Artykuł jest próbą scharakteryzowania platońskiego idealizmu według wykładni Hermanna Cohena – filozofa w Polsce niemal zapomnianego; założyciela, a zarazem czołowego, obok Paula Natorpa i Władysława Tatarkiewicza, przedstawiciela marburskiej szkoły neokantyzmu. Tok analiz obejmuje cohenowskie tezy postawione przez filozofa w epistemologicznej pracy Platons Ideenlehre und die Mathematik. Postulaty, do których odwołuje się Cohen wiążą refleksję nad klasycznym idealizmem oraz statusem platońskiej idei z refleksją logiczno-matematyczną i zagadnieniem sichere Hypothesis jako hipotezy pewnej – hipotezy o statusie aksjomatu. W następstwie badań okazuje się, (...) że określenie roli matematyki: arytmetyki i geometrii, staje się nieodzowne w zrozumieniu idealizmu zarówno starożytnego Platona, jak również nowożytnego Kanta. Obaj, Platon i Kant, akcentują znaczenie apriorycznej myśli, logiki czystego myślenia, logicznego rozumowania, poznawczej władzy intelektu, nauki oraz krytycyzmu jako drogi poznawczego, a zarazem kształtującego charakter, postępowania podmiotu poznającego Przeprowadzony w artykule wywód, zakorzeniony w historyczno-filozoficznych analizach problemu, w podsumowaniu jest także próbą określenia znaczenia platońsko-neokantowskiego idealizmu dla współczesnych zagadnień naukowo-filozoficznych. (shrink)

Artykuł jest próbą empiriokrytycznej wykładni filozofii krytycznej Immanuela Kanta w ujęciu zaproponowanym przez Józefę z Krzyżanowskich Kodisową. Polska myślicielka czerpiąc z filozoficznego programu Kanta, próbując określić znaczenie Kanta dla filozofii współczesnej, wskazuje zarówno zalety jak i wady jego doktryny. Szczególną uwagę skupia na Kantowskiej epistemologii, zwłaszcza problemie apercepcji (empirycznej i tanscendentalnej), pojęciu samorzutności, poznawczym znaczeniu doświadczenia i empirycznej psychologii. Sięgając po empiriokrytyczny problemat energetyki i mechaniki, w artykule analizuję Kodisowej wykładnię filozofii jako nauki sprzyjającej rozeznaniu człowieka w otaczającym świecie.

Judaism and the Spirit of Human Nature: Hermann Cohen’s View of Culture in Ethical and Anthropological PerspectiveIn the paper, I argue for Hermann Cohen’s philosophy of Judaism by verifying the thesis, according to Cohen, being an apologist of the distinguished religion system, which perceives the spirit of Judaism in terms of the spirit of the human nature in general. Cohen regrets the fact that the ties between religion and culture have been broken. Asking about the unity of Culture, he openly (...) proclaims the view that one of the most well-known conflicts occurs between science about man and religion/theology as a science about God. This conflict has the status of a dispute pending in the broadly defined area of Culture. (shrink)

Autorka artykułu odniosła się do założeń rozprawy doktorskiej Mariana Massoniusa, a także uwzględniła założenia jego kilku pomniejszych prac dotyczących sposobu ujęcia Kantowskiego systemu filozofii krytycznej. Poddała analizie problem sądów analitycznych i syntetycznych oraz sądów syntetycznych a priori. Podjęła zagadnienie możliwości istnienia czystej matematyki, problem czasu i przestrzeni, opisała także sposoby ujęcia Kantowskich antynomii oraz teorii poznania rozwijanej w kontekście idealizmu oraz realizmu czasu i przestrzeni. Uwagę skupiła również na problemie umiarkowanego agnostycyzmu w filozofii Massoniusa oraz ujęciu filozofii w perspektywie nauki. (...) Podjęła również wysiłek udzielenia odpowiedzi na fundamentalne pytanie: dlaczego Marian Massonius, podobnie jak w 1865 roku wczesny neokantysta Otto Liebmann, rzucał wyzwanie powrotu do Kanta (Zurück zu Kant!) oraz głosił postulat koniecznego wypracowania krytycznej formuły apriorycznych form umysłu. (shrink)

Philosopher and mathematician Mścisław Wiktor Wartenberg, belongs to circles of experts of Immanuel Kant’s thought. How writes Wanda Bajor, the Thorough analysis of the Kantian philosophy gained him the acknowledgement in Poland and with the foreign lands. He tried to show that nor the idealism, nor the phenomenalism will lie, and a consequence of Kantianism is the realism. The critical interest with Kantian dualistic partition on this, what wonderful and is, what noumenal, Polish thinker of the turn of the century (...) translates on the author’s program of philosophy, wherein – asking after the possibility and the need of metaphysics – he undertakes attempt of the qualification of her status. Accordingly reaches for elaborate by Kant the definition of the metaphysics as the critical science about limits of recognition, throwing away simultaneously her primitive, speculative perception relevantly of the science treating about the transcendental world of themselves things in himself. Seeking arguments in defence of metaphysics, Wartenberg marks her high in the system of skills real, going deeply results of detailed sciences. He supposes, that all metaphysical considerations should be preceded by the thorough epistemological analysis, determining terminus a quo of metaphysical considerations. In the article I describe inspired with the transcendental Kant’s thought, project of Wartenberg’s philosophy whose the interpretation determines – dedicated to Adam Mironowski – the research work Obrona metafizyki. Krytyczny wstęp do metafizyki. (shrink)

Prakseologia jako praktyka czynu zainicjowana przez francuskiego intelektualistę Alfreda Espinasa i Aleksandra Bogdanowa to nauka o wszelkich sprawnościach ludzkiej działalności. Jak piszą Tadeusz Kotarbiński oraz Tadeusz Pszczołowski: będąc metodologią ogólną, której działania koncentrują się wokół wyodrębniania i systematyzacji bogactwa różnorodnych form działania, prakseologia staje się także próbą ich usprawnienia i upraktycznienia. To upraktycznienie zakłada analizę rzeczywistości oraz przyjęcie pewnych sposobów obchodzenia się z zasobami możliwości. Zatem prakseologia już jako tektologia każe nazywać wszelkie możliwe działanie organizowaniem lub łączeniem w całość bogatego (...) i skomplikowanego spiętrzenia zasobów. Jednym z efektów tego spiętrzenia powinna być gwarancja dopasowania środków do założonego celu, a zarazem towarzysząca temu okazja uzyskania optimum rezultatu. Artykuł pokazuje, że elementy prakseologiczne uobecniają się współcześnie w procesie coachingowym. Dzięki temu coaching jako aktywna forma komunikacji dialogicznej jest obecnie jedną z najskuteczniejszych form wspierania drugiego człowieka w samodzielnym odkrywaniu własnych zdolności oraz potencjału zasobów pozwalających sprawnie realizować wyznaczane cele. (shrink)

In this paper I undertake anattemptindication of dependences binding philosophy with coaching. Round the coaching grew many myths. Thereby in the paper I refer coaching as the present form of helping professions with the second man ; the profession whose method and the tool reach philosophical thought of different epochs, determining a permanent foundationunder the humanities. This foundation determines till now elaborate by thinkers the knowledge about the man, to his form and the place in the world. The reflection over (...) philosophical aspects in coaching I begin from the description of chosen thoughts the ancient epoch in which the philosophy — accenting its own practical character — appears as art of living; across analysis of the meaning of Max Scheler and Nicolai Hartmann axiological ethics; finishing of the twentieth century eternal philosophy of dialogue. (shrink)