The paper concerns a form of experiencing time which is specific for haiku poetry. Haiku is an expression of the momentary glimpse of time. Haiku poetry treats the moment uninstrumentally, neither as a result of the past nor as a transition to future deeds. Seen this way, the moment arises on the stream of time as a unique, existential experience. It is my attempt to explain the phenomenon of this experience of “now” as I explore the metaphors of “background”, “figure” (...) and “composition”. (shrink)

Abstrakt Analizy w zakresie starogreckich znaczeń słowa pathos skłaniają do postawienia tezy, że należy mówić o czterech głównych kontekstach, które ukształtowały rozumienie tej kategorii: o kontekście retorycznym, etycznym, tragicznym i emotywnym (passio). Chociaż wszystkie cztery wspomniane obszary pozostawały względem siebie stosunkowo niezależne, modyfikując sens pojęcia pathos w czasem bardzo odległych rejestrach czasowych, to można wskazać pewien wspólny rdzeń, determinujący charakter omawianej kategorii: mianowicie jej inherentną zakłóceniowość, kryzysogenność i afektywność. Pozostaje on w ścisłej relacji z odniesieniem patosu do doświadczeń bolesnych, nagłych, (...) zadziwiających, a także – tak, jak w ślad za Grekami czyni to Waldenfels – do stanów pasywnych, z których podmiot, pod wpływem patycznego ugodzenia, wybudza się jako żywo reagujący, cielesny „respondent”. Celem niniejszego artykułu jest prześledzenie owych starożytnych źródeł patosu i wskazanie ich współczesnych reminiscencji, rozbrzmiewających w Waldenfelsowskiej fenomenologii responsywnej. Struktura tekstu jest następująca: w pierwszej części przyglądamy się historycznym zastosowaniom pojęcia pathos (głównie w ramach tradycji greckiej); w części drugiej analizujemy patos pod kątem zdziwienia, uchodzącego według Platona i Arystotelesa za akt inicjujący myślenie filozoficzne; w części trzeciej, poświęconej fenomenologii Waldenfelsa, prezentujemy afektywny i cielesny wymiar doświadczenia patycznego, zradykalizowanego zarówno względem kartezjańskiego dualizmu, jak i Husserlowskiej teorii autoafekcji; w części czwartej powracamy do wyróżnionych wcześniej historycznych kontekstów patosu, aby pokazać, w jaki sposób Waldenfels na gruncie fenomenologii responsywnej aktualizuje je w ramach swojej polemiki z „klasycznymi” ujęciami doświadczenia i emocji. Słowa kluczowe: Patos, fenomenologia responsywna, Bernhard Waldenfels, retoryka, tragedia, etyka, afekt. (shrink)

The subject of my analyses is the concept of melancholy developed by Alicja Kuczyńska. I am interested in the connection between the creative aspect of melancholy—understood as a certain kind of philosophical attitude—and the concept of a whole. Taking a whole to be an “ideal model in the evaluation of the world and of things” gives us an insight into the meaning of being provided by the philosophical attitude of melancholy. Kuczyńska believes the application of this model is connected both (...) with the possibility of harmonising the parts of this whole and with the search for what varies within the same whole. As a result, melancholy comes to the fore as a state of suspension between repetition and originality—an essential requirement for creativity. (shrink)