Artykuł jest próbą rozważenia koncepcji artystycznej Debory Vogel w kontekście refleksji nad transformacjami doświadczenia późnej nowoczesności. Jedną z tych zmian, którą uważam za kluczową, jest odejście od narracyjnej linearności ku polifonicznej symultaniczności, związane z przeniesieniem akcentu z czasowych aspektów nowoczesnego doświadczenia na jego aspekty przestrzenne. Drugim kontekstem, w którym rozważam fenomen Vogel, są transformacje, które zaszły w sztuce pod wpływem awangardy – z takimi jej wiodącymi pojęciami jak symultaniczność, polifonia, zaburzenie hierarchii, brak centrum, zdarzenie, wykorzenienie, zatarcie granic między sztuką (...) i życiem. Uważam, że pełne znaczenie wymienionych wątków staje się widoczne w sztuce neoawangardowej. Śledząc wątki sztuki neoawangardowej, wyodrębniam zmiany, które wydają się ważne z perspektywy konieczności powrotu do Vogel jako ich antycypatorki. Metoda, którą przyjmuję, zakłada szczególne rozumienie antycypacji, zgodnie z którym początek jest współtworzona przez jej kontynuację. (shrink)

t. 1. O kierunkach upływu czasu w dziele sztuki -- t. 2. O osobliwościach upływu czasu w dziele sztuki.

Niniejszy artykuł dotyczy problemu egzystencjalnej komunikacji w sztuce i literaturze. Problemu, który został przedstawiony i zanalizowany w oparciu o klasyczne teksty S. Kierkegaarda, G.W.F. Hegla, F.W.J. Schellinga, z odniesieniem do polskich klasyków estetyki, choćby R. Ingardena, W. Tatarkiewicza czy St. Ossowskiego. W artykule nie zabrakło także stałych odniesień do takich postaci, jak Don Juan Mozarta, Faust Goethego oraz sędzia Wilhelm Kierkegaarda. Taki dobór autorów, jak i literackich postaci, pozwolił na zderzenie dwóch punktów widzenia na kwestię komunikacji – subiektywnej i (...) obiektywnej. Dzięki temu stało się możliwe udzielenie odpowiedzi na pytanie o możliwość komunikacji w chwili, gdy przedmiot komunikacji nie jest w pełni osiągalny. Odpowiedzi, którą było zrozumienie natury i funkcji, jaką ma do spełnienia sztuka i literatura. A co dało się ostatecznie streścić w formułach, iż sztuka naśladuje życie, lecz nim nie jest, a także, że przeżycie estetyczne, podobnie jak każde inne egzystencjalne przeżycie, da się jedynie w niewielkiej mierze wyrazić słowami. Prawda artysty wymyka się bowiem konceptualizmowi filozoficznemu, a możliwość egzystencjalnej komunikacji skłania go, by wyrażał siebie w obliczu najtrudniejszych pytań, jakie stawia mu los. Pytań o jego własne przeznaczenie i sens twórczości. Tak oto twórca, dla którego jego własne życie jest dziełem sztuki bądź artysta dokonujący wyboru języka znaków, zawsze wyrażają jakieś przesłanie. Zarówno to wzniosłe, jak i najbardziej prozaiczne, które karmi się zafascynowaniem powszednią egzystencją. Biorąc pod uwagę powyższy kontekst, treść artykułu sugeruje, że egzystencjalizacja poznania, która skupia uwagę na subiektywnej, podmiotowej percepcji świata, jest najwłaściwszym sposobem zbliżenia się do samego twórcy, jak i jego artystycznej aktywności. Rzecz jasna, odpowiada to długiej tradycji myślenia egzystencjalnego i możliwości wykorzystania metody egzystencjalnej komunikacji. (shrink)

