The concept of free will has many different meanings: the author is concerned with one found in the controversy between determinism and indeterminism, which refers to our ability to reach independent decisions and judgements. He sides with determinism, believing that this position is more probably true, and undertakes to point out that the consequences of determinism, i.e. of the view that all our judgements are inevitably and sufficiently determined by our character and motives do not undermine ethics or penal code (...) although certain authors believe that they do. Indeterminism, on the other hand, by claiming that our judgements are not produced by external determinants leads to consequences that cannot be squared out with certain assumptions of ethics and law. His argument is based on the scrutiny of reasoning presented by both sides of the controversy and on the analysis of psychological and ethical terms in which they are couched. (shrink)

Publikacja składa się z dwu zasadniczych części, z których pierwsza zawiera rozprawy poświęcone twórczości Izydory Dąmbskiej, zaś druga - jej pracy własne, publikowane poprzednio w „Kwartalniku Filozoficznym". Tom otwiera wiersz Zbigniewa Herberta „Potęga smaku" dedykowany przez poetę tej wybitnej uczonej, który to utwór dobrze oddaje, w warstwie ideowej, wartości bliskie Dąmbskiej.

To be scientific, ethics must not include statements that are derived in any manner other than ethical reasoning from axioms or facts. But on this road it cannot arrive at norms, at rules of conduct. Contrary to the common view, no science at all can give rules. Science says merely what is, and how it is, but not what ought to be. Norms, i.e. rules of conduct, follow not from theoretical studies but from the practical applications of the theoretical results. (...) Hygiene, for instance, indicates physical movement as an indispensable condition of maintaining health; but the norm “We ought to make physical exercises” originates from our concern with the important aim of maintaining our health. (shrink)

PASCAL’S SCEPTICISM Some of Pascal’s statements, like le „pyrronisme est le vrai”, suggest that he should be counted among sceptics, even though this claim seems to contradict the general appeal of his thought. Indeed, Pascal is known as a philosopher who desperately sought truth to finally find certainty in mystical experience. He did not deny that the human reason may have a chance to attain wisdom knowledge, provided that reason would not try to reach beyond its natural limits. Nevertheless, a (...) kind of skepticism is certainly present in his philosophy. Its nature needs clarification, which is the aim of this paper. Drawing on a distinction made by I. Dąmbska between theoretical and normative scepticism, the author introduces the notion of existential skepticism, which most adequately renders Pascal’s view on the inability of reason to grasp by its own power the very nature of human condition. Keywords: PASCAL, SKEPTICISM, NATURE OF HUMAN CONDITION. (shrink)

Izydora Dąmbska presented her views on the semiotics of proper names in her two studies: O bezimienności [On Namelessness] and Filozofia imion własnych [Philosophy of Proper Na­mes]. The author refers mainly to the second work. I. Dąmbska begins with a syntactic definition of proper name, then she attempts to define the basic semantic function of proper name, that is, the function of naming. She emphasises the essential difference between this function of proper names and the function of denotation played by (...) descriptive names. The difference consists in the fact that a descriptive name denotes an individual object as a representative of a respective class, whereas a proper name names an individual person without any class references. A name represents an individual by way of universaliter, i.e. in its many aspects and as one despite differences in the course of his whole life. As such, the proper name represents a conscious object of knowledge and agency. It mediates in personal relations between people and is the material of legends and history, affirms the unity of its bearer, and ensures his duration beyond death and grave. Its secondary meaning is that it plays the function of naming and representing also fictionary literary figures. (shrink)

Publikacja składa się z dwu zasadniczych części, z których pierwsza zawiera rozprawy poświęcone twórczości Izydory Dąmbskiej, zaś druga - jej pracy własne, publikowane poprzednio w „Kwartalniku Filozoficznym". Tom otwiera wiersz Zbigniewa Herberta „Potęga smaku" dedykowany przez poetę tej wybitnej uczonej, który to utwór dobrze oddaje, w warstwie ideowej, wartości bliskie Dąmbskiej.

