[…] redaktorom udała się rzecz dość rzadka w tego typu publikacjach, mianowicie stworzyli imponujących rozmiarów księgę pamiątkową, która jednak, poza walorami okolicznościowymi, charakteryzuje się wysokim poziomem naukowym i zawiera sporo oryginalnych, wartościowych treści, z konieczności prezentowanych w krótkich formach, co jednak nie obniża ich rangi teoretycznej. Ponadto […] udało się w tej publikacji zgromadzić bardzo liczne, a jednocześnie reprezentatywne grono najwybitniejszych polskich filozofów, którzy ofiarowali profesorowi Tyburskiemu swoje cenne teksty, co czyni tę książkę tym bardziej wartościową i spowoduje, jak można (...) przypuszczać, że jeszcze po wielu latach będzie się do niej sięgało jako o źródła oryginalnych i bardzo ciekawych przemyśleń. Prof. dr hab. Jarosław Rolewski. (shrink)

The subject of this article are the definitional and regulatory aspects of experimental (or innovative) therapies, understood either as new and unproven treatment methods that can be tested – and for this purpose used – also in clinical trials, or as applications of these new and unproven procedures in medical practice. After a short introduction, recalling one of the important sources of the concept of experimental or innovative therapy, which was the Belmont Report, I first discuss the problems related to (...) the definition of experimental therapy (as a new and nonvalidated medical procedure used to improve the patient's health), and then the controversial issues related to its regulation (including in particular the required control to which each such therapeutic intervention should be subject). Finally, I point out the importance of the discussions on experimental therapy reported in this article, conducted in other countries or in international contacts, for the necessary revision or reinterpretation of Polish regulations regarding therapeutic experiments. (shrink)

The following text is a voice in the discussion around normative problems of innovative therapies. It particularly refers to problems related to the contribution of experimental therapies to the development of medical knowledge, also discussed in this issue in the article by Olga Dryla "Expanded access programs as a source of cognitive data.".

Przedmiotem tego artykułu jest zakres i charakter obowiązków, które w ujęciu Tomasza z Akwinu należą do szczególnej podklasy aktów dobroczynności lub czynienia dobra, noszącej u niego nazwę eleemosyna. Tłumacząc ten termin przez „pomoc potrzebującym” lub „pomoc w potrzebie”, biorę pod rozwagę pytanie, w jakich okolicznościach udzielanie tej pomocy jest według Tomasza działaniem obowiązkowym, a w jakich tylko zalecanym lub nawet niewłaściwym. W szczególności staram się ustalić, jak wiele z naszego osobistego dobra jego etyczna teoria każe nam przeznaczać na wspieranie innych, (...) nawet przy założeniu, że oni tego wsparcia potrzebują. (shrink)

It is argued in this note that the word quattuor in line 15 of the “Ciris” should be emended to quatenus. A possible cause of error is also suggested.

In the text, I analyze Grobler᾽s strategy of countering skepticism. It boils down to two arguments, i.e. a performative contradiction and the use of the ceteris paribus clause. Another point is the concept of truth adopted by Grobler. Grobler is leaning towards the adjustment theory and aletic pluralism. I formulate critical remarks about truth as identity, the markup theory, super-conclusiveness, and finally truth as a regulative idea. I am also considering two additional requirements of Grobler, namely that the truth should (...) be interesting and knowledge should have rich applications. I argue that the application requirement is always fulfilled. (shrink)

