Hegel i Nietzsche twierdzili, że żyją w czasach przełomu, który wymusi pojawienie się nowego etapu w dziejach ludzkości. Sytuację człowieka współczesnego określa „fakt” roztrzaskania dotychczasowych horyzontów oraz konieczność stworzenia, lub odkrycia, horyzontów nowych. Postulują oni zatem ustanowienie nowego celu ludzkości. Filozofia polityki winna stać się częścią tego ogólnokulturowego projektu. Tym samym rzucają wyzwanie współczesnej filozofii politycznej, która zrzeka się prawa do ustanawiania takiego celu. Obaj są też przekonani – znów wbrew twierdzeniom współczesnym – że cel ów może i powinien być (...) ugruntowany w naturze całej rzeczywistości i w naturze człowieka. W ich założeniu ma to być cel człowieka empirycznego, historycznego, człowieka, który osiągnął bolesną świadomość tego, że to on był twórcą tych wartości, które dotąd uznawał za obiektywne. Potrzeba sformułowania nowego celu każe Heglowi i Nietzschemu powrócić do klasycznego pojmowania filozofii polityki, do postrzegania w doskonałości człowieka ideału, któremu ma być podporządkowana polityczna działalność. Właściwe rozumienie miejsca człowieka w świecie, ujęcie go jako istoty stwarzającej horyzonty i przekształcającej zgodnie z nimi rzeczywistość, pozwala według nich dotrzeć do prawdy o bycie jako całości, do konstytuującej go zasady samo-rozwoju, będącego zarazem samo-przezwyciężaniem i samo-przekraczaniem. Zaakceptowanie tej prawdy o świecie pozwala ugruntować w nim ideał doskonałości, który można od tej pory ujmować jako istotowy cel człowieka, i żądać podporządkowaniu mu całej kulturowej działalności, w tym także – filozoficzno-politycznej teorii i praktyki. (shrink)

This paper considers the rediscovery of Hegel currently taking place in the analytic philosophy. Going back to the Hegelian texts themselves, I will try to show how they can help to decisively solve some problems of contemporary philosophy. I will concentrate on the theme of knowledge, and especially mathematical knowledge, in relation to Hegelian dialectical logic.

Dans la carte des conflits numériques – logiciel libre, open source, théorie de la propriété –Échelle Inconnue relate son expérience de bataille pour le QR-code (encodeur et décodeur libre en ligne, donc gratuit et réalisable par tous) contre le système de « Flash code » payant, érigé comme standard national, commercialisé par Orange. Ce récit, victorieux dans la ville de Rouen, a amené une vingtaine de collectivités territoriales à préférer utiliser le site d’Échelle Inconnue pour élaborer leur code, amenant Orange (...) à abandonner ses rêves de code fermé et payant. (shrink)

Various notions of independence of observables have been proposed within the algebraic framework of quantum field theory. We discuss relationships between these and the recently introduced notion of logical independence in a general operator-algebraic context. We show that C*-independence implies an analogue of classical independence.

In French, the word « expérience » has two different meanings, which often merge into each other: whether one hears it as « to experience » or as « to experiment », one will take it towards lay knowledge and techniques of struggle, or towards scientific protocols and techniques of governance. This article rides on this ambiguity, putting the two sides of this notion to the service, and to the test, of an analysis of practices and policies dealing with the (...) issue of drugs. On this specific question, the two meanings of political « expérience » are both maximally divergent and intimately tied to each other. (shrink)

MORALITY AS A SOURCE OF (BANAL) EVIL. HANNAH ARENDT READS KANT The experience of totalitarianism made Arendt notice how problematic the common understanding of morality is. If we identify it with the obedience to the rules governing human relationships it can happen that when those rules become questionable we are no longer able to distinguish right from wrong. But totalitarian leaders not only rejected the existing rules; they replaced them with the ones that prescribed evil things. Arendt thinks that the (...) real moral problem is with those "ordinary" people who adapted to the new situation. Both the ease of their conversion and the example of those who were able to resist it, led her to conclude that “morality of rules” might be detrimental to the activities that can make us refrain from doing evil. Analyzing these activities, which are thinking and judging, Arendt often refers to Kant’s philosophy. I want to demonstrate the fruitfulness of this interpretation, and its importance to moral and political thought of Arendt herself. The presentation of these topics is supposed to deepen the reflection on the problem of "banal" evil. (shrink)

Celem artykułu jest namysł nad sposobami reinterpretacji w powieściach Ryszarda Ćwirleja znamiennej dla kultury PRL formuły powieści milicyjnej która zdominowała rodzimą literaturę kryminalną lat 1955–1989, a która obecnie przeżywa „drugą młodość” jako zjawisko literackie i socjologiczne, pozbawione wymiaru ideologicznego. Rekonstruując dawne realia, pisarz ten tworzy obraz epoki zanurzony w „kulturze nostalgii”. Powieść neomilicyjna jest jednym z przejawów tęsknoty za PRL, w której sentymentalny wymiar powieści wyraża się w dążeniu do odzyskania dla współczesnego czytelnika etosu sprawczej władzy. Jednak jego przedstawiciele, którzy (...) są oficerami MO, stosują dalekie od legalności sposoby postępowania. Wyłaniający się – dzięki wykorzystaniu metody filologicznej i badań kulturowych, umożliwiających lekturę kontekstową – z twórczości Ćwirleja wizerunek stróżów prawa dość często naznaczony jest piętnem korupcji. Można zatem traktować go jako „uzupełnienie” zideologizowanego wzorca, do którego pisarz się odwołuje. (shrink)

The introduction discusses the contents of the volume devoted to Polish crime literature. Individual articles have been characterized. The ways in which they were arranged in the volume according to different keys (thematic and genological) were also discussed.