Słownik języka polskiego PWN odnotowuje m.in. trzy znaczenia słowa „fenomen”: (1) rzadkie, niezwykłe zjawisko; (2) osoba wyjątkowa, niezwykle uzdolniona; (3) fakt empiryczny będący punktem wyjścia badań naukowych. W tytule nie chodzi o „fenomen” w sensie drugim, chociaż do Szkoły Lwowsko-Warszawskiej należało wiele osób wyjątkowych i niezwykle uzdolnionych, do których z powodzeniem można odnosić słowo „fenomen” w tym sensie. Tytułowy zwrot „Fenomen Szkoły Lwowsko-Warszawskiej” sygnalizuje natomiast, z jednej strony, że książka zdaje sprawę z badań naukowych nad pewnym złożonym „faktem empirycznym” – (...) nad pewną formacją intelektualną wraz z jej dorobkiem. Z drugiej strony tytuł wskazuje na rzadkość i niezwykłość Szkoły: to, że była ona fenomenem nie tylko w dziejach Polski, lecz także w dziejach kultury in toto. Oto kilka faktów, które się na fenomen Szkoły – w tym drugim sensie – składają. Za początek Szkoły przyjmuje się rok 1895, kiedy jej założyciel, Kazimierz Twardowski, przybył z Wiednia do Lwowa i już wkrótce wypromował pierwszych doktorów. Wśród wychowanków (doktorantów) Twardowskiego było ponad dwudziestu przyszłych profesorów tytularnych, którzy w dwudziestoleciu międzywojennym zajęli większość katedr filozofii, logiki i psychologii, ale oddziałali także na inne dyscypliny – takie jak literaturoznawstwo, muzykologia, filologia klasyczna etc. Twardowski zmarł w 1938 roku, a za koniec Szkoły niektórzy przyjmują rok 1939 – istotnie II wojna światowa spowodowała spustoszenie w szeregach przedstawicieli Szkoły, a jeszcze silniejszy cios stanowił dla niej okres stalinizmu. Jednakże Kilka wybitnych postaci Szkoły – takich jak Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Czeżowski, Izydora Dąmbska, Tadeusz Kotarbiński, Stefan Swieżawski czy Władysław Tatarkiewicz – działało jeszcze wiele lat po wojnie, wychowując kolejne pokolenia w duchu właściwego Szkole antyirracjonalizmu. Wielu spośród autorów tekstów do niniejszego tomu to przedstawiciele młodszych pokoleń Szkoły Lwowsko-Warszawskiej sensu largo. Spoiwem Szkoły był nie pewien zespół idei, który wyznawaliby jej członkowie, lecz pewne postulaty metodologiczne oraz pewien zestaw wartości, które były w Szkole akceptowane przez kolejne pokolenia. O tych postulatach metodologicznych i o tym zestawie wartości mówią szczegółowo autorzy tekstów tu zamieszczonych. Ogromnemu wpływowi Szkoły na kulturę polską towarzyszyła recepcja wyników osiąganych przez jej członków za granicą. Naszym „towarem eksportowym” była szeroko rozumiana logika (logiki wielowartościowe i metalogika Łukasiewicza, gramatyka kategorialna Ajdukiewicza, koncepcja prawdy Tarskiego). Wiele osiągnięć członków Szkoły w innych dziedzinach zagranica odkrywa dla siebie dopiero dziś i wyniki te budzą podziw u tych, którzy się z nimi stykają. Ideą stojącą za powstaniem „Fenomenu Szkoły Lwowsko-Warszawskiej” była chęć ukazania Szkoły w jak najszerszej perspektywie, także przez pryzmat mniej znanych, choć ważnych postaci i osiągnięć. Ze wstępu Książkę można zamówić tutaj: https://ksiegarnia.academicon.pl/glowna/187-fenomen-szkoly-lwowsko-warszawskiej-miekka-oprawa--97883 62475193.html. (shrink)

On Islamic practices, doctrines and on Islamic ethics.

Articles on the understanding of philosophy with special reference to Islamic teachings; includes theories of noted philosophers.

Aktualnejshaya problema segodnyashnego dnya - vyhod iz sistemy globalnyh krizisov, s kotorymi stolknulos naselenie Zemli, i perehod k "obschestvu razumnogo potrebleniya," obschestvu znaniya. Ogromnuyu rol v etom protsesse igraet obrazovanie - sotsialnyj institut, odnoj iz zadach kotorogo yavlyaetsya sohranenie i translyatsiya znaniya v sotsialnyh sistemah. A chto takoe informatsiya? Iznachalno ee teoriya voznikla dlya nuzhd tehniki. Iz-za etogo mnogie ee aspekty ostalis ne razvitymi, potomu chto oni prosto ne byli vazhnymi dlya tehnicheskih sistem. Primenenie teorii informatsii k biologicheskim sistemam uzhe (...) zastavilo zanyatsya voprosom vozniknoveniya novoj informatsii. A rabota s sotsialnymi sistemami vydvinula takie ponyatiya, kak tsennost, effektivnost, slozhnost informatsii i t. d. Bolee polnyj podhod k teorii informatsii, v svoyu ochered, pozvolyaet najti resheniya ryada problem v teorii sotsialnyh sistem, v chastnosti v obrazovanii, i pokazat puti optimizatsii etih protsessov. (shrink)

В книгу вошли высказывания об искусстве и воображении философов, эстетиков, психологов, искусствоведов и мастеров искусства.