Tematyka prepozytury szpitalnej w Zebrzydowicach jest ściśle związana z osobą Mikołaja Zebrzydowskiego, który w 1599 roku ufundował w rodowej siedzibie szpital dla 12 weteranów wojskowych, przede wszystkim dla tych, którzy należeli do bractwa żołnierskiego świętego Michała Archanioła założonego przez wojewodę w 1596 roku. W jego zamierzeniu przebywający tam chorzy mieli otrzymać odpowiednią opiekę zarówno dla ciała, jak i dla duszy, dlatego też zarząd przytułku oraz troskę o potrzeby pacjentów zostały powierzone miejscowemu proboszczowi, który był zarazem prepozytem tegoż szpitala. Z (...) class='Hi'>czasem okazało się, iż takie rozwiązanie nie zadowalało fundatora i ostatecznie zdecydował on o przekazaniu tego dzieła braciom bonifratrom, których sprowadził do Zebrzydowic z Krakowa w 1611 roku. W niniejszym artykule został ukazany jeden z etapów procesu poszukiwania lepszego sposobu na zarządzanie równocześnie fundacją i parafią, który Zebrzydowski spróbował wcielić w życie już w 1601 roku. Niepublikowany dotąd dokument biskupa Bernarda Maciejowskiego z 3 sierpnia 1601 roku, oblatowany w aktach czynności biskupa krakowskiego (edycja wraz z tłumaczeniem w aneksie), wprowadzał rozwiązanie dążące do utrzymania prepozytury kosztem miejscowej parafii, zaś osobą łączącą obie jednostki administracyjne miał być od tej pory prepozyt, a nie proboszcz. Dokument ten stanowi zarazem ciekawy przykład współpracy biskupa ze szlachtą w sprawach kościelnych, co było niezwykle istotne w ówczesnym systemie zależności pomiędzy kolatorami miejscowego kościoła a biskupem ordynariuszem, odpowiedzialnym za całość życia kościelnego na terytorium zarządzanej przez siebie diecezji. (shrink)

Dziennikarstwo branżowe ma istotne znaczenie dla tworzenia i użytkowania gier komputerowych (wideo), które stanowią podstawę jednego z przemysłów kształtującej się na początku XXI wieku gospodarki kreatywnej. Przedstawiciele mediów informują o postępach w pracach nad nowymi grami, testują je przed premierą, wskazują deweloperom wady i zalety ich produkcji. W ten sposób oddziałują na opinie użytkowników oraz opisują wydarzenia i trendy związane ze środowiskami zajmującymi się bezpośrednio grami, jak też z ich otoczeniem. Celem artykułu jest prezentacja studium przypadku modelu zarządzania zasobami ludzkimi (...) w internetowej redakcji zajmującej się tematyką gier komputerowych wchodzącej w skład dużego przedsiębiorstwa medialnego. * Industry specialized journalism is essential for the creation and use of computer (video) games. They are representing one of industries from creative economy which is emerging on early XXI century. Media representatives inform about the progress in development of new titles, test them before their release date, show developers the advantages and disadvantages of their productions, impact on user feedback and describe events and trends related to the communities directly involved in the games, as well as with their surroundings. The article aims to present a case study of human resources management model in the Internet editorial absorbed in topics connected to computer games which is a part of big media company. (shrink)

Every professionally managed project is performed accordingly to precise defined principles, methods and a plan. As well, IT projects, which are major business ventures globally these days, are governed with similar approach. Defining objectives and project framework, selecting resources, drafting schedules are a fundamental skills, which can be taught at every basic business course. It seems to be that it is enough to acquire appropriate knowledge in area of project management to be successful IT manager in spite of the size (...) and the type of the venture. Still, only 16% ERP projects are successful, 84% projects do not meet deadlines and business goals and 78% projects overrun budgets. By paradox, to solve above presented business, economic problem it is necessary to address it by developing axiological research. It is based on the principle that empathy is the third perspective that is build in to the well know Game Theory model which consists of two perspectives: trust and loyalty (Deutsch). In this case, in the process of selecting an appropriate type of the game, between a customer and a vendor, we have to base on a better understanding of needs and axiological profiles on both sites. In other words, if the business goal of the partner is better defined and understood and if it is assumed that the success of one site depends on the other, the final effect, by definition, is almost guaranteed. To achieved that, it is a must for every IT manager to work on developing, the so called business empathy instead of just useless promoting the assertive business philosophy. (shrink)

This article assesses cultural studies and the concept of organizational culture. Cultural studies, created at the University of Birmingham, focused mostly on the analysis of culture and its connections to authority. The Centre for Contemporary Cultural Studies created its own approach to hegemony, describing it as an interaction between elites and the power-deprived rest of the society. However, this situation is widely accepted and based on common agreement. CCCS used the theory of structuralism in order to obtain further insights to (...) the origins of culture. The author also describes the theory of organizational culture in order to present the culture of an enterprise as a way for national culture to manifest itself. In addition to this, an attempt is made to look at the organizational culture from the point of view of hegemony. (shrink)

The point of presented article is to show moderate time perspective, on the basis of various psychological and philosophical ideas. Philip Zimbardo in his, intellectually stimulating, book called „Paradox of time” tries to show and enunciate „problem” of 21st century, which is growing sense of „lack of time”. That connected is to unskillful time management. American social psychologist emphasise, that people doesn’t respect time given them and acts like they are immortal creatures. From a point of existential psychology human being (...) is in constant development. Balanced time perspective is there to help us constructively managing psychological time. Viktor Emil Frankl or Irvin Yalom emphasise in their phenomenal publications that human existence in time, cause certain obligations to self-development and designing its own future. (shrink)

Transfer Wiedzy W Ekonomii I Zarządzaniu Andrzej Klimczuk Wydawnictwo Uczelniane Akademii Morskiej W Gdyni (2011) .