Nadzieja radykalna to nadzieja obecna dotąd w dyskursie religijnym. Począwszy od Nietzschego tematyka ta zaczęła się również pojawiać w dyskursie filozoficznym. Punktem wyjścia artykułu jest myśl Ernesta Blocha, który uczynił z nadziei centralną kwestię rozważań filozoficznych, choć nie udało mu się rozwinięcie tej idei. W tym względzie pierwszeństwo przypada Nietzschemu, który dążył do złączenia filozofii z problematyką nadziei. Ostatnim filozofem, którego poglądy zostaną wzięte pod uwagę jest Quentin Meillassoux, dążący w ostatnich latach do filozoficznego podtrzymania nadziej dotąd kojarzącej się z (...) religią. Punktem docelowym rozważań, oprócz próby oceny propozycji każdego ze wspomnianych filozofów, jest sformułowanie wniosków odnoszących się do konsekwencji pojawienia się problematyki nadziei radykalnej na gruncie filozofii. Wskażę na sposób współczesnego filozofowania, który zdaje się otwierać szanse na powiązanie tej problematyki z filozofią. Can Philosophy substitute for religion? Philosophies of Radical Hope from Nietzsche to Meillassoux Radical hope is hope that could be found in religious discourse. Starting from Nietzsche, the concept entered also philosophical discourse. The article takes as its starting point the thought of Ernest Bloch, who placed hope at the center of philosophical thought, although, he was not able to develop the idea. In this respect, priority should be given to Nietzsche, whose views were taken up by Quentin Meillasoux, who has been aiming to philosophically uphold hope that has been usually associated with religion. The end point of the present deliberation, in addition to an attempt at evaluating the abovementioned philosophers’ propositions, is formulation conclusions concerning the consequences of the appearance of the problematics of radical hope in the field of philosophy. I will point to a way of contemporary practice of philosophy, which appears to open up opportunities to tie in this problematics with philosophy. (shrink)

Refining big data is a new multipurpose way to find, collect, and analyze information obtained from the web and off-line information sources about any research subject. It gives the opportunity to investigate (with an assumed level of statistical significance) the past and current status of information on a subject, and it can even predict the future. The refining of big data makes it possible to quantitatively investigate a wide spectrum of raw information on significant human issues—social, scientific, political, business, and (...) others. Refining creates a space for new, rich sources of information and opens innovative ways for research. The article describes a procedure for refining big data and gives examples of its use. (shrink)

"Traum des Seins, Todt des Seiendes" sketches centuries-old history, transformations, and consequences of the baroque identification of dream and reality. The first part of the essay demonstrates that, despite commonly accepted opinion this identification originates with Descartes. In the second part of the essay, the main theme – the claim that ontological positions are dependent on the grammar of ethic languages – is introduced within the context of Schopenhauer's remarks on life and dreams. The third part of the essay further (...) develops the main theme in the course of an analysis of Descartes' "Meditation II". From a linguistic point of view, there are two following consequences for ego and cogito: either the subject (ego) does not exist, or its existence is temporarily non-continuous; either it does not exist as consciousness; or it is an unconscious being. Obviously, Descartes would accept neither. In the last analysis, ego exists merely grammatically, while (conscious) being differs from being in that it happens but is not. Since conscious being, only occurs in speech directed to somebody, death touches merely being, while being either dreams or remains silent. (shrink)

Artykuł przywołuje poglądy liderów polskiej myśli oświeceniowej na temat sprawiedliwości i równości. W dobie oświecenia dokonał się niewątpliwy awans tej problematyki, co wyrażało się nie tylko w wydatnym wzroście ilościowym wypowiedzi na temat sprawiedliwości, a zwłaszcza równości, ale także w ujawnianiu bogactwa konstytuujących je zagadnień oraz w merytorycznej dojrzałości ich interpretacji i analiz. Przegląd poglądów na ww. zagadnienia zaczynamy od wypowiedzi Stanisława Leszczyńskiego, w których pojawiły się idee prooświeceniowe, następnie przedstawiamy poglądy przedstawicieli philosophiae recentiorum: Stanisława H. Konarskiego, Antoniego Wiśniewskiego, Józefa (...) K. Skrzetuskiego, z kolei dojrzałą fazę myśli oświeceniowej reprezentują tu jej liderzy: Stanisław Popławski, Franciszek S. Jezierski, Hugo Kołłątaj, Hieronim Stroynowski (Strojnowski), Stanisław W. Staszic. Przedstawiony zestaw poglądów wymienionych wyżej myślicieli na temat sprawiedliwości i równości wymownie zaświadcza o tym, że problematyka ta budziła żywe zainteresowanie ówczesnych elit intelektualnych, które wypowiadały się na ich temat z dużą kompetencją, zaangażowaniem i znawstwem, co w konsekwencji sprawiło, że ich znaczenie znacznie wybiegało poza epokę,która je zrodziła. (shrink)

