Artykuł nawiązuje do jednej z najbardziej intensywnych dyskusji we współczesnej filozofii języka, jaką jest spór o zasięg i charakter wpływu kontekstu wypowiedzi na znaczenie użytych w niej wyrażeń, gdzie kontekst jest rozumiany bardzo ogólnie, jako „zewnętrzne okoliczności, które wykorzystywane są przez uczestników sytuacji komunikacyjnej do określenia pewnej własności pewnej jednostki językowej”. Jest to w istocie spór o autonomię semantyki. Spornymi stanowiskami w toczonej debacie są kontekstualizm i minimalizm semantyczny. Zaproponowane ujęcie wypowiedzi jako celowego i racjonalnego aktu komunikacji, w którym (...) wyrażenie językowe i kontekst stanowią odrębne źródła informacji będącej przedmiotem interpretacji wypowiedzi, pozwoliło bardziej szczegółowo określić rolę kontekstu i znaczenia językowego w determinowaniu treści wypowiedzi. Z tej perspektywy została przeprowadzona analiza wypowiedzi zdania ‘Jan jest wysoki’ w trzech różnych kontekstach, co pozwoliło lepiej ocenić siłę argumentów badanych stanowisk. Rozważania zostały przeprowadzone jako próba obrony minimalizmu semantycznego, który utrzymuje, że grupa wyrażeń, których znaczenia zależą od kontekstu, ogranicza się do typowych wyrażeń okazjonalnych. Wpływ kontekstu na wyrażenia spoza tej grupy zaznacza się jedynie na płaszczyźnie pragmatycznej. Procesy pragmatyczne nie zmieniają znaczenia językowego wyrażeń użytych do sformułowania wypowiedzi, a jedynie wpływają na interpretację wypowiedzi. Zdania języka po usunięciu typowych wyrażeń okazjonalnych wyrażają sądy minimalne i nie wymagają dodatkowej informacji kontekstowej. Minimalizm semantyczny pozostaje w opozycji do stanowiska kontekstualizmu głoszącego, że niemal wszystkie wyrażenia języka naturalnego są wrażliwe na kontekst, który moduluje ich znaczenie na poziomie semantycznym. Zgodnie ze stanowiskiem kontekstualizmu zdania języka, takie jak np. ‘Jan jest wysoki’, nie mają określonych warunków prawdziwości, gdyż warunki prawdziwości można przypisać tylko konkretnym wypowiedziom, a nie zdaniom rozumianym jako wyrażenia językowe. Przeprowadzona analiza użycia w różnych kontekstach zdania należącego do spornej grupy dostarcza argumentów na rzecz minimalizmu semantycznego. Pokazuje ona, że zarówno samo słowo ‘wysoki’ posiada pewną treść wspólną dla wszystkich kontekstów i odniesień, jak też zdanie ‘Jan jest wysoki’ formułuje pewien sąd minimalny o określonych warunkach prawdziwości. (shrink)

In the paper a thesis is stated that institutional economics presents considerable support for business ethics teaching. The assumptions of main-stream economics eliminated the problems of morality in economic life. The dominance of neo-classical economics in economic studies curricula contributes to the social opinion that business is deprived of moral dimensions. From this point of view, it is argued that business ethicists should be more interested in institutional economics. Some institutionalists see economics close to social moral philosophy and claim that (...) a normative approach in economics is natural and necessary. The questions of aims and economic morality are integral parts of many institutional research agendas. Especially the New Institutional Economics has developed tools that enable formalization and empirical verification of theories of morality in business. Institutional economics enriches the theoretical and empirical context of business ethics teaching. (shrink)

Architektura przemysłowa reprezentuje rozwój technologii i przemysłu oraz obecność nowych form urbanistycznych w kontekście miasta. Historia przemysłu w Albanii sięga XIX wieku. Sektor przemysłowy kraju doświadczył znacznego wzrostu i transformacji szczególnie w okresie socjalizmu od 1945 do 1990. Obiekty i kompleksy przemysłowe budowane przez 50 lat miały wpływ na rozwój społeczny i urbanistyczny albańskich miast. Ich architekturę charakteryzuje mieszanka różnych stylów, w tym socrealizmu i funkcjonalizmu. Style te odzwierciedlają historię polityczną, społeczną i gospodarczą Albanii. Budynki, do których zaliczają się fabryki, (...) kopalnie i elektrownie, są rozproszone po całym kraju, a ich symbolika jest różnorodna. Reprezentują one aspiracje Albanii do budowy socjalizmu i modernizacji społeczeństwa. Co więcej, architektura przemysłowa w Albanii była przedmiotem różnych podejść i postaw. Jedni opowiadają się za zachowaniem jej jako części dziedzictwa kulturowego kraju, inni są za wyburzeniem i zastąpieniem jej nowocześniejszymi konstrukcjami. W tym kontekście, nawiązując do Tirany, artykuł analizuje znaczenie i symbolikę architektury przemysłowej w Albanii oraz jej wpływ na tożsamość kraju i krajobraz kulturowy. Architektura przemysłowa w Albanii odgrywa znaczącą rolę w krajobrazie kulturowym i tożsamości kraju. Jej symbolika jest złożona i wieloaspektowa i przedstawia zarówno osiągnięcia, jak i wyzwania związane zarówno z przemysłową przeszłością kraju, jak i z dziedzictwem ideologii komunistycznej. W miarę rozwoju i modernizacji Albanii ochrona i interpretacja jej dziedzictwa przemysłowego pozostaną kluczową kwestią dla jej obywateli i przywódców politycznych. (shrink)

