Zasadnicza teza tekstu brzmi, że możliwość totalnego chaosu empirycznego, która jest rozpatrywana w ramach eksperymentu unicestwienia świata, nie jest możliwością realną, lecz możliwością logiczną. Według Husserla hipoteza totalnego chaosu empirycznego pozostaje w związku z zasadniczą nieadekwatnością doświadczenia świata, która nie wyklucza możliwości nieistnienia świata. Unicestwienie świata jako efekt całkowitego załamania się doświadczenia świata mogę jednak przyjąć tylko hipotetycznie i taka fikcyjna możliwość nie ma charakteru możliwości realnej, ponieważ absolutny fakt mojego doświadczenia poprzedza wszelkie możliwości, nadając im dopiero znaczenie (...) możliwości realnych. Doświadczenie w swej pierwotnej strukturze obejmuje zarówno doświadczenie świata, jak i doświadczenie ego cogito i jest jednym, absolutnym doświadczeniem, tak że możliwość globalnego chaosu empirycznego okazuje się jedynie pustym eksperymentem myślowym i jako taka możliwość ta pozostaje w zasadniczej analogii do możliwości niepoznawalnych rzeczy samych w sobie. Słowa kluczowe: fenomenologia transcendentalna, eksperyment unicestwienia świata, doświadczenie świata, doświadczenie ego cogito, realna możliwość, logiczna możliwość. (shrink)

Po Kartezjuszu wątpienie w istnienie Boga staje się zwolna elementem systematycznego myślenia. Wiek XVII to wyjście z ostatniego po średniowieczu stulecia, „które chce wierzyć” (Lucien Febvre), początek rewolucji naukowej i wyzwolenia od chrześcijańskich dogmatów. Taka wizja zdaje się przekonująca, potwierdzają ją pełne religijnych odniesień przednowoczesne teksty – czy jednak trzymanie się ich litery i rozwijanie na ich podstawie historii mentalności nie jest pochopne? Czy myślenie bez odwołania do Boga to specyficzne osiągnięcie nowoczesności? Polskie ujęcie filozofii wczesnonowożytnej spod znaku Leszka Kołakowskiego, (...) Stefana Swieżawskiego czy Krzysztofa Pomiana nie pozostawia wątpliwości: w epoce przednowoczesnej nie dało się myśleć o świecie, podmiocie czy wspólnocie bez Boga. Tymczasem należy wskazać na panujące przed XVII wiekiem stosunki władzy, uwarunkowania materialne (zwłaszcza wynalazek druku), sytuację wiedzy – a dalej na możliwe „sztuki działania” wbrew narzucanym schematom, w tym na zalążki pisemnego wyrażania nonkonformistycznych, groźnych dla samego autora refleksji. Każdą bowiem, nawet najszczelniej zamkniętą strukturę przebijają jej własne „linie ujścia”, każda ulega ciągłej autodekonstrukcji. Dzieje się to za pośrednictwem jednostek – dla omawianego okresu warto przyjrzeć się Mikołajowi z Kuzy, Pietro Pomponazziemu, Giordanowi Bruno i Michelowi de Montaigne. Nie dostrzegając w przednowoczesności takich jednostkowych możliwości myślenia bez Boga, a więc totalizując ją i ujednoznaczniając, reakcyjnie domagamy się jednolitości dla dzisiejszego świata. A przecież współczesność, jak i to, co ma dopiero nadejść, to zawsze różnorodność i wielość. Historia myślenia może i musi pomóc nam to rozumieć, byśmy nie popadali w – jakże nowoczesny – autorytaryzm. (shrink)

Klemens Szaniawski, mimo że kojarzony z filozofią nauki i logiką, w swoich rozważaniach zajmuje się również teorią decyzji i wskazuje na jej związek z zagadnieniami etycznymi. Wychodząc od pojęciowego i językowego powiązania między teorią decyzji a etyką, poszukuje dalszych ich relacji, które poddaje analizie. W artykule pokazano przydatność twierdzeń teorii decyzji nie tylko do analizy zagadnień etycznych, ale także wyborów działania, które ściśle są związane z podmiotem etycznym. Po pierwsze, wskazano, że pojęcie racjonalności jest istotnym elementem wiążącym proces decyzyjny z (...) etyką. Po drugie, pojęcie decyzji zawiera dwa elementy: wybór działania i postanowienie jego realizacji. Decyzja jest zrelatywizowana do celu, cel zaś determinuje działanie podmiotu, a sam wybór uwzględnia przekonania i wartościowanie decydenta. Po trzecie, rozumienie pojęcia decyzji wiąże się z podmiotem, który posiada pewien charakter i formuje go podczas podejmowania decyzji. Co więcej, w konkretnych decyzjach podmiotu, uwidoczniają się jego cele, środki i motywy. Dlatego włączenie teorii decyzji do analizy osobowości podmiotu i definiowania tożsamości pozwala na uzyskanie wielostronnej wiedzy na temat człowieka. W nowym spojrzeniu na zagadnienie całego procesu decyzyjnego wskazano na możliwość pragmatycznego zastosowania pojęć teorii decyzji w etyce. By określić przydatność aparatury pojęciowej teorii decyzji w praktyce, posłużono się przykładami zaczerpniętymi z nauk prawnych i medycyny. (shrink)

Jan Łukasiewicz distinguished three various formulations of the law of contradiction in Aristotle's considerations concerning axiomatic foundations of philosophia prima in the book Γ of Methaphysics. Łukasiewicz referred to these formulations as „ontological”, „logical”, and „psychological”, respectively. The author focuses his attention on the last of them, namely to the so called psychological approach. He finds this approach to be an inadequate interpretation of Aristotle's views and tries to show that the most appropriate interpretation is pragmatic-logical.

