Kohlberg basamakları çerçevesine uymayan ahlâkî yargı sıklıkla geçiş basamaklarında değerlendirilmektedir. Bu konuların bir denge basamağında olmayıp, daha çok iç çatışma düzeyinde oldukları farz edilmektedir. Bu makalede, sözü edilen görüşe karşı çıkılmakta, 4 1/2 yargısının diğer herhangi bir ahlakî yargı tipinden daha tutarsız olmadığı ve Basamak 4 1/2'un ayrı bir basamak olarak kabulü gerektiği savunulmaktadır. Bu kabul ancak; ahlakî biliş mimarisinde ayrı bir köşe taşı olarak Basamak 4 1/2' u içine alan yeni bir basamak sınışandırması çerçevesi içinde mümkün olacaktır.

Düşünce tarihinin neredeyse her döneminde insanı ahlaki bir faile dönüştürebilmek amacıyla çeşitli kuramlar geliştirilmiştir. Bu kuramlarda genel olarak insanın ahlaki bir ilkeyi kendi eylemsellik alanına tatbik etmesi için gerekli olan şeyin ve erdemli davranışlarla erişilmesi hedeflenen mutluluğun ne olduğu üzerine bir düşünme faaliyeti gerçekleşir. Geliştirilen yanıtlar arasında şüphesiz çok seçkin bir yere sahip olan kuram, Kant’a aittir. Kant’a göre doğa alanında eğilim ve isteklere bağlı davranışlarla amaç olarak mutluluğa ulaşmak, insanı ahlaklı kılmaz. Bu bakımdan, insanı mutlu kılan şeyin değil, onu (...) iyi yapan, bir ahlaki faile dönüştürmenin olanağını soruşturur. En yüksek iyiyi gerçekleştirmeyi, eğilim ve isteklere bağlı bir amaç olarak belirlenen çeşitli türden mutluluklara ulaşma çabasıyla eşitleyen tüm anlayışlar karşısında Kant, en yüksek iyiyi gerçekleştirmenin ilk koşulunu ahlaklılık, ikinci koşulu olarak –birinci koşul sağlandığı takdirde- ortaya çıkacağına inandığı mutluluk olarak belirler. Ona göre yalnızca ahlak yasasıyla belirlenen erdemli davranışların sonucunda gerçekleşeceği beklenen, aklın bir ideali olarak mutluluk insanı ahlaklı kılabilir. Nitekim özerk bir biçimde kendisi için koyduğu yasayla, akıl sahibi bir varlığını kişilik sahibi bir varlığa dönüştüren insan aynı zamanda ahlaki değer taşıyan davranışlarda bulunmanın sonucunda hep bir beklentisi olan bir varlıktır. İnsanın bu beklentisine yanıt, dinden gelir. Burada Kant, geliştirdiği ahlak öğretisinin mutluluk öğretisi olarak da adlandırılabilmesinin koşulunu ortaya koyar. Buna göre sırf akıl talep ettiği için insana ödevler yükleyen yasa zemininde temellenen en yüksek iyiyi gerçekleştirme isteğiyle, aklın yasa koyuculuğu altında yaşadığımız için içimizde doğan iyiyi gerçekleştirme arzusuyla dine yönelindiğinde ancak ahlak öğretisi bir mutluluk öğretisi olabilir. Bir başka deyişle, yalnızca ahlaklılık temelinde tesis edilen bir dinsellikle mutluluk ahlaki kılınabilir. Bu yazıda mutluluğun nasıl ahlaki kılınabildiği ya da mutluluğa layık olabilmek için ne yapılması gerektiği konusu irdelenip, en yüksek iyiye yönelen insana yüklenilen ödevlerin tanrısal buyruklar olarak benimsenmesiyle mutluluktan pay alma umudunu doğuran ahlak temelli din anlayışına dikkat çekilmektedir. (shrink)

The archipelago context of Maluku represents the living dynamics of Christian communities in that area, which becomes an ecclesiological foundation of the Gereja Protestan Maluku. Christianity, the embryo of the GPM, is the fruit of the evangelical works by European missionaries, particularly Dutch missions from the 18th century onwards. The Dutch-type Christianity had been adapted into models so that the form of institution and Protestant teachings in Maluku moved dynamically following socio-political and cultural changes along with the colonial and (...) the post-colonial history of Indonesian and Malukan society. It attempts to describe the manifestation of the Calvinism-model of Christianity that is continuously being contextualised through absorbing various elements of worldview, tradition, and the religiosity of the archipelago society. Cultural hermeneutics is used to interpret the socio-cultural phenomena in which the church lives in and to construct its theological understanding about Christian identity. The ecclesiological construction of GPM, in turn, is structured by plural social orders. The reality also influences the perspective about GPM from many different worldviews of the Malukan archipelago society. The contextual ecclesiological perspective, therefore, is constructed based on intermingled understandings that theology of the church can only be built by considering multifold dimensions of a particular society. The result of this research pertains to the constructive understanding of a specific ecclesial context of the GPM in their struggles for theologising their existence as God’s people and, at the same time, as an integral part of certain society in Maluku and Indonesia.Contribution: As the living contextual church that struggles for proclaiming God’s love, the GPM has a theological responsibility to conduct its church mission based on its ecclesiological understanding and practices contextually. The article contributes to the enrichment of the theological discourse on the crucial roles of a church in Maluku, in the eastern part of Indonesia. (shrink)

Theoretical arguments about the normative tendencies of human beings hold an important place within the context of Chinese philosophy, which began to be formed foundations by the intellectual and cultural developments corresponding to the five centuries BC. Traditional thought in China that synthesizes the earthly and unearthly phenomenon, exemplifies the correlation between moral tendencies and natural changes through the argumental doctrines of collected ideas on human nature and existence. Approaches based on this correlation include a variety of opinions regarding good (...) and bad tendencies of human being by different schools of thought and indicate methodological differences in ideal pattern of behavior. Four great movements of thought, emerged in the process referred as golden age of Chinese philosophy, share common purpose to rebuild sociopolitical order but disagree on acquisition of human knowledge and virtue. One of the main issues originates the debate in question is that moral disposition is innate or acquired and whether the motive to know right from wrong is discovered through learning. And so, there occurs some divergences concerning the methods by which secular actions should be formulated. This study aims to reveal reasons of the divergence among Chinese philosophers of early period concerning the norms of actual attitudes attributed to the process of cognitional and behavioral development, associated with their interpretations on Dao, heaven, earth and man. (shrink)

Satu lagi, buku teologi (sosial) yang berbobot terbit! Berawal dari penelitian yang dimaksudkan untuk penyusunan disertasi pada The South East Asia Graduate School of Theology (SEAGST), 2004, Pendeta Gereja Masehi Injili di Halmahera, Julianus Mojau menyodorkannya kepada khalayak ramai di Indonesia. Argumen utama buku ini dapat diformulasikan dalam pertanyaan berikut ini: bagaimana model teologi sosial sebagaimana dihasilkan oleh tokoh-tokoh Kristen Protestan dan dokumen-dokumen yang meretas dari Persekutuan Gereja-gereja di Indonesia selama kurun waktu tiga dasawarsa, konkretnya semasa pemerintahan Orde Baru? (...) Selama kurun waktu tersebut, Mojau mengenali tiga model teologi sosial di lingkungan Kristen Protestan, yakni teologi sosial modernisme, liberatif, dan pluralis. Ketiga model itu diuraikan dengan sangat runtut, gamblang, sistematis, kritis, berikut logika analitik yang memperlihatkan keluasan dan kedalaman wawasan penulis. Terminologi “teologi sosial” ramai dimanfaatkan dalam blantika percaturan keilmuan di lingkungan Kristen Protestan Indonesia setelah (alm.) Pendeta Eka Darmaputera, Bernard Adeney-Risakotta, Martin Lukito Sinaga, dan Th. Sumartana menggantangnya pada awal tahun 2000.Ditunjukkannyadengan sangat jelas, bahwa “praksis” yang mengawali suatu proses berteologi sudah muncul jauh sebelum angka tahun tersebut. Pada prinsipnya segala teologi adalah teologi sosial, menurut kesimpulan A.G. Hoekema, (hlm. xv), meskipun J.S. Aritonang memberikan batasan simpel dan meyakinkan, yang intinya: “Berteologi di tengah realitas sosial yang kompleks,” itulah Teologi Sosial, (hlm. xiii). Setelah Pendahuluan yang panjang (26 halaman), yang memaparkan duduk perkara dan hal ikhwal diskursus yang diusung, berturut-turut dari Bab 1 (tentang teologi sosial modernisme, hlm. 27-142), Bab 2 (tentang teologi sosial liberatif, hlm. 143-279) dan Bab 3 (teologi pluralis, hlm. 280-365), Bab 4 (retrospeksi dan prospek teologi sosial pasca Orde Baru, hlm. 366-403) penulis memperlihatkan kajian dan analisis secara kritis ketiga model kategori teologi sosial Kristen Protestan di Indonesia. Ketiga model teologi tersebut ditempatkan oleh penulis dalam babak Orde Baru Indonesia (tahun 1969-1990-an) di bawah rezim Soeharto dan dalam pertautannya dengan Islam Politik............... Sebagai paparan dan kajian ilmiah yang mengedepankan pandangan putera-puteri terbaik Kristen Protestan berikut dokumen-dokumen DGI/PGI, karya Mojau ini tidak mampu menyembunyikan keyakinannya bahwa kebangkitan Islam Politik hanyalah sebuah euforia artikulasi kesadaran politis-humanistis yang sedang mencari format yang cocok dalam perubahan zaman di tengah proses transisional. Justru karena itulah Gereja-gereja perlu merangkul dan membuka komunikasi serta dialog yang tulus dengan saudara-saudara penganut Islam Politik sebagai sesama yang merindukan kedamaian, kebaikan, dan keadilan. Perjuangan bersama itulah yang dimaksudkan agar politik sebagai kearifan menatalayani kehidupan bersama tercapai. Dalam pembacaan saya, buku ini sangat inspiratif, kaya dengan informasi, mengedepankan pandangan secara komprehensif tanpa menghilangkan sikap kritis dan tajam. Ini fenomenal dan monumental! Mungkin inilah satu-satunya karya yang “berani” mengritik karya T.B. Simatupang. Mojau sendiri, menurut saya, memperlihatkan diri sebagai pribadi yang memegang teguh spirit Protestan sejati, yakni selalu bersikap kritis terhadap segala bentuk deifikasi. Karya ini akan lebih baik lagi jika ada indeks nama atau masalah pada halaman-halaman akhir. Selain itu, istilah “modernisme” yang diimbuhkan pada Teologi Sosial di mata saya memiliki konotasi lain, yakni aliran modernisme yang dikecam oleh (alm.) Pius X sebagai “biang dari segala kesesatan.” Tetapi di atas segala-galanya, analisis Mojau yang tajam membuat lorong-lorong kebuntuan koeksistensi damai dan adil dengan Islam Politik dapat diurai. Dengan demikian tanda tanya pada judul buku ini terjawab dengan pasti. (A. Eddy Kristiyanto, Program Studi Ilmu Teologi, Sekolah Tinggi Filsafat Driyarkara, Jakarta). (shrink)