The author discusses the notion of the interpretation of a work of art. Starting with the assumption that the expression “Art’s hidden meaning” should be understood as a search for narrative plots that can be detected between the perceived spatial-figurative motifs and the formal notions in works of art, she analyses two sculptures by Zbigniew Władyka, both entitled Matka Ziemia [Mother Earth]. In her interpretation she emphasises the fact that, on the one hand, the meaning layer, i.e. the presentation of (...) the woman as a future mother, and, on the other, the material necessary for creating it, their combination and the composition applied in this context, and the applied means of expression, as well as the method of sculpting chosen by the artist. (shrink)

A significant impediment to the study of perceptual consciousness is our dependence on simplistic ideas about what experience is like. This is a point that has been made by Wittgenstein, and by philosophers working in the Phenomenological Tradition, such as Husserl and Merleau-Ponty. Importantly, it is an observation that has been brought to the fore in recent discussions of consciousness among philosophers and cognitive scientists who have come to feel the need for a more rigorous phenomenology of experience. The central (...) thought of this paper is that art can make a needed contribution to the study of perceptual consciousness. The work of some artists can teach us about perceptual consciousness by furnishing us with the opportunity to have a special kind of reflective experience. In this way, art can be a tool for phenomenological investigation. The paper has three parts. First, I present what I call the problem of the transparency of experience. This is a problem for philosophy, for art, and for cognitive science. Second, I present an alternative conception of experience as a mode of interactive engagement with the environment. Finally, against the background of this conception, I discuss, briefly, the work of the sculptors Richard Serra and Tony Smith. (shrink)

After reappearance of Poland on the map of Europe in 1918, the first major manifestation of the new country’s creative potential was at the 1925 International Exhibition of Applied Arts and Modern Industry in Paris. The Polish Pavilion, which had divided the opinion of critics at home, won the Grand Prix. The award of over 170 prizes to the Polish section in different areas and categories – from posters to art schools – gave ample reason to consider the exhibition an (...) unquestionable success. The forms used in the architecture and interior design of the Polish Pavilion inspired various solutions applied in Polish public architecture of the 1920s. On the wave of the “Paris success” designers tried to translate the Polish variety of art deco into a type of national style which some scholars even came to refer to as the “style of regained independence” which manifested itself in architecture, particularly in interior design, bas reliefs, painted decorations textiles and furniture. Its emergence coincided with the introduction of new education methods in art and craft schools. The text discuss the Polish art deco style in context of two basic currents of interwar years: modernity and tradition. The problem of “Polishness” in art relates also to the concepts of interwar culture and visons of its progress or decadence. (shrink)

THE SUBLIME IN THE 17TH-CENTURY FRENCH REFLECTION ON ART—N. BOILEAU-DESPREAUX’S RECEPTION OF LONGINUS’ PERI HYPSOUS There are three basic texts on the sublime: Longinus’ Peri hypsous, Edmund Burke’s Philosophical Enquiry into the Origins of our Ideas of the Sublime and Beautiful and Immanuel Kant’s Critique of Judgment. The work of the ancient author is the most essential on this subject; it elaborates the theoretical rules of rhetoric. Because of qualitative similarity of the beautiful and the sublime, the latter was for (...) a very long time considered a sort of beauty. Both modern texts discuss the beautiful and the sublime as opposite categories; that is new and announces romanticism with some changes in the aesthetic paradigm. The work of the seventeenth-century art theoretician, Nicolas Boileau-Despreaux, was a turning point in understanding the old category of the sublime. His French translation of the ancient treatise and his study of the seventeenth-century sublime are landmarks in modern recognition of the importance of this aesthetic idea. Boileau worked on a general theory that could be applied to various arts. That indicates a special concern for the sublime as a category that can cope with the challenge of modern art without losing the value of ancient art. Keywords: NICOLAS BOILEAU-DESPREAUX, LONGINUS, PERI HYPSOUS, THE SUBLIME. (shrink)

The article deals with the question of the language and the style of drama Potrójny z Plauta by Piotr Ciekliński. The author of the treatise emphasized the most important components creating the artistic structure of the work, especially regional elements which are so essential for the writings of old literature.