In the paper there are presented main assumptions underlying the construction of theoretic models of mental processes of numeral reference in mathematical practice which comprises such abilities as counting, solving story-tasks, estimating cardinalities and comparing magnitudes. Numerals are understood as any expressions which enable mind to refer to numbers, cardinalities and magnitudes. The main research question formulated in the article sounds: What cognitive processes do there occur in the mind during execution of various numeral acts of reference?

The author presents an argument that the notion of rationality of beliefs must not be so restrictive as it is according to usual definitions. I.a. The postulate of effective elimination of all contradictory beliefs should be qithdrawn because nobody had the pssibility to derive and examine all the consequences of his beliefs. The final author's proposal is to enclose a kind of merely potential mechanism of elimination of contradictory beliefs into the notion concerned.

Współcześnie obserwujemy popularyzacjȩ kodeksów zaadresowanych do różnych grup społecznych. Zasadne jest poszukiwanie odpowiedzi na pytania dotycz¸a}ce przesłanek ich konstruowania i możliwości praktycznego ich wykorzystywania. Celem artykułu jest przedstawienie krytycznego przegl¸a}du literatury przedmiotu w obszarze stanowisk szczególnie zwi¸a}zanych z kwesti¸a kodyfikacji etyk zawodowych. W pierwszej kolejności omówiono znaczenia przypisywane pojȩciu kodeksu etycznego i podstawowe stanowiska etyczne. W dalszej czȩści artykułuprzedstawiono analizȩ argumentów zwolenników i przeciwników kodyfikacji norm. ** Nowadays we observe the popularization of codes addressed to various social groups. It is (...) reasonable to search for answers to questions about the conditions of their construction and the possibility of their practical use. This article presents a critical review of the literature in the field of positions specifically related to the issue of codification of professional ethics. In the first place the importance attributed to the concept of an ethical code and basic ethical positions are discussed. The rest of the paper contains an analysis of the supporters and opponents of codification standards arguments. (shrink)

Współcześnie obserwujemy popularyzację tworzenia kodeksów zaadresowanych do różnych grup społecznych. Zasadne jest jednak poszukiwanie odpowiedzi na pytania dotyczące przesłanek ich konstruowania i możliwości praktycznego ich wykorzystywania. Celem artykułu jest przedstawienie krytycznego przeglądu literatury przedmiotu w obszarze stanowisk szczególnie związanych z kwestią kodyfikacji etyk zawodowych. W pierwszej kolejności omówiono znaczenia przypisywane pojęciu kodeksu etycznego i podstawowe stanowiska etyczne. W dalszej kolejności przeprowadzono dyskusję nad argumentami zwolenników i przeciwników kodyfikacji norm. * Today we observe popularization of elaboration of codes addressed to various (...) social groups. However, it is reasonable to search for answers to questions about conditions of their design and possibilities of their practical use. This article aims to provide a critical review of the literature in the field of opinions specifically related to the issue of codification professional ethics. Article first describes meanings attributed to the concept of a code of ethics and basic ethical positions. Next review leads to a discussion on supporters and opponents arguments on codification standards. (shrink)

In „Forum Philosophicum" vol. 7 a paper has been published in which J. R. Spitzer's proof for the existence of God has been analysed. The proof proceeded from the disjunction: The independent Being exists or does not exists The objective of the paper in „Forum" was to analyse the relation of dependence which was the central point to Spitzer's proof. Since in September 2001 the second part of the american Jesuit's disquisition appeared in the same periodical, it seems suitable to (...) react to this new text too. Spitzer has presented there three new arguments for the existence of God: from the past time, from the distinction between actuality and mere possibility and from a Lonerganian interpretation of the same distinction. While he named the proofs presented in the part I metaphysical, he qualified the proofs brought forward in the part H as cosmological, in view of the facts belonging to inanimate nature, such as: time, space, the velocity of light, etc. which serve him as starting-points. It is worth stressing that Spitzer's method is conducive to discussion, because he adduces concrete examples, something which makes his mind more comprehensible. Had he used some vague descriptions or general definitions, discussion would have been more difficult. So let us analyse the new proposed proofs. (shrink)

