Rozprawa Doktora Piotra Domerackiego zatytułowana Horyzonty i perspektywy monoseologii. Filozoficzne studium samotności stanowi ciekawą i oryginalną propozycję intelektualną. Jako oczywiste plusy przedstawionego opracowania wskazać należy oryginalność tematyki, rozległość studiów oraz dojrzały charakter refleksji autora. Samotność stanowi temat ciągle aktualny i powracający, a jednocześnie zaskakujący złożonością i wielowymiarowością. Jest to przy tym temat, który prowokuje do pytań o naszą własną tożsamość, stanowi punkt wyjścia dla autoanalizy i pytania o relacje z innymi. Odpowiedzi na pytanie o mechanizm rozprzęgania się tych więzi i (...) konsekwencje tych procesów dla człowieka ukazują paradoksy i sprzeczności myślenia o tym zagadnieniu. […] W przedstawionym opracowaniu dr Piotr Domeracki podejmuje ogromny wysiłek przedstawienia całej tej złożoności i wewnętrznych napięć organizujących badania i refleksję nad samotnością. Realizując podjęte zadanie, Autor odnosi wiele sukcesów. Z recenzji wydawniczej dr hab. Heleny Ciążeli, prof. APS, Warszawa Wszelki system wiedzy o samotności, jeśli aspiruje do zupełności oraz jeśli ma być wiarygodny, miarodajny i funkcjonalny, powinien być komplementarny, to znaczy powinien umiejętnie łączyć minimalistyczną oraz maksymalistyczną (w sensie Walzerowskim) perspektywę oglądu i deskrypcji. Zasadniczą trudnością w precyzyjnym i kompleksowym opisie samotności jest jej wysoce ograniczona komunikowalność na poziomie doznaniowości. Samotność jest bowiem niezwykle oporna wobec możliwości empatycznego jej współprzeżywania. Z tego powodu jawi się ona jako agregat takich negatywnie percypowanych własności i określeń, jak monadyczność, solipsystyczność, apatyczność, autystyczność czy outsiderstwo. Zasadniczym celem niniejszej monografii – oprócz intencji wyłożenia i popularyzacji standardów wiedzy monoseologicznej – jest dążenie do przedstawienia jak najszerszego spektrum problemowego oraz siatki pojęciowej filozofii samotności. (shrink)

Książka Piotra Skrzypczaka jest bez wątpienia najpoważniejszą pracą poświęconą aktorstwu filmowemu, jaka do tej pory powstała w Polsce, i jak na taką skalę książką jedyną. Cóż bowiem opisywać: aktora, artystę, gwiazdę, człowieka uwikłanego w przemysł kinematograficzny, role itd.? Potencjalna wielość wyborów stanowi w gruncie rzeczy kłopot metodologiczny. Przyjęcie przez autora konstruktu teoretycznego, jakim jest fundamentalna dla książki kategoria „postaci ekranowej", i konsekwentne stosowanie go we wszystkich rozdziałach pozwala zachować dyscyplinę dyskursu. Piotr Zmerzchowski Autor pedantycznie i cierpliwie rozświetla i rozsupłuje (...) sekrety i paradoksy alchemicznej transformacji aktora w bohatera filmowego. Za pomocą instrumentarium antropologii, semiotyki i kognitywizmu metodycznie opisuje procesy aktorskiej kreacji, skrupulatnie precyzując pojęciowe statusy kondycji aktora, roli i postaci ekranowej. Tadeusz Szczepański. (shrink)

Teologia już niejednokrotnie składała współczesnej myśli filozoficznej obietnicę poszerzenia horyzontów czy też otwarcia jej na transcendencję. Jednak obietnica ta nie spotkała się – jak dotąd – z przychylnym przyjęciem, gdyż teologia sama nie zdołała przekonać filozofii o swojej racjonalności. Filozofia przestała być bowiem, z jednej strony, wrażliwa na argumentację natury metafizycznej, z drugiej zaś, teologia jest skłonna poddawać się metodologiom nauk szczegółowych, rezygnując przy tym z własnej odrębności. Zarysowana tu hermeneutyka teologii jest w pierwszym rzędzie badaniem teologii jako nauki, próbą (...) uprawomocnienia jej na gruncie jednego z najważniejszych kierunków filozofii współczesnej, mianowicie hermeneutyki filozoficznej. Teologia zostaje tu ujęta w aspekcie immanencji, choć bynajmniej nie zamyka się w jej horyzoncie. Dziejący się świat teologii rozpada się na „kawałki” – miejsca teologiczne – które jednak wchodząc ze sobą w interakcje, uczestniczą w grze teologicznej. Jako pole owej gry zostaje wskazana liturgia, miejsce metodologicznie wyróżnione ze względu na naoczność dokonujących się konsekwencji gry teologicznej. Analiza czerpie z takich źródeł jak teoria miejsc teologicznych Melchiora Cano OP, koncepcja kręgu hermeneutycznego Martina Heideggera oraz projekt hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera, ze szczególnym uwzględnieniem roli prze(d)sądów, utożsamianych tutaj z miejscami teologicznymi. Nowość spojrzenia na tradycję katolicką kontekście myśli hermeneutycznej sprawia, że prezentowana książka może trafić nie tylko do teologów i filozofów, ale także do badaczy szeroko rozumianej kultury. (shrink)

