The text is a rejoinder to critical remarks which Zdzislawa Piatek aimed at the paper of the author of „Cats, demon, spells and ... naturalisation”. It appears that the differences between the standpoints of both polemicists are not as great as it might seem. In the author's opinion, one of the sources of the impression that those differences are substantial has been an overfree style of the essay, and in particular a little irresponsible use of the term „magic strategy”. The (...) author tries presently to expose his views in a more accurate way. In particular, he stresses that he did not mean to reduce the phenomenon of ethnic language to magic behaviour, but rather to look for the origins of this language in such a behaviour. (shrink)

The aim of the article is applying some version of phenomenological speech acts theory into the domain of philosophical (existential) discourse. There are identified various language-mechanisms of existential philosophising. Especially, locutionary (noematic) and illocutionary (noetic) aspects of acts existentialising are considered. The main thesis of the paper may be formulated in the following words: In acts of existential discourse, mechanisms of reference determine that an existentialising subject is directed to the mental entities such as illocutionary representations of fears, cares, wastes (...) and other. The predication in such acts of philosophising is internal and also personal, temporal and sometime virtual. In the paper, there is also presented the illocutionary analysis of a fragment of Heidegger's text coming from Sein und Zeit. (shrink)

There are at least three distinct arguments about the nature of truth. The first two are, respectively, between correspondence theories and epistemic theories and between inflationism and deflationism. The aim of the paper is to characterise the third dispute whose starting question is whether truth and truth conditions are semantic or pragmatic concepts. In other words, the question is whether it is semantics or pragmatics that provides an adequate account of truth conditions of utterances. There are two competing answers: the (...) conception of literal truth conditions, which takes its origins in H.P. Grice's theory of language, and the conception of context-sensitive truth conditions, which appeals to the phenomena called semantic underdeterminancy. The author claims that the argument between these two conceptions in question cannot be identified with the dispute between literalism and contextualism. Whereas the former focus on the specific problem of truth conditions of utterances, the latter deals with a more general issue called Semantics/Pragmatics Interface. According to the author, these two dilemmas seem to cut across each other. More precisely, the idea of context-sensitive truth conditions can be interpreted either along the literalist's or contextualist's lines. According to the author it contextualism, not literalism, that provides a better, pragmatic account of truth conditions. (shrink)

Autorem powyższej pracy jest kardynał Zenon Grocholewski, obecnie prefekt Kongregacji do Spraw Wychowania Katolickiego i bliski współpracownik Ojca św. Autor prezentowanej książki podjął ryzyko syntezy filozofii prawa i jej roli w twórczości filozoficznej Jana Pawła II. Mówię ryzyko, ponieważ uchwycenie istoty rzeczy na 63 stronach książki nie należy do rzeczy łatwych. Metoda syntezy zastosowana przez kardynała Grocholewskiego zakłada bardzo dobrą znajomość całej twórczości filozoficznej Jana Pawła II, a nie tylko samej filozofii prawa, która nas tutaj interesuje.

Autorem powyższej pracy jest kardynał Zenon Grocholewski, obecnie prefekt Kongregacji do Spraw Wychowania Katolickiego i bliski współpracownik Ojca św. Autor prezentowanej książki podjął ryzyko syntezy filozofii prawa i jej roli w twórczości filozoficznej Jana Pawła II. Mówię ryzyko, ponieważ uchwycenie istoty rzeczy na 63 stronach książki nie należy do rzeczy łatwych. Metoda syntezy zastosowana przez kardynała Grocholewskiego zakłada bardzo dobrą znajomość całej twórczości filozoficznej Jana Pawła II, a nie tylko samej filozofii prawa, która nas tutaj interesuje.