The author attempts to show how mereology, taken together with certain topological notions, can yield the foundations for future investigations in formal ontology. He also attempts to show how the mereological framework allows for the direct and natural formulation of a series of theses - for example pertaining to the concept of a boundary - which can be only indirectly formulated (if at all) in set-theoretic terms. The far-reaching ain of the present framework is to serve as a basis for (...) a formal ontology of the common-sense world. The author is interested in producing formally precise theories of structures of certain sorts in such a way that it is the structures themselves that intrest him and not formal machinery that has been set up to describe them. Hence the axioms are chosen primarily for the sake of the light they throw on the intended subject-matters (and not for their logical independence). The world itself - or its picture given in ordinary experience - is the only model the paper concentrates upon. Thus for example the presented system allows to prove that every boundary is the boundary of something, and that in particular no point exists in isolation from a large extended whole that is its boundary. (shrink)

Book review: Polska filozofia chrześcijańska XX wieku. Stanisław Kamiński, Kazimierz Marek Wolsza [Polish Christian Philosophy: Stanisław Kamiński and Kazimierz Marek Wolsza]. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, 2019, ss. 232.

The main purpose of this paper was the trial to answer the question if norms can function as premises or conclusions in logical inferences. According to definition of logical inference, the parts of its may be only sentences (in indicative mood) which are true or false. The logic, which accepts that norms are the true and false propositions, can be named the Logic of Norms. Otherwise the logic, which reject that norms are true and false propositions, we name Deontic Logic. (...) The last one, in order to use the logical inference, changes each of norms N into normative sentences: W exists\' or W exists for the sake of set of norms\'. The normative sentences are sentences in indicative mood and thereby are true or false. The whole consideration about two types aforementioned logic is preceded by some remarks about variety of the meanings of the word \'norm\', the linguistic structures of norm and the views of the truth value of norms. (shrink)

The main aim of this article is to prove that Wittgenstein's early philosophy considers two perspectives: the first one from the view of necessary logic and the second one from the view of contingent application of logic in the natural language. The application of logic is the matter of decisions outside the logical necessity - it is arbitrary and thus it can not be anticipated by logic and can not be considered by logical notation (concept-script). According to Wittgenstein 'logic must (...) take care of itself' and only the exclusion of the contingency from the logical notation let maintain the autonomy of logic. (shrink)

Artykuł poświęcony jest zagadnieniu możliwości przemiany moralnej w teorii Arystotelesa. Arystoteles twierdził, że cnota dostępna jest jedynie dla tych, którzy otrzymali już właściwe wychowanie i których charakter został odpowiednio ukształtowany. Celem artykułu jest pokazanie, że koncepcja funkcjonowania ludzkiej psychiki stworzona przez psychoanalityk Karen Horney jest spójna z teorią Arystotelesa, a jednocześnie umożliwia nam dostrzeżenie możliwości przemiany moralnej. Zmiana ta dokonuje się przez poznanie i zrozumienie własnych emocji i uczuć.

The purpose of the paper is to analyze the thesis that an agreement between representatives of two different cultures can and should be reached at a theoretical level. The author tries to verify the Theory of Communicative Action proposed by Jürgen Habermas in the light of philosophical reflections of American neopragmatist Stanley Fish. Habermas is one of the most important and widely read social theorists in the post-Second World War era. He is also one of the authors of the concept (...) of deliberative democracy, which holds that, for a democratic decision to be legitimate, it must be preceded by authentic deliberation – disinterested exchange of reasons – not merely the aggregation of preferences that occurs in voting. The foundation of deliberative democracy is, according to the German thinker, a communicative action based on communicative rationality. Stanley Fish, in turn, is one of the most eminent American philosophers of the twentieth and twenty-first centuries. The main area of his scientific activity is the theory of literature, law, and history. In the course of his reflections, Fish constructed the concept of an interpretive communities, which implies an original view on the nature of the process of cognition, status of human convictions or beliefs, nature of communication situation and capabilities of theory. The final conclusion stemming from the reflection on Fish’s philosophy explains why Habermas’ theory is not an adequate tool to reach an intercultural agreement. (shrink)

Popularyzacja tworzenia kodeksów zaadresowanych do różnych grup społecznych jest jedn¸a} z cech współczesnego świata. Wśród badaczy tego zjawiska nie ma jednak pełnej zgody na zasadność i użyteczność moraln¸a} tej działalności. Artykuł przybliża przegl¸a}d literatury przedmiotu w zakresie dotycz¸a}cym argumentów za stworzeniem umiarkowanego stanowiska na rzecz kodyfikacji norm etycznych. Przybliżono główne pojȩcia dotycz¸ace kodeksów etycznych i stanowiska za ich przyjȩciem i odrzuceniem. Zwrócono uwagȩ na sposoby zwiȩkszania skuteczności kodeksów oraz procedurȩ podejmowania decyzji etycznych w sposób godz¸acy podejścia zwolenników i przeciwników kodyfikacji. (...) * The popularisation of code elaboration addressed to various social groups is one of the features of the modern world. However, among researchers of this phenomenon a full consensus on the moral validity and usefulness of this activity does not exist. The article closely reviews the literature with regard to the reasons for the creation of a moderate position on the codification of ethical standards. The essay brings closer the main concepts of ethical codes and positions for their adoption and rejection. Attention is paid to ways of increasing the effectiveness of codes and the ethical decision-making procedure in a manner that undermines supporters and opponents of codification approaches. (shrink)