Dr. Willem Meijer [van W. G. van der Tak]--Lijst der in druk verschenen geschriften van dr. W. Meijer. [Door E. E. Eckstein]--Benedicti de Spinoza philosophiæ brevis commentatio.--Extracten uit de jaarverslagen van den secretaris der vereeniging Het Spinozahuis over het tijdvak 1897-1922.--Lijst der in de verslagen van de vereeniging Het Spinozahuis besproken boeken en tijdschriftartikels.

_Internet_ is een van de eerste boeken waarin het filosofische inzicht -van Plato tot Kierkegaard - betrokken wordt op het debat over de mogelijkheden en onmogelijkheden van het internet. Dreyfus laat zien dat de onstoffelijke, 'vrij zwevende' websurfer zijn oorsprong vindt in Descartes' scheiding van geest en lichaam, en hoe Kierkegaards inzichten in de opkomst van het moderne leespubliek vooruitlopen op de nieuwsgierige, maar elk risico vermijdende internet-junkie. Uitgaande van recente onderzoeken naar het isolement dat veel internetgebruikers ervaren, toont (...) Dreyfus aan hoe het internet, door zijn nadruk op privé-ervaringen, gebruikers berooft van wezenlijke, belichaamde vermogens zoals vertrouwen, stemmingen en betrokkenheid bij met anderen gedeelde lokale aangelegenheden. _Internet_ is verplichte kost voor iedereen die on line is en is geïnteressseerd in onze plaats in de 'e-revolutie'. (shrink)

Dit essay begrijpt het project van Krisis vanuit ‘het epistemologische probleem van de kritische theorie’, namelijk: vanuit welk standpunt is emancipatoire kritiek überhaupt mogelijk? Door de kritische theorie in brede zin op te vatten, worden vormen van politieke contestatie en de theoretisering daarvan die vaak als 'identiteitspolitiek' worden weggezet besproken in relatie tot de vroege denkers van de kritische theorie en het late werk van Foucault over tegengedrag.

Iedereen die in Wittgensteins werk op zoek gaat naar een omvattende godsdienstfilosofie komt bedrogen uit. Het thema staat niet in het centrum van zijn filosofische aandacht. Toch had Wittgenstein een onmiskenbare interesse in religie en religieus geloof, en heeft hij zich daarover zowel in zijn vroege als in zijn latere filosofie uitgesproken. In deze bijdrage wordt wat hij over religieus geloof gezegd heeft besproken tegen de achtergrond van de ontwikkeling van zijn filosofie.

Dr. W. Elgersma-Helleman heeft in een uitvoerig artikel haar reflecties naar aanleiding van mijn boek Geboeid door Plato vastgelegd. Het stuk bedoelt niet een recensie van het geschrift in kwestie te leveren, maar een bijdrage te zijn aan de discussie over Plato en het christelijk platonisme, gekleurd door de ervaringen van de schrijfster in Rusland, waar zij en haar echtgenoot doceren aan de Staatsuniversiteit van Moskou. Plato en de kerkvaders verdienen het, dat ze vanuit verschillende hoeken besproken en belicht (...) worden. Maar dr. Elgersma had misschien toch liever geheel onafhankelijk haar eigen betoog moeten opzetten. Nu lijkt ze haar gedachten te ontwikkelen naar aanleiding van het werk van een andere auteur, zonder werkelijk in te gaan op de kwesties die die auteur had aangemerkt als de voor hem centrale punten. (shrink)

In dit proefschrift wordt onderzocht hoe het vrouwelijke wordt ingezet bij een herwaardering van de menselijkheid. Daarvoor wordt de betekenis van het vrouwelijke in de filosofie van Emmanuel Levinas bestudeerd. In zijn werk zijn met name drie vrouwelijke gestalten die de weg van de subjectiviteit tot de transcendentie markeren. Aan elk van die gestalten wordt een deel van de studie gewijd. Tevens wordt ter vergelijking een tekst van Hegel besproken en twee teksten van Luce Irigaray geanalyseerd.