Niniejszy artykuł stawia sobie za cel udzie lenie odpowiedzi na pytanie, jak przedstawia się zagadnienie postępu oraz końca historii w myśli Kanta i tzw. filozofii postępu. Usiłuje to uczynić z punktu widzenia myśli Piepera – najbardziej uznanego filozofa nurtu realistycznego w XX wieku w Niemczech. Podstawową literaturą tych analiz stały się jego dwie najważniejsze pozycje: U¨ ber das Ende der Zeit i Hoffnung und Geschichte. Ważne uzupeł nienia stanowią informacje pochodzące od prof. Bertholda Walda, najwybitniejszego ucznia Pie pera i zarazem (...) kontynuatora jego myśli. Autor zaczerpnął je z licznych rozmów i konsultacji przeprowadzonych w 2005 i 2006 r. Pozwalają one sądzić, że wiernie odczytał on spojrzenie myśliciela z Mu¨nster. Autor odwołał się również do rozpraw Kanta z zakresu filozofii dziejów: Der Streit der Fakulta¨ten, Das Ende aller Dinge. Wychodząc więc z tej perspektywy i od takich danych, autor artykułu wskazuje na elementy wspólne występujące u powyższych myślicieli w spojrzeniu na problem postępu oraz końca historii. Należy do nich m.in. wiara w ciągły postęp ludzkości, przeświadczenie o pomyślnym kresie historii, możliwości zbudowania Miasta Bożego na ziemi, spełnienia siebie i swego przeznaczenia wewnątrz historii za sprawą działania człowieka, a nie Boga. Owszem, brzmi to dziś niewiarygodnie, ale oświecenie, którego wyrazicielem była myśl wymienionych filozofów, obwieszczało tak bardzo obiecujące oblicze postępu, że zapewnić on miał realizację siebie i wszystkich swych żądań oraz oczekiwań. W artykule tym wskazuje się iluzje w ten sposób rozumianego postępu, biegu dziejów i jego końca. Idea postępu oraz rozwoju historycznego ma teologiczne źródło, a okazuje się nim pozaczasowy koniec, czyli idea Nowego Nieba i Nowej Ziemi. Zarówno Kant, jak i myśliciele postępu przejmują tę ostatnią ideę od chrześcijaństwa, nie uwzględniając jej treści. Innymi słowy, kreś- ląc wizje postępu, dziejów i ich końca posługują się pojęciami teologicznymi w ich nieteologicznym znaczeniu, czyli sekularyzują je. W artykule ukazana zostanie również pewna odmienność, zachodząca pomiędzy ujęciem filozofii postępu a myślą Kanta jako bardziej realistyczną, bliższą chrześcijaństwu. Podczas gdy Hegel, Fichte, Go¨res, Novalis nie liczą się z możliwością wewnętrzczasowego złego końca dziejów, o jakim mówi Apokalipsa, Kant nie wyklucza słuszności interpretacji chrześcijańskiej. Podstawowy zarzut Piepera względem koncepcji Kanta i filozofii postępu dotyczy złudnego i rodzącego rozpacz przeświadczenia, że podmiotem historii jest wy- łącznie człowiek. W artykule wskazuje się na właściwą postawę w obliczu wewnątrzczasowego złego końca dziejów w postaci katastrofy, czy na nadzieję. Katastrofa bowiem poprzedza pozaczasowy koniec – Nowe Niebo i Nową Ziemię. (shrink)

Filozofia analityczna po logicyzmie Fregego i atomizmie logicznym Russella odziedziczyła szereg założeń związanych z istnieniem rodzajowej dziedziny bytów indywidualnych, których tożsamość i elementarne określenia już mamy zdefiniowane. Te „indywidua” istnieją tylko w idealnych „światach możliwych” i nie są niczym innym jak zbiorami posiadającymi strukturę bądź czystymi zbiorami matematycznymi. W przeciwieństwie do takich czysto abstrakcyjnych modeli, Hegel analizuje rolę pojęciowych rozróżnień i odpowiednich brakujących inferencji w rzeczywistym świecie. Tutaj wszystkie obiekty są przestrzennie i czasowo skończone. Nawet jeśli rzeczywiste rzeczy poruszają (...) się zgodnie z pewnymi formami, są tylko momentami w całościowym procesie. Wszelako, formy te nie są przedmiotami bezpośredniej, empirycznej obserwacji, lecz zakładają udane i powtarzalne działania i akty mowy. W rezultacie żadna semantyka odnoszącej się do świata referencji nie może obyć się bez kategorii Heglowskich, które wykraczają daleko poza narzędzia opartej wyłącznie na relacjach logiki matematycznej. (shrink)