Eşʿarîliğin son aşamasını temsil eden Îcî’nin argümanları, ekoldeki geleneksel ve felsefî yaklaşımları yansıtmaktadır. Bu makale Îcî’nin Muʿtezile’nin ahlâkî realizmine karşı kullandığı temel argümanlarını sunmaktadır. Çalışmanın amacı Îcî’nin argümanlarını değiştirmeden sağlam bir şekilde sunmak, açıklamak, itirazları tartışmak ve sonunda güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirmektir. Makalenin amacı Muʿtezile’nin argümanlarını açıklamak değildir; yine de Îcî’nin argümanlarını daha net anlamak için bazı açıklamalar yapmaktadır. Makalenin ilk kısmında Eşʿarîler ile Muʿtezile’nin ahlâk anlayışları arasında belirgin bir çizgi çizmektedir. Tartışma noktasını belirtip kelâmî argümanlar için zemin hazırlamaktadır. (...) Îcî’nin argümanları üç kısma ayrılmıştır. Birinci kısımda Îcî’nin Muʿtezile’nin ahlâkî temellerine şüphe düşürmek için insanın seçme özgürlüğünü ortadan kaldırmak için polemik argümanını sunmaktayız. Argümana karşı eleştirileri tartıştıktan sonra Îcî’nin insanın gücü ve seçme özgürlüğü konusundaki gerçek görüşünü ortaya koyuyoruz. İkinci kısım, intrinsik değerler görüşüne karşı üç argüman ihtiva etmektedir. İlk iki argüman Îcî tarafından benimsenmiş, üçüncüsü ise genel bir şekilde diğer Eşʿarîlere atfetmiştir. Bu iki argüman yalanı ve doğruyu söylemenin intrinsik etik değerleriyle ilgilenmektedir, üçüncüsü ise Eşʿarîlerin meşhur: “Bir araz başka bir araz üzerinde konamaz” deyişine dayanmaktadır. Makalenin son kısmı, Îcî’nin Muʿtezile'nin ahlâkî vecihler teorisine karşı argümanını tartışmaya ayrılmıştır. Îcî’nin argümanını tartışmadan önce teori ve taraftarları hakkında yeterli bir açıklama yapılmıştır. Ayrıca Îcî’nin ve Muʿtezile’nin ilâhî ahlâk anlayışına dair kısa bir giriş, argümanın içinde tartışılmaktadır. Adalet ve hikmet gibi bazı ilahî nitelikler Eşʿarî ve Muʿtezile’nin bakış açılarından ele alınmaktadır. Sonuç olarak makale, Îcî’nin Muʿtezile’nin ahlâkî realizmine karşı argümanlarını açık ve net bir şekilde ortaya koymakta, itirazları sunup değerlendirmekte ve argümanların güçlü ve zayıf yönlerini göstermektedir. Son olarak, Eşʿarîlerin Muʿtezile’ye karşı ahlâkî argümanlarını daha etkili bir şekilde anlamak için bir çözüm önermektedir. (shrink)

Erdem üzerine çözümleme yapmanın temel bir gereği, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin hızla yükseldiği günümüzde varlığı iyiden iyiye gözlemlenen ahlaktan kopuk bir yaşantı içinde oluşun rahatlıkla duyumsanır hale gelmesidir. Erdeme ilişkin bir çözümleme, ister alanlararası genişleme ister kavram zenginliği üzerinden yapılmış olsun, erdemin, ahlaki yaşantıda, duyarlılık gösterilmesi gereken temel bir kavram olduğuna işaret eder. Bu durum, kendini, Mevlana’nın erdeme ilişkin yaptığı çözümlemelerde oldukça güçlü bir biçimde duyumsatır. Bizim bu yazıda öncelediğimiz temel bir hedef, Mevlana’nın görüşleri ışığında, alanlararası genişleme üzerinden yapılacak bir (...) erdem çözümlemesinin ahlakı yaşantıyı duyarlı hale getirmeye sağlayacağı katkıdır. (shrink)

Kötülük meselesi, hem felsefenin hem de teolojinin ortak problemidir. Filozoflar ve teologlar bu konuda kendi din anlayışlarına, paradigmalarına ve metodolojilerine uygun bir teodise / ilahi adalet savunusu geliştirmişlerdir. Onlar dünyadaki kötülük olgusunu kendi yaratılış teorilerine uygun olarak izah etmeye ve anlamlandırmaya çalışmışlardır. Bu nedenle her iki taraf da hem metafizik hem de ahlaki kötülük konusunda ciddi ayrılıklar göstermektedirler. Filozoflar, tabii kötülük konusunda, kurgusal varsayımlara dayalı sudur nazariyesine bağlı kaldıklarından rasyonellikten uzaklaşmış; ancak ahlaki kötülükler konusunda son derece rasyonel bir yol izlemişlerdir. (...) Buna karşılık kelamcılar ise hem tabii hem de ahlaki kötülük konusunu metafiziksel bir sorun haline dönüştürmekten kurtulamamışlardır. Hakikat şu ki bu sorun, evrende işleyen yasalar, imtihan süreci ve ahiret inancı ile birlikte değerlendirildiğinde daha makul bir çözüm imkânına kavuşacaktır.Söz konusu ayrılık noktalarını ve onların rasyonel temellerini görebilmek için, bu makalemizde konuyu ana hatlarıyla mukayeseli bir şekilde sunmaya çalıştık. (shrink)

John Martin Fischer is one of the leading proponents of semi-compatibilism, one of the ideas proposed in the debates on free will and determinism. According to him, even if it is not possible to make a free choice once determinism is accepted, persons can be held morally responsible for their actions. Thus, the ability to choose one of several alternatives, i.e. to act otherwise, is not necessary for moral responsibility. In his translated article Responsibility and Inevitability, Fischer sketches an outline (...) of a theory of moral responsibility that explains how persons are responsible for their actions, for the actions they do not perform (omissions), and for the consequences of their actions or omissions. (shrink)

The divine command meta-ethics (hereafter, DCM) promote non-naturalist realism about the ontological status of moral properties while depending on this ontological status on a such-and-such divine being’s moral roles derived from some relevant divine characteristics. As DCM typically contends, our moral discourse depends on God’s commands and prohibitions to the effect that an action A is morally right if and only if God commands A. Robert M. Adams (1979, 1987a) offers a modification that explicates the dependency relation between a loving (...) God’s commands and moral properties on metaphysical grounds to the effect that some action A is morally right if and only if it is not logically but metaphysically necessary for a loving God to command A. In this paper, I discuss whether Adams’ modification stands for a cogent account of DCM in a few respects. Firstly, Adams fails to provide robust reasons for grounding moral realism so that his commitment to the reality of moral properties merely expresses a theoretically unwarranted assumption hinging on a presumptive case in our moral discourse. Particularly, his assumption on the pervasiveness of strongly held moral beliefs is unwarranted and it inherits a vague notion of certainty. Secondly, Adams' response to the Euthyphro dilemma does not satisfactorily sort out the concerns accompanying this dilemma, mainly because his response relies on a vague notion of divine love that allegedly necessitates God commanding morally permissible acts while this notion cannot be trivially reducible into a moral aspect. (shrink)

As in classical Latin philosophical and theological texts, Spinoza did not make any semantic distinction between the concepts of conscientia and conscius, and used one interchangeably. But the concept of conscientia is used as an “inner voice” or “conscience” meaning “moral sensitivity” or “moral awareness” and expresses both rational and irrational processes in traditioanl philosophy. On the other hand, the concept of conscius is used in the sense of “consciousness” and expresses a mental or psychological reflexive activity based on rational (...) processes in the same tradition. Based on Spinoza's use of the two concepts in the same sense, this study claims that “moral sensitivity” is formed as a result of reflexive thinking, which is a mental action. Where consciousness is understood as a reflexive activity based on the relationship between ideas, it is argued that “moral awareness” occurs in the mind as an idea formed as a result of the relationship between ideas. In the study, it is determined that Spinoza developed a kind of “moral consciousness” theory based on the awareness in question, rather than a “conscience theory”. The main focus of the study is that the idea of “good” and “evil”, which are the basic concepts in Spinoza’s ethics, arise from the idea of “joy” and “sadness” that occur as emotions in the mind. Here, “joy” or “sadness” is considered as the primary ideas that occur in the mind as a result of the affection of the body, and “good” or “bad” as secondary ideas formed by the mind as a result of contemplation on these primary ideas. In the article, the theory of “moral consciousness” is based on the “ideas of ideas”, which are the secondary ideas in question. Keywords: Consciousness, Conscience, Awareness, Moral Consciousness, Good-Evil, Joy-Sadness. (shrink)

Deleuze’ün Spinozacı yaşam tahayyülünde ‘ne yapmalıyız?’ sorusuna normatif, ahlaki ya da siyasi bir yanıt bulamıyoruz ama varoluşu düşünmenin içkin bir olanağını keşfediyoruz. Düşünmeye 'dışarıdan' yani dünyadan başlamak insani (kurgusal) bir dünyaya değil, içinde yaşadığımız gerçek dünyaya inanmak demektir. İçkinliğin politik anlamı düşünceyi dünyaya getirmektir.