W artykule tym rozważana jest kwestia zmienności Boga, której „pochodną” – biorąc pod uwagę stwierdzenie Arystotelesa, że „substratem” czasu jest ruch – jest tytułowy problem czasowości Boga. Aby uwyraźnić i uchwycić wiążące się z tymi zagadnieniami trudności i dylematy, odwołano się do teologii chrześcijańskiej, a w szczególności do problematyki stworzenia, objawienia, a także – co się z tym wiąże – wcielenia oraz zbawienia. Wyprowadzono wniosek, że należy przyjąć, iż w Bogu realizuje się zupełnie inna niż kauzalna zasada ruchu, stąd też (...) i struktura Jego zmienności musi być radykalnie odmienna. Ten domniemany rodzaj Boskiej czasowości można nazwać czasem absolutnym i uznać, że przypomina on coś, co z naszej ludzkiej perspektywy da się za Heglem określić teraźniejszą obecnością. (shrink)

Internet jest przestrzenią, która otworzyła nowe możliwości prezentowania dziedzictwa kulturowego. Wraz z rozwojem sieci użytkownicy zyskali dostęp do cyfrowych kopii książek, dzieł sztuki oraz wizualizacji 3D zabytkowych budowli i całych miast. Kontakt z kulturą za pośrednictwem mediów nigdy wcześniej nie był tak łatwy. Trudno nie docenić tych możliwości, szczególnie mając w pamięci niedawne czasy pandemii, kiedy to kontakt z kulturowym dorobkiem człowieka ograniczał się głównie do form online. Zasoby online to ogromny rezerwuar materiałów wszelkiego typu, z którego użytkownicy wybierają zazwyczaj (...) te odpowiadające ich zainteresowaniom i preferencjom. Na stronach i platformach internetowych można znaleźć bogaty wachlarz multimediów, tekstów, zdjęć, filmów, symulacji i rekonstrukcji, materiałów związanych z każdym okresem kulturowej i artystycznej działalności człowieka. Różne są też źródła, z których zostały one zaczerpnięte. Duża część materiałów to cyfrowe kopie dzieł sztuki, skany manuskryptów, starodruków, starych fotografii i filmów, udostępnione na oficjalnych stronach instytucji kultury: muzeów, bibliotek czy archiwów. Jeszcze liczniejszą grupę stanowią zasoby, które zostały udostępnione w Internecie w efekcie spontanicznych, oddolnych praktyk jego użytkowników, udostępniających materiały pochodzące z ich prywatnych zbiorów. Są to m.in. zdjęcia wykonane eksponatom muzealnym, pomnikom i zabytkom, a także filmy kręcone w historycznych miejscach. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na problem prezentacji w cyberprzestrzeni treści związanych z dziedzictwem kulturowym oraz korzyści, jakie płyną z digitalizacji zasobów dziedzictwa kulturowego1. Rzadko zwraca się przy tym jednak uwagę na zagrożenia związane z rozpowszechnianiem tych materiałów online. Te same technologie, które pozwalają na prezentowanie obiektów kulturowych w cyfrowych mediach, prowadzą często do przedstawień daleko odbiegających od ich oryginalnego wyglądu, a czasem – do dekontekstualizacji. Zbyt duże zaufanie do możliwości współczesnej technologii może w efekcie prowadzić do degradacji kultury. W tekście przedstawiono przykłady podstawowych problemów związanych z tym zagadnieniem. (shrink)

Badania nad twórczością Brunona Schulza, ze względu na brak ciągłości w zapiskach autobiograficznych, zaginioną korespondencję czy wreszcie nawet zaginione dzieła, nie od dziś przysparzają problemów badacz(k)om. Kompletne archiwum Schulza nie istnieje. Twórca, którego historia nie dysponuje kopią zapasową w postaci multimedialnych archiwów, zmienia się zatem w medialny byt, którego los jest nierozerwalnie związany z gestem tworzenia narracji. W ciągu ostatnich lat szczególnie dominującą narracją stała się ta wiążąca twórczość i całe życie Schulza z dyskursami kultury pamięci poświęconej Zagładzie. Poszukując znaczenia (...) archiwum w kontekście interpretacji dzieł pisarza i dyskursów biograficznych, autorka artykułu szuka odpowiedzi na pytanie dotyczące znaczenia luk w biografii Schulza i ich udziału w tworzeniu mitu pisarza poprzez referencje do teorii mediów i archiwistyki. Porównując biograficzne trendy z tymi dominującymi polską kulturę pamięci, tekst oferuje uaktualnione spojrzenie na twórczość Schulza oraz na sposoby pisania o pisarzach dwudziestolecia międzywojennego. Wykorzystując warsztat metodologiczny charakterystyczny dla badań medioznawczych, tekst udowadnia zasadność pozycjonowania prozy Schulza na szerszym socjopolitycznym i kulturowym tle Galicji początku XX wieku. Poprzez ponowną analizę takich tekstów, jak Wiosna czy Druga jesień, artykuł ukazuje twórczość pisarza jako multimedialne i komunikacyjne archiwum, którego jedną z płaszczyzn (istotnych dla prawidłowej interpretacji) jest ewokowanie kontekstów kulturowych związanych z dokładnie określonym czasem i przestrzenią. (shrink)