The interest of the contemporary companies is not only in the fulfillment of social responsibility rules but also in the ways to reliably inform the community about their ‘ethical face’. Such possibility is created by, functioning in economy, systems of awarding certificates, distinctions, prizes etc. (e.g. Przejrzysta Polska, SA 8000, Filary Polskiej Gospodarki, Gender Index, Firma Fair Play etc.). The article characterizes and performs a comparative analysis of the most important initiatives of this kind in Poland.

As far as existence of enduring subjects of change is concerned, Roman Ingarden's substance ontology stands in direct opposition to Whitehead's process metaphysics. However, with regard to domain of necessary relations, both systems are deeply platonic. Thus in this paper I pursue towards revealing some parallels and differences between both systems regarding views on ideal entities, necessary relations and pure possibilities. I examine whether having assumed contrary concepts of reality (substantial/procesual) both philosophers are forced to accept diverse conclusions in respect (...) to ideal entities domain. I also point out some crucial problems that are to be found in both systems: what is the ground of necessary relations – is it a nature of so called ideal qualities, or is it content of ideas (Ingarden); is it an individual or a relational essence of eternal objects, so called "primordial nature of God", or evolving actuality (Whitehead). Finally I investigate whether points of convergence between both concepts could serve as a basis for some modifications to overcome relevant problems. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest zwrócenie uwagi na pewne, z rzadka jedynie podnoszone aspekty pojęcia dobra. Zadanie takie poprzedzić należy pewnymi wstępnymi założeniami, ponieważ pojęcie to, będąc kluczowym terminem filozofii moralnej od początku jej historii, obrosło wieloma konotacjami i stało się częścią wielu, często wzajemnie sprzecznych, koncepcji moralnych. Należy zatem zaznaczyć, że w opracowaniu poniższym chodzić zatem będzie o pojęcie dobra rozumiane na sposób arystotelesowski, a rozważania koncentrować się będą w głównej części na rozstrzygnięciach normatywnych wysuwanych w obrębie współczesnego anglosaskiego neoarystotelizmu. (...) Zasadniczą tezą mojej pracy jest, że tak ujmowane, pojęcie to charakteryzuje się dwiema cechami, czy też może należałoby raczej powiedzieć, że jego normatywność organizuje się według dwóch wektorów wyznaczających sposób orientacji bardziej szczegółowych normatywów: natury jako źródła idei dobra, oraz pewnej formy emancypacji wynikającej z jej zastosowania. (shrink)

We współczesnych dyskusjach dotyczących szczegółowych zagadnień z zakresu etyki medycznej sporo uwagi poświęca się kwestii odstąpienia od interwencji medycznej lub zasadności stosowania pewnych rodzajów terapii nie rokujących poprawy stanu zdrowia chorej osoby. W publikacjach autorów chrześcijańskich tematyka ta nie zajmowała nigdy centralnego miejsca, aczkolwiek różnego typu kwestie dotyczące kontynuacji bądź przerwania leczenia znaleźć można już na kartach wczesnochrześcijańskich filozoficznych i teologicznych traktatów i rozpraw. Dopiero współcześnie w związku z szybkim rozwojem nauk medycznych poświęca się temu zagadnieniu więcej uwagi. Niniejszy artykuł (...) przedstawia poglądy wybranych wczesnochrześcijańskich i scholastycznych myślicieli na kwestię odstąpienia od interwencji medycznych. Zachowane do naszych czasów teksty i opinie różnych autorów pozwoli nam, w pewnym stopniu, zrozumieć historyczny kontekst oraz kulturowe uwarunkowania proponowanych wówczas rozstrzygnięć etycznych. (shrink)

