sfer aktywności ludzkiej, a przy tym był przekonany, że jest to jego największe naukowe osiągnięcie. Wskazanie na sposoby, w jakie wyobraźnia łączy ze sobą poszczególne idee, pozwoliło mu wyjaśnić mechanizmy nią rządzące jako część jego modelu ludzkiej natury.

Artykuł ma na celu przedstawienie poglądów Kartezjusza dotyczących związków między postrzeżeniami zmysłowymi a ideami nabytymi. W związku z tym, że zagadnienia te były przez autora Medytacji opracowywane przez wiele lat i ujmowane z odmiennych perspektyw, zestawiam tutaj poszczególne ich ujęcia z najważniejszych pism. Analizy przeprowadzone są zgodnie z chronologią powstawania dzieł, dlatego autor rozpoczyna je od pism fizykalnych, przez metafizyczne i dotyczące anatomii człowieka, by skończyć na psychologicznych. Takie ujęcie tematu pozwala ukazać zmianę podejścia Kartezjusza do omawianego problemu od jego (...) naturalistycznego stanowiska do immanentyzmu. A jednocześnie umożliwia zasygnalizowanie istnienia nieusuwalnego na gruncie jego filozofii rozdarcia między opisywanym przezeń rozciągłym fizykalnym światem a treścią umysłu. (shrink)

Author: Warzonkowski Krzysztof Title: EDMUND BURKE’S AESTHETIC THEORY IN THE LIGHT OF THE AESTHETICS OF KANT (Koncepcja estetyczna Edmunda Burke’a w świetle Kantowskiej estetyki) Source: Filo-Sofija year: 2005, vol:.5, number: 2005/1, pages: 65-90 Keywords: BURKE, KANT, KANTIAN AESTHETIC Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The attempts to justify aesthetic judgments, searching the conditions of their validity as well as effords of grasping the essence of beauty have inspired the works of many (...) philosophers. In the present article two philosophical traditions are compared: empiricism of Edmund Burke and transcendental philosophy of Immanuel Kant. In this way different consequences of the basic presumptions underlying the aesthetic theories can be easily found. The aim of the article is to stress the differences. More specifically the different questions to which both philosophers sought proper answers are pointed: Burke’s question of the objective qualities causing the experience of beauty and sublimity and Kantian problem of possibility of the purely aesthetical judgment. Also the difference of the concept of taste is examined. Finally the Burke’s aesthetics is criticised on the grounds of Kant’s concept of the reflexive power of judgment. (shrink)

In the article I focus on a few philosophical issues which are characteristic for Fukuyama’s theory, such as: historicalness, idea of common history, freedom, human nature and thymos, being the component of human mentality propelling the course of history, according to Fukuyama’s reading of Plato. We are also able to take a look at the role of natural science in the development of history process and specific mechanism propelling human actions. The mechanism is Hegelian attitude of the struggle for recognition (...) in which an individual goes beyond its biological needs and base motives of actions, at the same time heading for the accomplishment of higher objectives. Reporting Fukuyama’s ideas I also try to verify his hypothesis concerning the end of history which has been approaching since the establishment of liberal democracy; in the further part of the article I try to verify how different his views on human nature are from those of such philosophers as Hobbes, Rousseau, finally Kant and Hegel. (shrink)

The aim of the article is to verify a thesis Fukuyama once advanced: the forthcoming end of history is related to the replacing of human need for appreciation by equality and mutual appreciation last men achieve in liberal democracies. I also analyze the conception of human nature which Fukuyama takes for granted and treats as the base for defining the essence of the last man. Another question I consider concerns the role of Platon’s thymos and can be stated as follows: (...) is it justified to draw such far reaching conclusions from the notion as Fukuyama does in The Las Man? To answer the question I confront Fukuyama’s reflections concerning thymos with Hobbes’ and Rousseau’s understanding of the notion, and the idea of the end of history with the idea of generation proposed by Jose Ortega y Gasset. (shrink)