Bu çalışma Yeni Platonculuğun kurucu metni olan Enneadlar’ı merkeze alarak Plotinus’un ahlâk, erdemler ve adalet konusundaki düşüncesini ortaya koymayı hedeflemektedir. Bunu gerçekleştirmek için Enneadlar’ın I, 2, 19. bölümü tüm detaylarıyla ele alınacaktır. Elbette modern ve çağdaş dönemde bu konu etrafında gelişen literatür de göz ardı edilmeyecektir. Plotinus’un erdem tasavvurunun Platon ve Aristoteles’ten daha farklı bir yere evirildiği, Plotinus öncesindeki ahlâk anlayışının ve erdemler sistematiğinin daha realist bir yerde konumlandığı, onun görüşünün ise “Tanrı’yla benzeme” ideali etrafında şekillenen yarı mistik bir felsefî (...) ahlâk tasavvuruna dönüştüğü öne sürülecektir. Ayrıca erdemlerin yüce ve bayağı âlemde hikmet, şeceaat, adalet gibi eş adlı isimlerle adlandırılmasına karşın yüce âlemde Ruhun erdemlerle özdeş olduğu, bayağı âlemde bedenle birlikte bulunan nefsin ise erdemleri arınma yoluyla edinerek tanrıya benzemeye çalışması gerektiği sonucuna ulaşılacaktır. Sonuç olarak Plotinus’un, Platon’dan Descartes’e kadarki süreçte neredeyse iki ana metafizik öğretiden birinin sahibi oluşu ve etki gücü bakımından Aristotelesçiliğin karşısına esaslı farklılıklarla birlikte Platonculuk görünümünde konumlanışı sadece metafizik öğretide değil ahlâk felsefenin temel kavramları ve kavrayışında da bir dönüşüm oluşturmuştur. Birey/fert merkezli bu kavrayış, ahlâki dönüşümü başlangıç düzeyinde siyasi erdemlerin de katkısını yadsımadan ama kişinin kendine yönelmesi ve nefsinin bedensel kavrayış biçimleri ve dil başta olmak üzere tüm sınırları geride bırakıp arınma idealine ulaşmayı hedefleyerek kendisinden önceki perspektiflerden farklılaşmış ve kendisinden sonraki pek çok felsefî, dîni ve mistik ekole öncülük etmiş bir insan tasavvuru sunmuştur. Plotinus’un felsefesinin bütünü dikkate alındığında bu içe dönüşün, dış dünyayı yok saymak anlamına gelmediği, dış dünyadaki belirlenmiş ölçülere göre erdem sahibi olmanın yetersiz görüldüğü bu nedenle bu aşamadan sonra içe dönerek arınmak gerektiği fikrinin savunulduğu öne sürülmüştür. (shrink)

Teknoloji ve medya araçlarının gelişmesi ve farklılaşmasıyla birçok yeniliğin hayatlarımıza girdiğine, buna bağlı olarak markaların da reklam ve pazarlama stratejilerini değiştirdiklerine tanık olmaktayız. Geleneksel reklamcılık anlayışının haricinde son zamanlarda sosyal medya ortamlarında sıklıkla gördüğümüz ve markaların önemli yatırım bütçeleri ayırdığı influencer reklamcılık/pazarlama içerikleri hatırı sayılır bir şekilde çocukları ve ergenleri de hedeflemektedir. Bununla birlikte ergenlerin influencer pazarlama/reklamcılık karşısında reklam okuryazarlık becerilerini nasıl işe koştukları hakkındaki mevcut duruma ilişkin bilgimiz sınırlıdır. Bu çalışma, ergenlerin bilişsel, duygusal ve ahlaki reklam okuryazarlığı becerilerinin influencer (...) pazarlama/reklamcılığın ikna edici doğasıyla mücadelede nasıl kullandığını anlamak amacıyla yürütülmüştür. Yorumlayıcı nitel bir metodolojiyi benimseyen çalışmanın verileri 15-17 yaşları arasındaki ergen katılımcılardan yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla elde edilmiştir. Yönlendirilmiş niteliksel içerik analiziyle irdelenen verilerden ulaşılan bulgular, ergenlerin bilişsel reklam okuryazarlığı becerilerinin gelişmiş olmasına karşın influencerlarla kurdukları parasosyal ilişkinin duygusal ve ahlaki reklam okuryazarlık becerilerinin devreye alınmasını engelleyebileceğini göstermektedir. (shrink)

Toplumların sosyal yapısının harcı yahut temeli mesabesinde olan ahlaki erdem ve faziletler, kuşaklar arasında daha çok edebi eserlerle nakledilmektedir. Zira toplumların milli sermayeleri olan edebiyatçılar, yaşadıkları dönemde kendilerine tevarüs eden ahlaki birikimi söz sanatları ile yeniden cazibeli edebi bir kalıba döküp sunmaktadır. Cahiliye dönemi de dâhil olmak üzere Araplar, sosyal ilişkilerinde güzel buldukları davranışları şiir kaydıyla muhafaza etmeye çalışmışlardır. Aile içi iletişimden güçlü bir kabile reisinin huzurunda takınılacak tavra kadar pek çok görgü kuralı şiirde nazmedilmiş ve bu türden şiirler Arapların (...) sosyal yaşam rehberi haline dönüşmüştür. Sadece şiir değil mensur eserlerde de sosyal faziletlere dair ilgi çekici ibretlik hikâyeler ve yaşanmış olaylara dair anlatılar bulunmaktadır. Müslüman Arapların henüz hicri ilk yüzyıldan itibaren tanıştığı servet ve beraberinde gelen şehirleşme, sosyalliğin güçlenmesi ve bundan mütevellit olarak da sosyal erdemlerin daha fazla bir önem kazanması sonucunu doğurmuştur. Bu makalede özellikle Abbasi dönemi edebiyatçılarının söz konusu sosyal erdemler bağlamında dikkat çekmek istedikleri hususlar bir araya getirilmiştir. Çalışma, klasik dönemden günümüze ulaşan edebi malzemenin –makale düzeyinde- önemli konu başlıkları halinde tasnif edilmesini amaçlamıştır. (shrink)

Klasik felsefe metafizik evrenin mümkün olduğunu ve onun hakkında bilgi üretebileceğimizi düşünür. Ama Kant, Comte gibi modern dönem düşünürleri, metafiziği kabul etmekle birlikte, epistemolojik olarak sadece somut bilgiye erişimin mümkün olduğunu düşünmektedirler. 1920’lerde ise Viyana Okulu olarak bilinen hareket mensupları -sonraki bilinen adıyla “mantıkçı pozitivistler”- felsefenin metafizik ile uğraşısına karşı çıkmış ve onun uğraşı alanını bilimsel önermelerin mantıkî çözümlemesi ile sınırlandırmışlardır. Bu çalışmada İngiliz düşünür Ayer’in 1936 yılında kaleme almış ve felsefe dünyasında büyük bir yankı uyandırmış olduğu orijinal adı Language, (...) Truth and Logic eserini; Türkçeye Dil, Doğruluk ve Mantık başlığıyla aktarılan tercümesi üzerinden değerlendirmeye çalışacağız. Bu eser mantıkçı pozitivizm ile doğrulanabilirlik kuramının önemli bir temsilcisi olan Ayer’in doğrulanabilirlik kuramı ve analitik/sentetik, ahlaki, metafizik önermeler hakkındaki görüşlerini bütüncül bir şekilde incelemektedir. (shrink)

Friedrich Nietzsche 19. yüzyıl felsefesinde tüm ahlaki ve dinsel inançlara savaş açarak yeni değerler arayan bir filozoftur. Bu eğilimini “Böyle Buyurdu Zerdüşt” isimli eserinde Zerdüşt karakterine yükleyen Nietzsche, Zerdüşt aracılığıyla bütün dinsel inançların çöktüğünü ve geleneksel ahlaki değerlerin yıkıldığını haber verip, insanları bağlı oldukları inançlardan kurtarmaya çalışan bir yeryüzü peygamberi portresi çizmiştir. Nietzsche’nin değerlerin altüst edilişinin simgesi ve sözcüsü olan Zerdüşt günümüz dinlerinin peygamberinden oldukça farklı bir yol çizmektedir. Nietzsche Zerdüşt üzerinden sadece değerlerin ters yüz edilmesini ve yıkılmasını savunmakla kalmaz (...) aynı zamanda bu yıkımın üzerine yeni bir değer sistemi oluşturmaktan da söz etmektedir. Fakat hitap ettiği kitle henüz buna hazır değildir. Bunun için insanın üstinsan mertebesine geçmesi gerekecektir. Bu çalışmadaki amacımız Nietzsche’nin üstinsan tasavvuru ile güç istemi ilişkisini “Böyle Buyurdu Zerdüşt” özelinde tartışmaktır. Ancak çalışmanın hacmi dar olacağından hedefimiz öncellikle güç istemi ekseninde yoğunlaşarak bu istem üzerindeki kutsallığı analiz etmek olacaktır. (shrink)

Dans les textes anciens du Canon Romain aussi bien que dans le Missale Romanum de 1570 et 1970 les paroles de consécration parlent de sang qui sera versé . Ce temps futur a été longtemps accepté comme consistant avec la traduction dans la Vulgate de Jérôme du participe ekunnomenon qui apparaît dans des textes des trois évangiles synoptiques. Cependant, en 1979 la Nuova Vulgata Bibliorum, publiée pour servir de nouveau texte officiel de la Vulgate dans l'Eglise catholique, substitua un temps (...) présent . L'étude présente explique que même si ekunnomenon est en fait au temps présent, l'aspect verbal établi par sa position dans la citation sur la coupe dénote un événement futur: l'effusion du sang à la crucifixion. L'analyse critique textuelle montre que le sens d'un temps futur fut reconnu par l'ancien traducteur latin et par St. Jérôme. L'étude montre que même si un sens de temps présent peut sembler supporter la Transubstantiation en suggérant que le sang est répandu pour ceux qui boivent du calice, en fait il diminue la doctrine, comme les protestans du 16ème siecle l'ont reconnu. L'usage du sens du temps présent pour décrire une action affectant le sang de l'alliance ne manque pas seulement de mettre en évidence que ce qui sera répandu au Calvaire en expiation a la même identité que ce qui est déjà dans la coupe, mais diminue l'historicité de l'institution eucharistique de Jésus à la veille de sa mort. (shrink)