Richard Evans trad in 2000 op als expert-getuige in het proces dat historica Deborah Lipstadt aanspande tegen haar collega David Irving. Lipstadt beschuldigde Irving ervan in zijn geschriften een grote hoeveelheid goedverkopende historische boeken over de Tweede Wereldoorlog, stelselmatig de Holocaust te ontkennen. Evans, eveneens een historicus, kreeg de taak te onderzoeken of er inderdaad sprake was van verdraaiing van de feiten in het werk van Irving. Zijn bevindingen, die hij in dit essay uit de doeken doet, en het (...) uiteindelijke oordeel van de rechter leiden hem ertoe na te denken over de verantwoordelijkheid die de geschiedschrijver heeft tegenover de waarheid. (shrink)

Alicja Gescinska verraste met haar kandidatuur op de Europese lijst van de Vlaamse liberalen. Op internet volgde een stortvloed aan reacties: lovende en lasterlijke. Niet enkel de keuze van de partij en het Europese project werden druk besproken, vooral ook wie aan politiek behoort te doen? en wie dus aan de zijlijn moet blijven? bleek stof voor discussie. Wat is de plaats van een filosoof in de samenleving? Zijn politiek en filosofie onverenigbare disciplines? En wat doe je wanneer uit (...) het hart van de Europese politiek het verzoek komt om uit je pen te kruipen? Politiek is meer dan dat wat politici doen. Politiek is alles en iedereen. In het gebrek van de wereld weerklinkt volgens Gescinska een moreel appel dat op ons allen wordt gedaan. 0'Intussen komen mensen om' is een essay over de persoonlijke worsteling met politieke betrokkenheid en intellectuele verantwoordelijkheid. (shrink)

In dit boek worden de uitdagingen besproken waarvoor feminisme en vrouwenstudies zich vandaag de dag gesteld zien. In het gedeelte 'Women's Studies and Feminist Practice' wordt de vaak gespannen relatie tussen theorie en praktijk belicht. Aandacht vooral voor de achterdocht binnen de 'traditionele' vrouwenbeweging voor de groeiende macht van de 'academische' vrouwenstudies.

Het Leids-Haags Allegorieënlexicon toont nieuwe perspectieven op de maatschappelijke werkelijkheid met een actuele duiding van vijftig kernthema’s uit de wetenschap. De auteurs zijn de duale promovendi en hun promotores van Leiden University Dual PhD Centre The Hague. Ze worden daarbij geïnspireerd door de metafoor van de grot van Plato: Waar ben ik? Waar sta ik? Welk beeld zie ik? Hoe kan ik dat begrijpen? Er ontstaan beeldende voorstellingen van begrippen waarin op zoek wordt gegaan naar de centrale gedachten die ten (...) grondslag liggen aan die begrippen. Zo wordt de veranderende wereld waargenomen met het besef dat we nooit kunnen weten of we de gehele werkelijkheid kunnen zien of begrijpen. De waarneming is afhankelijk van de zichtpositie die de waarnemer inneemt. Zo ontstaan verbeeldingen van waarnemingen van ons menselijk bestaan. Zoals: assimilatie, creativiteit, gender, kunstenaarschap, magistraat, participatie, regels, tragedie en verzorgingsstaat. Eerst wordt actuele literatuur besproken. Daarna volgt discussie. Tenslotte neemt de auteur positie in. Met bijdragen van promotores Wilfried Admiraal, Ingrid van Biezen, Hans Borgman, Paul Cliteur, Jaap van den Herik, Rikki Holtmaat, Willem Otterspeer, Jos Raadschelders, Robert Tijssen, Wim Willems en promovendi. (shrink)

Hoe politieke macht veroveren en behouden? Het antwoord op deze vraag staat te lezen in een van de beruchtste boeken uit de geschiedenis van het politieke denken: Il Principe van Niccolo Machiavelli . Zijn antwoord is zonneklaar: voor élke heerser – of hij nu de troon heeft geërfd als telg van een oude dynastie of hem met geweld heeft veroverd – 'is het noodzakelijk het volk te vriend te houden'.

Bruno Latour is de eerste grote filosoof die de wereld systematisch in termen van netwerken denkt. Hij laat op intrigerende wijze zien hoe talloze uiteenlopende zaken zich met elkaar moeten vervlechten om bureaucratische organisaties, wetenschappelijke theorieën, complexe technologieën en menselijke samenlevingen tot stand te brengen. Als grondlegger van de zogenoemde actor-netwerktheorie speelt hij al meer dan veertig jaar een prominente rol in debatten over wetenschap, politiek, technologie en ecologie.0Latour is wereldwijd een van de meest geciteerde auteurs in de sociale wetenschappen, (...) maar hij staat ook in toenemende mate op de radar van kunstenaars en beleidsmakers. In al deze domeinen doet zijn denken de gemoederen hoog oplopen. Zijn critici noemen hem zowel een gevaarlijke postmodernist als een bloedeloze technocraat. Zijn bewonderaars zien zijn werk juist als een instrument om de wereld met een realistische en inclusieve blik tegemoet te treden.00Arjen Kleinherenbrink (1984) is metafysicus en filosofisch antropoloog aan de Radboud Universiteit, waar hij ook het programma Philosophy, Politics and Society coördineert. Zijn eerdere Nederlandstalige boeken zijn 'Alles is een machine' (2017) en 'Avonturen bestaan niet' (2018, met Simon Gusman). (shrink)

Bundel met aanvullingen op colleges, gegeven aan de landbouwhogeschool te Wageningen, waarin de opvattingen worden besproken van ondermeer de Wiener Kreis (Carnap), Popper, Kuhn, Lakatos en Habermas.

