Rozumienie dokonuje sie w dyskursie z przeszłością, tradycją, i samo jest historycznym dzianiem się, w które człowiek jest zawsze zanurzony. Podstawowym założeniem możliwości dyskursu jest język. W nim dzieje się prawda bycia. Człowiek w swojej wiedzy o sobie i o świecie jest objęty przez język, który nie należy do sfery "ja", lecz do sfery "my". Wszystkie formy ludzkiej wspólnoty są formami wspólnoty językowej. W ten sposób historia staje się absolutnym podmiotem.

W artykule analizuję pojęcie podmiotu w dialektyce w hermeneutyce F. Schleiermachera. Wychodzę od tezy: Schleiermacher poddaje krytyce refleksyjny model podmiotowości, który w tradycji filozofii niemieckiej najpełniej został wyartykułowany w pojęciu samougruntowującego się podmiotu. W "Dialektyce" stawia Schleiermacher oryginalną, na tle tradycji idealizmu niemieckiego, tezę o dialogicznej naturze procesu myślenia. Rozmowa nie jest - w myśl tego ujęcia - żadnym dodatkowym środkiem wymiany myśli, lecz oznacza konieczną drogę do poznania i do wiedzy. Dialektyka nie jest dlań, jak dla Hegla, samoświadomością myślenia (...) poruszającego się w zapośredniczeniu, lecz jest strukturą wspólnoty indiwiduów wzajem ze sobą rozmawiających. Komunikacja między podmiotami jest historią dialogicznego procesu rozgrywającego się między indiwiduami, na którego początku znajduje się spór, a na końcu zgoda. W ten sposób dokonuje on w Kaniowskiej koncepcji transcendentalnej filozofii zasadniczego zwrotu: do dwuczłonowej relacji podmiot-przedmiot wprowadza trzeci człon-inny podmiot; zamiast pytać o transcendentalny warunek poznania, pyta Schleiermacher o transcendentalny warunek dialogicznego procesu nakierowanego na zdobycie wiedzy. Krytyka refleksyjnego modelu podmiotu ma hermeneutyczne konsekwencje, ponieważ podmiot prawdy swoich poznań musi szukać na polu międzyludzkiej komunikacji. W artykule koncentruję się na pojęciu języka jako uniwersalnym przedmiocie hermeneutyki Schleiermachera. Teza moja jest następująca: język jest dla Schleiermachera systemem nieistniejącym, niezależnie od procesu mówienia. Dzięki hermeneutyce znak językowy staje się naprawdę znakiem językowym. Teza Heiedeggera i niektórych neostrukturalistów o autonomii języka jest fikcją. Każdy akt interpretacji odsyła do podmiotu, który go przeprowadza. Opowiadam się za hermeneutyką, która posługuje się kategorią podmiotu. (shrink)

Autor omawiając koncepcję filozofii Cieszkowskiego wskazuje na różnice w stosunku do jej ujęcia u młodoheglistów. Proces krytyki przeprowadzony przez młodoheglistów nie jest konstruktywny, ponieważ rzeczywista historia stale jest nierozumna, a proces jej krytycznego przezwyciężenia nigdy nie jest zakończony. W ten sposób procesu znoszenia obu negujących się stron nigdy nie daje się zakończyć. Autor sądzi, że także u Cieszkowskiego próba przejścia od filozofii do czynu kończy się klęską, ponieważ pojęcie czynu znajduje się tylko w abstrakcyjnej opozycji w stosunku do teorii i (...) zostaje zdefiniowane jako to, czym właściwie nie jest. Czysta teoria i praktyczny program absolutnego czynu okazują się tylko dwoma momentami struktury refleksyjnej, a nie momentami rzeczywistości. Przezwyciężenie faktycznego oddzielenia teorii od praktyki, myślenia od czynu zostaje dokonane tylko w myśleniu, a nie w rzeczywistości. Autor sądzi, że w filozofii można mówić w sposób sensowny o poprawianiu praktyki, natomiast nigdy o przekładaniu teorii na praktykę. Praktyka bowiem ma swoją własną strukturę, która nie pozwala zastosować do niej zasad teoretycznej wiedzy, nawet w formie jej "uniwersalizacji" jako "nauki praktycznej". (shrink)