Çalışmanın konusunu Seyyid Burhaneddin’de ahlakî arınmanın incelenmesi teşkil etmektedir. İnceleme üç temel soru çerçevesinde yürütülür. İlk soru, kirlerin neler olduğu ve nelerin bu kirlerden arındırılması gerektiğine yöneliktir. Bu bağlamda Seyyid Burhaneddin’in beden, dünya, nefs, gönül, can, ruh vb. hususlarla alakalı görüşleri ele alınmaktadır. Diğer bir soru ise söz konusu arınmanın nasıl gerçekleştirileceğine ilişkindir ki Seyyid Burhaneddin’in mücahede, riyazat, söz, bilgi gibi kavramlara dair görüşleri doğrultusunda bir yanıt verilmeye çalışılır. Arınmanın ve buna binaen yetkinleşmenin sonucu kişinin ulaşacağı mertebe ne olacaktır? Son (...) olarak da bu soru çerçevesinde Seyyid Burhaneddin’in düşüncelerinin değerlendirilmesine çalışılmakta ve insanın beka ve ebediyete kavuşması ve namütenahi bir biçimde Allah’ta seyredişi ele alınmaktadır. (shrink)

Şems-i Sivâsî, Halvetiyye tarikatının ana şubelerinden biri olan Sivâsiyye kolunun müessisidir. On altıncı yüzyılın ilmî, siyâsî, kültürel ve dinî sahalarında derin izler bırakan Sivâsî, memleketi Zile’den Sivas’a hicret ettikten sonra ilk olarak İrşâdü’l-avâm adlı bir eser kaleme almış ve bu çalışmada nefsin ıslahı, mürşid-i kâmilin gerekliliği, mürşidlerin özellikleri ve nefsi ıslah konusundaki fonksiyonları gibi başlıklarla döneminde gözlemlediği ve zaman zaman istismar edildiğini düşündüğü mânevî yolculuğun kılavuzlarını konu edinmiştir. Eserin isminden de anlaşılacağı üzere Sivâsî, mânevî seyrin inceliklerini bilmedikleri için şekle aldanıp (...) süslü sözlere kanan ve layık olmadıkları halde şeyhlik makamını işgal edenleri kendilerine rehber edinenleri uyarmayı hedef olarak belirlemiştir. Sivâsî bu hedefine uygun olarak eserde sahte şeyhlerin itikâdî, amelî ve ahlâkî konulardaki sapmalarını âyetler, hadisler, naklettiği kıssalar ve kullandığı çeşitli metaforlarla gözler önüne sermiştir. O, tasavvufî sistemin istismar edilmesi noktasında şeyhlik/mürşid-i kâmillik konumunun son derece önemli olduğunu belirtmiş ve ilk dönemlerden itibaren bu konumun istismarına yönelik yapılan eleştiri ve uyarılara katkı sağlamıştır. Bu anlamda Hasan-ı Basrî, İmâm-ı Gazzâlî, Ahmed-i Yesevî, Mevlânâ, Necmeddîn-i Dâye ve Kâşânî’nin de ifade ettiği gibi, müteşeyyihlere dair uyarılarda bulunan bir geleneğin on altıncı asırdaki temsilcilerinden biri olmuştur. Günümüzde de çeşitli vesilelerle tartışma konusu haline gelen bu hususta Sivâsî’nin bir şeyh olarak yaptığı tespitler, uyarılar ve çözüm önerileri önem arz etmektedir. Bu makalede Sivâsî’nin müteşeyyih kimseler hakkındaki düşünceleri zikredilmekle birlikte kendinden önce bu konuda görüş bildiren isimlerle benzer ve farklı yönlerine de işaret edilmiştir. Çalışmada Sivâsî’nin sahte şeyhlere dair değerlendirmeleriyle tasavvufta bir iç tenkit geleneği olarak kabul edilebilecek bu usulün kendinden önceki ve sonraki isimler arasındaki konumuna da vurgu yapılmıştır. (shrink)

Berulang kali saya ditanya oleh sesama umat Katolik apakah buku bacaan Misa Katolik juga dipakai oleh gereja Protestan, sebab mereka mengalami bahwa dalam ibadat hari minggu gereja Kristen lain dipakai bacaan Alkitab yang sama. Memang belum banyak diketahui perkem-bangan luar biasa yang selama setengah abad terakhir terjadi berkaitan dengan lectionarium atau leksionari ibadat hari Minggu dalam seluruh umat Kristen. Karena itu publikasi thesis Pendeta Y.B. Mulyono (S2 di STT Proklamasi) tentang Revised Common Lectionary (RCL) sangat di-butuhkan, dan membantu juga (...) diri saya.... Thesis M. yang diterbitkan dengan rapi oleh Grafika KreasIndo (Sinode GKI) menjadi bacaan penting bagi setiap pengkhotbah, entah pendeta atau imam, dan hendaknya mendapat tempat dalam pendidikan hermeneutika dan homiletika para calon imam dan pendeta. (Martin Harun, Guru Besar Ilmu Teologi Emeritus, Sekolah Tinggi Filsafat Driyarkara, Jakarta). (shrink)

Pada 11 Oktober 2012 Gereja Katolik merayakan 50 tahun dibukanya Konsili Vatikan II. Namun demikian, 16 dokumen yang dihasilkan selama Konsili itu berlangsung (11 Oktober 1962-7 Desember 1965) belum dikenal oleh semua umat Katolik. Bahkan ada tidak sedikit umat Katolik yang belum pernah melihat dokumen-dokumen tersebut. Ada pula yang mengatakan bahwa kendati sudah membacanya, namun merasakan sangat sulit untuk memahaminya. Ada pula yang ketika melihat buku tebal yang memuat dokumen-dokumen tersebut langsung merasa terintimidasi dan ketakutan (intimadated), lalu tidak berani membukanya. (...) Sudah ada berbagai macam upaya untuk menyampaikan isi dan semangat dari Konsili Vatikan II kepada seluruh anggota Gereja Katolik. Salah satu cara adalah menerbitkan buku untuk mengulas isi dokumen-dokumen tersebut. Salah satu dari sekian banyak buku yang pantas dibaca adalah karya Maureen Sulivan, seorang assistant professor ilmu Teologi di Saint Anselm College, Manchester, New Hapshire, Amerika Serikat. Buku yang ditulis dalam bentuk tanya jawab ini dibagi menjadi 9 bab. Bab 1 berbicara mengenai “Pengumuman” diadakannya Konsili yang menggemparkan para pemimpin Gereja, khususnya anggota Dewan Kardinal dan Kuria di Vatikan, yang merasa bahwa Konsili tidak diperlukan. Dalam bab ini dibicarakan tentang arti dari Konsili yang disebut sebagai ekumenis dan pastoral, alasan perlu diadakannya Konsili, persiapan yang dibutuhkan, serta tujuan yang ingin dicapai dengan diadakannya Konsili Vatikan II. Secara khusus disebutkan peran almarhum Paus Johanes XXIII, yang ketika mengumumkan untuk mengadakan Konsili, beliau baru tiga bulan diangkat menjadi Paus. Lewat Konsili ini beliau menginginkan agar Gereja mampu menemukan cara agar iman Kristiani dapat disampaikan kepada dunia dan dimengerti oleh dunia. Demi tujuan itu Gereja perlu “membuka jendela” agar “angin segar memasuki dirinya (hlm. 29).” Gereja perlu melakukan aggiornemento, pembaruan diri. Bab 2 mengulas mengenai orang-orang yang berperan dalam KonsiliVatikan II, ketegangan-ketegangan yang muncul antara mereka yang ingin mengadakan pembaruan dengan mereka yang ingin mempertahankan status quo Gereja, serta peran media massa. Selain sekitar 2200 peserta (Kardinal, Uskup, dan Abas), juga terdapat ratusan teolog yang berperan sebagai penasihat bagi para peserta Konsili (periti), antara lain dengan memberikan seminar-seminar mengenai topik-topik teologis kepada para peserta Konsili (hlm. 35-36). Selain itu juga terdapat para pengamat dari Gereja Ortodoks, Gereja-gereja Protestan main streams (Lutheran, Episkopalian, Anglikan, Metodis, Presbyteran, dan Quakers), dan Yudaisme. Hadirnya para pengamat dari kalangan khusus ini merupakan sesuatu yang baru dan revolusioner dalam Konsili. Secara khusus ditampilkan seorang tokoh pembaru: Kardinal Bea, ketua Sekretariat untuk Kesatuan Umat Kristiani. Ia begitu dikenal dengan ucapannya yang sangat menggemparkan di depan para wartawan: “Members of the other Christian Churches who are living today never ’left’ the Church. So they cannot ‘return,’ can they? We are talking about going together, hand in hand, toward a new future” (hlm. 33). Tokoh pembaru lain adalah Kardinal Achile Liénart, seorang Kardinal senior dari Prancis, yang pada hari ketiga Konsili menolak untuk memilih dari daftar nama yang sudah disiapkan (kebanyakan adalah anggota Kuria) untuk menjadi ketua dari 10 komisi yang akan mengendalikan agenda Konsili. Ia mengusulkan supaya para peserta Konsili memilih orang-orangnya sendiri. Usulan ini didukung oleh Kardinal Josef Fring dari Jerman, dan kemudian diterima oleh semua perserta Konsili. Tokoh pembaru lain adalah Kardinal Jan Alfrink dari Belanda, dan Kardinal Leo Josef Suenens dari Belgia (hlm. 38-38). Di pihak lain, ada tokoh sangat konservatif yang mencoba menghambat jalannya Konsili: Kardinal Alfredo Ottaviani, seorang anggota Kuria dan ketua The Holy Office (sekarang dikenal sebagi Kogregasi untuk Ajaran Iman), yang terkenal dengan ucapannya “Semper idem” (Selalu sama). Ia antara lain melawan hadirnya para pengamat dalam Konsili (hlm. 33), mencoba melarang kuliah-kuliah yang diberikan kepada para peserta Konsili oleh para Yesuit dari Institut Biblis di Roma, bahkan meminta Paus Yohanes XXIII untuk mengusir teolog Yesuit, Karl Rahner dari Roma, yang tentu saja ditolak oleh Paus (hlm. 35). Ia menolak penggunaan bahasa-bahasa lokal untuk Misa, yang intinya adalah pemindahan kekuasaan dari hierarki kepada Umat (hlm. 43), menghambat disahkannya kolegialitas para Uskup dan menandaskan bahwa Komisi Teologi yang ia pimpin memiliki otoritas di atas Konsili (hlm. 55). Dalam bab ini juga disebutkan hal yang baru dalam Konsili ini adalah hadirnya para wartawan dari pelbagai media massa dari seluruh dunia........................................... Sebagai penutup, dalam bab 9, Sullivan menegaskan bahwa ada dua hal yang benar-benar perlu diperhatikan untuk zaman ini sebagai agenda yang belum selesai dari Konsili Vatikan II: kolegialitas (relasi atara Paus dan Uskup) dan peran kaum perempuan dalam Gereja. Akhirnya, pada awal abad ke-21 ini Sullivan mengajak kita semua untuk bertanya: Apakah Gereja kita sungguh-sungguh dapat menjawab tantangan-tantangan pada zaman ini?; Apakah Gereja kita dapat membuat pesan Injil relevan untuk zaman ini?; Apakah Gereja kita dapat membangkitkan entusisme baru yang dapat membangun sebuah generasi baru?; Apakah Gereja dapat meredakan berbagai macam ketegangan yang akhir-akhir ini menggoncang “bahtera Petrus?” Dengan bijak Sullivan mengatakan bahwa kita perlu terus berharap, dan harapan itu akan menjadi semakin produktif kalau kita selalu berpegang pada nasihat almarhum Yohanes XXIII: “Untuk hal-hal yang mendasar, kesatuan; untuk hal-hal yang meragukan, kebebasan; dan untuk segala sesuatu, cinta kasih” (hlm. 124). Buku ini sangat komprehensif mengulas Konsili Vatikan II dan disampaikan dengan bahasa yang sederhana. Buku ini sangat membantu para pembaca karena dilengkapi dengan daftar isi yang mendetil, daftar semua dokumen yang dihasilkan oleh Konsili Vatikan II beserta dengan waktu promulgasinya, daftar istilah-istilah yang penting berkaitan dengan Konsili Vatikan II, serta indeks subjek. Semoga dengan membaca buku ini para pembaca terdorong untuk membuka dan menemukan pesan-pesan penting dari dokumen-dokumen Konsili Vatikan II. (Ignatius Madya Utama, Program Studi Ilmu Teologi, Sekolah Tinggi Filsafat Driyarkara, Jakarta). (shrink)