Estetyka przyrody jest współcześnie ważnym działem estetyki filozoficznej. Jej przedstawiciele zgodnie twierdzą, że doświadczenie estetyczne jest istotne z punktu widzenia ekologii i w tym sensie, estetyka przyrody ma konsekwencje dla etyki środowiskowej. Celem artykułu jest analiza koncepcji doświadczenia estetycznego przyrody, która wyłania się z environmental aesthetics, oraz pokazanie, że tak rozumiane doświadczenie estetyczne, tzn. jako zmysłowe doświadczenie przyrody qua przyrody oraz jako doświadczenie przyrody on its own terms, jest tożsame z postawą etyczną, pojętą jako postawa, pozwalająca dostrzec w przyrodzie sferę (...) inną-niż-ludzką, której wartości nie sposób sprowadzić bez reszty do wartości instrumentalnej. (shrink)

Oświecenia nie byłoby bez zwrotu w stronę rozumu, a ten nie jest żadną ideą, lecz własnością nader pospolitą – już sto lat wcześniej René Descartes powiadał, że nikt nie uskarża się na jego brak. Osiemnastowieczni filozofowie bodajże po raz pierwszy problematyzują owo nikt, pytając o rozum dzieci, „dzikich”, sawantów, geniuszy, wynalazców, szaleńców, ba – kobiet (dziewczynek, dziewcząt), aktualnych i przyszłych matek „rodu ludzkiego”, a nie tylko o „rozum ludzki”. Ma on zresztą wiele postaci – common sense, zdrowy rozum (rozsądek), „chłopski (...) rozum”, rozum praktyczny, czysty, spekulatywny itd., a także granicę, którą jest utrata rozumu lub zmysłów. Zawsze jednak objawia się wśród ludzi, pośród ludzkich spraw, bez względu na to, czy aktualnie należymy do jakiejś wspólnoty, czy – jak w pewnym momencie Robinson Crusoe albo Denis Diderot – zostaliśmy z niej czasowo wyłączeni. Epoka rozumu, jak zwykło się w skrócie charakteryzować „optymistyczne” Oświecenie, dostrzegała i eksponowała jego faktyczność i jednostkowość – rozum jest zawsze i tylko czyjąśdyspozycją – nie tracąc przy tym z oczu innej jego niezbywalnej cechy: powszechności. Wszystko może nas dzielić – pochodzenie, język, religia, płeć, zamożność, zdrowie, wykształcenie czy upodobania, lecz taki sam i ten sam jest mój i twój rozum. Tom prezentuje wyniki badań nad filozofią Oświecenia prowadzonych w wielu ośrodkach naukowych w kraju. Tym, co łączy wszystkie pomieszczone w nim teksty, jest zwrócenie uwagi na oświeceniowe rozumienie społecznej natury człowieka. Autorzy przedstawiają jej różne aspekty: od funkcjonowania instytucji służących prowadzeniu i upowszechnianiu badań naukowych, przez osiemnastowieczne projekty edukacyjne, kształtowanie się ówczesnych gustów estetycznych i znaczenie przykładane do języków narodowych, aż po społeczny wymiar medycyny. Prace te nie tylko ukazują, jak bardzo złożony jest obraz Oświecenia, ale też przypominają, że depozytariuszami opiewanego w tej epoce rozumu jesteśmy my – poszczególni ludzie, a jego funkcjonowanie wymaga istnienia rozmaitych łączących nas więzi. (shrink)

The controversies related to John Taurek’s rescue case concern the importance of numbers in deciding about whom to help in situations in which there is a shortage of means. Taurek thinks that the number of the needy does not matter; we can save one person rather than many people. Since both common sense and the duty to responsibly administer help make us approve the decision to help those who are more in number, Taurek’s thesis seems counterintuitive. The majority of authors (...) discussing Taurek’s thesis defend the importance of numbers in such decisions, and few are inclined to accept some of his intuitions, recognizing the counting of people who need help as morally problematic. However, the authors who defend the importance of numbers reject a simple utilitarian approach and try to justify the claim that the majority should have priority in such a way that no person involved in the conflict of distribution could charge the rescuer with not having taken his or her claims into account. (shrink)

