Artykuł jest próbą rozważenia koncepcji artystycznej Debory Vogel w kontekście refleksji nad transformacjami doświadczenia późnej nowoczesności. Jedną z tych zmian, którą uważam za kluczową, jest odejście od narracyjnej linearności ku polifonicznej symultaniczności, związane z przeniesieniem akcentu z czasowych aspektów nowoczesnego doświadczenia na jego aspekty przestrzenne. Drugim kontekstem, w którym rozważam fenomen Vogel, są transformacje, które zaszły w sztuce pod wpływem awangardy – z takimi jej wiodącymi pojęciami jak symultaniczność, polifonia, zaburzenie hierarchii, brak centrum, zdarzenie, wykorzenienie, zatarcie granic między (...) sztuką i życiem. Uważam, że pełne znaczenie wymienionych wątków staje się widoczne w sztuce neoawangardowej. Śledząc wątki sztuki neoawangardowej, wyodrębniam zmiany, które wydają się ważne z perspektywy konieczności powrotu do Vogel jako ich antycypatorki. Metoda, którą przyjmuję, zakłada szczególne rozumienie antycypacji, zgodnie z którym początek jest współtworzona przez jej kontynuację. (shrink)

Author begins with setting up a problematics of relations between values and evaluation in art and aesthetics experience. Following Bohdan Dziemidok work on American Axiology and Aesthetics (2014) author offers her remarks on the subject and joins the discussion on values and qualities and the possibility of assessing and evaluating the work of art with or without grounding it in aesthetic experience. Following Ingarden’s aesthetic phenomenology and turning to Władysław Stróżewski, author suggests that the values are a necessary part of (...) any aesthetic theory yet the understanding of the work of art and its proper evaluation should also place the values in the proper if changing cultural and historical context. (shrink)

Drawing on phenomenological literature author presents understanding of the aesthetic experience of the musical work pointing to several things: 1. the deep grounding of the experience in myth and Orphic tradition, 2. to the metaphor of building worlds and 3. to being in the moment as one of the most important description of the experience of musical work. Further on author underlines the dynamic as well as fickle character of the experience of musical work, suspended between the sensual audio experience (...) and the conscious mental one. Phenomenological descriptions capture the aesthetic experience of musical work as processual, subjective, emotional, quality based and unfinished, in which they realize perfectly the complexity of the experience, claims the author. (shrink)

Estetyka przyrody jest współcześnie ważnym działem estetyki filozoficznej. Jej przedstawiciele zgodnie twierdzą, że doświadczenie estetyczne jest istotne z punktu widzenia ekologii i w tym sensie, estetyka przyrody ma konsekwencje dla etyki środowiskowej. Celem artykułu jest analiza koncepcji doświadczenia estetycznego przyrody, która wyłania się z environmental aesthetics, oraz pokazanie, że tak rozumiane doświadczenie estetyczne, tzn. jako zmysłowe doświadczenie przyrody qua przyrody oraz jako doświadczenie przyrody on its own terms, jest tożsame z postawą etyczną, pojętą jako postawa, pozwalająca dostrzec w (...) przyrodzie sferę inną-niż-ludzką, której wartości nie sposób sprowadzić bez reszty do wartości instrumentalnej. (shrink)

Brytyjska estetyka została w XVIII wieku zapoczątkowana pracami A.A.C. Shaftesbury’ego i Josepha Addisona. Shaftesbury jako pierwszy wskazał na specyfikę doświadczenia estetycznego, odmiennego od bezpośredniego doznania zmysłowego, odwołując się do pojęć zmysłu wewnętrznego ( inward sense ) oraz bezinteresowności jako warunku tego doświadczenia. Do wyobraźni czytelników przemawiał pochodzący z Moralistów przykład pasterza podziwiającego piękno oceanu: „Doża, jako pan młody, który w majestatycznym bucentaurze płynie na łonie swej Tetydy – mówi jeden z rozmówców tego dialogu – posiada mniej niż (...) biedny pasterz, który, swobodnie wyciągnięty na zwisającej skale lub szczycie wysokiego cypla, zapomina o swych stadach i podziwia piękno oceanu” [Shaftesbury 1790, 328]. Ocena piękna wiąże się z przyjemnością płynącą z kontemplacji zjawisk, nie odnosi się do realnego istnienia przedmiotów. Pojęcie bezinteresowności w filozofii Shaftesbury’ego rozumiane jest jednak znacznie szerzej. Oznacza ono pewien sposób percypowania zjawisk poddanych kontemplacji i osądowi estetycznemu. Skoro zaś smak estetyczny opiera się na odrębnej władzy zmysłu wewnętrznego, podmiotowego warunku doświadczenia piękna, bezinteresowność odwołuje się także do określonej postawy, gdy obserwator porzuca własne, indywidualne upodobanie (związane z doznawaniem przyjemności, nie zaś piękna), a wydaje sąd, który ma mieć charakter obiektywny. Podając powody zepsucia smaku, Shaftesbury pisze m.in. (shrink)