Abstrak: Artikel ini menguraikan penggunaan konsep teologis “Trinitas sosial” oleh empat teolog yang secara khusus menyoroti isu-isu ekonomi. Secara umum para teolog itu menyatakan bahwa teologi ekonomik yang berdasarkan “Trinitas sosial” menolak model ekonomi individualistik yang memertaruhkan komunitas. Mereka memberi gambaran yang berbeda-beda tentang model ekonomi yang layak ditolak itu. Meeks dan Boff melihat praktik ekonomi pasar yang berlaku saat ini maupun praktik ekonomi sosialis yang pernah dijalankan di negara-negara komunis sebagai wujud-wujud dari model ekonomi semacam itu. Novak menolak praktik (...) sosialisme dan memandang kapitalisme yang bersifat demokratik sebagai model ekonomi yang trinitaris. Higginson menilai model ekonomi yang individualistik itu tersirat dalam “etos Protestan”nya Max Weber dan seringkali tercermin dalam cara pengelolaan perusahaan. Saya melanjutkan teologi ekonomik yang berdasarkan Trinitas Sosial itu dengan menjadikan secara spesifik keluarga sebagai wujud konkret komunitas. Saya berpendapat bahwa “Trinitas keluarga” dapat menjadi dasar bagi pengembangan teologi ekonomik yang responsif terhadap konteks ekonomi Indonesia dan Asia pada umumnya, di mana keluarga menjadi bukan hanya model hubungan sosial tetapi juga acuan etis. Kata-kata Kunci: Trinitas sosial, teologi ekonomik, ekonomi kekeluargaan. Abstract: This article explores the use of the theological concept of “social Trinity” by four theologians focusing on economic issues. In general, those theologians suggest that the concept of “social Trinity” implies an economic theology resisting the individualistic economy model, which puts the community at stake. They disagree on which economic system exactly they consider worth rejecting. For Meeks and Boff, that economic model includes both the existing market economy and socialism as had been practiced in the communist countries. Novak rejects the economic system of socialist countries whilst insisting that “democratic capitalism” is consistently Trinitarian. Higginson argues that the individualistic economy is implied in Weber’s “Protestant ethic” and often reflected in the management of corporations. Subscribing to the economic theology based on “social Trinity,” and, at the same time, responding specifically to the characteristics of the Indonesian context, I suggest the family as a concrete form of community. I argue that “familial Trinity” would serve as a foundation for developing an economic theology in response to the situation of Indonesian economy and Asian economy in general, where the family is not only a model of social relations, but also an ethical reference. Keywords: Social Trinity, economic theology, familial economy. (shrink)

Epistemolojik olarak bilgiye başvuran ve bilme faaliyetinde bulunan insanın, Kur’an’da önemli bir yeri vardır. Buradaki bilme faaliyetini, salt teolojik bir buyruk olarak, yani Allah’ı bilmek olarak değil, doğru bilgi ile yanlış bilgi arasında hem teorik hem de ahlaki bir farklılık olarak anlamak ve Kur’an'da insana epistemik özellikler atfedildiğini ve böylece insanın epistemik başarılarından dolayı övüldüğünü söyleyebilmek mümkündür. Bu açıdan bakıldığında herhangi bir önermeye yönelik olarak rasyonel bir tutum benimseyen, yani bilen özne ile bu faaliyette isteyerek ve istemeyerek giren kişinin durumu (...) arasında bir fark olduğu açıktır. Doğrusu bu farkın epistemik önceliği kadar, ahlaki önceliği de dikkate değerdir. Nitekim buradaki ahlaki üstünlük, doğru bilgiyi hedefleme ve ona ulaşma noktasında ortaya çıkan erdemdir. Doğru bilgiye ulaşmanın entelektüel bir erdem olduğu düşünüldüğünde, Kur’an’ın Erdem epistemolojisi üzerinden değerlendirilmesi bu noktada önemlidir. Doğrusu erdemli bir bilişsel faaliyet, Kur'an’da açık bir şekilde ana fikir olarak ortaya konulur ve buna göre cehaletten kaçınmak ve doğru bilgiye ulaşmak için erdemli bir çaba göstermek önem taşır. Kur’an’daki ifadeleri bilgeliğe ulaşmak olarak anlayacak olursak, asıl hedef; bilgi ve anlayışımızın, entelektüel ve ahlaki vicdanımızı veya takvamızı güçlendirmesi için kullanılabileceği söylenilebilir ve bu inanç, erdem epistemolojisine dayalı bir yaklaşım içerisinde şekillendirilebilir. (shrink)

Después de más de 200 años de vida del constitucionalismo, en América Latina, una mayoría de los países de la región sigue viéndose afectada por sistemas políticamente inestables y económicamente muy desiguales; en donde las violaciones de derechos humanos son un hecho habitual; las ramas políticas del gobierno tienden a funcionar con independencia de cualquier reclamo ciudadano, mientras se encargan de moldear normas a medida de intereses privados; los tribunales aparecen como órganos de difícil acceso público, que tienden a decidir (...) en favor de los poderosos, criminalizando a quienes protestan; y en donde el debate público destaca por las pobreza de su contenido. En este trabajo, se exploran algunas de las causas de dicha situación, relacionadas con el propio diseño del sistema constitucional dominante en la región. (shrink)