W artykule przedstawiono etyczny aspekt idei wolności, jednej z głównych koncepcji filozofii Józefa Tischnera. Krakowski filozof w swej twórczości pierwotnie ukazywał wolność w horyzoncie etyki ufundowanej na doświadczeniu apelu wartości przedmiotowych i ich hierarchii – zaczerpniętej od Maksa Schelera. Następnie, pod wpływem twórczości Emmanuela Lévinasa, wzbogacił swa koncepcje wolności o doświadczenie „mowy” twarzy inne- go. Tym samym w jego filozofii zarysowało się napięcie miedzy dwoma paradygmatami myślowymi: fenomenologia wartości i filozofia dialogu. Ostatecznie można pogodzisz powyższe paradygmaty. Takowa synteza (...) ukazuje specyfikę i nowatorstwo idei wolności tworzonej przez Józefa Tischnera. (shrink)

The article summarizes the book Filozofia Jezuitów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej w XIX wieku [The Philosophy of the Jesuit in the Terriroties of the Former Commonwealth: Poland, Lithuania, Belarus and Ukraine in the 19th Century], by Roman Darowski.

Polish translation of "John Searle: From Speech Acts to Social Reality", -/- We provide an overview of Searle's contributions to speech act theory and the ontology of social reality, focusing on his theory of constitutive rules. In early versions of this theory, Searle proposed that all such rules have the form 'X counts as Y in context C' formula – as for example when Barack Obama (X) counts as President of the United States (Y) in the context of US political (...) affairs. Crucially, the X and the Y terms are here identical. A problem arises for this theory for cases involving 'free-standing Y terms', as for example in the case of money in a computerized bank account. Here there is no physical X to which a status function might be attached. We conclude by arguing that Searle's response to this problem creates difficulties for his naturalistic framework. (shrink)

W artykule krytycznie omawiam główne stanowiska filozoficzne dotyczące domniemanych niezdaniowych aktów mowy, takich jak „Ładna sukienka”, „Pod stołem”, „Gdzie?” itp. Filozofów zajmujących się takimi wypowiedziami można podzielić na dwie grupy: tych, którzy uważają, że albo są one zakamuflowanymi wypowiedziami zdaniowymi, albo nie są pełnoprawnymi aktami mowy, oraz tych, którzy uznają, że chociaż nie są to zdania ani w sensie syntaktycznym, ani w sensie semantycznym, to jednak można za ich pomocą dokonać aktu mowy. Opowiadam się za twierdzącą odpowiedzią (...) na tytułowe pytanie i proponuję analizę takich aktów w ramach relatywizmu umiarkowanego Recanatiego. Dziękuję anonimowym recenzentom „Studiów Semiotycznych”, których krytyczne uwagi pozwoliły mi ulepszyć tekst. (shrink)

Poniższe opracowanie obejmuje zasadniczo wiek XX. Nawiązuje jednak do pewnych dokumentów i faktów z XIX w., które miały znaczny wpływ na kształt filozofii jezuitów w XX w. Chodzi zwłaszcza o nową wersję dawnej Ratio studiorum z 1832 r. oraz o encyklikę Aeterni Patris z 1879 r. Badając dzieje filozofii jezuitów w Polsce, można wyróżnić: 1) filozofia związana z nauczaniem, głównie w Wydziale Filozoficznym Towarzystwa Jezusowego w Krakowie, oraz 2) filozofia pozaszkolna, a więc nie związana ścisłej z nauczaniem.

Poniższe opracowanie obejmuje zasadniczo wiek XX. Nawiązuje jednak do pewnych dokumentów i faktów z XIX w., które miały znaczny wpływ na kształt filozofii jezuitów w XX w. Chodzi zwłaszcza o nową wersję dawnej Ratio studiorum z 1832 r. oraz o encyklikę Aeterni Patris z 1879 r. Badając dzieje filozofii jezuitów w Polsce, można wyróżnić: 1) filozofia związana z nauczaniem, głównie w Wydziale Filozoficznym Towarzystwa Jezusowego w Krakowie, oraz 2) filozofia pozaszkolna, a więc nie związana ścisłej z nauczaniem.

The paper analyses selected philosophical aspects of Stanisław Lem’s Solaris. I argue that there is an interesting similarity between the history of “Solarist studies” –the fictional scientific discipline depicted by Lem and cognitive science. I show that both disciplines go through similar stages as they try to describe their main subject. In the further part of the paper, I focus on two problems identified in cognitive science that can be directly related to the themes found in Solaris: the problem of (...) the detection of intelligence and the problem of the notion of mental representations. I finish the paper by looking at the mysterious guests that stalk the main protagonists and show that they can be understood as heuristic models that are taken into account in the theories of mind uploading. (shrink)