Niniejszy artykuł analizuje dowody zebrane z weneckich i genueńskich aktów notarialnych, sporządzonych na Cyprze w latach 1362–1458, w celu zbadania i omówienia relacji między niewolnikami domowymi lub służącymi (na ogół kobietami) a ich właścicielami (zazwyczaj mężczyznami). Niektóre z tych aktów były testamentami zawierającymi zapisy na rzecz niewolnych kobiet, które prawdopodobnie pozostawały w długotrwałych związkach seksualnych ze swoimi właścicielami, oraz na rzecz nieślubnych dzieci, które urodziły się z tych związków. Niektóre umowy o naukę zawodu sporządzone w Famaguście, głównym porcie na wyspie, (...) również dotyczą urodzonych przez niewolnice lub służące nieślubnych dzieci, które były przyuczane na koszt właściciela przez kilka lat do rzemiosła, aby po wyuczeniu mieć źródło zarobku na życie. Niektórzy właściciele zapisywali domy kobietom innym niż ich żony albo jako prezent, albo zastrzegając sobie w nich prawo do zamieszkania. Czasami zapisywano w testamencie majątek ruchomy, taki jak meble, pościel, srebro, cenne przedmioty, a nawet sumy pieniędzy. Najwyraźniej przynajmniej niektórzy panowie chcieli zapewnić swoim kochankom i nieślubnym dzieciom dobrobyt po własnej śmierci. Dla porównania: w Genui sytuacja przedstawiała się zgoła inaczej, gdyż tamtejsi panowie, którzy spłodzili nieślubne dzieci ze swoimi niewolnicami, często unikali łożenia za ich wychowanie. Jednak nawet na Cyprze troska panów o niewolników lub służących nie była standardową praktyką. Dowody z XV-wiecznej cypryjskiej kroniki Leontiosa Makhairasa pokazują, że niewolnicy byli czasem traktowani okrutnie, nawet do tego stopnia, że popełniali samobójstwa. (shrink)

Koncepcja ryzyka należy do podstawowych kategorii współczesnej medycyny. Wskazując na trzy typy ryzyka: środowiskowe, związane ze stylem życia i genetyczne, medycyna podkreśla zarazem osobistą odpowiedzialność za zdrowie i zarządzanie ryzykiem. Efektem jest redukcja złożonych problemów społecznych do perspektywy jednostkowej. Taka polityka kozła ofiarnego jest wzmacniana przez genetykę, która kreuje swoistą „optykę molekularną”. Akcentuje ona genetyczne predyspozycje chorób organicznych, zaburzeń psychicznych i zachowań ludzkich, przerzucając odpowiedzialność za zdrowie z państwa na jednostki. Twierdzi bowiem, że zdrowie czy choroba zależą zarówno od (...) praw biochemicznych i genetycznych, jak i od osobistych wyborów. Powszechność informacji sprawia, że trudno być nieświadomym ryzyka, zaś bierność i obojętność uznaje się za przejaw nieodpowiedzialności. I tak medycyna szerzy ideę, że choroby można uniknąć, i obliguje w ten sposób jednostki do poszukiwania wiedzy i niwelacji ryzyka. Odwraca to jednak uwagę od społecznych uwarunkowań chorób i maskuje konieczność reform. (shrink)

G.E.M. Anscombe znalazła w Etyce nikomachejskiej Arystotelesa pewną niekonsekwencję: Arystoteles zdaje się twierdzić, że cokolwiek wynika z namysłu, jest wyborem, i że słaby wolą może się skutecznie namyślać, ale i że — z drugiej strony — on nie wybiera. Anscombe znajduje rozwiązanie tej sprzeczności: Arystoteles powinien był, jej zdaniem, zaznaczyć, że by z namysłu wynikał wybór, to, ze względu na co się namyślamy, musiałby sam być przedmiotem uprzedniego wyboru. Badam to rozwiązanie i znajduję jego słabe strony, jak niebezpieczeństwo nieskończonego regresu, (...) trudność prześledzenia genealogii wyborów i nieosiągalność pierwotnego celu. Pomimo to próbuję je ulepszyć, poddając pod dyskusję, czy tego rodzaju pierwotne wybory, jakich wymaga rozwiązanie Anscombe, nie są jednak czasem naprawdę podejmowane i czy ich cele nie są rozkładalne na takie, które można realistycznie mieć nadzieję osiągnąć. (shrink)

[Przekład] W artykule tym opowiadam się za zunifikowaną kognitywistyką, przyjmując dla swej argumentacji niecodzienny punkt wyjścia: stanowisko określane czasem jako „teza o kontinuum życia-umysłu”. Zamiast więc traktować jako pewnik powszechnie akceptowane założenia początkowe, a następnie proponować odpowiedzi na pewne dobrze określone pytania, muszę najpierw dowieść, że koncepcja kontinuum życia-umysłu może w ogóle stanowić właściwy punkt startowy. Zacznę zatem od oceny pojęciowych narzędzi, odpowiednich do budowania teorii umysłu na tej podstawie. Czerpiąc spostrzeżenia z wielu różnych dziedzin – szczególnie z połączenia (...) egzystencjalistycznej fenomenologii ze skoncentrowaną na organizmie biologią – dowodzę, że można pojmować umysł jako zakorzeniony w życiu, ale tylko wtedy, gdy równocześnie zgodzimy się, że interakcja społeczna gra konstytutywną rolę w naszych zdolnościach poznawczych. (shrink)

