The article reviews the book Korespondencja Adama Adamandego Kochańskiego SJ, edited by Bogdan Lisiak.

The article reviews the book Adam Adamandy Kochański. Studium z dziejów filozofii i nauki w Polsce w XVII wieku, by Bogdan Lisiak.

The fifth volume of the Universal Encyclopaedia of Philosophy [Powszechna Encyklopedia Filozofii] has been edited in September 2004 by the St. Thomas Aquinas Society in Poland under the auspices of the Department of Metaphysics at the Catholic University in Lublin. The grand volume of 934 pages contains entries beginning with the letters Iq-J-Ko. The Universal Encyclopaedia of Philosophy [UEP] has been out since 2000 in Lublin. It is the first philosophical encyclopaedia in the whole history of Polish academic activity, and (...) the fifth such publication world-wide. (shrink)

Innerhalb verschiedener Arten der Argumentation für die Existenz Gottes gibt es auch eine, in der folgende Disjunktion zum Ausgangspunkt gesetzt wird: 1) entweder existiert kein unabhängiges Seiendes oder 2) das unabhängige Seiende existiert. Diese Disjunktion ist vollständig. Es genügt also, ihren ersten Teil zu falsifizieren, der impliziert, dass nur das abhängige Seiende existiert, damit sich der zweite als wahr erweist. Der Weg der Falsifikation des ersten Teils der Disjunktion bestünde hingegen in der Entscheidung zwischen den Gliedern folgender Disjunktion: a) entweder (...) bedarf die bedingte Wirklichkeit einer endlichen Anzahl von Bedingungen, oder b) sie bedarf einer unendlichen Anzahl von Bedingungen. (shrink)

Innerhalb verschiedener Arten der Argumentation für die Existenz Gottes gibt es auch eine, in der folgende Disjunktion zum Ausgangspunkt gesetzt wird: 1) entweder existiert kein unabhängiges Seiendes oder 2) das unabhängige Seiende existiert. Diese Disjunktion ist vollständig. Es genügt also, ihren ersten Teil zu falsifizieren, der impliziert, dass nur das abhängige Seiende existiert, damit sich der zweite als wahr erweist. Der Weg der Falsifikation des ersten Teils der Disjunktion bestünde hingegen in der Entscheidung zwischen den Gliedern folgender Disjunktion: a) entweder (...) bedarf die bedingte Wirklichkeit einer endlichen Anzahl von Bedingungen, oder b) sie bedarf einer unendlichen Anzahl von Bedingungen. (shrink)

Na spotkaniu jezuitów-filozofów z terenu Europy w Padwie 29 sierpnia 1996 r. o. Joseph Schmidt SJ wykladowca w jezuickiej Hochschule für Philosopie w Monachium wygłosił referat pt.: Kontingenz - Freiheit - Theodizee [Przygodność - Wolność - Teodycea]. Sposród trzech punktów jego referatu ustosunkuję się tylko do pierwszego, ponieważ rozumienie naszej wolności i dobroci Boga zależy od rozumienia przygodności bytu.

W Encyklice Fides et ratio Jan Paweł II nawołuje do współpracy teologii z filozofią. Podkreślając inspirującą rolę teologii dla filozofii, większy nacisk kładzie jednak na potrzeby dowartościowania filozofii, zwłaszcza metafizyki, która w wielu środowiskach, nawet w uczelniach kościelnych, została zaniedbana. Wśród licznych antymetafizycznych nurtów współczesnych, Papież wymienia pozytywizm, materializm, scjentyzm i relatywizm. Różniąc się od siebie nurty te maja jednak z sobą coś wspólnego. Pozytywizm za źródło i kryterium prawdy uznaje doświadczenie zmysłowe. Zdania o zjawiskach danych w doświadczeniu maja wartość (...) prawdopodobną. Zawsze istnieje możliwość ich zakwestionowania. Stąd relatywizm prawdy. Prócz tego ograniczenie poznania de empirii implikuje zamkniecie się na rzeczywistość pozazmysłową, duchową. Z nieuprawnionego metodologicznie przekonania, ze to co niepoznawalne zmysłami nie istnieje, rodzi się materializm. Konieczność dotyczy systemów formalnych, one jednak nie mają charakteru ontologicznego, nie mówią same z siebie niczego o rzeczywistości. Opierają się na konwencjach. To stanowi inne źródło relatywizmu. (shrink)

