The essay presents an outline of the arguments for relativistic theses. Theses: about the theoretical incommensurability and undetermined translation interpreted in ethnic languages (Polish and Swahili). I justify the statement that the conceptual framework of individual languages – by analogy – to the analysed examples are mutually and fundamentally untranslatable. Untranslatable, at least concerning the fundamentally different cultural traditions characterizing the civilization of writing versus oral culture. I also indirectly justify the legitimacy of questioning the linear concept of development based (...) on the involuntary acceptance in the humanities and social sciences of Euclidean geometry. Consequently, the article is part of a series of publications in which I argue for the need to reconstruct fundamental epistemological categories. (shrink)

t. 1. "Myśl i rzeczywistość" i inne pisma filozofizne.

In the article I introduce several distinctions regarding the issue of civilisation in general, especially stressing the role of values in its development. I also discuss the bases of the Western civilisation, which are—I believe—undermined in the name of certain benefits overridden by propaganda of various types of “correctness”. Technology with increasing intensity transforms societies into superstructures, where humanity is disappearing. Technology is becoming more and more mentally ergonomic, replacing man not only in physical work but also in mental work. (...) It is not about the utopian rejection of technology, but about being aware of both opportunities and threats including enslaving by technology. The phenomenon seems to be particularly dangerous if we assume the existence of so-called superintelligence. So if technology is not anthropocentric, sooner or later it will lead to complete incapacitation of the human being, both physically and mentally. For this reason, we should seek an integral understanding of man and the so-called progress. It is necessary to understand what values are important in our individual and social life. The fundamental value is the art of wise life as the highest skill. (shrink)

t.1 • Nominalizm Poincare'go i jego konsekwencje • Paradoksy logistyki • Pojęcie rzeczywistości • Wielość rzeczywistości • Zastosowanie metody konstrukcyjnej do teorji poznania • Tragedja werbalnej metafizyki • Rola semantyki racjonalnej w filozofii • Rola zasady konsekwencji w zagadnieniu sprawiedliwości społecznej • Zagadnienia kultury duchowej w Polsce t.2 • Granice nauki. Zarys logiki i metodologji nauk ścisłych • Antynomje logiki formalnej • Zasady czystej teorji typów • Kilka uwag o podstawowych prawach rozchodzenia się światła • Liczby nieskończenie małe i ich (...) zastosowanie. (shrink)

Redakcja naukowa i opracowanie – Kinga Kaśkiewicz Przekład – Kinga Kaśkiewicz i Mirosław Żelazny Salomon Maimon przynależał do trzech kultur: niemieckiej, żydowskiej i polskiej. Pisał po niemiecku i hebrajsku. Będąc intelektualistą swych czasów, postrzegał samego siebie jako Europejczyka należącego do kręgu kultury berlińskiej. Nigdy jednak nie zatracił swej przynależności żydowskiej, o czym najdobitniej świadczy nie tylko tematyka, którą się interesował, ale też pseudonim, jaki przybrał. Nigdy też nie zatracił poczucia przynależności do Polski. Swoje dzieło Versuch über die Transcendentalphilosophie. Mit einem (...) Anhang über die Symbolische Erkenntnis und Anmerkungen podpisał jako Salomon Maimon z Litwy w Polsce i zadedykował je polskiemu królowi. […] Maimon to myśliciel często przywoływany, ale rzadko studiowany. Wielka szkoda, bo znamy kilka przykładów zainteresowania naszych filozofów wczesnym idealizmem niemieckim, a nawet prób twórczego rozwoju tego idealizmu, by przypomnieć Szaniawskiego, Gołuchowskiego, Brzozowskiego, czy w nowszych czasach Siemka i pozostawioną przez niego szkołę. Niestety, choć zakrawa to na paradoks, niniejszy zbiór rozpraw o estetyce, jeśli nie liczyć przywołanej Autobiografii, jest pierwszą publikacją tłumaczeń dzieł filozoficznych Maimona na język polski. Z tym większą przyjemnością przekazujemy go w ręce czytelników. Z Wprowadzenia. (shrink)

Zsfassung in engl. und russ. Sprache. - Engl. Zsfassung u.d.T.: Civilization in the Polish thought.

Pri Slovenski matici je izšla imenitna knjiga izbranih pisem italijan­skega pesnika Francesca Petrarce, ki je po svoji vsebini, številnih aluzijah ter idejnih odvodih v okviru antičnega izročila za ljubitelje književnosti in humanizma prava poslastica. Prevajalca Anja Božič in Brane Senegačnik sta pripravila posrečen izbor iz sicer obsežne zbirke Petrarcovih pisem domačim oziroma prijateljem (Rerum fa­miliarum libri), ki sta ga razdelila na tri dele: Prijateljem, V spodnji svet, kjer gre za antične avtorje, ter pisma V zgornji svet, namenjena Petrarcovim sodobnikom.

Ko sem prenočeval v predmestju Vicenze, sem se domislil nove snovi za pisanje. Naneslo je namreč, da sem po opoldanskem odhodu iz Padove vrata tvojega mesta dosegel, ko se je sonce že nagibalo k zahodu. Preudarjal sem, ali naj prenočim tam ali naj nadaljujem pot – kajti mudilo se mi je, hkrati pa mi je zaradi dolžine dneva ostal še dobršen del svetlih ur – in ko sem se tako obotavljal, – glej – kdo bi se mogel skriti pred prijatelji? (...) – si mi s svojim predragim prihodom v družbi imenitnih mož, kakršnih je to drobno mestece rodilo na pretek, odgnal vsak dvom. Kot bi mi z nitjo prijetno pestrega pogovora pričvrstil omahujočega duha, sem kljub misli na odhod ostal in šele ko se je spustila noč, sem zapazil, da je dan spolzel mimo. Kot že mnogokrat poprej sem tudi tistega dne spoznal, da nam nič drugega ne izmika časa tako neopazno kot prav pogovori s prijatelji. Prijatelji so spretni tatovi časa, čeprav nobenega časa – razen tistega, ki ga posvetimo Bogu – ne bi smeli šteti za manj ukradenega, za manj izgubljenega, kot tistega, ki ga preživimo s prijatelji. (shrink)

The article is about an interaction between philosophy and informatics. The discussion is based on a complex example - a country, which has an evolving domain. In contemporary computer science very complex systems are modeled. However it would be impossible to model such systems with every detail, because it would be too difficult, it would be as complex as the reality itself. Frequently complex domains don't have an exact description of their behavior: some have an inadequate description, some have a (...) contradictory one. To model such complex domains a computer science specialist acts like a philosopher: makes classifications, explanations, etc. On the other hand there have to be some philosophical presuppositions - a conviction that a logical analysis and design will work in the domain being modeled: a postulate is introduced that logos is able to capture-in the reality. The descriptions are continuously purified from irrational influences. (shrink)

The article is about an interaction between philosophy and informatics. The discussion is based on a complex example - a country, which has an evolving domain. In contemporary computer science very complex systems are modeled. However it would be impossible to model such systems with every detail, because it would be too difficult, it would be as complex as the reality itself. Frequently complex domains don't have an exact description of their behavior: some have an inadequate description, some have a (...) contradictory one. To model such complex domains a computer science specialist acts like a philosopher: makes classifications, explanations, etc. On the other hand there have to be some philosophical presuppositions - a conviction that a logical analysis and design will work in the domain being modeled: a postulate is introduced that logos is able to capture-in the reality. The descriptions are continuously purified from irrational influences. (shrink)