Badacze od dawna zwracali uwagę na głębokie przekonanie szlachty Rzeczypospolitej Obojga Narodów o wyjątkowości jej kraju i jej swobód. Wbrew temu, co się czasem sądzi, nie był to wyraz sarmackiej megalomanii, która dała o sobie znać w wieku XVII i na początku XVIII, opinię tę głoszono co najmniej od połowy wieku XVI. Nie była to też jakaś polska osobliwość, podobnie mówili i zapewne myśleli o swoich swobodach obywatele innych wolnych rzeczypospolitych. Już w XV wieku mieszkańcy Florencji uważali swoją republikę (...) za jedyną i nadzwyczajną, właśnie z racji panującej w niej wolności. Podobnie swój kraj i panującą w nim wolność oceniali Wenecjanie, a później Holendrzy, a także Anglicy. Zdanie: „jest tylko jedno królestwo na ziemi, gdzie wolność znalazła mieszkanie” wbrew pozorom nie odnosi się do sarmackiej Rzeczypospolitej, ale do hanoweriańskiej Anglii, a jego autor sądził, iż to jego ojczyzna jest jedynym krajem, a Brytyjczycy są jedynym ludem, który prawdziwie może o sobie powiedzieć: „jesteśmy wolni”. Szlacheccy obywatele Rzeczypospolitej wcześnie wpisali się w ten dyskurs, jeszcze przed pierwszą wolną elekcją. Autorka omawia dzieje owego dyskursu w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, stwierdzając, że w przeciwieństwie do odwołań w wieku XVI, a nawet w początkach wieku XVII pojawiające się później wzmianki o innych niż własna rzeczpospolita bądź niż republiki antyczne (szczególnie Rzym) były niezbyt liczne i dość powierzchowne, ich autorzy na ogół nie wiedzieli zbyt wiele o przywoływanych krajach, nie mieli jednak wątpliwości, że łączy je z Rzecząpospolitą pewne podobieństwo, które można by określić jako wspólnotę wolności. Bo też ten właśnie motyw, ważny także wcześniej, w wieku XVII i pierwszej połowie wieku XVIII stał się dominujący. Kryzys i skostnienie refleksji politycznej w połączeniu ze spadkiem zainteresowania światem zewnętrznym spowodował, że w szlacheckich dyskusjach politycznych nie pojawiały się już bardziej rozbudowane odwołania do innych krajów i ich rozwiązań ustrojowych. Ich uczestnicy jednak w dalszym ciągu włączali swój kraj w dość elitarną wspólnotę republik europejskich i w dalszym ciągu, nie bacząc na wszelkie różnice społeczne, wyznaniowe, polityczne, z których zresztą często nie zdawali sobie sprawy, uważali je za swoje „towarzyszki”. (shrink)

Problem uzasadnienia demokracji jest jedną z centralnych kwestii, którymi zajmują się specjaliści z zakresu teorii społecznej. Po straszliwych doświadczeniach XX wieku nie jest sprawą łatwą ani jednoznaczną wskazać, dlaczego powinniśmy bronić systemu demokratycznego. Oczywiste jest, że liberalna demokracja minimalizuje zagrożenia jednostki, ale powstaje wtedy kwestia, czy wolność jednostki powinna być centralną wartością, do której wszelkie inne wartości społeczne powinny zostać odniesione. Niniejsza książka dotyka właśnie tego węzłowego dla nowoczesności tematu. […] Autor włożył wiele wysiłku w analizę i interpretację koncepcji Deweya, (...) Habermasa i Rorty’ego. Każdy z tych myślicieli jest autorem skomplikowanych i niejednoznacznych koncepcji. Nie jest więc łatwo w jasny sposób przedstawić ich czasem niezwykle zawiły tok rozumowania. Jedną z wielkich zalet omawianej monografii jest właśnie jasna prezentacja omawianych w niej poglądów”. Prof. dr hab. Leszek Koczanowicz (Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej) „to doskonała książka […]. Świetnie napisana, oryginalna, nowatorska, a jednocześnie przybliżająca polskiemu czytelnikowi istotne aspekty twórczości dwóch spośród najwybitniejszych i najbardziej wpływowych filozofów współczesności”. Prof. Wojciech Sadurski (Sydney University). (shrink)

Autor wspomina swoje podwarszawskie spotkania z J.F. Drewnowskim. Współtworzył on przed wojną program logicznej melioracji tomizmu, koło krakowskie: J. Salamucha, I.M. Bocheński, a także B. Sobociński, ze wsparciem J. Łukasiewicza i patronatem K. Michalskiego. W filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego nawiązywano do tego po wojnie, jednak z czasem co raz bardziej krytycznie: najbardziej M.A. Krąpiec czołowy polski tomista egzystencjalny, mniej radykalnie logik i metodolog S. Kamiński; J. Kalinowski nadal „logizował”. Daje to okazję autorowi, adeptowi lubelskiej szkoły filozofii klasycznej do pewnych (...) zapytań, porównawczych uwag i refleksji. (shrink)

Jednym z głównych problemów filozofii czasu jest określenie statusu teraźniejszości. Zagadnienie teraz pojawia się explicite choćby w dyskusji prezentyzm-eternalizm czy w pytaniu o możliwość uzgodnienia idei obiektywnego upływu czasu z rozumieniem czasu we współczesnej nauce. Filozofia nauki ujawnia zaś – wczeniej nie dostrzegany – problem zdefiniowania równoczesności.Dyskusje na temat obiektywności lub realności upływu czasu nie są domeną filozofii ostatniego stulecia ani też pokłosiem odkryć fizyki XX wieku. To właśnie jednak na gruncie fizyki nastąpiło spektakularne zderzenie intuicyjnego rozumienia czasu, w tym (...) tak oczywistych – zdawałoby się – idei, jak równoczesność czy współistnienie, z filozoficznymi implikacjami teorii naukowej. Rozbieżność intuicji temporalnych z czasem relatywistycznym analizowali pod kątem konsekwencji metafizycznych Gödel, Rietdijk i Putnam. Próby uzgodnienia klasycznych kategorii tensalnych z pojęciami STW, podejmowane m.in. przez Sklara, wskazują na konieczność wyeksplikowania odmiennych założeń ontologicznych obu schematów pojęciowych oraz potrzebę oddzielenia metafizyki od epistemologii. Radykalną propozycję wyeliminowania konfliktu między intuicją upływu czasu i relatywistycznym obrazem czasu wysunął Prior, który przypisał fundamentalną rolę potocznym kategoriom temporalnym (A-teoria), pojęcia relatywistyczne zaś uznał za czysto konwencjonalne i wtórne. Pogląd taki jawnie przeczyłby jednak ontologicznym założeniom STW, sformułowanym przez samego Einsteina.Niniejszy artykuł ma na celu wyeksplikowanie wspomnianych trudności w oparciu o fundamentalne założenia i własności klasycznej oraz relatywistycznej koncepcji czasu. (shrink)

Autor eseju argumentuje, że podróże w czasie są możliwe, a paradoksy podróży w czasie są osobliwościami, a nie niemożliwościami. Obrona możliwości podróży w czasie wymaga przyjęcia (a) trwających w czasie rzeczy, które posiadają zarówno przestrzenne, jak i czasowe części, (b) psychologicznej ciągłości i łączności oraz ciągłości przyczynowej jako kryteriów tożsamości osobowej, a także (c) rozróżnienia pomiędzy czasem zewnętrznym i osobistym.