Author: Czardybon Barbara Title: THE MARBURG EXPERIENCES OF WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ AND BORIS L. PASTERNAK (Doświadczenia marburskie Władysława Tatarkiewicza i Borysa L. Pasternaka) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 505-520 Keywords: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ, BORIS L. PASTERNAK, HERMANN COHEN, NEO-KANTIAN PHILOSOPHY Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The article deals with the Marburg studies of Władysław Tatarkiewicz and Boris L. Pasternak, especially with the principles and the research practices prevailing at (...) The Philipps University of Marburg. The main bibliographic sources present the memoirs of Tatarkiewicz. When discussing Pasternak’s activities, plans and thoughts, is used of his Marburg correspondence and his autobiographical prose. The article shows Marburg’s influence on personality and views of both thinkers. There is Tatarkiewicz and Pasternak’s similarity of their experiences. This article takes up the problem of the defensive nature of the Marburg school of neo-Kantian philosophy, i.e. its doctrinal closure. In the case of Tatarkiewicz, his contact with the professors of the University of Marburg was conducived to working on his own, different philosophical outlook. It is surprising that Pasternak’s attitude as an artist was influenced by the Marburg philosophical thought. The Marburg studies have provided him an ease to use the philosophical vocabulary. (shrink)

Zasadnicza teza tekstu brzmi, że możliwość totalnego chaosu empirycznego, która jest rozpatrywana w ramach eksperymentu unicestwienia świata, nie jest możliwością realną, lecz możliwością logiczną. Według Husserla hipoteza totalnego chaosu empirycznego pozostaje w związku z zasadniczą nieadekwatnością doświadczenia świata, która nie wyklucza możliwości nieistnienia świata. Unicestwienie świata jako efekt całkowitego załamania się doświadczenia świata mogę jednak przyjąć tylko hipotetycznie i taka fikcyjna możliwość nie ma charakteru możliwości realnej, ponieważ absolutny fakt mojego doświadczenia poprzedza wszelkie możliwości, nadając im dopiero (...) znaczenie możliwości realnych. Doświadczenie w swej pierwotnej strukturze obejmuje zarówno doświadczenie świata, jak i doświadczenie ego cogito i jest jednym, absolutnym doświadczeniem, tak że możliwość globalnego chaosu empirycznego okazuje się jedynie pustym eksperymentem myślowym i jako taka możliwość ta pozostaje w zasadniczej analogii do możliwości niepoznawalnych rzeczy samych w sobie. Słowa kluczowe: fenomenologia transcendentalna, eksperyment unicestwienia świata, doświadczenie świata, doświadczenie ego cogito, realna możliwość, logiczna możliwość. (shrink)

English title: Józef Tischner’s Phenomenology of Boundary Experience. Author of the paper distinguishes four paradigms of phenomenological analysis one can indicate in Tischner’s philosophical writing. Each of these paradigms captures the issue of the genuine source of phenomenological experience. This genuine source can be provided with: transcendental ‘I’, axiological ‘I’, Dasein, or the relationship to another man. By developing the latter, i.e. the paradigm based on the experience of meeting (dialogue), Tischner makes the foundations for his Philosophy of Drama (in (...) Polish: Filozofia dramatu) which should be interpreted, as Piecuch argues, in terms of the possible ways to conduct phenomenological analysis. The peculiarity of this way is that it aims at grasping various aspects of the border experience in which a man experiences the limits of one’s own thinking, activity and sensing. (shrink)

We are taught by history and our life experience that many people, of different denominations and various races, naturally and spontaneously seek for an ideal for their lives and an absolute value, which could provide meaning for their existence. This search is very often caused by a kind of longing for something mysterious. And man's aiming at an ideal and his identification with it to some extent is natural. Man, therefore, in his earthly journey can pause to look at some (...) value in a special way, regard it as his ideal fulfilling his expectations, to live for this value in a way, organise his life around it and take advantages of this value. (shrink)

"Poetics of Experience" Review of Gaston Bachelard. Kształtowanie się umysłu naukowego. Trans. D. Leszczyński. Gdańsk: Wydawnictwo słowo obraz/terytoria, 2002.