Öz (150-250 kelime) ve yukarıdaki kutucuğa anahtar kelimeler (5-7 kelime)İngilizce öz ve anahtar kelimeler de aynı sınırlar çerçevesinde yazılmalıdır.Öz Fanatiklik, doğru düşünceyi, sorgulamayı, eleştiriyi, hoşgörü ve hürriyeti sınırlandıran bir eğilimdir. İtiraz etmeyen, eleştiri ve fikri münakaşaya dayanma gücü olmayan ve telkin edileni koşulsuz kabule odaklanan bir oluşumun, doğruyu yanlıştan ayırt edebilme ve kendisine iletilen bilgiden şüphe duyma yetisi kaybolmuştur. Dini bir örgütlenme biçiminde mutlak itaat iman ile eşitlenmiş ise irade ve eylemlerin tek bir iradenin kontrolü altına girmesi de kaçınılmazdır. Bu (...) sebeple düşünüp algılama yetisinden yoksun kült yapılar için sadece kesin gerçekler ve katî yanlışların olduğu malumdur. Kendi ideolojisini mutlak hakikat kabul eden buna karşın diğerini ötekileştirerek fikirlerine doğruluk payı vermeyen, tahammül de edemeyen bir oluşumun ahlakî ve erdemli bir toplum oluşturması zordur. Oysa bir bilgi, doğru bir şekilde seçilir, sorgulanır, değerlendirilir ve düşünceye dönüşürse yargılama gücü yüksek makul bireylerden oluşan bir toplum inşa edilebilir. Nitekim insanoğlu, ahlakî ve düşünsel gelişimini sürdürdüğü sürece tevhit akidesi, fikrî ve kalbî tahriften korunacak ve daha da fazla evrensel bir kabule yatkın hale gelecektir. Bugün İslam dünyasında şahit olunan bozuk itikâdî düşüncelerin ortak karakterinin ise dinin asıllarını bilmeme, başkalarını kölece taklit, aklı uyuşturma ve hakikatin tekelciliğini yapma olduğu aşikârdır. Bu itibarla makalemizde, bireyin düşünsel gelişimini engelleyen fanatizm olgusunu ve eleştiri yeteneğinden yoksun kült yapıların ne denli tahrif edici bir güç olduğunu irdelemeye çalışacağız. Anahtar Kelimeler: Fanatizm, Kült, Örgütlenme, Eleştiri, Düşünce, Dinî. Fanaticism Fact and Criticism on Being without Criticism in Religious Cult Structures AbstractFanaticism is an inclination that limits correct thought, questioning, criticism, tolerance and liberty. An entity, which doesn’t object to, can’t bear criticism and mental arguments and focuses on unconditional acceptance to what is commanded, has lost the ability to distinguish right from wrong and be doubtful of the information transmitted. Freedom and actions would be inevitably under control of single command if absolute obedience in the form of a religious organization has been come up to faith. For that reason, it is obvious that only certain facts and absolute mistakes are available for cult structures devoid of the ability to think and comprehend. It is difficult for an entity to create a moral and virtuous society since it considers its ideology as absolute reality but it marginalizes other one, doesn’t justify thoughts of the others and can’t tolerate them. Whereas, a society consisting of logical individuals who have high level of jurisdiction could be built if information is selected, investigated and evaluated properly. Hence, oneness belief would be kept safe from intellectual and spiritual manipulation and would become prone to a much more universal acceptance as long as people maintained their moral and intellectual development. Today, common characteristic of wrong thoughts of belief witnessed in Islamic world is obviously being unfamiliar with fundamentals of the religion, imitating other people like a slave, deadening the mind and monopolizing the truth. In our article, in this respect, we will try to analyze both fanaticism phenomenon that prevents intellectual development of the individual and how a falsifying power is those cult structures deprived of criticism skill. Keywords: Fanaticism, Cult, Organization, Criticism, Thought, Religious. (shrink)

Nefsin tanımı, mahiyeti, özellikleri, ilişkili olduğu alanların tespiti hem metafiziğin hem de teolojinin en temel problemlerinden biridir. Öyle ki nefs konusunun ele alınış tarzı, İslam düşünce geleneğini topyekûn bu konu üzerinden inceleme imkânı dahi sunmaktadır. Zira varlığı ve özel olarak insanı anlama noktasında, nefs konusunun kozmolojik, ontolojik, epistemolojik ve ahlâkî alanların tümünün temeline yerleştirildiği görülmektedir. Bu durum, nefs teorisinin kendi içinde bir bütün oluşturacak şekilde değerlendirildiğini göstermektedir. Literatürde hâkim olan anlayışa göre, nefsin; a) varlığın oluşumunda önemli bir yer teşkil ettiği, (...) b) bedenden ayrı ve farklı bir mahiyet taşıdığı, c) bilgi elde etmenin gerekçesi olduğu ve d) ahlâkî eylemlere kaynaklık ettiği vurgulanmaktadır. Bu doğrultuda, “Neredeyim ve neyle ilişkiliyim?”, “Neyim?”, “Neyi, nasıl bilebilirim?” ve “Ne yapmalıyım?” sorularına nefs teorisi bağlamında cevap arandığı söylenebilir. İnsan varlığının temel belirleyeninin bedenden ayrı ve farklı bir varlık olarak sunulması, birtakım gerekçelerden hareket etmektedir. Kognitif süreçleri üst düzeyde işletebilmesi, ahlâkî eylem üretebilmesi; ayrıca vahye muhatap kılınması, insanın diğer varlıklardan farklı ve üstün olduğu sonucuna götürmüştür. Bu farklılık ve üstünlük ise insanın maddî olanla sınırlı olamayacağı fikrini beraberinde getirmiştir. Maddenin daima; değişme, bozulma, parçalanma, yok olma gibi niteliklerle ilişkilendirilmesi bu kanaati beslemiştir. Dolayısıyla –özellikle müteahhir dönemde- hem maddî olan hem de maddî olana sıkışmayan bir varlık tasavvuruna yer verilmemiştir. Bir başka ifadeyle, maddî olduğu halde gayrı maddî üretimler sağlayabilecek bir varlık fikrinden vazgeçilmiş, insanı nefs-beden düalitesi ardında irdeleme tercih edilmiştir. Bu tercih, teolojinin oluşum özünde yer alan bir anlayış değildir. Zira erken dönem Mu’tezilî, Eş’arî ve Mâtürîdî kelâm literatürünün, ortak bir şekilde, insanın bedenden ayrık nefse referansta bulunmadan tanımlanması gerektiği üzerinde durduğu görülmektedir. İnsan varlığını çözümleme noktasında düalist anlayışın tercih edilmesi, farklı kültürlerle karşılaşma sonucundaki etkinin bir ürünüdür. Bu doğrultuda Yunan, Hint, Mısır ve Sümer felsefelerinin İslam düşünce geleneği üzerinde etkili olduğu görülmektedir. Özü itibarıyla kelâmın düalist anlayıştan uzak yaklaşımının ise Kur’ân’dan temel aldığı söylenebilir. Çalışmamızda bu iddiamızın temeli kurulacaktır. Kur’ân’ın temel terimlerimden biri olan nefs kelimesi, bütünsel bir bakış açısıyla incelenecektir. Bu inceleme, bu konuda oluşturulmuş literatürün nasıl değerlendirilmesi gerektiğiyle ilgili de zemin oluşturacaktır. (shrink)

Öz (120-150 kelime) ve yukarıdaki kutucuğa anahtar kelimeler (5-7 kelime) İngilizce öz ve anahtar kelimeler de aynı sınırlar çerçevesinde yazılmalıdır. Bu makalede, Osmanlı’nın zirve dönemi âlimlerinden olan Taşköprîzâde’nin, insanı ahlâkî yönüyle merkeze alan bir risalesini analiz ve sentez yöntemiyle incelemeye çalıştık. Risale, insanın irâdî eylemlerinin toplamından oluşan, ahlâk, ev idaresi ve siyaset şeklinde üç temel ayağı bulunan amelî hikmeti, İslam kanunu üzere incelemektedir. İnsanın özgür olmakla beraber sorumlu olan yönetici kimliğinin ön plana çıktığı risalede bazı konularda sorgulayıcı, bazı konularda da (...) aşırı kaderci tutumun izleri rahatlıkla görülebilir. Kişinin hem iç dünyasında hem de çevresinde denge ve düzeni sağlayabilmesi kuvvetli bir sorumluluk bilincine bağlanmıştır. Müellifin devraldığı bilgi birikimini harmanlayarak aktarmadaki başarısı ve eklektik kişiliği bizlere, döneminin insan algısı hakkında derli toplu bilgiler sunmuştur. (shrink)

Tasavvuf erbâbı tabîatleri gereği mâddî unsurlardan ziyâde mânevî değerleri muhafaza etmeye ve geliştirmeye çalışırlar. Fakat tasavvufî çevrelerin sosyal bir yapıya bürünmeleriyle berâber düşüncelerini ve değerlerini sembolize etmek için mâddî bir kısım edevât da kullanmışlardır. Bunların başında keşkül, teber, tahta kılıç, asâ, gül, hırka gibi unsular gelir. Bu çalışmamızda dervîşlerin kullandıkları mâddî edevâttan birisi olan tahta kılıç ve ifâde ettiği mânâlara bakacağız ve örnekler üzerinden tahlîl etmeye çalışacağız. Tasavvuf ehli tahta kılıç ile ilgili bir hadîs-i şerîfden yola çıkarak mânevî bir disiplin, (...) ahlakî bir prensip ve nefsânî bir terbiye metodu ortaya koymuşlardır. Yeri geldiğinde cihâd ve mücâhede için zāhir kılıcının yanı sıra bâtın kılıcını kullanmışlardır. Manevî kılıcı sembolize eden tahta kılıcın kullanımına dâir tespit ettiğimiz ilk örnek sahābe döneminde Muhammed b. Mesleme’ye aittir. Yaygın bir şekilde kullanımı ise 1200’lü yıllarda büyük tarîkatların kurulduğu dönemde yânî Abbâsî hilâfeti döneminde olmuştur. Memlüklü dönemi kaynaklarından okuduğumuz kadarıyla Yûsuf Selahaddîn-i Eyyûbî ve berâberindeki kalabalık dervîş gurubu bu unsuru yaygın olarak kullanmışladır. Yûsuf Selahaddîn Eyyûbî’nin hem Bağdâd’ta iken hem de Mısır’a sefer düzenlerken berâberindeki kalabalık derviş gurubuyla birlikte zikirler eşliğinde tahta kılıçla yürüdükleri kaydedilmiştir. Bektâşî Velâyetnâmelerinde Anadolu Selçukluları döneminde yaşayan Hacı Bektâş-i Velî’nin himmetleriyle Saru Saltuk’un tahta kılıç kullanarak mânevî bir savaş verdiğini görüyoruz. Velâyet-nâmelerde tahta kılıç kullanımına dâir pek çok örnek vardır. 20 yüzyılda da pek çok dergâh ve câmîde bu tür bir kılıcın sembolik olarak kullanıldığını bizzât müşâhede ettik. (shrink)

Eğitim; bireylere hayatları boyunca ihtiyaç duyacakları bilgi ve becerileri sistematik bir şekilde öğretmektir. Din eğitimi ise bireyin mensubu olduğu dinin inanç, ibadet, muamelat ve bu dinin arzuladığı ahlaki öğretiler hakkında bilgi sahibi olup bunları uygulamasının beklenmesidir. Din eğitimi bireylerin ihtiyaçları ve gelişimsel basamağına uygun olarak verilmektedir. Bireyin yaşı, zihinsel bilgi basamağı, cinsiyeti, eğitim durumu vb. özellikler alacağı eğitimi etkilemektedir. Engel durumu da bireyin sahip olduğu özelliklerden biridir. Bu durum bireyin özelliği olmakla birlikte bireyi sınırlandırır. Bireyin bu sınırlılıkları psikolojik, fiziksel ve (...) sosyal olarak bütün özelliklerini etkiler. Engelli Bireylerin Din ve Değerler Eğitimi adlı eserde bireylerin sahip oldukları bu sınırlılıkları göz önünde bulundurarak engelli bireylerin din eğitimi açısından ihtiyaçları belirtilmiştir. Eserde bireyler ile yapılmış olan görüşmelere yer verilmiş ve bireylerin dini konulara bakış açıları yansıtılmıştır. Engelli bireylere din eğitimi verilirken dikkat edilmesi gereken hususlar belirtilmiştir. İslam’ın, Kur’ an- ı Kerim’in ve Hz. Muhammed’ in engelli bireylere bakışı ve bireylerin bulundukları durumlara örnekler verilmiştir. (shrink)