W artykule analizuję znaczenia, jakie można przypisać pojęciu i doświadczeniu obcości.Najpierw przypominam dwa opisy fenomenologiczne tego doświadczenia, z których wynika, iż już na tym abstrakcyjnym poziomiedoświadczenie obcości ma sens ambiwalentny: obcy może być doświadczany jako zagrożeniedla mojej podmiotowości, ale również jako wezwanie do jej pogłębienia. Następnie przyglądamsię bardziej empirycznym sposobom doświadczania obcości w świecie społeczno-politycznym,stawiając tezę, iż kryje się za nimi polityczna konstrukcjaobcości. Wreszcie pytam o moralny sens doświadczenia obcości, konkludując, że również natym poziomie jest to sens ambiwalentny: chociaż słuchanie (...) obcego można uznać za obowiązekmoralny, to moralnie dopuszczalne, a czasem konieczne jest również traktowanie go jakowroga w imię uniwersalnych wartości. (shrink)

Polska powieść kryminalna, szczególnie powstająca po roku 1989, wywołuje co najmniej dwa pytania badawcze. Pierwsze o chronologię literatury polskiej, a zarazem o uzależnienie jej rozwoju od przemian politycznych. Drugie o to, czy faktycznie zmiany takie miały (bądź mają) wpływ na kwestie np. formalne związane z kształtem tejże literatury. Zmiany polityczne mogły zapewne wpłynąć na podejmowanie tematów dotąd niemożliwych do opisu. Niniejsze studium ma na celu opis oraz analizę polskiej powieści kryminalnej z nieco innej perspektywy, a mianowicie opisu jej jako pewnego (...) obiektu w znaczeniu, jaki nadał temu pojęciu Nicolai Hartmann. Stąd kwestie chronologiczne nie odegrają tu większej roli; będą traktowane jako pewien parametr pomocniczy. Natomiast artykuł podkreśla znaczenie tezy, że powieść kryminalna staje się, właśnie po roku 1989, powieścią o charakterze obyczajowo-psychologicznym. Także coraz silniej przejawia się w niej tendencja do czegoś, co sami autorzy określają jako „komedia kryminalna”. Artykuł zawiera zatem zarysowanie problemu badawczego (dzieło literackie jako obiekt), zaś główna teza to niezależność kwestii formalnych od problematyki przemian politycznych. Przyjęte w artykule metody badawcze to przede wszystkim opis obiektu, resp. dzieła literackiego i takich jego cech, jak: miejsce akcji (konkretne i opisane precyzyjnie bądź schematycznie), język protagonistów/antagonistów/narratora (konwencjonalny lub zindywidualizowany, z aluzjami intertekstowymi), postacie konwencjonalne lub zindywidualizowane, zagadka (najważniejsza, lub pretekstowa, czasem odkrywa drugie dno). Staram się wykazać, że zmiany polityczne wpłynęły na podejmowanie tematów dotąd niemożliwych do opisu. Natomiast same kwestie przemian politycznych na sferę kompozycji mają tylko wpływ głównie w warstwie językowej utworów. (shrink)

Artykuł prezentuje sposoby pozyskiwania klienta i działania na rzecz jego utrzymania przy pomocy nowych technologii i nowych mediów. Wykazano, iż zarządzanie relacjami z klientem jest pojęciem obszernym ze względu na różnorodność sytuacji, w których kontaktuje się on z przedsiębiorstwem. Zaprezentowano, iż zmiany technologiczne, a zwłaszcza dokonujące się w dynamicznym tempie umasowienie Internetu, przeobrażają oblicza firm i standardy obsługi klienta w stopniu niespotykanym we wcześniejszych pokoleniach. Przedstawiono również, że utrzymanie klienta jest ważniejsze niż pozyskanie nowego – zgodnie z zasadą V. (...) Pareto. Artykuł składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy z nich opisuje rozwój metod komunikacji z klientem, które otworzyły się przed przedsiębiorstwami w związku z rozwojem Internetu. Drugi stanowi przegląd metod działań marketingowych polepszających statystyki pozyskiwania i utrzymywania klientów. W trzecim rozdziale opisano strategię zarządzania relacjami z klientami oraz scharakteryzowano typową budowę systemu informatycznego, wspomagającego realizację tejże strategii. Czwarty rozdział stanowi próbę uzasadnienia celowości nakładów ponoszonych na utrzymanie klientów. (shrink)

W maju 1998 roku odbyła się w Monachium międzynarodowa konferencja poświęcona zagadnieniu racjonalności teizmu. Temat to szeroko dyskutowany w ostatnich czasach, stąd wydawać by się mogło, że zorganizowanie jeszcze jednej sesji, która przyciągnęłaby uwagę środowiska filozofów religii, będzie przedsięwzięciem wyjątkowo trudnym. Tymczasem monachijska debata zasłużyła sobie na miano wydarzenia. O jej atrakcyjności zadecydował fakt, że została pomyślana jako próba ożywienia dialogu pomiędzy filozofami nawiązującymi do tradycji kontynentalnej z przedstawicielami filozofii analitycznej. Tego rodzaju ekumeniczne inicjatywy nalezą w tej dziedzinie do rzadkości. (...) Ten swoisty izolacjonizm ma wiele przyczyn, a kością niezgody jest między innymi stosunek do Kanta. Postkantowska kontynentalna filozofia religii, kładąca nacisk na epistemologię i fenomenologię doświadczenia religijnego, postrzega anglosaski renesans badań nad klasycznymi problemami teodycealnymi jako nawrót do przedkrytycznego dogmatyzmu. Z kolei niektórzy analityczni filozofowie religii zdają się uprawiać swą dyscyplinę w taki sposób, jak gdyby kopernikański przewrót Kanta uważali za niebyły, a czasem nazywają expressis verbis epoką nowożytną okresem błędów i wypaczeń. Epistemologiczne zagadnienie racjonalności religii należy do kręgu zainteresowań obydwu wymienionych tradycji, stad możliwe jest tu połączenie wysiłków w celu uporządkowania tematyki i oceny aktualnego stanu refleksji. (shrink)