W Encyklice Fides et ratio Jan Paweł II nawołuje do współpracy teologii z filozofią. Podkreślając inspirującą rolę teologii dla filozofii, większy nacisk kładzie jednak na potrzeby dowartościowania filozofii, zwłaszcza metafizyki, która w wielu środowiskach, nawet w uczelniach kościelnych, została zaniedbana. Wśród licznych antymetafizycznych nurtów współczesnych, Papież wymienia pozytywizm, materializm, scjentyzm i relatywizm. Różniąc się od siebie nurty te maja jednak z sobą coś wspólnego. Pozytywizm za źródło i kryterium prawdy uznaje doświadczenie zmysłowe. Zdania o zjawiskach danych w doświadczeniu maja wartość (...) prawdopodobną. Zawsze istnieje możliwość ich zakwestionowania. Stąd relatywizm prawdy. Prócz tego ograniczenie poznania de empirii implikuje zamkniecie się na rzeczywistość pozazmysłową, duchową. Z nieuprawnionego metodologicznie przekonania, ze to co niepoznawalne zmysłami nie istnieje, rodzi się materializm. Konieczność dotyczy systemów formalnych, one jednak nie mają charakteru ontologicznego, nie mówią same z siebie niczego o rzeczywistości. Opierają się na konwencjach. To stanowi inne źródło relatywizmu. (shrink)

Książka nawiązuje do encykliki Papieża Jana Pawła II Fides et ratio. W czterech rozdziałach są w niej omawiane takie pojecia, jak: filozofia, objawienie, prawda, wiara, rozum, metafizyka, mądrość. Possenti wyraża nadzieję, że nie tylko objawienie jest katolickie, tzn. powszechne, ale także rozum. Dzięki temu jest możliwe pogodzenie wiary i rozumu. Książka jest pisana przystępnym, spokojnym, nieagresywnym językiem, zrozumiała także dla czytelników mniej obeznanych z filozofią. Jeśli nie odpowiada na wszystkie pytania i nie rozwiązuje wszystkich trudności, to przynajmniej pokazuje, gdzie kryją (...) się niebezpieczeństwa i zachęca do szukania bezpieczniejszej drogi, jaką jest filozofia realistyczna z klasyczny definicją prawdy. (shrink)

Do czasu sformułowania teorii kwantów istniało przekonanie, że rzeczywistość jest otwarta dla naszego poznania i ze poznanie polega tylko na biernym przyjmowaniu obrazów przedmiotów. Sądzono, że uogólniające działanie umysłu nie wnosi niczego nowego do treści przyjmowanej i że inny jest tylko sposób istnienia tej treści w umyśle. Niektóre jednak fakty z mikroświata wydają się domagać zmodyfikowania owego poglądu. Istnieje pewna naturalna granica naszego poznania indywidualnych przedmiotów, której w żaden sposób przekroczyć nie możemy. Stwierdzenie tego ograniczenia przybrało postać zasady nieoznaczoności. Wiąże (...) się ją z nazwiskiem Heisenberga, który sformułował ją w 1927 r. Słuszności samej zasady nieoznaczoności nikt nie kwestionuje, trudności pojawiają się w jej zrozumieniu. John Polkinghorn pisze: „Największym paradoksem teorii kwantów jest to, że po ponad 50 latach pomyślnego wykorzystywania jej technik, jej wyjaśnienie jest ciągle przedmiotem dyskusji. Wszyscy się zgadzamy co do tego, jak przeprowadzać rachunki, a nasze odpowiedzi pasują do doświadczeń jak rękawiczka, a jednak nie możemy się zgodzić wszyscy co do tego, o co właściwie tu chodzi". Istnieją więc przynajmniej dwie interpretacje TK: ontologiczna i teoriopoznawcza. (shrink)