Charles Taylor—yang lahir pada 1931 di Kanada—adalah salah seorang filosof kontemporer berbahasa Inggris paling terkenal. Ia menjadi guru besar di Montreal dan mengajar juga di Oxford. Hampir 20 tahun sesudah dua jilid bukunya, Sources of the Self: The Making of Modern Identity (1989), memperoleh perhatian besar, Taylor menerbitkan buku A Secular Age, sebuah karya lebih raksasa lagi, yang oleh Robert N. Bellah disebut “salah satu buku terpenting semasa hidup saya.” Buku ini menceritakan sejarah sekularisasi di Barat dan dengan demikian juga (...) sejarah per- kembangan spiritualitas intelektual Barat dalam 500 tahun terakhir. Yang langsung mengesankan adalah luasnya pengetahuan Taylor. Taylor akrab dengan seluruh filsafat dan pemikiran yang mengungkapkan intelektualitas Barat. Uraiannya, di satu pihak, menarik garis-garis besar, di lain pihak, memperlihatkan garis-garis itu dengan penelurusan rinci terhadap apa yang ditulis oleh tokoh-tokoh intelektual, para filosof, teolog, sastrawan dan penyair. Yang juga menarik, Taylor memperlihatkan bagaimana “apa yang semula dipikirkan hanya oleh para elit, menjadi milik umum masyarakat-masyarakat seluruhnya” (hlm. 299). Perkembangan yang ditelusuri Taylor betul-betul mengherankan. Dalam pertanyaan Taylor: “Apa yang berubah antara tahun 1500 di mana hampir tidak mungkin orang tidak percaya (pada Allah), dan tahun 2000 di mana tidak hanya terdapat banyak orang ateis yang bahagia, melainkan sebaliknya di lingkungan-lingkungan tertentu iman menantang lagi sebagai aliran amat kuat?” Bagaimana Eropa Kekristenan Latin— kekristenan yang pernah memakai bahasa Latin di Eropa Tengah dan Barat, dunia yang sejak abad ke-16 terbagi dalam Katolik dan Protestan— menjadi Barat di mana “iman, bahkan bagi mereka yang yakin, hanya merupakan salah satu kemungkinan bagi manusia di antara banyak kemungkinan lain?” (hlm. 3).............................. Kesimpulan dari uraian Taylor yang dapat ditarik adalah bahwa sekularisasi merupakan sebuah proses yang kompleks, yang menggagalkan segala penjelasan sederhana dan linear. Alam sosial tersekularisasi sendiri adalah kompleks. Di satu pihak, alam itu merupakan puncak humanisme eksklusif warisan Pencerahan, tetapi, di lain pihak, eksklusivisme itu ditantang oleh suatu “kelaparan spiritual” (hlm. 680) yang tetap terarah ke sesuatu di “seberang.” “Cerita dominan sekularisasi yang cenderung mempersalahkan agama-agama atas banyaknya kesusahan dunia kita lama-kelamaan akan semakin tidak dipercayai lagi” (hlm. 770). Namun, kalau agama mau mempertahankan diri maka wakil-wakilnya harus belajar menjadi rendah hati. Perlu ditambah bahwa Taylor sedikit pun tidak memasuki pertanyaan yang banyak dikemukakan di Indonesia dan dijawab secara berbeda-beda, yaitu, apakah perkembangan 500 tahun di dunia Kristianitas Latin (Katolik dan Protestan), jadi di “Barat,” dari dunia yang penuh dengan roh-roh dan di mana ateisme sepertinya mustahil menjadi sebuah dunia humanisme eksklusif di mana untuk sebagian makin besar warga kontemporer realitas Ilahi, realitas di “seberang,” dianggap tidak ada, atau sekurang-kurangnya tidak mempunyai fungsi atau hak normatif. Buku Charles Taylor ini amat pantas dibaca dan betul-betul menantang. Kalau kita membacanya—yang tidak perlu secara tergesa-gesa—kita akan merasa mendapat wawasan yang luas, kita menjadi mengerti apa yang memotori modernitas. Buku ini betul-betul sebuah master piece. (Franz Magnis-Suseno, Guru Besar Emeritus, Sekolah Tinggi Filsafat Driyarkara, Jakarta). (shrink)

Dalam tradisi Kristiani gambaran tentang surga dan, terutama, neraka berlimpah. Dengan melukiskan keindahan surga dan, lebih lagi, kengerian api penyucian dan neraka para pengkhotbah pernah berusaha untuk mengarahkan umat ke hidup yang baik. Tetapi sekarang “hal-hal akhir” jarang dibicarakan dalam khotbah. Seakan-akan kurang njamani mengajukan pertanyaan tentang apa yang terjadi sesudah kematian. Padahal justru berhadapan dengan sikap acuh tak-acuh sebagian masyarakat tersekularisasi dengan ejekan dari sudut ateisme baru, baik orang beriman maupun mereka yang mencari justru mengajukan pertanyaan seperti: Apakah ada (...) hidup sesudah kematian? Apakah hakikat surga? Apakah betul Allah akan menyiksa para pendosa dalam neraka? Apakah barangkali neraka kosong? Dan apakah maksud serta dasar ajaran tentang api penyucian yang tidak dipercayai oleh Gereja-gereja Ortodoks dan Protestan? Kalau kita mencari informasi mendalam yang memungkinkan menjawab pertanyaan-pertanyaan itu, apabila kita tahu latar belakang religius dan budaya ajaran tentang “hal-hal akhir” itu serta apa yang dipikirkan oleh para teolog Kristiani paling mutakhir, kita akan merasa sangat terbantu oleh buku yang ditulis oleh Dr. Theol. Johanna Rahner, guru besar pada Fakultas Teologi Katolik Universitas Kassel, ini. Sayang, buku ini hanya tersedia dalam bahasa Jerman................................ Buku ini penting pada zaman di mana bagian hakiki setiap agama—apa yang akan terjadi dalam dan sesudah kematian—jarang diangkat. Kekuatan Johanna Rahner adalah bahwa ia membahas tema itu dari pelbagai sudut: dari sudut mitos-mitos dan agama-agama kuno, dari sudut Perjanjian Lama dan Perjanjian Baru, dari sudut teologi serta pelbagai “ajaran” yang muncul selama 2000 tahun Gereja dan Kristianitas, sampai dengan teologi paling muthakhir yang membuka perspektif yang sangat baru dibandingkan dengan pengertian tradisional. Johanna Rahner sendiri merangkum maskud bukunya: “Tantangan menentukan eskatologi adalah sandungan kematian yang berkaitan dengan pertanyaan yang tak terbungkamkan tentang keadilan serta harapan tak terpuaskan agar kerinduan yang mengharapkan agar pada akhirnya semuanya menjadi baik jadi terpenuhi.” Yang tidak dibicarakan dalam buku ini adalah pertanyaan-pertanyaan tentang universalitas atau keterbatasan penyelamatan Ilahi. Juga tidak dibicarakan adalah pertanyaan yang kelihatannya merupakan dobrakan baru, yang beberapa tahun lalu muncul dalam suatu konferensi teologis di Vatikan, yaitu apakah anak kecil, anak yang mati sebelum dilahirkan, bisa masuk surga atau harus dianggap masuk ke dalam suatu limbus. Buku ini cocok bagi para teolog serta bagi setiap warga Kristianitas yang ingin memahami secara mendalam ajaran tradisional dan muthakir Gereja Katolik tentang ke mana kita akan pergi dalam kematian. (Franz Magnis-Suseno, Program Pascasarjana, Sekolah Tinggi Filsafat Driyarkara, Jakarta). (shrink)