W maju 1998 roku odbyła się w Monachium międzynarodowa konferencja poświęcona zagadnieniu racjonalności teizmu. Temat to szeroko dyskutowany w ostatnich czasach, stąd wydawać by się mogło, że zorganizowanie jeszcze jednej sesji, która przyciągnęłaby uwagę środowiska filozofów religii, będzie przedsięwzięciem wyjątkowo trudnym. Tymczasem monachijska debata zasłużyła sobie na miano wydarzenia. O jej atrakcyjności zadecydował fakt, że została pomyślana jako próba ożywienia dialogu pomiędzy filozofami nawiązującymi do tradycji kontynentalnej z przedstawicielami filozofii analitycznej. Tego rodzaju ekumeniczne inicjatywy nalezą w tej dziedzinie do rzadkości. (...) Ten swoisty izolacjonizm ma wiele przyczyn, a kością niezgody jest między innymi stosunek do Kanta. Postkantowska kontynentalna filozofia religii, kładąca nacisk na epistemologię i fenomenologię doświadczenia religijnego, postrzega anglosaski renesans badań nad klasycznymi problemami teodycealnymi jako nawrót do przedkrytycznego dogmatyzmu. Z kolei niektórzy analityczni filozofowie religii zdają się uprawiać swą dyscyplinę w taki sposób, jak gdyby kopernikański przewrót Kanta uważali za niebyły, a czasem nazywają expressis verbis epoką nowożytną okresem błędów i wypaczeń. Epistemologiczne zagadnienie racjonalności religii należy do kręgu zainteresowań obydwu wymienionych tradycji, stad możliwe jest tu połączenie wysiłków w celu uporządkowania tematyki i oceny aktualnego stanu refleksji. (shrink)

Zjawisko autotranslacji czy autoprzekładu zawiera się w schemacie komunikacji dwujęzycznej przy udziale nowej instancji tłumacza = autora. Ważne staje się pytanie o inwariancję translatorską, tym bardziej że lego rodzaju przekładowi przypisuje się większą swobodę i częstszą tendencję do przetworzeń. Postulowana przez Christiane Nord lojalność tłumacza wobec tekstu wyjściowego oraz odbiorcy docelowego nabiera w tym kontekście innego wymiaru. Autoprzekład porusza się, podobnie jak przekład tradycyjny, na płaszczyźnie interlingwalnej, która niesie czasem większe ryzyko „melanżu” językowego w przypadku, jeśli autor poza tym, (...) że jest osobą bilingwalną, to jeszcze publikuje dwujęzycznie. Porównanie wersji paralelných T. Rittnera pokazuje przykładowe pomyłki interlingwalne, pojawiające się w tekstach autorskich. (shrink)

Artykuł, opublikowany po raz pierwszy w 1979 r., jest jednym z najczęściej cytowanych tekstów filozoficznych z drugiej połowy XX wieku. Tekst Bernarda Williamsa zainicjował kilka ważnych debat, toczących się do dziś w etyce i filozofii działania. Zaproponowana przez niego interpretacja pojęcia racji działania jest, z jednej strony, niezwykle wpływowa, ale z drugiej bardzo niejednoznaczna i często krytykowana. Williams broni stanowiska, które z czasem zaczęto określać jako internalizm racji: pewne względy są racjami działania dla danego podmiotu tylko wtedy, gdy mają (...) ścisły związek z "subiektywnym układem motywacyjnym" tego podmiotu, czyli z jakimiś aspektami jego psychiki, charakteru, celów, pragnień, planów, relacji z innymi itd. Stwierdzenie, że ktoś ma rację, by coś zrobić (a jeśli uznajemy, że jest to racja przeważająca - to, że powinien to coś zrobić), znaczy więc wedle tego stanowiska tyle, że ten ktoś jest w stanie być motywowany, by to coś zrobić. W przeciwieństwie do tego stanowisko określane obecnie ako eksternalizm racji głosi, że pewne względy mogą być racjami działania dla danego podmiotu także wtedy, gdy odwołują się do niezależnych od jego układu motywacyjnego własności świata. Williams wychodzi od modelu działania nawiązującego do koncepcji Hume'owskiej, następnie przedstawia jego bardziej rozbudowaną wersję, omawia rolę namysłu, naturę potrzeb, a także przedstawia argument za internalizmem racji, określany jako argument z wyjaśniania działania. Głosi on, że nawet gdyby istniały zewnętrzne racje działania, niezwiązane z subiektywnym układem motywacyjnym danego podmiotu, to odwołanie się do nich nie byłoby w stanie wyjaśnić, dlaczego dany podmiot postąpił tak, a nie inaczej, gdyż "nic nie jest w stanie wyjaśnić (zamierzonych) działań podmiotu za wyjątkiem czegoś, co motywuje go działania". (shrink)