Tekst dotyczy trzech koncepcji doświadczenia religijnego: K. Dąbrowskiego, J. Fowlera i K. Osera. Swoje uzasadnienie znajdują one w psychologii rozwoju osobowości i nie są zależne od konkretnej historycznej religii lub teorii religii. Doświadczenie religijne opisywane jest za pomocą modelu rozwoju wielopoziomowego, rozwoju stadialnego i rozwoju orientacji religijnej. Ich kryteriami są postawy, wartości i świadomość, które kształtują się wraz z rozwojem poznawczym i moralnym człowieka, natomiast źródeł metodologicznych można szukać w teoriach rozwoju osobowości J. Piageta i E. Eriksona, L. Kohlberga.

Does the alleged religious experience of a mystic constitute a reliable source of knowledge about the object of his or her experience? Or does it rationally justify a move from such experience to meaningful beliefs about God or the Absolute which is supposed to be the object of that experience? And are religious beliefs in need of being grounded in religious experience in order to be rationally justified? Although it seems pretty obvious that a great many adherents of all religions (...) find reasons for their beliefs in their religious traditions rather than in their personal religious experiences, one could note that usually these traditions present religious experiences of their founder figures as constituting evidence for their authenticity and truthfulness ; the supposed mystical experiences of some adherents of a given religious tradition are often treated by their co-believers as an important evidence which increases credibility of their own religious convictions. (shrink)

The attempts of the psychological interpretation of religious experience have started at the end of the 19th century. They were undertaken by F. Schleiermacher, E. Starbuck and W. James, followers of the subjective conception of religion and religious experience. They reduced religion only to subject-empiristic sphere, but for them religion is still a kind of experience of contact with something that could be called „Divine".

Wyniki badań, jakie przeprowadziłem nad trzema napisanymi przez kobiety powieściami dotyczącymi KL Auschwitz-Birkenau: Z otchłani Zofii Kossak, Dymy nad Birkenau Seweryny Szmaglewskiej i Przeżyłam Oświęcim Krystyny Żywulskiej wskazują, że wymienione teksty mistyfikują obozową rzeczywistość, a środki do tego użyte, niezależnie od ich zróżnicowania, są literackiej proweniencji. Na tej podstawie zasadny wydaje mi się przede wszystkim ten wniosek, który wskazuje potrzebę opracowania historycznoliterackiej syntezy omawiającej literaturę obozową napisaną przez kobiety i umieszczenie jej w kontekście polskiej literatury obozowej, zwłaszcza tej, która dotyczy (...) Zagłady. W ten sposób weryfikowane rezultaty moich badań powinny okazać się użyteczne ze względu na stan wiedzy o kobiecym doświadczeniu obozu, funkcjonalność tego, co literackie w tekstach obozowych i wreszcie całościowy obraz polskiej literatury obozowej. (shrink)

In the article herein I address the issue of the non-reductive functionalist stance devised by David Chalmers and advocated by him in his 1995 paper entitled "Absent Qualia, Fading Qualia, Dancing Qualia". I attend to the argument provided in support of the thesis. The argument takes on the guise of neuron-to-silicon-chip switch thought experiment that involves two alternative-end scenarios of phenomenal consciousness, i.e. qualia, either gradually fading away as silicon chips prevail over neurons in the brain or disappearing abruptly with (...) the removal of a single consecutive neuron and its replacement with a silicon chip. I comply with the main thrust of Charmers' account on the origin of phenomenal consciousness to the effect that it is the functional structure of the material bearer of mental faculties rather than the type of material that warrants the emergence of consciousness. Yet I find fault with certain features of Charmers' reasoning. My main criticism refers to the pivotal notion of functional structure that remains an abstract and requires substantiation. The attempt to trace the fact of having sensations and being aware of them back to an entity that is only hinted at and nowhere to be found within the neurophysiological, cognitive or biological domain falls short of a sound explanation. Thus I develop Charmers' line of argument further to specify an adequate and exhaustive characteristic of the said functional structure. I suggest that, apart from the usual aspects attributive of ordinary functional structure which is considered in terms of input, output and the algorithmic operations in-between, "graininess" should also be discerned. A functional structure eligible for inducing conscious sensations should be sufficiently subtle or, in other words, complex. (shrink)

We are taught by history and our life experience that many people, of different denominations and various races, naturally and spontaneously seek for an ideal for their lives and an absolute value, which could provide meaning for their existence. This search is very often caused by a kind of longing for something mysterious. And man's aiming at an ideal and his identification with it to some extent is natural. Man, therefore, in his earthly journey can pause to look at some (...) value in a special way, regard it as his ideal fulfilling his expectations, to live for this value in a way, organise his life around it and take advantages of this value. (shrink)

Tekst przypomina – za kodeksami etyki dziennikarskiej – zasady prawdziwości przekazu medialnego oraz poszukiwania i publikowania prawdy. Tymczasem autor podaje przykłady manipulowania faktami („prawdą”), trudności w docieraniu do prawdy.