Artykuł zawiera szkic ontologicznych podstaw coachingu filozoficznego – nowej dyscypliny praktycznej, która od roku 2016 stanowi składnik oferty edukacyjnej Uniwersytetu Opolskiego. Jest rozwinięciem idei zawartych w moim tekście „Filozofia jako ćwiczenie duchowe – coachingowy model uprawiania filozofii”. W drugim paragrafie przedstawiono ontologię Platona z perspektywy filozofii procesu. Widziana z tej perspektywy ontologia Platona jest rodzajem metafizyki doświadczenia – byt nazywany przez Platona „prawdziwym” nie jest rzeczywistością abstraktów, lecz tym, czego doświadczamy w chwilach, gdy rozpoznajemy znaczenie konkretnych sytuacji życiowych w perspektywie (...) Dobra. Filozofia Platona okazuje się rodzajem filozoficznej logoterapii – praktyki duchowej polegającej na uwalnianiu umysłu przez odwracanie go od pato-logicznych pseudoznaczeń w stronę Sensu. Przyjęcie tej perspektywy oznacza uznanie doświadczenia medytacyjnego za punkt odniesienia refleksji filozoficznej. Oznacza też skierowanie uwagi w stronę doświadczenia wewnętrznego, również w stronę odczuć płynących z ciała jako istotnego składnika tego doświadczenia. Jako konkretny przykład starożytnego coachingu filozoficznego opisano w tekście stoicką praktykę „wytyczania teraźniejszości”. Dla zilustrowania idei współczesnego coachingu filozoficznego opisano ćwiczenie „Moje tu i teraz” – jedno z narzędzi opracowanych na potrzeby indywidualnej praktyki coachingowej. Opiera się ono na założeniach zarysowanej wcześniej ontologii doświadczenia. Tekst kończy opis kompetencji uzyskiwanych przez absolwenta kierunku Coaching filozoficzny. (shrink)

Among different types of autonomy of ethics, semantic autonomy seems to be the most interesting. It is a thesis about irreducibility of meaning of ethical terms to some other types of discourse. The paper proposes an argument for the semantic autonomy of ethics, based on a detailed interpretation of the Open Question Argument by G.E. Moore, and followed up by the reading of Philippa Foot's argument about weak objectivity of evaluative meaning of ethical terms. The result of investigation gives the (...) two-fold picture of modern understanding of morality: irrevisability of moral demands as attempted by any theoretical armchair endeavors, which are external to the moral practice, and democratic intersubjectivity of moral discourse. (shrink)

The rule of Continuous Improvement is one of the pillars of the concept of Total Quality Management. It states that one should continuously seek the sources of arising problems and eliminate or minimize them. The article presents a method of implementing the concept of Corporate Social Responsibility based on the above rule and afterwards it identifies the most important advantages of using the rule. The article also stresses its usefulness in the area of Small and Medium-sized Companies.

The article presents the question of understanding divine causality and its analogical character in the context of Thomas Aquinas’s teaching on Divine Providence. Analyzing Aquinas’s texts concerning the relation of God’s action towards nature and its activities it is necessary to emphasize the proper understanding of mutual relations between secondary causes and the primary cause which are not on the same level. Influenced by the reflection of M. Dodds and I Silva, the author of the article refers to Aquinas’s biblical (...) commentaries which have not been discussed so far from the perspective of the character of God’s action. In the final part of the article, metaphors used by Thomas in reference to the relation of God towards the world will be presented. (shrink)

W artykule poddano badaniu pojęcie przesądu w teoriach Kanta i Husserla. Według Kanta, przesądy należy odróżnić od sądów tymczasowych, które można nazwać antycypacjami lub maksymami wszelkiego badania. Wydajemy sąd tymczasowy o jakiejś rzeczy, zanim poznamy ją za pomocą sądu określającego. Z kolei przesądy są sądami tymczasowymi błędnie uznanymi za sądy określające, to znaczy sądami, które przyjmujemy jako zasady bez badania warunków ich prawdziwości. Kanta pojęcie przesądu ma zatem konotacje negatywne a celem filozofii krytycznej jest przezwyciężeniewszelkich przesądów. W przeciwieństwie do Kanta, (...) Husserl rozróżnia przesądy pozytywne i negatywne: pozytywny przesąd jest rozumiany jako przed-sąd w formie presumpcyjnej przedwiedzy i odpowiada Kantowskiemu pojęciu antycypacji, która jest właściwa sądowi tymczasowemu, podczas gdy obiektywistyczna naiwność okazuje się przesądem negatywnym.Celem fenomenologii jest zawieszenie wszystkich przesądów i to zawieszenie umożliwia badanie ich źródeł. W artykule autor wykazuje, że Husserlowska koncepcja przesądu jako przed-sądu jest analogiczna do Gadamerowskiej rehabilitacji przesądów jako przed-rozumienia. Dlatego też można wskazać podobieństwa między Kanta pojęciem sądu tymczasowego, Husserla ideą przedwiedzy i G adamera koncepcją przed-rozumienia. (shrink)

Artykuł zawiera prezentację i dyskusję wybranych zagadnień świadomości śniącej. Pierwsze z nich dotyczy znaczenia adaptacyjnego świadomości podczas snu. Drugie zagadnienie obejmuje charakterystykę kognitywnej świadomości śniącej. Efektem krytycznego przeglądu badań i koncepcji jest teza, że: (1) świadomość śniąca nie ma charakteru adaptacji biologicznej, (2) świadomość śniąca jest formą zdegradowanej reprezentacji kognitywnej w porównaniudo świadomości w stanie czuwania. W szczególności świadomość śniąca zawiera deficyty intencjonalności (uwagi) oraz wyższych form kognitywnych, w tym dysfunkcji wykonawczych.