The question of the relation between the economic reforms introduced in or contemplated by the East European communist countries (including now a days the Soviet Union as well) and China, and the pattern of income distribution is obviously of great interest: how will the increased use of market mechanisms affect the degree of inequality? Strong views on the matter are frequently voiced both by proponents and opponents of market-oriented reforms, but there is surprisingly litde empirical evidence based on systematic research. (...) To my knowledge the work under review is the first book with such an explicit objective. (shrink)

Wczesny rozwój intelektualny Brocha przypada na czasy naukowego radykalizmu, który był kształtowany przez wiedeński pozytywizm logiczny. Zwrot Brocha ku literaturze miał swe źródło w rozczarowaniu, jakie spowodował w nim ów kierunek filozofii, nie dopuszczający, poza empiryzmem, innych źródeł poznania. Ten stan rzeczy przyczynił się do rozpadu wartości i ogólnego relatywizmu. Broch poszukuje w literaturze i sztuce uniwersalnej symbolicznej wartości, zdolnej zintegrować i nadać sens rozproszonej rzeczywistości w kulturze i życiu społecznym. W swych teoriopoznawczych dociekaniach sięga do późnego średniowiecza, w którym (...) nadrzędnej symbolicznej wartości podporządkowane były inne dziedziny życia. Okres reformacji i następujący po nim rozpad wartości prowadzi do zastąpienia platonizmu pozytywizmem. Broch wyrzeka się konserwatyzmu, szukającego ratunku w rewaloryzacji dawnych historycznych modeli, poszukuje natomiast zrębów nowej jedności, wolnej od dogmatu. Sztuce i literaturze, ze względu n a ich symboliczno-funkcjonalne właściwości, przypisuje szczególną rolę. Autor artykułu omawia antropologiczno-estetyczną funkcję Brochowskiego symbolu, który dzięki swym multyplikacyjnym właściwościom potrafi dotrzeć do mityczno-mistycznych wymiarów istnienia. Nośnikiem tego transcendentnego stanu poznawczego jest „liryzm”. Broch dostrzega jego przejawy w sztuce, literaturze i filozofii. Sceptycyzm pisarza rodzi natomiast brak możliwości jego naukowej weryfikacji. (shrink)

W katalogu zagadnień podejmowanych w ramach ekofilozofii (określanej także mianem filozofii ekologicznej) szczególnie doniosłe znaczenie przypisać należy dwóm wypełnianym przez nią zadaniom. Pierwsze zadanie (retrospektywne) zmierza do ukazania tego zespołu uwarunkowań kulturowych, światopoglądowych, filozoficznych, które szczególnie w dobie nowożytnej generowały myślenie utylitarne, pozytywistyczno-technokratyczne. Jego praktyczne konsekwencje okazały się bardzo niebezpieczne dla życia na Ziemi. Drugie zadanie (prospektywne) wnosi swój znaczący wkład w dzieło budowania nowego myślenia o relacjach człowieka ze światem przyrody, uświadamia potrzebę lepszego zrozumienia wspólnoty losów obu tych światów, (...) dotyczy działań, mających na celu projektowanie wizji przyszłości i konstruowanie modelu cywilizacji, zorientowanej na potrzeby ekologiczne. Wyniki dociekań ekofilozofii stanowią niekwestionowany wkład w dzieło budowania podstaw najpierw idei ekorozwoju, a obecnie zrównoważonego rozwoju. W niniejszym artykule przedstawiona została charakterystyka obu wspomnianych zadań. Ponadto przedstawiono argumentację uzasadniającą tezy formułowane przez ekofilozofię oraz wypracowane przez nią założenia, znajdujące się u podstaw skonkretyzowanych działań praktycznych na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego, uwzględniającego i respektującego potrzeby i interesy świata przyrodniczego. ------------------------- Zgłoszono: 24/11/2022. Zrecenzowano: 06/03/2023. Zaakceptowano do publikacji: 30/03/2023. (shrink)

This note offers a new emendation in the Ciris. The author suggests that the text of line 118 should read: deicere et indomita Minoa retundere mente.

