Celem artykułu jest porównanie ze sobą dwóch niespecyficznych neokantystów uznawanych za reprezentantów realizmu krytycznego. Nicolai Hartmann - jako zwolennik szkoły marburskiej - był najpierw idealistą, a następnie stał się krytycznym realistą. Richard Hӧnigswald - jako uczeń Aloisa Riehla - od początku zajmował stanowisko realizmu krytycznego. Istnieje wiele podobieństw w rozumieniu pojęcia realizmu przez Hartmanna i Hӧnigswalda. Można też wskazać na kilka różnic, które dotyczą przede wszystkim kwestii rzeczy samej w sobie. Najważniejszą z nich jest sposób, w jaki obaj rozwiązują problem (...) danych empirycznych będących podstawą umysłowej reprezentacji przedmiotu. Ukazanie podejścia Hartmanna i Hӧnigswalda do tego problemu pozwala zrozumieć, dlaczego obaj uważani są za niespecyficznych neokantystów. (shrink)

Neo-Kantian in the Psychological Laboratory — Richard Hӧnigswald’s Research on the Principles of Mental BeingThe specificity of Richard Hӧnigswald’s attitude to the issues raised in the Neo-Kantian philosophy was clearly visible in his approach to psychology. First of all, this covered the question of the objectivity of cognizance. Like other Neo-Kantian philosophers, Hӧnigswald undertook in his work both the problem of the relationship between philosophy and psychology and the problem of psychologism. Unlike the representants of both Neo-Kantians schools, he took (...) up psychology practically. In the years 1916–1930 he led the psychological laboratory of the Philosophical Seminar at the University of Wrocław, where he conducted a study of the process of thinking. Hӧnigswald took up psychology as he intended to expand the question of objectivity by the subjectivity conditions of cognizance, among which the most important was a synthesis in the way that Kant used this term — primary apperception, i.e. the unity of Self-Knowledge. According to Hӧnigswald, there is no knowledge beyond the knowing subject — an experience centre in which cognitive acts take place. In this way, Hӧnigswald extended the epistemological questions by the notion of ontology of thinking — the theory of mental existence. (shrink)

W artykule podjęta została próba przyjrzenia się sposobowi, w jaki Andrzej J. Noras odnosił się do historii filozofii jako dyscypliny metafilozoficznej. W swoich pracach wielokrotnie podejmował problem znaczenia i wartości badań historyczno-filozoficznych. U podstaw stosunku Andrzeja J. Norasa do dyscypliny, w obrębie której się poruszał była postawa krytyczna, oznaczająca, by niczego nie pomijać, by badany przedmiot oświetlić z różnych perspektyw. W swoich badaniach podążał szlakami, które są rzadko uczęszczane przez historyków filozofii Dzięki temu udało mu się dokonać wielu interesujących ustaleń (...) dotyczących głównego przedmiotu jego zainteresowań, jakim był neokantyzm. Wiele uwagi poświęcił także opisom sylwetek i dokonań filozofów mało znanych bądź po prostu zapomnianych. Zasługą Andrzeja J. Norasa jest to, że pozwolił im przemówić. (shrink)