Autor porównuje dwie edycje _Snów i kamieni_ Magdaleny Tulli w kontekście _Niewidzialnych miast_ Italo Calvino i urbanologii. Tekst poddaje analizie różnice między edycjami i stanowi próbę zrozumienia genezy modyfikacji powieści dokonanych przez autorkę. Zmiany te niekiedy ujawniają a niekiedy utrudniają dostrzeżenie źródeł myślenia powieściopisarki, czyli refleksji o miejskości. _Sny i kamienie_ to powieść stanowiąca zapis doświadczenia modernistycznej transformacji dwóch miast: Warszawy i Mediolanu. Lektura _Snów i kamieni_ sprawia trudności na wielu poziomach: po pierwsze, z powodu traktatowej stylizacji i przyjęcia przez (...) narratora roli bezkrytycznego piewcy ładu urbanistycznego, po drugie zaś w obliczu zatartych śladów kontaminacji wielu doświadczeń: warszawskiego, mediolańskiego, czytelniczego, po trzecie z powodu braku w kulturze polskiej wcześniejszych tradycji tego typu tekstu prozatorskiego o mieście. Esej stanowi próbę rekonstrukcji możliwych kontekstów powieści i ich wpływów na zmiany wprowadzone przez autorkę do nowszych edycji. (shrink)

Marxist axiology presupposes the theory of historical materialism: this article is concerned with an adaptive interpretation of the latter. Its concern is reflected in the proposed definition of value: value is the family of classes of states of affairs identified by the relation of preference of an ideal social subject. The article presents the hierarchy of social categories based on the adaptive interpretation of historical materialism: primary classes, secondary classes strata, etc. In the course of argumentation the aforementioned definition of (...) value becomes more and more realistic and permits ever more precise determination of values accepted in a society. (shrink)

In my paper I'm going to present and evaluate position that science and religion (Christianity) do not contradict each other and that they rather answer different kinds of questions and solve different problems. Even if they both claim anything about the origin of Universe or human their claims are made from various, independent perspectives. Advocates of complementarity of science and religion state that science is a search for empirical data while religion refers to the domain of values and meaning. In (...) effect they are complementary to each other and their connection gives richer and consistent picture of reality. I agree that there are many problems and questions that are not common to scientific and religious domains, but I'm also going to show that meaning of many religious claims - also the crucial ones - is dependent upon existence of some facts in empirical world included to realm of science. I will also argue that the thesis of complementarity of science and religion is based on discredited neopositivistic picture of science as free from any philosophical commitments. (shrink)

The paper is an introductory essay to the Polish translation of M.E. Bratman's paper The Fecundity of Planning Agency. Instead of summarizing the main drifts of Bratman's work, the author tries to show a few important parallels between his approach to action theory and the so-called praxiology proposed by Tadeusz Kotarbinski. It occurs that there are important similarities between their approaches both to specific problems in action theory and to the general question how to understood agency. A brief presentation of (...) these similarities gives two central results. Firstly, it allows to interpret Bratman as a kind of praxiologist, and, secondly, it shows that praxiological thinking proposed by Kotarbinski is still a vital perspective in contemporary action theory. (shrink)

In this essay, I trace different motives in Alicja Kuczyńska’s thought that are linked together in her philosophy of image. According to Kuczyńska, the creative power of forming artistic images is deeply rooted in existential experience that can be described in terms of finitude, fragmentality, evanescence. The desire to find a way out of such a state is the origin of philosophical as well as artistic creation. It is hope which joins together the individual wish or desire and culture. Hope (...) can be treated as yearning for indeterminacy that is characteristic of existence, as longing for the state of lost totality. (shrink)

The aim of the paper is to investigate into the relations between basic moral categories, namely those of norms, ideals and supererogation. I discuss, firstly, the ways of understanding these categories, secondly, how moral acting can be described using them and thirdly, how they relate within certain moral system. Yet, what is of a special importance is the relation between norms and ideals and their complementary character. For it might be argued that omission of one these categories may lead to (...) posing important limitations on the possibilities of grasping certain moral issue adequately and setting the full range of possible solutions. Hence, I argue that to resign from two-level form of moral analysis may lead to the atrophy of the very idea of ethics itself. (shrink)