Abstract

W maju 1998 roku odbyła się w Monachium międzynarodowa konferencja poświęcona zagadnieniu racjonalności teizmu. Temat to szeroko dyskutowany w ostatnich czasach, stąd wydawać by się mogło, że zorganizowanie jeszcze jednej sesji, która przyciągnęłaby uwagę środowiska filozofów religii, będzie przedsięwzięciem wyjątkowo trudnym. Tymczasem monachijska debata zasłużyła sobie na miano wydarzenia. O jej atrakcyjności zadecydował fakt, że została pomyślana jako próba ożywienia dialogu pomiędzy filozofami nawiązującymi do tradycji kontynentalnej z przedstawicielami filozofii analitycznej. Tego rodzaju ekumeniczne inicjatywy nalezą w tej dziedzinie do rzadkości. Ten swoisty izolacjonizm ma wiele przyczyn, a kością niezgody jest między innymi stosunek do Kanta. Postkantowska kontynentalna filozofia religii, kładąca nacisk na epistemologię i fenomenologię doświadczenia religijnego, postrzega anglosaski renesans badań nad klasycznymi problemami teodycealnymi jako nawrót do przedkrytycznego dogmatyzmu. Z kolei niektórzy analityczni filozofowie religii zdają się uprawiać swą dyscyplinę w taki sposób, jak gdyby kopernikański przewrót Kanta uważali za niebyły, a czasem nazywają expressis verbis epoką nowożytną okresem błędów i wypaczeń. Epistemologiczne zagadnienie racjonalności religii należy do kręgu zainteresowań obydwu wymienionych tradycji, stad możliwe jest tu połączenie wysiłków w celu uporządkowania tematyki i oceny aktualnego stanu refleksji.