Artykuł stanowi syntetyczna próbę spojrzenia na historyczny rozwój filozofii życia z perspektywy pytań o człowieka. W jej dziejowej ewolucji wyodrębniono trzy okresy z uwzględnieniem specyfiki każdego z nich. Spoiwem wszystkich odmian filozofii życia jest otwarta, dynamistyczna koncepcja człowieka, będąca częścią wizji nieustannie stającego się świata. W takim ujęciu pytanie o człowieka odnosi sie do przesłanek rozumienia: naturalnych korzeni, dziejowej egzystencji czy ładu aksjologicznego.

W artykule zrekonstruowano i przeanalizowano wczesną fazę sporów o nihilizm. Podstawowym zagadnieniem jest w nim więź między rozwojem nihilizmu a wieloma odmianami niemieckiego idealizmu na przełomie XVIII i XIX wieku. Pierwszą część poświęcono badaniom nad pochodzeniem pojęcia nihilizmu. Część druga dotyczy recepcji filozofii Immanuela Kanta i zwróconych przeciwko niej zarzutów nihilizmu. W trzeciej części autor podejmuje zagadnienie sporu o panteizm. Głównym inspiratorem toczących się wówczas dysput filozoficznych był przede wszystkim F. H. Jacobi. Wszelkim odmianom idealizmu i racjonalizmu usiłował on przeciwstawić (...) własną filozofię wiary. W historyczno-filozoficznych dociekaniach podjęto zagadnienie recepcji filozofii B. Spinozy w tradycji niemieckiego oświecenia. Panteizm Spinozy był ważnym źródłem sporów o ateizm i nihilizm. (shrink)

The authors of the article present the basic assumptions of the project designed to prepare and publish the documents preserved in the collection of the State Archive in Olsztyn and related to Immanuel Kant’s academic activity. The article contains a characteristic of the archive material coming from the University of Albrecht in Königsberg, the results of early German research on Kant’s academic activity and a presentation of selected documents connected with his work at university as an ordinary professor, as a (...) dean of the faculty of philosophy, and as a rector. (shrink)

W artykule omawiam podstawowe tezy koncepcji kultury Georga Simmla, który swoje pomysły przedstawił w esejach i nie nadał im zwartej, systemowej formy. Pojmował kulturę jako interioryzację zobiektywizowanych wytworów człowieka, a jednocześnie sumę zjawisk, w których dokonuje się rozwój jednostki jako przekraczanie tego, co subiektywne. Simmel przyjmuje trwałą więź kultury z życiem oraz jej duchowymi, czystymi formami. Ukazuje je jako sprzeczne ze sobą oraz sprzeczne z życiem. Traktuje sprzeczność i konflikt jako fundamentalne cechy współczesnej kultury.

Artykuł przedstawia zarys rozwoju filozofii życia XIX i XX wieku. Podstawowe zagadnienie to status racjonalności jako wzorca myślenia filozoficznego w świetle argumentów trzech reprezentantów współczesnej filozofii życia: F. Nietzschego, W. Diltheya i H. Bergsona. Każdy z nich jest twórcą oryginalnej odmiany filozofii życia i konstruktywnej krytykiem wzorców naukowej racjonalności.

Nihilizm stał się współcześnie jednym z charakterystycznych rysów kultury i filozofii. W wyniku zaszłych przemian jego rozumienie dalece jednak odbiega od dziewiętnastowiecznego zawołania Nietzschego: Gott ist tot. Nihilizm przestał być symbolem wyczerpania sensu, kresu metafizyki czy zaniku wartości. Jako nihilizm spełniony wyraża się w idei symulacji i symulakryzacji, słabego myślenia czy płynnej rzeczywistości. Dawne pojęcia i koncepcje metafizyki utraciły swoje znaczenia, a ich miejsce usiłują zajmować stanowiska wyrażające krytyczny namysł nad kondycją intelektualną i aksjologiczną współczesnego człowieka.