Do czasu sformułowania teorii kwantów istniało przekonanie, że rzeczywistość jest otwarta dla naszego poznania i ze poznanie polega tylko na biernym przyjmowaniu obrazów przedmiotów. Sądzono, że uogólniające działanie umysłu nie wnosi niczego nowego do treści przyjmowanej i że inny jest tylko sposób istnienia tej treści w umyśle. Niektóre jednak fakty z mikroświata wydają się domagać zmodyfikowania owego poglądu. Istnieje pewna naturalna granica naszego poznania indywidualnych przedmiotów, której w żaden sposób przekroczyć nie możemy. Stwierdzenie tego ograniczenia przybrało postać zasady nieoznaczoności. Wiąże (...) się ją z nazwiskiem Heisenberga, który sformułował ją w 1927 r. Słuszności samej zasady nieoznaczoności nikt nie kwestionuje, trudności pojawiają się w jej zrozumieniu. John Polkinghorn pisze: „Największym paradoksem teorii kwantów jest to, że po ponad 50 latach pomyślnego wykorzystywania jej technik, jej wyjaśnienie jest ciągle przedmiotem dyskusji. Wszyscy się zgadzamy co do tego, jak przeprowadzać rachunki, a nasze odpowiedzi pasują do doświadczeń jak rękawiczka, a jednak nie możemy się zgodzić wszyscy co do tego, o co właściwie tu chodzi". Istnieją więc przynajmniej dwie interpretacje TK: ontologiczna i teoriopoznawcza. (shrink)

Jak czytamy na czwartej stronie okładki recenzowanej książki, „niezależna filozofia przyrody uznaje wyniki pozytywnej nauki oraz teorii nauki jako refleksji nad nią, zadaje jednak pytanie, czym jest owa przyroda, która jest przedmiotem techniczno-praktycznych i etyczno-praktycznych sytuacji". Książka składa się ze Wstępu i 6 nierównej objętości rozdziałów. Mimo, że nosi tytuł Naturphilosophie, sugerujący, że jest ona systematycznym wykładem filozofii przyrody, faktycznie stanowi wprowadzenie do tego rodzaju filozofii. Autor przedstawia w niej panorama współczesnych poglądów na filozofię, szczególnie na metafizyki, i przeprowadza gruntowną (...) ich krytykę. Ogólną tezą autora jest stwierdzenie, że nauki przyrodnicze programowo odcinają się od filozofii, odrzucając szczególnie pojęcie celowości. W praktyce jednak posługują się terminologią teleologiczną, w czym ujawnia się bądź ich niekonsekwencja, bądź ograniczenie. Autor jest zdania, że w poglądach wielu filozofujących fizyków kryje się niczym nie podbudowany platonizm, i jest skłonny przyznać w wielu przypadkach rację Arystotelesowi, którego w sposób nieuzasadniony współcześnie wielu kwestionuje. (shrink)

Nawiązując do artykułu polemicznego Jolanty Koszteyn Problem poczucia a problem kreacji dusz ludzkich. Refleksje na temat artykułu Stanisława Ziemiańskiego pt.: Jedna czy wiele dusz? trzeba stwierdzić, że jest w nim wiele cennych doprecyzowań, za które dziękuję, m.in. jest w nim odróżnienie traducjanizmu i generacjonizmu. Termin „traducjanizm" jest czyściej używany, ale dla tematu duszy rzeczywiscie lepszy byłby termin „generacjonizm". Ewolucja poglądów św. Augustyna na genezy duszy jest interesująca, choć w artykule idzie głównie o traducjanizm.

Tradycyjny pogląd na strukturę człowieka zawierał w sobie tezę, że człowiek składa się z ciała i duszy. Nawiązywał on do biblijnego opisu stworzenia człowieka z prochu ziemi. Po utworzeniu z tego prochu odpowiedniego kształtu Bóg tchnął wen ducha. Wtedy dopiero człowiek stal się „duszą żyjącą”. Teza ta jest zbieżna z platońską koncepcją człowieka, według której człowiek to ciało, w którym dusza jako substancja niematerialna znajduje się jak w więzieniu. Po śmierci dusza opuszcza to więzienie i staje się wolna. W innym (...) ujęciu Platona dusza jest bytem kompletnym, który kieruje ciałem. Inaczej pojmował strukturę człowieka Arystoteles. Odrzuciwszy platońską naukę o ideach i o preegzystencji dusz, przedstawia strukturę człowieka jako złożenie z materii, która sama z siebie jest nieokreślona, i z formy czyli substancji niekompletnej, posiadającej w sobie pełne określenie i bogactwo treści. (shrink)

Jörg Disse, urodzony w 1959 r., po uzyskaniu stopnia doktora i po habilitacji pracował jako docent w Papieskim Uniwersytecie „Gregorianum" w Rzymie, a obecnie wykłada na Wydziale Teologicznym Wyższej Szkoły w Lucernie. Opublikował wiele prac naukowych, które cechują się zarazem rzetelnością i przystępnością. Krótka historia metafizyki zachodniej posiada także te dwa przymioty. Odznacza się dużą erudycją, a zarazem czyta się ją łatwo i z zainteresowaniem.