The authors of mediaeval treatises on the modi significandi (often entitled De modis signi­ficandi, or Summa grammatica, or Summa modorum significandi, or Grammatica speculativa) have come to be known as the Modistae who taught in the late Sixties of the 13th till the Thirties of the 14th centuries. The present study is an account of the grammatical theories of this group of mediaeval scholars (mostly the work of Thomas of Erfurt), set in the appropriate context of situation and seen in (...) terms of the part they played in mediaeval semiotic theory, since their theory rests on the study of words and the properties of these words as signs of things. At the end of the present study the influence of the speculative grammar on present linguistic theories is announ­ced. Some influence of the speculative grammar one could discover in many contemporary lin­gui­stic theories like those of Noam Chomsky, Ronald Langacker, Robin Lakoff and even Ray Jackendoff. (shrink)

The main aim of this article is to show how the notion of refutation has been changing in logic for the last few years. The idea of refutation was known to Aristotle, but the formal concept was introduced by Jan Łukasiewicz. Afterwards this notion was investigated by the Polish group of logicians headed by Jerzy Słupecki. Several interesting articles about refutation have appeared in the last years. In this article, I present in outline the history of the notion of refutation (...) and I discuss recent applications of refutation systems both in the theoretical and practical approach. (shrink)

Dziewiętnaste stulecie to jeden z najbogatszych w wydarzenia i treści okresów historii myśli ludzkiej. Jeśli popatrzymy na ten czas pod kątem wydarzeń o znaczeniu ideowym, to uzmysłowimy sobie, że symbolicznie otwiera je wielka rewolucja francuska, a kończy wybuch I wojny światowej. Naukowe teorie i filozoficzne przesłania, jakie zrodziły się w tym okresie – kantyzm, heglizm, materializm, marksizm, społeczny i biologiczny ewolucjonizm, pozytywizm, radykalny ateizm – wypełniły uniwersyteckie sale wykładowe, gabinety polityczne i izby parlamentów. Nie wszyscy żyjący wówczas intelektualiści zdawali sobie (...) sprawę z przemożnej siły filozoficznych nowinek czy przełomowego znaczenia ideowych propozycji. Tylko uważny namysł nad tym, co wtedy dokonywało się w europejskiej myśli, co działo się w kulturze, nauce, historii, filozofii i religii, pozwalał zauważyć, że nadchodzą bardzo poważne zmiany. Jedną z kluczowych postaci, która dostrzegła moc filozoficznych idei, rozbrzmiewających w dyskusjach tego stulecia, był włoski duchowny Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci, późniejszy papież Leon XIII. Właśnie świadomy wagi i mocy ideowych skutków nowych prądów pod koniec XIX wieku, w bardzo trudnych dla Kościoła katolickiego czasach, we wrogiej chrześcijaństwu światopoglądowej atmosferze, spowodowanej wpływem idealistycznych filozofii i fascynacją rodzącym się marksizmem, ogłosił w 1879 roku encyklikę Aeterni Patris. Papież wskazywał sposoby intelektualnego wspomagania i odbudowywania znaczenia teologii i religii w życiu społecznym, zachwianego przez nurty postoświeceniowe i modernistyczne. Leon XIII przekonywał, że jeśli misją Kościoła jest nauczanie, to jest on odpowiedzialny także za ocenę treści, jakie pojawiają się w życiu społecznym i politycznym. Narody, państwa i wspólnoty nie żyją jedynie sprawami ekonomicznymi czy bytowymi, ale przede wszystkim tym, co dokonuje się w kulturze, sztuce, filozofii. Papież proroczo dostrzegł, jak wiele zależy od filozofii. W świetle wciąż powracającego pytania o zasadność i potrzebę filozofii chrześcijańskiej warto spojrzeć retrospektywnie na znaczenie wspomnianej encykliki i zawartej w niej wizji roli filozofii w ludzkim poszukiwaniu odpowiedzi na pytania, wynikające z aktualnego postępu cywilizacyjnego, naukowego i kulturowego. -------------- Zgłoszono: 26/07/2020. Zrecenzowano: 18/09/2020. Zaakceptowano do publikacji: 27/10/2020. (shrink)