The article concentrates on motifs and ideas of biblical origin in the post-war literary output of Roman Brandstaetter, presented at different textual levels. The author of the paper considers motifs which are the most frequent and significant for writer’s artistic visage, like the prodigal son, the sacrifice of Isaac, the fight against the angel, the abyss, the imitation of God, the incarnation. The aim is to describe the transformations of the motifs and the ideas, to trace them to their biblical (...) source, and to interpret their functions in the texts. Brandstaetter’s work is interpreted in the light of the Catholic theology, the Christian tradition (included mysticism) and the whole text of the Bible, both Old and New Testament. (shrink)

An amendment to this paper has been published and can be accessed via the original article.

The question arises whether the coherence between Democracy and the Christian vision of the person and Society as something much more essential or is it simply a matter of chance? It is only with Christianity, with its teachings on the concept of inviolable rights of the person, equality, political rights of the people, and the absolute value of relationships based on law and justice as the basis of society and based on fraternal love, created a new Vision of political order (...) which all contemporary nations aim to implement. If not for the Christian concept of democracy, the democracy that we know today, would probably have taken a different form. The Church’s support for democracy is something unquestionable. However, not every kind of democracy automatically is in keeping with the teachings of the Church. This depends on a democracy’s relation to truth and freedom. The Church supports democracy today, however it does not support one, concrete vision of the political system of the State. It respects the just autonomy of the democratic order, and it does not have a concrete reason for supporting one particular institutional and constitutional solution or another. (shrink)

Paradoxically, in contemporary human and social sciences, dominated by materialist philosophy, the bodily dimension of the human person is often underestimated. Hence, for example, the idea for pro...

Polish science fiction creates the presented world as dominated by totalitarian system. The government controls the distribution of information. Oposing that, citizens create their own means of diffusing information, designated as the Book. The Book makes readers realize the contradiction between the rules imposed by government and their own conscience. Besides, the act of reading symbolizes the process of growing to reach the truth. The very motif of the Book may be understood as allusion to unofficial literature, that emerged in (...) the early 80. years, while Polish science fiction was caming into being. (shrink)

This article focuses on Polish science fiction of the 70’s and 80’s in the 20th century. It seeks to present the way the writers used artistic strategies for creating the parable of the Polish political reality. The analyses of the vision of the presented world refer to the works by Janusz A. Zajdel, Wiktor Żwikiewicz, Marek Oramus and Edmund Wnuk-Lipiński.

The article is dedicated to ways in which authors of the socialist realism novel used the poetics of the non-fiction literature (mainly reportage). Perceiving a work of art as a cultural fact of political character had serious consequences. The literary creation was to be replaced by a reportage storyline. The outer reality was depicted in accordance with top-down guidelines of propaganda. Two strategies were used: linking poetics of documentary with belles lettres and incorporating elements typical of non-fiction literature to fiction. (...) At the same time genological “light-heartedness” of authors of socialist realism makes it now difficult to decide about typological affiliation of those works. (shrink)

This article addresses the issue of the relationship between God’s law and secular law, and presents a thesis for the legitimacy of the right to the objection of conscience “in which the voice of God speaks.” Considerations relate to conscience as the power of knowing good and duties, the universality of this knowledge, its legitimacy and conditions for its reliability. By referring to stoicism and neo-Platonism, but especially to the elements of St. Paul’s theology and the views of Benedict XVI, (...) the author shows how important it is to introduce the category of nature and conscience to a secular, rationalist reflection on law. He presents the position of Christian theologians who spoke out against religious law and his own arguments, as well as the view expressed, among others, by Benedict XVI about the corrective role of religion with respect to human reason, as well as the importance of human reason for religion. The author also highlights the significant lack of reflection on natural law in modern science and the dramatic consequences thereof, such as the denial of the right to conscientious objection. (shrink)

Artykuł poświęcony jest jednej z najbardziej wieloznacznych powieści Stanisława Lema — Pamiętnikowi znalezionemu w wannie. Świat bohatera Pamiętnika, pozbawiony łączności z tym, co zewnętrzne, zawiera się w umyśle postaci. Samoidentyfikacja wiążąca się nierozerwalnie z odosobnieniem, jest paradoksalnie niemożliwa do osiągnięcia w labiryncie korytarzy budowli. „Ja” bohatera, dążące do „bycia sobą”, nie może zdobyć pełni tożsamości, ponieważ niezdolne pozostaje do dookreślenia siebie w relacji do struktur Gmachu.