The article presents one of the components of the intellectual legacy of Polish positivism, a philosophical position which proposed a new attitude towards ethical issues. Its representatives put forward the notion of scientific ethics, reducing moral philosophy to it. They strongly emphasized their critical attitude towards traditional ethics, for which there was no place in the positivist model of science, and proposed a distinction between theoretical and practical ethics. Their project was motivated by an ambition to make ethics into jurisprudence, (...) a discipline whose accuracy would make it similar to other sciences. Their efforts were consistently motivated by the idea of making ethics into an empirical and applied science. This scientific ethics would fulfill the important task of forming a set of moral requirements, which, by referring to moral knowledge (“ethology”), would have a chance of influencing the conduct of individuals and society. The new ethics was expected to contribute to the change in social morality and thus greatly support moral progress, an issue which was hotly debated. All positivists subscribed to the idea of progress, including that of morality; however, some differences can be discerned in how they defined progress. Some defined it in realistic categories, while others focused on optimistic visions of the future. Among the first advocates of scientific ethics and of the idea of moral progress, differences notwithstanding, were Aleksander Świętochowski, Julian Ochorowicz, Feliks Bogacki, Władysław Kozłowski, and Bolesław Prus. The article gives an overview of some of their views. (shrink)

Roman Ingardens frühe Schriften zur Erkenntnistheorie, die hier als Band 6 der von Rolf Fieguth und Guido Küng geleiteten »Gesammelten Werke« vorliegen, umfassen seine Dissertation über »Intuition und Intellekt bei Henri Bergson« und drei andere, zum Teil hier erstmals veröffentlichte Arbeiten aus der Frühperiode des hervorragenden polnischen Phänomenologen. Insgesamt bieten sie ein gutes Bild von dem auch für Ingardens Gesamtwerk sehr wichtigen und bisher nicht gebührend beachteten erkenntnistheoretischen Projekt, mit dem Ingarden in Anknüpfung an Edmund Husserl und andere Phänomenologen, aber (...) auch unter Verwendung eigener origineller Ideen die Möglichkeit einer autonomen Epistemologie nachzuweisen versucht. (shrink)

An option available to an agent is stable if it maximizes expected utility on the hypothetical assumption that the agent is going to choose it. As is well known, some decision problems lack a stable solution. Paul Weirich (1986 and 1988) has recently proposed a decision principle which prescribes that the option chosen should be at least weakly stable--or "weakly ratifiable", to use his terminology. According to him, full stability is an excessively strong demand. I shall argue that Weirich's proposal (...) conflicts with the familiar condition of dominance. But I shall also prove that this difficulty can be avoided if we replace weak stability by "moderate" stability--where the latter property is somewhat stronger than the former. It will be seen, however, that this modification does not help against other ailments connected with stability. In particular, to heed the demand of stability (of any kind) is to engage in a form of "wishful acting". Also, the different stability demands all conflict with a close relative of the dominance condition: the condition of "indifference". According to this condition, two actions are equally choiceworthy if they would always lead to the same outcomes--whatever state the world is in. On the other hand, the conditions of dominance and indifference would both be satisfied if we replaced a demand for stability (of some kind) by a related but distinct principle of "retrievability". Retrievability and (full) stability are mutually independent properties of options, but each of them entails moderate stability. The paper ends with a discussion of the relevance of retrievability to theories of choiceworthiness and practical reason. (shrink)