In het kader van de Leerstoel Rector Dhanis (UFSIA, Antwerpen) werd door een studiegroep bestaande uit artsen en verpleegkundigen, ethici en juristen, een interdisciplinaire studie ondernomen over 'klinische ethiek' en 'hoe recht en politiek omgaan met problemen die thuishoren in de klinische praktijk'. In deze bundel wordt het ethische denken in een aantal casussen betreffende neonatalen en dementerenden kritisch besproken. De adviezen van het Raadgevend Comite voor Bio-Ethiek over sterilisatie van mentaal gehandicapten en over klonering worden onderzocht op hun (...) relevantie voor de klinische praktijk. (shrink)

Leopold Flam (1912-1995) woont voor een groot deel van zijn jeugd in een kelder in Antwerpen. Zijn ouders, Joodse mensen die uit Lublin naar België emigreerden, kunnen lezen noch schrijven, en proberen aan de kost te komen met leuren en bedelen. Op zijn dertiende begint Flam met het bijhouden van een even openhartig als meedogenloos dagboek. Socrates indachtig heeft hij het vaste voornemen zichzelf te leren kennen. Het mag een klein mirakel heten dat Leopold Flam in zijn opzet is geslaagd. (...) Hij overleefde de Holocaust en hij, de bedelaarszoon, werd hoogleraar filosofie. Hij publiceerde artikelen en boeken, maar zijn dagboeken - voor zover bewaard - behoren tot zijn sterkste werk. Ze vormen een aangrijpend epos dat ons de mens Flam laat zien, eerder dan de filosoof. Tegelijkertijd bieden ze een verhelderend tijdsdocument, met onder meer concrete informatie over zijn hulp aan Joden tijdens de Duitse bezetting en notities gemaakt terwijl hij gevangenzat in Buchenwald. Ondanks de vooroordelen en vervolging waarmee hij had af te rekenen, bleef hij geloven in zijn weg uit de duisternis naar het licht."--Publisher information. (shrink)

Filosoof en arts Marli Huijer, de opvolger van René Gude als Denker des Vaderlands, is geen studeerkamergeleerde, al schreef ze meerdere boeken, zoals het recente Ritme en Discipline. Ze is geen tegen-, geen mee-, maar een tussendenker, ze wil de stemmen van allerlei verschillende mensen laten klinken. In de interviews in Het leven is niet leuk als je je mond houdt praat Peter Henk Steenhuis met haar over haar inspiratiebron Hannah Arendt, haar overstap van haar werk bij de methadonpost (...) in Beverwijk naar de filosofie, haar bijdrage aan het Filosofisch Elftal van Trouw, hoe wij met elkaar omgaan, hoe je jezelf kunt disciplineren, Simone de Beauvoir en Martha Nussbaum, de participatiesamenleving, omgaan met teleurstellingen, bevolkingsonderzoeken. In deze veelheid van onderwerpen benadrukt Huijer keer op keer dat het belangrijk is je vrijmoedig uit te spreken.00. (shrink)

Many languages offer a surprisingly complex range of options for referring to entities using expressions whose main descriptive content is contributed by an adjective, such as Dutch de blinde ‘the blind,’ het besprokene, ‘the discussed,’ or het ongewone van het niet roken ‘the strange about not smoking.’ In this paper, we present a case study of the syntax and compositional semantics of three such constructions in Dutch, one of which we argue has not previously been identified in the literature. The (...) data and the analysis will shed light on our understanding of how reference using adjectives differs from that using nouns in languages that have the two categories, as well as on the differences between reference to entities via their properties vs. reference to properties themselves. Finally, we briefly discuss related work and indicate directions for future study of the typological variation found in this rich and highly understudied corner of natural language. (shrink)