The year 2001 marks the thirtieth anniversary of the death of Jan Karol Dorda, a Jesuit who devoted a substantial part of his life in the priesthood to literary work, and scientific, especially philosophical enquiry - alongside his pastoral and administrative duties in the Society of Jesus. Father Dorda held a degree in mathematics and physics, but had a special interest in philosophy. In this paper I shall be concerned with his philosophical opinions, only some of which have been published, (...) while the majority of his unpublished manuscripts are preserved in the archives of the Southern Polish Province of the Society of Jesus in Cracow. The reason why his work has never been published is not because of low quality, but due to the difficult conditions prevalent in the post-war Communist period in Poland, and also because of the cautious attitude adopted by the censors and reviewers to whom Dorda submitted his work for assessment. (shrink)

This Dorda's opus vitae was ready for publication in 1970 but it contains many cogent arguments and observations. Although in many instances new advancements have been made in physics and mathematics, Dorda's basic statements and observations on causality are still relevant and interesting today. Dorda's treatise comprises an Introduction and four parts.

The year 2001 marks the thirtieth anniversary of the death of Jan Karol Dorda, a Jesuit who devoted a substantial part of his life in the priesthood to literary work, and scientific, especially philosophical enquiry - alongside his pastoral and administrative duties in the Society of Jesus. Father Dorda held a degree in mathematics and physics, but had a special interest in philosophy. In this paper I shall be concerned with his philosophical opinions, only some of which have been published, (...) while the majority of his unpublished manuscripts are preserved in the archives of the Southern Polish Province of the Society of Jesus in Cracow. The reason why his work has never been published is not because of low quality, but due to the difficult conditions prevalent in the post-war Communist period in Poland, and also because of the cautious attitude adopted by the censors and reviewers to whom Dorda submitted his work for assessment. (shrink)

Jörg Disse, urodzony w 1959 r., po uzyskaniu stopnia doktora i po habilitacji pracował jako docent w Papieskim Uniwersytecie „Gregorianum" w Rzymie, a obecnie wykłada na Wydziale Teologicznym Wyższej Szkoły w Lucernie. Opublikował wiele prac naukowych, które cechują się zarazem rzetelnością i przystępnością. Krótka historia metafizyki zachodniej posiada także te dwa przymioty. Odznacza się dużą erudycją, a zarazem czyta się ją łatwo i z zainteresowaniem.

Nawiązując do artykułu polemicznego Jolanty Koszteyn Problem poczucia a problem kreacji dusz ludzkich. Refleksje na temat artykułu Stanisława Ziemiańskiego pt.: Jedna czy wiele dusz? trzeba stwierdzić, że jest w nim wiele cennych doprecyzowań, za które dziękuję, m.in. jest w nim odróżnienie traducjanizmu i generacjonizmu. Termin „traducjanizm" jest czyściej używany, ale dla tematu duszy rzeczywiscie lepszy byłby termin „generacjonizm". Ewolucja poglądów św. Augustyna na genezy duszy jest interesująca, choć w artykule idzie głównie o traducjanizm.

Nawiązując do artykułu polemicznego Jolanty Koszteyn Problem poczucia a problem kreacji dusz ludzkich. Refleksje na temat artykułu Stanisława Ziemiańskiego pt.: Jedna czy wiele dusz? trzeba stwierdzić, że jest w nim wiele cennych doprecyzowań, za które dziękuję, m.in. jest w nim odróżnienie traducjanizmu i generacjonizmu. Termin „traducjanizm" jest czyściej używany, ale dla tematu duszy rzeczywiscie lepszy byłby termin „generacjonizm". Ewolucja poglądów św. Augustyna na genezy duszy jest interesująca, choć w artykule idzie głównie o traducjanizm.