Idea integracji europejskiej nie jest wymysłem naszych czasów. Jest to proces złożony, który dojrzewał na przestrzeni kilku wieków i który w naszym stuleciu zaczął nabierać wyrazistych kształtów. Społeczeństwa europejskie znużone bezsensem wzajemnie wyniszczających wojen, zaczęły poszukiwać takiej formy koegzystencji, która umożliwiłaby im wspólne decydowanie o polityce, gospodarce czy kulturze. W roku 1950 francuski minister spraw zagranicznych Robert Schuman zadeklarował gotowość rządu francuskiego do współpracy z rządem niemieckim w sektorze węgla i stali, w celu zagwarantowania pokoju na kontynencie. Plan Schumana urzeczywistnił (...) się z chwilą podpisania w Paryżu 18 kwietnia 1951 r. przez sześć państw zachodnioeuropejskich: Niemcy, Francję, Włochy, Luksemburg, Belgię i Holandię, układu o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali. Kolejne dwa traktaty o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej podpisane w Rzymie 25 marca 1957 r. miały na celu rozszerzenie współpracy gospodarczej na inne sektory, takie jak rolnictwo, rybołówstwo, komunikacja, handel zagraniczny oraz utworzenie wspólnego rynku gospodarczego. Aby cel ten został osiągnięty, państwa członkowskie zdecydowały się na kolejne kroki integracyjne, jakimi były unia gospodarcza i walutowa. Drogę do tego procesu otworzył podpisany 7 lutego 1992 r. w Maastricht Traktat o Unii Europejskiej. Ratyfikacja Układu z Maastricht stała się okazją dokonania pewnych zmian w niemieckiej konstytucji, do której wprowadzono nowy zapis w art. 23 o Unii Europejskiej. Unia stała się celem nadrzędnym państwa niemieckiego, a Bundestag i Bundesrat otrzymały jasne cele i zadania w sprawach dotyczących Unii Europejskiej. Fakt ten świadczy o ogromnym znaczeniu Unii dla Niemiec. Niemcy są jednym z najbogatszych państw piętnastki. Ich PKB przekracza 20 tys. ECU i jest jednym z najwyższych w Unii. Motorem niemieckiej gospodarki jest przemysł, a zwłaszcza prężnie rozwijający się przemysł samochodowy. Unia Europejska jest dla Niemiec ważnym rynkiem zbytu - 60% eksportu w ramach Unii Europejskiej zajmuje eksport niemiecki. Poziom, który Niemcy osiągnęli w przeciągu 50 lat od zakończenia drugiej wojny światowej, nie byłby możliwy bez ścisłej współpracy pozostałych państw europejskich. Zniesienie ceł oraz wszelkich barier gospodarczych stworzyło ogromne możliwości handlowe i nie tylko. Ważnym krokiem w intensyfikacji wzajemnych stosunków było utworzenie unii gospodarczej i monetarnej, mającej na celu wprowadzenie do 2002 wspólnej waluty EURO. Wraz z postępującą integracją wewnątrz Unii Europejskiej pod koniec lat osiemdziesiątych dokonały się w Europie ważne zmiany historyczne. Europa Środkowa i Wschodnia uwalnia się, w wyniku reform przeprowadzanych w Związku Radzieckim przez Michaiła Gorbaczowa, spod totalitarnych rządów komunistycznych. W roku 1991 wybucha w Moskwie pucz, który wykorzystują republiki radzieckie, ogłaszając swoją niepodległość. W Polsce i na Węgrzech odbywają się obrady okrągłego stołu, w wyniku których komuniści oddają władzę opozycji. Do ostrych konfliktów dochodzi natomiast w Czechosłowacji i Rumunii, gdzie oddanie władzy nie odbywa się bez przelewu krwi. Zmiany polityczne nie ominęły również NRD. W nocy z 9 na 10 listopada 1989 r. runął mur berliński, a 3 października 1990 r. dokonuje się zjednoczenie obu państw niemieckich. Wraz ze zjednoczeniem NRD staje się członkiem Unii Europejskiej. Proces ten odbywa się jednak na innych zasadach, niż przewidują to unijne procedury mówiące o przyjęciu nowych członków w swoje szeregi. W dniu zjednoczenia Wschodnie Niemcy przejmują prawo pierwotne oraz 80% prawa wtórnego Unii. Poza tym otrzymują znaczną pomoc w ramach funduszy strukturalnych. Wiele państw Europy Środkowo- Wschodniej chętnie podzieliłoby los NRD i szybko zintegrowałoby się z zachodnioeuropejskimi strukturami. Dlatego też od początku lat dziewięćdziesiątych zauważamy intensywne starania tych państw o przyjęcie w struktury Unii Europejskiej. W roku 1991 Polska i Węgry podpisały jako pierwsze państwa byłego Bloku Wschodniego Układy Europejskie. W ślad za nimi poszły Bułgaria, Litwa, Łotwa, Estonia, Rumunia, Słowenia, Słowacja i Czechy. Od 1994 r. kraje te wystąpiły oficjalnie o członkostwo w Unii Europejskiej. Przystąpienie do Unii spotyka się w społeczeństwie z wieloma negatywnymi reakcjami. Polacy coraz bardziej sceptycznie odnoszą się do spraw Unii Europejskiej i do przyszłego w niej członkostwa, choć z pewnością można by liczyć na wiele. Chociażby na ustabilizowanie gospodarki, młodej demokracji oraz stosunków polsko-niemieckich. Przeszkodą i problemem na drodze do integracji jest sytuacja polskiego rolnictwa, kwestia wykupu ziem polskich przez Niemców oraz utraty tożsamości narodowej. Również Niemcy obawiają się rozszerzenia. Politycy natomiast wydają się być motorem integracji europejskiej. Helmut Kohl, były kanclerz Niemiec, postawił sobie nawet za cel zintegrowanie krajów środkowoeuropejskich ze strukturami zachodnimi do 2002 r., podając za powód swej decyzji utrzymanie stabilności gospodarki i pokoju w tym regionie. Jego następca Gerhard Schröder nie jest już takim optymistą. Podczas niemieckiego przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej ma zamiar zająć się w pierwszej kolejności interesami niemieckimi oraz sprawami dotyczącymi wewnętrznych problemów Unii Europejskiej. Kwestia rozszerzenia zeszła na plan dalszy. Czy jest to słuszna koncepcja - pokaże czas. (shrink)