Summary: De planken van de Amsterdamse Artis Bibliotheek staan vol met uiterst zeldzame en belanghebbende natuurhistorische werken. Eerste drukken van het werk van Charles Darwin (onder andere van "On the origin of species") staan gebroederlijk naast het oeuvre van Darwins wetenschappelijke evenknie Alfred Russel Wallace. Daarnaast worden er tal van natuurwetenschappelijke archieven, zoals dat van de Amsterdamse hoogleraar biologie, geneticus en Nobelprijslaureaat Hugo de Vries, beheerd. Alexander Reeuwijk maakt samen met Redmond O'Hanlon een reis door de geschiedenis van de evolutie (...) aan de hand van boeken, manuscripten en parafernalia zoals die in deze natuurwetenschappelijke schatkamer worden bewaard. (shrink)

‘GRONDSLAGEN christelijke ethiek’ van de theoloog-ethicus J. Douma geeft een goede gelegenheid de ‘Reformatorische Wijsbegeerte’, speciaal die van H. Dooyeweerd, en haar toepassing op een vakwetenschap, te vergelijken met traditioneel-theologische c.q. klassiek-gereformeerde opvattingen over de grondslagen van de ethiek. Die vergelijking ligt voor de hand omdat het hoofdonderwerp van dit tamelijk omvangrijke boek van 413 pagina’s een filosofisch onderwerp is, geen theologie, zelfs geen theologische ethiek, maar een vakfilosofisch onderwerp. We zullen dus niet discussiëren met de schrijver over allerlei onderwerpen (...) die men gewoonlijk als ethische problemen beschouwt, want daarover zal een geplande reeks van vijf andere boeken gaan. Bovengenoemd boek echter gaat niet over een of ander ethisch vraagstuk, maar over wat de titel alleen al door de gebruikte hoofdletters, met veel nadruk stelt: grondslagen van de eigenlijke ethiek. (shrink)

In deze tijd van secularisering is het begrijpelijk dat men de filosofie van de religie vaak wil beperken tot een kritiek van de religie en tot de kritische bespreking van de bekende godsbewijzen. 0Dit handboek kiest voor een andere aanpak. De filosofie van de religie is geen monolithische discipline. Filosofie van de religie is soms een binnen-religieuze aangelegenheid waarin de filosofie wordt ingezet als een hulpwetenschap voor de theologie, soms gaat het om een zuiver rationele aangelegenheid, soms domineert een naturalistische (...) blik en soms poogt men vooral de betekenis van het religieuze te verhelderen. Al deze modellen van filosofie van de religie komen hieraan bod en worden in hun historische ontwikkeling besproken. Daarom vertrekt dit handboek niet van de 'gedachte God' van metafysici en wetenschappers ('des philosophes et des savants', Pascal), maar veeleer van de geleefde religie ('la religion vécue', 'lived religion') om na te gaan hoe het religieuze in de praktijk functioneert en wat de betekenis ervan is: "Wat betekent het religieus te zijn?" is een belangrijker vraag dan "Is religie waar?". (shrink)

Diverse omstandigheden hebben het schrijven en verschijnen van het in jaargang 62, nr. 2 aangekondigde slotartikel vertraagd. Ook toen al uitte ik het voornemen de vier denkers die in het tweede artikel besproken waren nog even te groeperen. Zo’n korte groepering lijkt nu, na meer dan twee jaar, des te meer wenselijk. De vier besproken filosofen waren allen, zij het op uiteenlopende wijze, op zoek naar een nieuwe bepaling van de verhoudingen, — niet alleen tussen “Leidenschaft” en “Vernunft”, (...) maar ook tussen “Leidenschaft” als in-zet — meer actief — en als “passio”, in de zin van “lijden”. (shrink)

Toen professor dr. Carl Friedrich, Freiherr von Weizsäcker op 28 juni 1992 tachtig jaar werd, verscheen zijn filosofische hoofdwerk, Zeit und Wissen, een boek van 1184 bladzijden. Omdat de auteur, die we verder met W. zullen aanduiden, behalve een bekend kernfysicus ook filosoof is en een actief christen, wil ik wat breder op zijn werk ingaan, mede omdat in Philosophia Reformata nog niet eerder over zijn wijsbegeerte werd gepubliceerd. Daarbij telt ook dat W. in zijn boek op bladzijde 1149 schrijft: (...) ‘Philosophie, die sich von den Worten der Bergpredigt, von der Erfahrung von Gebet und Meditation, von der Kreuzigung Jesu und seiner lebendigen Gegenwart bei allen, die ihm zu folgen bereit waren, nicht wesentlich bestimmen läszt, ist keine heute noch glaubwürdige Philosophie’. In het beschrijvende deel zal ik uit de vele boeken en met name uit Zeit und Wissen uitvoerig citeren, om pas aan het eind een beoordeling te geven. (shrink)