Dengan umur hampir dua ribu tahun Gereja Katolik merupakan lembaga paling tua yang mempertahankan diri melalui sejarah. Bagi Gereja Katolik sejarah itu penuh makna. Karena dalam perjalanannya melalui 20 abad eksisten-sinya Gereja Katolik mendapat bentuk serta pengertian diri yang sekarang. Maka sudah tepatlah kalau Norman Tanner, seorang imam Yesuit dan guru besar sejarah Gereja pada Universitas Gregoriana di Roma, dengan mendasarkan diri pada hasil penelitian sejarah Gereja yang berlimpah dalam 40 tahun terakhir, menulis sebuah “Sejarah Pendek Baru Gereja Katolik.” Hanya (...) dengan 260 halaman pembaca diantar secara kompeten menapaki 2000 tahun perjalanan Gereja Katolik. Gereja Katolik selalu menegaskan bahwa Kitab Suci hanya dapat dimengerti dalam ketertanaman dalam sebuah tradisi. Sebagaimana ditegaskan Tanner, “tradisi memegang peran normatif.” Pengertian tentang hakikat Kekristenan berkembang melalui sejarah. Gereja Katolik yakin “bahwa Kitab Suci harus disertai oleh suatu kesadaran tentang bagaimana pesannya dihayati dan dimengerti melalui berabad-abad lamanya, oleh suatu rasa bagaimana isi Kitab Suci dijernihkan oleh ajaran pihak-pihak berwenang dalam Gereja maupun melalui hidup, sembahyang, studi dan perjuangan umat Kristiani.” Karena itu, Gereja Katolik sekarang tidak dapat dimengerti kalau sejarahnya tidak dimengerti. Tanner membagi sejarah Gereja ke dalam lima tahap. Tahap pertama mencakup 300 tahun pertama di mana Gereja keluar dari dua setengah abad usaha penindasan dan penganiayaan oleh pemerintah kekaisaran Romawi, dan akhirnya menjadi agama resmi. Tahap kedua mulai dengan berakhirnya kekaisaran Romawi bagian Barat pada abad ke-5 dan sampai pada 1054 di mana perpecahan tragis antara Gereja Timur, Gereja-gereja Ortodoks, dan Gereja Barat—Gereja Katolik-Roma—menjadi resmi dan definitif. Perpecahan tersebut masih berlangsung sampai hari ini......................................... Yang khas dari buku Tanner adalah bahwa uraian tidak dibatasi pada kejadian-kejadian sekitar Gereja resmi: Konsili-konsili, Paus-paus yang penting, peristiwa-peristiwa dengan dampak historis seperti perpecahan antara Gereja Barat dan Gereja Timur atau Reformasi Protestan. Dalam buku ini juga dibicarakan ordo-ordo dan gerakan-gerakan religius, teolog-teolog penting, keagamaan rakyat, perkembangan-perkembangan intelektual, perkembangan dalam liturgi, doa dan mistik. Juga dibahas mengenai senirupa, arsitektur dan musik, bahkan sikap Thomas Aquinas terhadap liburan, olah raga dan entertainment. Kehidupan Katolik di basis pun ikut diceriterakan. Buku ini memberikan suatu tinjauan yang kaya dan berbobot tentang 2000 tahun kehidupan Gereja Katolik; bisa juga dikatakan, tentang perkembangan dari Kristianitas ke Gereja Katolik sekarang, dalam bahasa yang mudah diikuti dan dengan gaya naratif yang enak dibaca. Sebuah buku yang dapat sangat direkomendasikan bagi siapa saja yang ingin mendapat pengertian ringkas, tetapi cukup mendalam, tentang bagaimana Gereja Katolik menjadi Gereja Katolik. (Franz Magnis-Suseno, Program Pascasarjana, Sekolah Tinggi Filsafat Driyarkara, Jakarta). (shrink)

Necip Fazıl Kısakürek, 20. Yüzyılın en önemli Türk şair ve düşünürlerinden biridir. İslami hareketin sembollerinden biri olmasına rağmen, popülaritesi sadece dindar kesimlerle sınırlı kalmamıştır. Ülke genelinde büyük bir üne kavuşmuş, farklı kültürel çevrelerden, değişik fikir akımlarına mensup hayranlara sahip olmuştur. Bu durum şairin ifadelerinin akıcılığı, edebi yeteneğinin gücü ve Türkçeyi hem şiir hem nesirde ustalıkla kullanmasından kaynaklanmaktadır. Onun velûd bir yazar niteliğiyle çok sayıda ürün vermiş olması yazdıklarının edebi değerini düşürmemiştir. Ayrıca gençliğinden beri farklı gazete ve dergilerde makaleler yazmıştır. Otuz (...) yılı aşkın bir süre "Büyük Doğu" mecmuasını yayımlamıştır. Aynı isimle bir yayınevi kurmuş ve yaklaşık yüz kitap neşretmiştir. Şair olarak divanlar yayımlamasının yanı sıra hikayeler, romanlar, piyesler telif etmiş, fikri, ahlaki ve siyasi yazılar yazmıştır. Otuz yaşına kadar “bohem” diye tavsif ettiği bir hayat sürmüş, ruhi boşluktan kurtulamamıştır. Sonrasında bir vesileyle tanıştığı döneminin tanınan medrese alimi ve mutasavvıf Abdülhakim Arvasi’den etkilenmiştir. Böylece köklü bir fikri dönüşüm yaşamış, İslami dünya görüşünü benimsemiştir. Bu merhaleden sonra çok çeşitliliğe sahip edebi ürünlerinin tümünde inanç ve fikirlerini cesaretle savunmayı gaye edinmiştir. Muhalif bir kimlikle döneminin devlet ricaline alenen tenkitler yönetmekten çekinmemiştir. Bu uğurda ortaya koyduğu mücadele sebebiyle resmi kovuşturmalara maruz kalmış, defalarca hapis yatmıştır. Edebi faaliyetlerini, fikir kavgası niteliğinde icra etmiş, vefatına kadar da bu çizgisini sürdürmüştür. Tüm bu özellikleri birçok çevrede saygın bir mevkiye sahip olmasını sağlamıştır. Türk edebiyatındaki bu etkili konumuna rağmen Necip Fazıl, hala Arap okuyucusu tarafından nispeten bilinmemektedir. Arap araştırmacıların şaire dair teşekküre şayan değerli araştırmalar ve makaleler telif etmiş olmalarına rağmen eserleri henüz hak ettiği seviyede Arap okuyucusuna tanıtılabilmiş değildir. Burada Türkçeden Arapçaya tercüme faaliyetlerinin çok güçlü olmamasının etkisi akla gelebilir. Ancak başka Türk edebiyatçıların kitaplarının Arapçaya tercüme edildiği dikkate alındığında Necip Fazıl’ın eserleri özelinde bir eksiklikten bahsetmek yanlış olmaz. Her halükârda edebi eserleri Arapçaya çevirenler için yazarın ürünleri zengin bir servet mahiyetindedir. Biz de bu bağlamda Necip Fazıl’ın “Çile” adlı kitabından bazı şiirleri Arapça tahlil ederek manzum halde bu dile çevirdik. Manzumelerde klasik Arap şiiri kaidelerini dikkate aldık. Aynı şiirleri nesir olarak da çevirdik ve anlaşılmalarını kolaylaştırmak için kısa açıklamalar ekledik. Orijinal olduğunu düşündüğümüz bu çalışmamızla, Türk edebiyatı metinlerini Arapçaya çevirerek alana katkıda bulunanlar arasında yer almayı umuyoruz. (shrink)

Marx’ın yapıtlarında ahlaki bir kaygı taşıdığı ve bu doğrultuda bir etik teorisine sahip olduğu düşüncesi günümüzde tartışılmaya devam eden bir meseledir. Bu tartışma genellikle Marx'ın yabancılaşma, insan doğası ve kapitalizm hakkında ileri sürmüş olduğu düşünceleri üzerinden yürütülmektedir. Bu kapsamda, ilk olarak, makalede Marx’ın yabancılaşma teorisi ve bu kavramın nasıl ortaya çıktığına ilişkin tarihsel arka plan verilmektedir. Daha sonra yabancılaşma ile insan doğası arasındaki ilişkiyi kurarak, Marx'ın insan doğası anlayışının ona bir etik teorisi imkânı sağlayıp sağlamadığı tartışılmaktadır. Bu bağlamda, Marx'ın etik (...) teorisine hizmet eden evrensel bir insan doğası anlayışına sahip olduğu fikri, Louis Althusser ve Norman Geras'ın analizi ile irdelenmektedir. Yapılan tartışmalar doğrultusunda, nihai olarak, makalede Marx’ın bir etik teorisine ve ahlak anlayışına sahip olduğu sonucu desteklenmektedir. (shrink)

Bilimsel kuramlar değerlerimizden etkilenir. Bunu kabul etmek bilimsel gerçekçiliği reddetmeyi gerektirmez. Üstelik bilimsel kuramlar her ne kadar bizim değerlerimizle şekilleniyor olsalar da, onlar tarafından belirlenmezler. Bu yazıda bazı örnekler üzerinden bir birini destekleyecek üç görüş savunacağım. İlki bilimsel doğruların epistemik olmayan değerlere bağlı olduğu. İkincisi bunun zorunlu olarak bir kuşkuculuğa ya da sosyal inşacılığa yol açmayacağı. Bilimsel gerçekçi bir noktadan da bu görüşün kabul edilebileceği. Üçüncü olarak ise bilimin bu değerleri dönüştürme gücü olduğu. Bu yolla bilim yaşamlarımızı yalnızca teknolojik yeniliklere (...) yol açarak değil aynı zamanda düşünme biçimimizi hatta ahlaki değerlerimizi dönüştürerek de etkiler. (shrink)

Bu çalışmada Gilles Deleuze’ün Felix Guattari’yle iş birliğinden önce kaleme aldığı eserlere damgasını vuran Nietzsche okumasının anahtar kavramlarına odaklanılmakta ve Deleuze’ün Nietzsche alımlaması ile kendi fark felsefesi arasındaki ilişki açığa çıkartılmaktadır. Deleuze’ün okumasında öne çıkan temalar: Platonculuğun ters yüz edilmesi ve anti-felsefeye çağrı; nihilizmin aşamaları ve ahlaki değerlerin soybilimsel çözümlemesi; güç-istenci ve bedenin bir kuvvetler çokluğu olarak yeniden kavranması ve eleyici bir ilke olan ebedi dönüşün ‘kendinde fark’ı olumlaması şeklinde sıralanabilir. Bu konuların kesiştiği nokta Nietzsche’nin rasyonalizm karşıtlığıdır. Nietzsche, erken dönem (...) metinlerinden Tragedyanın Doğuşu ’nda, ‘Platonik İdea’nın ölü hakikatinin karşısına, kendini daima şeylerin oluşu vasıtasıyla yani görünüşün görünüşünde duyumsanabilir kılan varoluşun ‘ilksel birliğini’ koyar. Deleuze’e göre Nietzsche’nin felsefesi, yaşamın olumlanmasına yönelik anti-Platoncu bir başkaldırı niteliği taşır; çünkü o, “güç-istenci” ve “ebedi-dönüş” kavramları aracılığıyla görünüş dünyasına içkin dinamik ve yaşamsal ilkeleri, geleneksel felsefenin özne, özdeşlik ve temsil gibi kurgularına karşı savunur. Bu açıdan Deleuze, Nietzsche’nin güç istenci düşüncesini, bedeni ve dünyayı kuvvetlerin karşılıklı ilişkileri bağlamında yeniden yorumlamamıza olanak veren bir yaklaşım olarak değerlendirir. Ebedi dönüş öğretisi ise, bir yandan varoluşa içkin yazgıyı olumlayan, diğer yandan nihilist değerleri eleyen kozmolojik dönüşün şiirsel bir yorumudur. (shrink)