In „Forum Philosophicum" vol. 7 a paper has been published in which J. R. Spitzer's proof for the existence of God has been analysed. The proof proceeded from the disjunction: The independent Being exists or does not exists The objective of the paper in „Forum" was to analyse the relation of dependence which was the central point to Spitzer's proof. Since in September 2001 the second part of the american Jesuit's disquisition appeared in the same periodical, it seems suitable to (...) react to this new text too. Spitzer has presented there three new arguments for the existence of God: from the past time, from the distinction between actuality and mere possibility and from a Lonerganian interpretation of the same distinction. While he named the proofs presented in the part I metaphysical, he qualified the proofs brought forward in the part H as cosmological, in view of the facts belonging to inanimate nature, such as: time, space, the velocity of light, etc. which serve him as starting-points. It is worth stressing that Spitzer's method is conducive to discussion, because he adduces concrete examples, something which makes his mind more comprehensible. Had he used some vague descriptions or general definitions, discussion would have been more difficult. So let us analyse the new proposed proofs. (shrink)

The article reviews the book Universal Encyclopaedia of Philosophy. Vol. 6, edited by Andrzej Maryniarczyk.

Das Buch über J. Mirewicz wurde von Slawomir Szczyrba, einem Lehrbeauftragten des Priesterseminars in Łódź, als Doktorarbeit unter der Leitung von Professor Bischof B. Bejze verfaßt. Szczyrba rechnet seine Arbeit der religionsphilosophischen Werken zu. Er will die These nachweisen, daß die Stellung des Menschen gegenüber Gott einen bedeutenden Einfluß auf sein Wertsystem und, in weiterer Folge, auf sein moralisches Benehmen hat. Derselben Meinung war auch Mirewicz. In Hinsicht auf die ethische Implikationen der Bejahung Gottes gehört das Hauptthema der vielartigen Tätigkeiten (...) Mirewicz's zu der immerwährend aktuellen und offenstehenden Frage nach der Selbständigkeit der Ethik. (shrink)

Jak czytamy na czwartej stronie okładki recenzowanej książki, „niezależna filozofia przyrody uznaje wyniki pozytywnej nauki oraz teorii nauki jako refleksji nad nią, zadaje jednak pytanie, czym jest owa przyroda, która jest przedmiotem techniczno-praktycznych i etyczno-praktycznych sytuacji". Książka składa się ze Wstępu i 6 nierównej objętości rozdziałów. Mimo, że nosi tytuł Naturphilosophie, sugerujący, że jest ona systematycznym wykładem filozofii przyrody, faktycznie stanowi wprowadzenie do tego rodzaju filozofii. Autor przedstawia w niej panorama współczesnych poglądów na filozofię, szczególnie na metafizyki, i przeprowadza gruntowną (...) ich krytykę. Ogólną tezą autora jest stwierdzenie, że nauki przyrodnicze programowo odcinają się od filozofii, odrzucając szczególnie pojęcie celowości. W praktyce jednak posługują się terminologią teleologiczną, w czym ujawnia się bądź ich niekonsekwencja, bądź ograniczenie. Autor jest zdania, że w poglądach wielu filozofujących fizyków kryje się niczym nie podbudowany platonizm, i jest skłonny przyznać w wielu przypadkach rację Arystotelesowi, którego w sposób nieuzasadniony współcześnie wielu kwestionuje. (shrink)

In this paper on the nature of the human being's responsibility for his actions I deliberately omit the controversy surrounding the determinism/indeterminism problem. To be sure, the free-will issue plays a prominent and very important role in any models of human responsibility and is the most frequently disputed issue in this discussion, for the human being is responsible insofar as his decisions can be said to be free. Though no less important, the interconnection between the subject, his action and its (...) consequences on the other hand receives less attention, and yet - though it is no less important: the way in which this interconnection is conceived can have weighty repercussions in practical life, and unfortunately not all approaches are appropriate or adequate. (shrink)

In this paper on the nature of the human being's responsibility for his actions I deliberately omit the controversy surrounding the determinism/indeterminism problem. To be sure, the free-will issue plays a prominent and very important role in any models of human responsibility and is the most frequently disputed issue in this discussion, for the human being is responsible insofar as his decisions can be said to be free. Though no less important, the interconnection between the subject, his action and its (...) consequences on the other hand receives less attention, and yet - though it is no less important: the way in which this interconnection is conceived can have weighty repercussions in practical life, and unfortunately not all approaches are appropriate or adequate. (shrink)