Roman Ingarden, der große polnische Phänomenologe, glaubte den metaphysischen Idealismus in vielen Entscheidungen Husserls zu sehen. Er ist u.a. in der These des transzendentalen Idealismus Husserls enthalten. Diese These hat Ingarden folgendermaßen formuliert: » das Sein der uns in der Erfahrung gegebenen Welt ist auf das Sein und den Verlauf des reinen konstituierenden Bewußtseins angewiesen, ohne das die Welt überhaupt nicht existieren würde, und zweitens ist es absolut sinnlos, schon deshalb nach der Existenz der Welt zu fragen«. Demzufolge » ist (...) es nicht erlaubt, zwischen dem im Prozeß der Konstituierung entstandenen ›Sinn‹ des Gegenstands und dem bestehenden Gegenstand, zwischen dem ›Phänomen‹ eines gewissen Seins und diesem Sein selbst, zwischen dem Sinn seiner Existenz und der Existenz selbst zu unterscheiden.«. (shrink)

Roman Ingarden, der große polnische Phänomenologe, glaubte den metaphysischen Idealismus in vielen Entscheidungen Husserls zu sehen. Er ist u.a. in der These des transzendentalen Idealismus Husserls enthalten. Diese These hat Ingarden folgendermaßen formuliert: » das Sein der uns in der Erfahrung gegebenen Welt ist auf das Sein und den Verlauf des reinen konstituierenden Bewußtseins angewiesen, ohne das die Welt überhaupt nicht existieren würde, und zweitens ist es absolut sinnlos, schon deshalb nach der Existenz der Welt zu fragen«. Demzufolge » ist (...) es nicht erlaubt, zwischen dem im Prozeß der Konstituierung entstandenen ›Sinn‹ des Gegenstands und dem bestehenden Gegenstand, zwischen dem ›Phänomen‹ eines gewissen Seins und diesem Sein selbst, zwischen dem Sinn seiner Existenz und der Existenz selbst zu unterscheiden.«. (shrink)

Ich glaube von der These aus, daß Man zuerst einmal unbefangen hören sole, was der "Kirchenvater des 19. Jahrhunderts" zum theologischen Thema in der Überzeugung, daß die "Reden über die Religion" im Gesamtwerk Schleiermacher seine Schlüsselstellung einnehmen. Ich bemühe mich also um die Auslegung der "Reden". Schleiermachers permanentes Thema heißt hier: Der Mensch dem Glauben der Christenheit so kühl, ja so ablehnend gegenübersteht. Liegt es an diesem Menschen – oder liegt es vielleicht daran, daß es an den rechten "Mittlern" fehlt? (...) Schleiermacher ist überzeugt: Es liegt an beiden. Er versucht den Menschen einer neuen Zeit mit dem Glauben der Christenheit zu konfrontieren. Er erkennt, daß es theologischer Irrweg ist, alte Formeln – und sei es selbst das Wort der Heiligen Schrift – einfach zu wiederholen. Er ist überzeugt, daß es vielfach nicht einmal genüge, den "alten Buchstaben" neu zu deuten. So wagt er den Verzicht auf das Alte und den Versuch eines ganz neuen Anfangs. Dabei muß sein Blick immer auf den modernen Menschen gerichtet sein. Denn diesem Menschen soll ja die Begegnung mit der christlichen Botschaft vermittelt werden. Diesem Menschen soll gezeigt werden, wie man zum echten, personhaften Glauben kommt. Daher der "anthropologische" Akzent des Schleiermachschen Theologisierens. Daher auch die Behandlung der Dogmatik als Aufgabe im Zusammenhang der Geschichte: Jede neue Zeit verlangt eine neue Entfaltung der christlichen Botschaft. Das ist der Kern Schleiermachers Programm. (shrink)