The objection raised by Davidson against Kuhn in article "On the Very Idea of Conceptual Scheme" that the argument presented in "The Structure of Scientific Revolution" was inconsistent is incorrect. Kuhn's conception belongs to psychology and sociology and his work could be titled "An Outline of Psychology and Sociology of Scientific Research". Consequently he is interested only and only in psychologi-cal reasons that affect scientists' theoretical decisions. E.g. his considerations concerning neutral observational language are polemous against thesis that language like (...) that could be somehow useful for interpretation of what scientists do and also against thesis that it could be useful for scientists themselves. The difficulty of un-derstanding above paradigmata does not consist on conceptual schemata meant logically as Davidson reads it but on different cognitive attitude and different manual sets of concepts. To explain the controversy logical and psychological concepts of meaning are distinguished. Davidson means the proper, Kuhn does the latter. Psy-chological meaning concists on what associations and feelings are evocated by utterances in the recever's mind. When Kuhn says that after a revolution scientists live in another world he means only that the language with witch they describe the reality has different psychological meaning. And this is that kind of meaning that cannot be translated and is lost when you discuss above paradigmata. From Kuhn's point of view it is possible to translate logical meaning of scientific utterances from before a revolution, and he does it. The psychological meaning can be only described but not translated. (shrink)

Filozofia rosyjska zrodziła się w X wieku z chwilą przyjęcia przez Rosję prawosławia. Nie wszyscy historycy zgadzają się z tym poglądem. Przede wszystkim odmawiają filozoficznego charakteru pierwszej refleksji dotyczącej człowieka, Boga, świata, podkreślając jej teologiczne pochodzenie. Tymczasem średniowieczna Ruś, podobnie jak Europa tamtych czasów, problemy filozoficzne rozpatrywała na gruncie teologii. Dopiero dalsze losy tych dwóch nauk potoczyły się innymi drogami. Prawosławna filozofia na tyle przeniknęła kulturę rosyjską, że zadecydowało to o jednej z jej osobliwości, wyrażającej się w przekonaniu o współistnieniu (...) wiary i rozumu. Dziewiętnasto- i dwudziestowieczni rosyjscy filozofowie powracali i odwoływali się do poglądów Ojców Kościoła. Najważniejsze idee rosyjskie wypłynęły z średniowiecznej myśli religijnej. (shrink)

The article discusses the importance of practice for conducting research on digital culture. It poses questions about whether one should possess technical competences in the field of digital humanities and in what way they can facilitate research attempting to describe the contemporary world. This issue is analysed using the theory of the third culture developed by Charles Percy Snow. The argument also focuses on other researchers representing various strategies for combining practice with theory, such as: Lev Manovich, Alexander R. Galloway, (...) Jan Stasieńko and Mirosław Filiciak. The aim of the article is to describe the emerging, new image of a humanist studying digital culture, whose new competence may be seen as a remedy for the ongoing crisis of the humanities. (shrink)

Author: Konstańczak Stefan Title: EXISTENTIAL MEANING OF SUFFERING IN AXIOLOGY OF WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ (Egzystencjalne znaczenie cierpienia w aksjologii Władysława Tatarkiewicza) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 629-642 Keywords: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ, ETHICS, SUFFERING, HAPPINESS, INJUSTICE, MORAL COMPENSATION, MINIMIZING OF SUFFERING, HAPPINESS Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The problem of human suffering was not the subject of a separate publication by Władysław Tatarkiewicz. However, such theme matter appeared in a (...) few of his important publications, including his post-doctoral thesis “On inexorability of the good”, after-war publication “On happiness” and a small treatise “Ethical bases of revindication and compensation” justifying Polish claims for reparations after the warfare. Tatarkiewicz made a distinction between physical and spiritual suffering, but each one was always considered as a bad thing. War experience changed his attitude in this matter and therefore he admitted that it is impossible to eliminate suffering from human life and hence he claimed that one can experience happiness even in spite of some negative sensations. Age is not an obstacle to feel it either. However, he pointed out that undeserved suffering justifiably demands a compensation and the lack of it or evasion from redressing the wrong are immoral. One cannot evade a duty of minimizing of suffering because even personal suffering cannot be the reason of drawing back from moral duties fulfillment. (shrink)

In my paper I focus on the linguistic phenomenon of multiple quantification. My aim is to defend the grammatical ambiguity hypothesis, the view that a multiple quantified sentence of a language L is semantically ambiguous if a grammar for L (understood as the cognitive mechanism that maps sentences onto meanings) encodes a class of interpretations - specifies the space of possible interpretations of that sentence. I argue both against the position of a unitary semantics: ambiguous sentences encode a single sense, (...) a pragmatic (context dependent) derivation is essential in arriving at the other interpretations; and against that of radical pragmatics: ambiguous sentences encode no senses at all, a pragmatic derivation is essential in arriving at any interpretation (at all). In my attempt at providing a plausible account of semantic ambiguity, I use a combination of approaches and methods: theories of grammar (such as Government and Binding Theory), tools of mathematical logic, linguistic studies and the results of psycholinguistic experiments. (shrink)

Hegel's philosophy of religion is typical for critical philosophy of Enlightenment. Hegel treats about religion as an earlier and less developed form of human mind. Religion is product of culture, society and mythological mind, which is connected with emotions and imagination.