In „Forum Philosophicum" vol. 7 a paper has been published in which J. R. Spitzer's proof for the existence of God has been analysed. The proof proceeded from the disjunction: The independent Being exists or does not exists The objective of the paper in „Forum" was to analyse the relation of dependence which was the central point to Spitzer's proof. Since in September 2001 the second part of the american Jesuit's disquisition appeared in the same periodical, it seems suitable to (...) react to this new text too. Spitzer has presented there three new arguments for the existence of God: from the past time, from the distinction between actuality and mere possibility and from a Lonerganian interpretation of the same distinction. While he named the proofs presented in the part I metaphysical, he qualified the proofs brought forward in the part H as cosmological, in view of the facts belonging to inanimate nature, such as: time, space, the velocity of light, etc. which serve him as starting-points. It is worth stressing that Spitzer's method is conducive to discussion, because he adduces concrete examples, something which makes his mind more comprehensible. Had he used some vague descriptions or general definitions, discussion would have been more difficult. So let us analyse the new proposed proofs. (shrink)

In „Forum Philosophicum" vol. 7 a paper has been published in which J. R. Spitzer's proof for the existence of God has been analysed. The proof proceeded from the disjunction: The independent Being exists or does not exists The objective of the paper in „Forum" was to analyse the relation of dependence which was the central point to Spitzer's proof. Since in September 2001 the second part of the american Jesuit's disquisition appeared in the same periodical, it seems suitable to (...) react to this new text too. Spitzer has presented there three new arguments for the existence of God: from the past time, from the distinction between actuality and mere possibility and from a Lonerganian interpretation of the same distinction. While he named the proofs presented in the part I metaphysical, he qualified the proofs brought forward in the part H as cosmological, in view of the facts belonging to inanimate nature, such as: time, space, the velocity of light, etc. which serve him as starting-points. It is worth stressing that Spitzer's method is conducive to discussion, because he adduces concrete examples, something which makes his mind more comprehensible. Had he used some vague descriptions or general definitions, discussion would have been more difficult. So let us analyse the new proposed proofs. (shrink)

The article reviews the book Universal Encyclopaedia of Philosophy. Vol. 6, edited by Andrzej Maryniarczyk.

The fifth volume of the Universal Encyclopaedia of Philosophy [Powszechna Encyklopedia Filozofii] has been edited in September 2004 by the St. Thomas Aquinas Society in Poland under the auspices of the Department of Metaphysics at the Catholic University in Lublin. The grand volume of 934 pages contains entries beginning with the letters Iq-J-Ko. The Universal Encyclopaedia of Philosophy [UEP] has been out since 2000 in Lublin. It is the first philosophical encyclopaedia in the whole history of Polish academic activity, and (...) the fifth such publication world-wide. (shrink)

The fifth volume of the Universal Encyclopaedia of Philosophy [Powszechna Encyklopedia Filozofii] has been edited in September 2004 by the St. Thomas Aquinas Society in Poland under the auspices of the Department of Metaphysics at the Catholic University in Lublin. The grand volume of 934 pages contains entries beginning with the letters Iq-J-Ko. The Universal Encyclopaedia of Philosophy [UEP] has been out since 2000 in Lublin. It is the first philosophical encyclopaedia in the whole history of Polish academic activity, and (...) the fifth such publication world-wide. (shrink)

The problem of change has been solved in the philosophical systems threefold: in the radical statism, in the radical variabilism and in the moderate systems. Statism follows the rationalistic theory of knowing, variabilism - the empiricistic one. The systems combining both, rationalism and empiricism try to reconcile statism and variabilism in diferent ways. E.g. Aristotle solved the problem within his theory of potency and act. In his opinion the arts and species are stable, the individuals are variable. Stagirite has construed (...) a complete theory of change. Unfortunately, his theory laboured under a misconception because of including the local movement among the changes. That was a reason why i n the system of Aristotle there appeared many antinomies. Specifically: While all the changes tend to a limit, the local movement has no limit. This fact is peculiarly evident i n the „most perfect" form of movement, the circular. While the limit of change is more perfect than its beginning, no place is more perfect than the other place occupied by a moving thing. Changes occur between the contraries, the places are not contrary. (shrink)

The problem of change has been solved in the philosophical systems threefold: in the radical statism, in the radical variabilism and in the moderate systems. Statism follows the rationalistic theory of knowing, variabilism - the empiricistic one. The systems combining both, rationalism and empiricism try to reconcile statism and variabilism in diferent ways. E.g. Aristotle solved the problem within his theory of potency and act. In his opinion the arts and species are stable, the individuals are variable. Stagirite has construed (...) a complete theory of change. Unfortunately, his theory laboured under a misconception because of including the local movement among the changes. That was a reason why i n the system of Aristotle there appeared many antinomies. Specifically: While all the changes tend to a limit, the local movement has no limit. This fact is peculiarly evident i n the „most perfect" form of movement, the circular. While the limit of change is more perfect than its beginning, no place is more perfect than the other place occupied by a moving thing. Changes occur between the contraries, the places are not contrary. (shrink)