Na powstanie nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego istotny wpływ miało pojawienie się reformacji, która - początkowo - zakwestionowała użyteczność filozofii dla teologii. Ukonstytuowana w dobie Soboru Trydenckiego równowaga między tendencjami biblicystycznymi a teologią zorientowaną filozoficznie wypromowała zwłaszcza arystotelizm tomistyczny w celu doprecyzowania doktryny katolickiej w opozycji do teologii wyznań reformowanych. Choć wykorzystanie humanistycznych metod hermeneutycznych w pogłębionym studium doktryny Arystotelesa było elementem trwałym, to z czasem coraz większego znaczenia nabiera wykorzystanie osiągnięć złotej scholastyki tak dalece, iż nowożytny arystotelizm chrześcijański, zwłaszcza w (...) szkolnictwie kościelnym coraz bardziej przyjmuje formę tzw. drugiej scholastyki w postaci szkół arystotelesowskich, szczególnie dominikańskiego tomizmu, franciszkańskiego szkotyzmu i jezuickiego suarezjanizmu. Jednak dalej dokonanie Arystotelesa nie przestaje pełnić funkcji unifikującej te szkoły, co tłumaczy dbałość o zachowanie integralnego charakteru nowożytnego arystotelizmu, kierując się tyleż racjami dbałości o zachowanie ujęcia systemowego, co też względami jedności i trwałości filozoficzno-teologicznego compositum. W tej formie nowożytny arystotelizm chrześcijański był niechętny wobec coraz bardziej aktywnych form filozofii i nauki uznanej dziś za charakterystyczną dla nowożytności. Ich kulturowe parcie było jednak źródłem bardziej lub mniej świadomej asymilacji elementów nowożytnych w corpus arystotelizmu, m.in. w ramach studium matematyki, prowadząc do ukonstytuowania się eklektyzmu typowego dla oświecenia, choć jeszcze w ramach scholastycznego kursu filozofii rozsadzanego zwłaszcza przez ekspozycję osiągnięć nowożytnego przyrodoznawstwa w ramach tzw. philosophia recentiorum. (shrink)

Artykuł przestawia dydaktykę KEN, koncentrując się na ukazaniu reform oświatowych charakterystycznych dla epoki oświecenia. W szczególności ukazuje specyfikę styku ówczesnej filozofii i nowożytnej nauki, stopniowo wyzwalającej się z hegemonii filozofii. Wskazuje na dominujący podówczas duch utylitaryzmu, a w warstwie metodologicznej - programowy eklektyzm. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej kultury (...) naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której nawiąże wprost KEN. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchuphilosophia recen- tiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Podejście to było typowe dla szkolnictwa reformowanego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów przez środowiska wyznaniowe, zwłaszcza zakon pijarów i jezuitów. Z czasem coraz bardziej upowszechni się empirystyczna epistemologia, owocująca fenomenalizmem kwestionującym możliwość uprawiania maksymalistycznie pojętej filozofii w formie nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego funkcjonującego w szkole tradycyjnej. Mimo krytyki tego modelu kształcenia, presja tzw. długiego trwania tłumaczy zachowanie w szkole oświeceniowej elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej. (shrink)

Tom specjalny „Avantu” poświęcamy twórczości komiksowej Henryka Jerzego Chmielewskiego, nazywanego Papciem Chmielem (także Dziadkiem Chmielem) oraz głównym postaciom serii komiksów „Tytus, Romek i A’Tomek” (dalej: „TRiA”). Wydawana od 1966 roku w formie osobnych albumów seria liczy 31 ksiąg, stając się najdłużej wydawanym w Polsce cyklem, który zajął poczesne miejsce w historii polskiego komiksu. Początkowo przy-gody Tytusa jawiły się jako wejście w krainę wyobraźni dziecięcej (księgi III-XVIII), z czasem jednak Chmielewski przeszedł do doraźnych komentarzy na temat zmieniającej się polskiej rzeczywistości (...) (od Księgi XX). Zmiana ta nastąpiła w momencie transformacji systemowej w Polsce. Przełom 1989/1990 to okres, w którym „Tytusy” zaczęły być wznawiane przez autora w unowo-cześnionej szacie graficznej (część książeczek narysowano na nowo) i zmienionej formie fabularnej: pojawiły się nowe rysunki, przearanżowano część starszych, dodano wypowiedzi bohaterów. W tym okresie Chmielewski nie wydawał książeczek z nowymi przygodami Tytusa; te zaczęły się pojawiać od 1992 roku, a autor zaczął opisywać w nich zmiany zachodzące w Polsce. Po przełomie politycznym 1989/1990 magiczne i osadzone w wyobraźni wątki zestawione zostały z tym, co w aktualnej polskiej rzeczywistości społecznej wydawało się Papciowi zajmujące, a często – niepokojące lub wymagające interwencji. Tytus zatem stał się członkiem afiliowanego przy NATO oddziału wojskowego, walczył z handlarzami narkotyków, rysował graffiti, mistrzowsko jeździł na desce, zwalczał bądź to chuliganów na meczach piłkarskich, bądź to gangi przestępcze, czy też intensywnie poznawał internet. (shrink)

Partycypacyjna debata bioetyczna jest pewną postacią partycypacji obywatelskiej i pewną postacią dyskursu. W artykule przedstawione są niektóre paradygmatyczne przykłady debat partycypacyjnych, w tym także debat bioetycznych. Następnie omówione też są różne ujęcia i sposoby rozumienia debaty, a także dyskusji, dialogu i szczególnie ważnej w tym kontekście formy komunikowania się i formy interakcji, jaką jest dyskurs. Spośród licznych już przykładów bioetycznych debat partycypacyjnych, jakie na przestrzeni ponad trzech dekad przeprowadzone zostały w wielu krajach świata zachodniego, nieco bliżej jest przedstawiony interesujący przykład (...) edukacji przygotowującej – właśnie przez debatę – do uczestniczenia w bioetycznej debacie partycypacyjnej. Projekt przygotowany w formule diskurslernen zasługuje z tego względu na uwagę, że jest projektem przygotowującym do uczestniczenia zarówno w obywatelskich debatach partycypacyjnych, jak i w ogóle do uczestniczenia procedurach demokratycznego kształtowania opinii i wykształcania woli. Mimo pewnych obaw co do tego, czy debaty partycypacyjne nie służą czasem też innym celom aniżeli cele deklarowane, ich organizowanie i upowszechnianie jest czymś niezbędnym zarówno z punktu widzenia samej dyscypliny, jaką jest bioetyka, jak i przede wszystkim z uwagi na tę formę demokracji, do jakiej w swoim rozwoju doszła ona we współczesnych społeczeństwach świata zachodniego. (shrink)