In this paper I consider the concept of an illocutionary rule - i.e., the rule of the form "X counts as 7 in context C" - and examine the role it plays in explaining the nature of verbal communication and the conventionality of natural languages. My aim is to find a middle ground between John R. Searle's view, according to which every conventional speech act has to be explained in terms of illocutionary rules that underlie its performance, and the view (...) held by Ruth G Millikan, who seems to suggest that the formula "X counts as Y in context C" has no application in our theorizing about human linguistic practice. I claim, namely, that the concept of an illocutionary rule is theoretically useful, though not explanatorily basic. I argue that using the formula "X counts as Y in context C" we can classify illocutionary acts by what Millikan calls their conventional outcomes, and thereby make them susceptible to naturalistic explanation. (shrink)

This book is about time and its powerful influence on our personal and collective daily life. It presents the most comprehensive and up-to-date overview of contemporary knowledge on temporal psychology inspired by Zimbardo's work on Time Perspective (TP). With contributions from renowned and promising researchers from all over the globe, and at the interface of social, personality, cognitive and clinical psychology, the handbook captures the breadth and depth of the field of psychological time. Time perspective, as the way people construe (...) the past, the present and the future, is conceived and presented not only as one of the most influential dimensions in our psychological life leading to self-impairing behaviors, but also as a facet of our person that can be de-biased and supportive for well-being and happiness. Written in honor of Philip G. Zimbardo on his 80th birthday and in acknowledgement of his leading role in the field, the book contains illustrations of the countless studies and applications that his theory has stimulated, and captures the theoretical, methodological and practical pathways he opened by his prolific research. (shrink)

My aim in this chapter is to use Marina Sbisà’s idea of interactional negotiation to consider what it is for conversing agents to follow illocutionary conventions or, as John L. Austin would put it, what it is for an illocutionary act to be done as conforming to a convention. The chapter is organized into two parts. In the first one, I use the Austinian notions of uptake and response as well as the Lewisian concept of accommodation to discuss a few (...) examples of force negotiation and develop a model of its underlying mechanisms. In the second part, I suggest that interactional negotiation plays a key role in the functioning of all language conventions—phatic, rhetic, illocutionary, etc.—construed along the Millikanian lines, i.e., as families or lineages of linguistic precedents. My contention is that the ideas I propose in this chapter are compatible with Sbisà’s theory of speech acts and can be regarded as its possible extension. (shrink)

This paper differentiates between two readings of Aristotle’s argument that unity and being are not “genē” (UBANG for short). On the first reading – proposed by commentators such as Ackrill, Shields, Loux, and McDaniel – UBANG entails the proposition that there are no features that characterise all beings insofar as they are, referred to by its contemporary proponents, including McDaniel, as ‘ontological pluralism’. On the second reading – proposed here – UBANG does not entail this proposition. The paper argues that (...) only on the second reading does Aristotle’s argument secure its conclusion, that the second reading is, in fact, the correct reading of UBANG, and that anyone who thinks that UBANG succeeds and entails ontological pluralism probably equivocates between two different senses of ‘genos’. (shrink)

Emotion Review, Volume 14, Issue 2, Page 132-160, April 2022. Autonomic nervous system activity is a fundamental component of emotional responding. It is not clear, however, whether positive emotional states are associated with differential ANS reactivity. To address this issue, we conducted a meta-analytic review of 120 articles, measuring ANS activity during 11 elicited positive emotions, namely amusement, attachment love, awe, contentment, craving, excitement, gratitude, joy, nurturant love, pride, and sexual desire. We identified a widely dispersed collection of studies. Univariate (...) results indicated that positive emotions produce no or weak and highly variable increases in ANS reactivity. However, the limitations of work to date – which we discuss – mean that our conclusions should be treated as empirically grounded hypotheses that future research should validate. (shrink)