This article discusses the problem of movement. The meaning of the term “movement” has undergone more changes in the course of history than any other term. The main change has been the immobilizing of movement. To show this, the author briefly presents the vicissitudes of its development from antiquity to the present. The relation between force and movement is also considered. In this matter the author follows the approach of Fr. John Dorda SJ, who proves that forces are not efficient (...) causes, but rather formal causes. The fields of forces do not influence movement generally, but only its shape and trajectory. To illustrate this, four cases are presented and the Lorentzian equation is adduced. The problem of the ontological status of movement has been discussed at some length. It is argued that movement cannot be reduced to geometrical relations alone. (shrink)

This article discusses the problem of movement. The meaning of the term “movement” has undergone more changes in the course of history than any other term. The main change has been the immobilizing of movement. To show this, the author briefly presents the vicissitudes of its development from antiquity to the present. The relation between force and movement is also considered. In this matter the author follows the approach of Fr. John Dorda SJ, who proves that forces are not efficient (...) causes, but rather formal causes. The fields of forces do not influence movement generally, but only its shape and trajectory. To illustrate this, four cases are presented and the Lorentzian equation is adduced. The problem of the ontological status of movement has been discussed at some length. It is argued that movement cannot be reduced to geometrical relations alone. (shrink)

Mocną stroną Wciórki jest dobra orientacja wśród poglądów nowożytnych filozofów. Szczególnie wartościowe są końcowe rozdziały książki, zwłaszcza porównanie dwóch koncepcji Boga: filozoficznej i religijnej. Słabszą stroną podręcznika jest opracowanie i prezentacja metafizyki klasycznej. Autor nie pokazał mianowicie, jak jest jeszcze możliwa metafizyka po Kancie. Nie ustosunkował się do zarzutów M. Heideggera, który klasyczna filozofia Boga nazywa onto-teologią, sprowadzającą jakoby Boga do rzędu bytów ograniczonych. Świadomie nie wszedł w dyskusję z fizyką współczesną, mimo ze np. kosmologia relatywistyczna i teoria kwantów są (...) wyzyskiwane w celu negacji potrzeby istnienia Boga Stwórcy dla wyjaśnienia świata. Brak konkretnych przykładów w przedstawianiu argumentów św. Tomasza sprawia wrażenie aprioryzmu. W sumie książka Wiedzieć, ze jest Bóg nie wydaje się być ostatnim słowem w filozofii Boga, ale może być materiałem do dalszych przemyśleń. Obecny artykuł ma na celu sprowokowanie dyskusji, która by przybliżyła rozwiązanie sporu o argumenty na istnienie Boga. (shrink)

Mocną stroną Wciórki jest dobra orientacja wśród poglądów nowożytnych filozofów. Szczególnie wartościowe są końcowe rozdziały książki, zwłaszcza porównanie dwóch koncepcji Boga: filozoficznej i religijnej. Słabszą stroną podręcznika jest opracowanie i prezentacja metafizyki klasycznej. Autor nie pokazał mianowicie, jak jest jeszcze możliwa metafizyka po Kancie. Nie ustosunkował się do zarzutów M. Heideggera, który klasyczna filozofia Boga nazywa onto-teologią, sprowadzającą jakoby Boga do rzędu bytów ograniczonych. Świadomie nie wszedł w dyskusję z fizyką współczesną, mimo ze np. kosmologia relatywistyczna i teoria kwantów są (...) wyzyskiwane w celu negacji potrzeby istnienia Boga Stwórcy dla wyjaśnienia świata. Brak konkretnych przykładów w przedstawianiu argumentów św. Tomasza sprawia wrażenie aprioryzmu. W sumie książka Wiedzieć, ze jest Bóg nie wydaje się być ostatnim słowem w filozofii Boga, ale może być materiałem do dalszych przemyśleń. Obecny artykuł ma na celu sprowokowanie dyskusji, która by przybliżyła rozwiązanie sporu o argumenty na istnienie Boga. (shrink)

This Dorda's opus vitae was ready for publication in 1970 but it contains many cogent arguments and observations. Although in many instances new advancements have been made in physics and mathematics, Dorda's basic statements and observations on causality are still relevant and interesting today. Dorda's treatise comprises an Introduction and four parts.