This paper is concerned with n-localization property introduced by Newelski and Rosłanowski in [10] and getting it for CS iterations of forcing notions.

In this paper, we want to present the genesis of Stanisław Leśniewski’s mereology. Although ‘mereology’ comes from theword ‘part’, mereology arose as a theory of collective classes. That is why we present the differences between the concepts of being a distributive class and being a collective class. Next, we present Leśniewski’s original mereology from 1927, but with a modern approach. Leśniewski was inspired to create his concept of classes and their elements by Russell’s antinomy. To face it, Leśniewski had to (...) define the concept of being an element of based on the concept of being part of. Leśniewski showed that in his theory, there is no equivalent to Russell’s antinomy. We will show that his solution has nothing to do with the original approach because, in both cases, we are talking about objects of a different kind. Russell’s original antinomy concerned distributive classes, and Leśsniewski’s considerations concerned collective classes. (shrink)

The objective of the paper is a presentation and an interpretation of Władysław Stróżewski’s views on aesthetics. Built upon the foundation provided by classical metaphysics, Stróżewski’s aesthetics is simultaneously a continuation of the tradition of phenomenological interpretation of art. Stróżewski extends Roman Ingarden’s aesthetic theory by including the idea of numinous concretion, largely inspired by the works of Rudolf Otto. As a result, this new phenomenological perspective transcends the narrowly understood ‘aesthetics’ of the work of art towards the inherent dimension (...) of the sacred. Moreover, Stróżewski’s scrutiny of the aspect of art that goes beyond the aesthetic reveals an important relationship obtaining between his insights and the theological aesthetics of Hans Urs von Balthasar. Thus Stróżewski’s ideas turn out to be of significance to contemporary aesthetic and theological debates. In particular, he shows the movement of beauty from aesthetic to transcendental, and ultimately towards the sacred, where numinosum is manifested as Mystery. (shrink)

The paper consists of two parts, outlined in the title.I. In the historical science time appears as an element of the historian’s workshop. The historian collects source information, evaluates them and assigns respective dates. Only on the ground of thus “processed” sources may he reproduce the past: events and longer development processes, setting them in time. This dated time is understood colloquially as something objective, which runs one way and may be measured.II. A historian who studies the past reality depends (...) on the extent to which those sources are preserved. As a result of their interpretation, with the use of increasingly excellent research methods, he reproduces that reality. He must carry out an ongoing selection of historical facts found. This exposes him to temptations of such selection of those facts so as to adjust the historical knowledge to serve well the national interests, his own political opinions, etc. In this way the historian exerts influence on social awareness, which may consists of various myths and stereotypes, which sometimes lead to negative social behaviors: aggression, chauvinism, etc. Therefore, for researcher honesty’s sake and in the sense of moral responsibility, he must be careful to be as impartial as possible in his work. (shrink)