This paper discusses three different contemporary uses of philosophy and literature in non-philosophical and non-literary texts. Most often, both discourses are used as tools, and they are invoked instrumentally in popularizing literature or in teaching. Philosophy and literature can also be treated as a source or starting point for reflection outside its mother field, or even as a cause of various social and political processes. The most interesting usage of both discourses is to refer to them as the symptoms or (...) signs of the times allowing us to make diagnoses about the present. These uses of the two discourses show the similarities between literature and philosophy on a purely pragmatic level that is relevant to their contemporary functioning in a non-specialist sphere. The convergence in this regard is a testimony to the transformation of the position of both discourses in the contemporary humanities involving the loss of their privileged position. At the same time, literature and philosophy in this crisis situation are gaining new areas of influence in public discourse, realizing their cognitive and reflexive potential through their utilitarian use. (shrink)

The common view has it that there are two families of approaches towards the logical structure of impossible worlds – Australasian and North American. According to the first, impossible worlds are closed under the relation of logical consequence of one of the non-classical logics. The North American approach is more liberal, allowing for impossible worlds where no logic holds. After pointing out the questionable consequences of each view, I propose a third one. While this new perspective allows for worlds where (...) no logical consequence holds, it also imposes some constraints on what worlds are built upon. This renders the proposed view not as restrictive as the Australasian approach and not as liberal as the North American approach. Due to its intermediary nature, I have named this perspective ‘the Pacific’ approach. (shrink)

In this paper, I argue that the phenomenon of faultless disagreement for predicates of taste may be fruitfully explained by appealing to the vagueness of predicates of taste and the epistemicist reading of vagueness as defended by Timothy Williamson (1994). I begin by arguing that this position is better suited to explain both the “faultless” and “disagreement” intuition. The first is explained here by appealing to the necessary ignorance of the predicate’s boundaries and a plausible account of constitutive norms of (...) taste assertions, while the second by insisting on classical, absolutist semantics for judgments containing predicates of taste. Furthermore, I analyze the arguments against the reading of taste predicates as vague based on the alleged epistemic privilege concerning one’s taste and on the lack of definite cases. Responding to these objections, I develop a plausible account of constitutive norms of taste assertions, comment on the assumed epistemic privilege concerning taste ascriptions and provide a more detailed account of sources of the vagueness of predicates of personal taste, which I dub “super-vagueness.”. (shrink)

This paper explores the wandering during the Night of Culture, which I consider an essential practice for the people's experience of this event. Looking at this particular form of movement of those participating in this initiative between various event locations also allows us to see the implications of the Night of Culture for urban public spaces. The empirical base of the paper is the visual documentation of the events carried out during the Night of Culture during the 2023 edition. While (...) interpreting the material, I refer to the situationist theory of drift and then reconstruct the structure of the festival's wandering, its rhythm, the type of attention bestowed on the city by the participants, and the form of this ephemeral community. In conclusion, I propose that the atmosphere of places can be used to analyse the city-forming effects of the Night of Culture, to grasp better the specificity of the event and its risks and potentials. (shrink)

In the first Critique, Kant raises two objections against Aristotle’s categories. Kant’s concern, in the first instance, is whether Aristotle generated all categories that there are and if he did not generate any spurious categories. However, for Kant, this is only a symptom of the second – deeper – flaw in Aristotle’s thinking. According to Kant, Aristotle generated his categories ‘on no common principle.’ This paper develops the two Kantian objections, offers an overview of Brentano's (1862. Von der Mannigfachen Bedeutung (...) des Seienden nach Aristoteles. Freiburg im Brisgau: Herder’sche Verlagshandlung.) reconstruction of Aristotle’s categories (which claims to have addressed them), develops three objections to this reconstruction, and recommends (Trendelenburg, A. 1846. Geschichte der Kategorienlehre. Berlin: Verlag von G. Bethge.) as a better – albeit still flawed – Aristotelian reply to Kant. (shrink)

This paper develops a new argument for ontological pluralism—the thesis that being fragments. The argument goes, roughly, as follows. It is conceivable that some beings are ontologically dissimilar. So, it is possible that some beings are ontologically dissimilar. This is sufficient for ontological pluralism. So, being fragments.