The article explains the nature of the power of imagination conceived from the perspective of the evolution of the notion in the 17th and 18th century British empiricism. Taking as a starting point Hobbes’ materialistic and mechanistic philosophical system we reconstruct the change of thought in Locke’s, Berkley’s and finally in Hume’s analyses. At the same time we observe the increase of those philosophers’ interest in associational relations and change in perceiving the role these relations played in the process of (...) cognition as well as in the acts of imagination, anticipation or reasoning. (shrink)

The article presents an overview of Hume’s conception of the interdependencies between politeness and aesthetic taste. The reconstruction of his conception is limited to his essays. They contain a coherent image of the then world and the multitude of accurate observations and analyses which; in conjunction with the light style of these writings; allow a better understanding of the issue than the Treatise on Human Nature. In the article I focus on the process of the refinement of taste and acquisition (...) of good manners and politeness, their mutual support, and their economic and subjective determinants. (shrink)

Artykuł ma na celu przedstawienie poglądów Kartezjusza dotyczących związków między postrzeżeniami zmysłowymi a ideami nabytymi. W związku z tym, że zagadnienia te były przez autora Medytacji opracowywane przez wiele lat i ujmowane z odmiennych perspektyw, zestawiam tutaj poszczególne ich ujęcia z najważniejszych pism. Analizy przeprowadzone są zgodnie z chronologią powstawania dzieł, dlatego autor rozpoczyna je od pism fizykalnych, przez metafizyczne i dotyczące anatomii człowieka, by skończyć na psychologicznych. Takie ujęcie tematu pozwala ukazać zmianę podejścia Kartezjusza do omawianego problemu od jego (...) naturalistycznego stanowiska do immanentyzmu. A jednocześnie umożliwia zasygnalizowanie istnienia nieusuwalnego na gruncie jego filozofii rozdarcia między opisywanym przezeń rozciągłym fizykalnym światem a treścią umysłu. (shrink)

Author: Wawrzonkowski Krzysztof Title: AESTHETIC THEORY IN HUME’S SCIENCE OF HUMAN NATURE (Teoria estetyczna w nauce Hume’a o naturze ludzkiej) Source: Filo-Sofija year: 2006, vol:.6, number: 2006/1, pages: 207-222 Keywords: AESTHETIC THEORY, HUME, CONCEPTION OF BEAUTY, AESTHETIC JUDGMENTS Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail:The article deals with the problems of aesthetics found in two works of David Hume: Treatise of Human Nature and Of the Standard of Taste. Both works, being complementary (...) to each other, give the epistemological grounds for the theory aesthetics. On the basis of Hume’s Treatise I show the epistemological frame of the theory, compare two principal kinds of reasoning (demonstrative and metaphysical), and sketch the possibility of judgments concerning beauty. The conception of beauty developed in the work equals it with utility and place the phenomenon in the sphere of social relations. The conception is further compared with another one, fully explained in the later work Standard of Taste. The procedure allows of the critical analysis of the whole conception of aesthetics with special reference to the category of beauty and to aesthetic judgments. (shrink)

Elementy prawa Thomasa Hobbesa a jego zarzuty trzecie do Medytacji Kartezjusza W niniejszym artykule staram się przedstawić oś sporu pomiędzy Hobbesem i Descartesem na gruncie Medytacji, oraz jego najważniejsze momenty. Skupiam się przede wszystkim na analizie najważniejszych postawionych przez Hobbesa zarzutów i rekonstrukcji wybranych jego poglądów, które wówczas można było odnaleźć jedynie w The Elements of Law, Natural and Politic. Dzieło to było jego pierwszą większą i spójną próbą wypowiedzi na zagadnienia teoriopoznawcze i społeczne; staram się bronić tezy, że zrozumienie (...) treści Zarzutów wymaga znajomości owego dzieła. Dojrzała forma dzieła świadczy o tym, że Anglik już wówczas miał swoje poglądy przemyślane i mógł czuć się dość pewnie formułując z ich perspektywy uwagi krytyczne względem filozofii Descartes’a, której jak się wydaje mógł on niejedno zawdzięczać. (shrink)