Tezy B. Williamsa z artykułu Wewnętrzne i zewnętrzne racje do działania bywają odrzucane jako zbyt trywialne, aby mieć jakąś doniosłość; czasem są odrzucane jako zbyt niebezpieczne, aby być prawdziwymi. Prawda, jak zwykle, leży gdzieś pośrodku. Williams ma coś ważnego do powiedzenia nam, lecz nie jest to coś, co mogłoby przewrócić nasz świat do góry nogami. Przeciwnie, może dostarczyć mu bardziej stabilnego fundamentu.

Artykuł analizuje kategorię cielesnej podatności i kruchości życia w ujęciu Judith Butler. Autorka stawia pytania o projektowany przez Butler nieopozycyjny związek między podatnością podmiotu a oporem. Refleksji poddany zostaje również Butlerowski postulat niestosowania przemocy, dla którego wyzwaniem są analizowane w tekście przykłady działań, wykorzystujących co prawda podatność, ale przybierających postać destrukcji lub autodestrukcji. Zestawiając dwa przypadki samospalenia oraz dwie figury terrorystek, autorka zwraca uwagę na trudną czasem do wytyczenia granicę między „siłą bezsilnych” a „przemocą zranionych”.

Artykuł jest szkicem odpowiedzi na pytanie: dlaczego etyka Tadeusza Kotarbińskiego, będąc w istocie typem do brze znanej filozofom etyki autonomicznej, a normatywnie bliska ideom chrześcijańskiego miłosierdzia, stała się popularna i żywo dyskutowana w Polsce drugiej połowy XX wieku. Autor omawia ówczesne dyskusje, wskazując na powody zainteresowania stanowiskiem etycznym Kotarbińskiego w kręgu polskich myślicieli chrześcijańskich. Jego źródeł upatruje w reakcji na program uniezależnienia postaw etycznych od sporów światopoglądowych. Jednocześnie zwraca uwagę, że w kręgu szkoły lwowsko–warszawskiej i jej wpływów etyka Kotarbińskiego miała (...) poparcie, ale i spotkała się z krytyką. Zastrzeżenia epistemologiczne wobec niej wysuwała Maria Ossowska. Po stronie Kotarbińskiego opowiedział się Tadeusz Czeżowski, występujący z bardziej precyzyjnie sformułowaną ideą etyki empirycznej, wykazując z czasem, że jest to etyka typu aksjomatyczno–dedukcyjnego, a nie indukcyjnego. Akceptując intuicjonizm jako epistemologiczny fundament etyki, do normatywnych idei Kotarbińskiego nawiązywali w sposób twórczy również Ija Lazari–Pawłowska i Marian Przełęcki. Autor przekonuje, że nie jest bezzasadnym przypuszczenie, że program uniwersalnej etyki, niezależnej od sporów światopoglądowych i religijnych, wpłynął także na Marka Fritzhanda interpretację etyki w marksizmie oraz korespondował z tendencjami do budowania etyki dialogu i odpowiedzialności w polskich dyskusjach etycznych w czasach dominacji etyki światopoglądowej. (shrink)

Abstrakt Analizy w zakresie starogreckich znaczeń słowa pathos skłaniają do postawienia tezy, że należy mówić o czterech głównych kontekstach, które ukształtowały rozumienie tej kategorii: o kontekście retorycznym, etycznym, tragicznym i emotywnym (passio). Chociaż wszystkie cztery wspomniane obszary pozostawały względem siebie stosunkowo niezależne, modyfikując sens pojęcia pathos w czasem bardzo odległych rejestrach czasowych, to można wskazać pewien wspólny rdzeń, determinujący charakter omawianej kategorii: mianowicie jej inherentną zakłóceniowość, kryzysogenność i afektywność. Pozostaje on w ścisłej relacji z odniesieniem patosu do doświadczeń bolesnych, (...) nagłych, zadziwiających, a także – tak, jak w ślad za Grekami czyni to Waldenfels – do stanów pasywnych, z których podmiot, pod wpływem patycznego ugodzenia, wybudza się jako żywo reagujący, cielesny „respondent”. Celem niniejszego artykułu jest prześledzenie owych starożytnych źródeł patosu i wskazanie ich współczesnych reminiscencji, rozbrzmiewających w Waldenfelsowskiej fenomenologii responsywnej. Struktura tekstu jest następująca: w pierwszej części przyglądamy się historycznym zastosowaniom pojęcia pathos (głównie w ramach tradycji greckiej); w części drugiej analizujemy patos pod kątem zdziwienia, uchodzącego według Platona i Arystotelesa za akt inicjujący myślenie filozoficzne; w części trzeciej, poświęconej fenomenologii Waldenfelsa, prezentujemy afektywny i cielesny wymiar doświadczenia patycznego, zradykalizowanego zarówno względem kartezjańskiego dualizmu, jak i Husserlowskiej teorii autoafekcji; w części czwartej powracamy do wyróżnionych wcześniej historycznych kontekstów patosu, aby pokazać, w jaki sposób Waldenfels na gruncie fenomenologii responsywnej aktualizuje je w ramach swojej polemiki z „klasycznymi” ujęciami doświadczenia i emocji. Słowa kluczowe: Patos, fenomenologia responsywna, Bernhard Waldenfels, retoryka, tragedia, etyka, afekt. (shrink)