Natural Deduction Natural Deduction is a common name for the class of proof systems composed of simple and self-evident inference rules based upon methods of proof and traditional ways of reasoning that have been applied since antiquity in deductive practice. The first formal ND systems were independently constructed in the 1930s by G. Gentzen and S. Jaśkowski and … Continue reading Natural Deduction →.

The aim of the paper is to examine the nature of moral and legal norms in a broader context: first, taking into account logical and methodological assumptions, second, in the perspective of psychology of emotions and legal policy. The basic subject of the research carried out by Leon Petrażycki was represented by law. Originally, it had a psychological character, not an objective, eternal, and unchanging one. To fully understand the genesis and nature of morality and law, Petrażycki addressed the study (...) of mental phenomena, especially emotional experiences. First, however, he developed appropriate rules of logic and scientific methodology. Then he developed a new classification of mental phenomena, among which the fundamental role is played by bilateral emotions. At some stage, emotions begin to cooperate with cognitive processes, first of all with imaginations. Imaginations of acts, such as theft, betrayal, murder, can cause repulsive emotions, and type imaginations, such as truthfulness, charity, justice can evoke apulsive emotions. On the basis of such associations, judgments are created over time, the content of which becomes a basis for fundamental rules of conduct, that is, for norms. There are two fundamentally different types of norms: moral norms and legal norms. The norms of the first type are imperative and represent the nature of validity, while the norms of the second type are imperative-attributive and they also always entitle someone to something, i.e. they give someone a right. This division determines a fundamental difference between morality and law. (shrink)

Spouses exhibit two kinds of behaviours: protective and transgressive. Protective acts are those aiming to overcome current problems, leading to preserving some balance. Transgressive acts are deliberately overstepping everyday marital reality and doing new things in new ways. They lead to changing the relation with the hope of improving it, but also create the risk of deterioration. The more transgressive behaviours spouses exhibit, the more chances they have to get to know each other and experience the joy of being part (...) of a union. Transgressive tendencies stem from a network personality structure and consist of five psychons: cognitive, instrumental, motivational, emotional, and personal. The success of a marriage is the effect of a specific form of transgressive behaviours in marriage exhibited by both spouses, which is recognizing difficulties as they appear, finding their sources, and taking steps together to overcome them. (shrink)

In terms of psychotransgressionism, personality is a network of five equipollent psychons, the content of which determines the personality’s functioning. The strength and power of the individual psychons underlies the tendency to undertake transgressive actions. In this study, we hypothesized that transgressive spouses are characterized by greater potential strength, greater power of cognitive, instrumental, motivational, emotional, and personal psychons than protective spouses. We operationalized all psychons, created the appropriate research tools, and then studied married couples. Using the Transgression Scale developed (...) by Studenski, we found a group of spouses with higher levels of transgression, and a group of spouses with lower levels of transgression. Transgressive wives are characterized by better knowledge about their husbands’ operational sphere, and are more aware of personal beliefs than protective wives. Similarly, transgressive husbands have greater knowledge of their wives’ operational sphere, stronger cognitive needs, and weaker personal needs than protective husbands. Transgressive husbands are characterized by a positive affective shift and have a greater awareness of personal beliefs than protective husbands. The potential brought into interpersonal relationships by transgressive spouses may create a climate conducive to building a satisfying marital relationship. (shrink)

Książka stanowi wprowadzenie do twórczości Richarda Rorty'ego, a także próbę osadzenia jej na szerszym tle filozofii współczesnej, ze szczególnym uwzględnieniem filozofii postmodernistycznej. Obecne są w niej szersze analizy stanu kultury współczesnej, a także relacje z istotnych koncepcji obecnych we współczesnej humanistyce, bez których nie można zrozumieć ewolucji współczesnej humanistyki i specjalnej roli, jaką odegrała w niej filozofia Richarda Rorty'ego.