In the field of phenomenology philosophers more and more frequently show interest in early Christian thought – including apophatic theology – which, in result, affects the understanding of the role and significance of art. „Invisibility” in art and the manifestation of God through the work of art is a mystery which cannot be satisfactorily explained by traditional philosophical aesthetic models. Negative theology, together with its key apophatic way brings a new perspective of understanding art into contemporary aesthetic debates. Its 'reductive' (...) application can be found especially in the theory of the icon. Paweł Florenski's icon analysis and Jean-Luc Marion's category of the ‘saturated phenomenon’ converge in many points. Henry Dume ry’s henological reduction which is complementary to, but at the same time exceeds Edmunda Husserl's reductions, extends the horizon of the 'invisible' dimension of art by the relation the Spirit (intelligibility) makes with Transcendence. In the article I will show the cohesion of contemporary phenomenological thought, early Christian apophatics and the theory of the icon. I will also consider whether an aesthetic and theological framework so structured could be valid and useful as a general philosophical theory of art. (shrink)

In his late works, Maurice Merleau-Ponty attempts to show the direction for the development of a new phenomenology. While analysing the intertwining of the visible and the invisible, he raises a question about the way we participate in Being. For Merleau-Ponty, experiencing a work of art is a representative example of our participation in the flesh (la chair). This article will analyse the broadly understood idea of visibility in art and its ability to transcend its apparent aesthetics into its invisible (...) side, which is the source of all appearance and self-knowledge of existence. (shrink)

W oparciu o koncepcję Richarda Rorty’ego oraz Hansa-Georga Gadamera poddano analizie hermeneutyczną ideę integracji estetycznej, oraz autokreacji a także omówiono ich znaczenie dla transformacji paradygmatycznej, której efektem jest społeczeństwo ponowoczesne. Przedstawiono relację pomiędzy poznawczą i integrującą funkcją doświadczenia sztuki. Wykorzystując argumentację Stanisława Ignacego Witkiewicza omówiono związki pomiędzy doświadczeniem katastrofy historycznej a możliwością transformacji paradygmatycznej. Przedstawiono powody, dla których integracja estetyczna nie może stać się narzędziem powstrzymującym katastrofę. On experiencing catastrophe, art and postmodern society Basing on the concept by Richard Rorty (...) and Hans George Gadamer a hermeneutic idea of aesthetic integration and self-creation is analysed and their significance for paradigmatic transformation, which results in postmodern society, is discussed. The relation between cognitive and integrating function of experiencing the art is presented. Relations between experiencing historical catastrophes and the opportunity of paradigmatic transformation are discussed with the use of the argumentation of Stanisław Ignacy Witkiewicz. The reasons why aesthetic integration cannot become the tool to stop the catastrophe are presented. (shrink)

W artykule podjęta jest próba intuicyjnej syntetycznej interpretacji sokratejskiej maieutyki w duchu psychologii homeryckiej. Bazując na tej interpretacji, opracowano ćwiczenie uświadomionego mówienia, które zostało włączone do zajęć akademickich: „Jak praktycznie wykorzystać własną głupotę? – doradztwo filozoficzne w warsztacie psychologa”, prowadzonych na Uniwersytecie Warszawskim i w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w latach 2004–2012. Na gruncie akademickim były to pierwsze w Polsce seminaria poświęcone doradztwu filozoficznemu. Podczas ćwiczeń studenci byli proszeni o zapisywanie swoich obserwacji. Niektóre ćwiczenia były filmowane. W ten sposób został (...) zebrany bardzo ciekawy materiał, który może być podstawą do dalszych poszukiwań teoretycznych i empirycznych. W artykule krótko przedstawiam, czym jest uświadomione mówienie, prezentuję zapiski z ćwiczeń studentów oraz wskazuję na krótki materiał filmowy. (shrink)

Barbara Tuchańska, Dlaczego prawda? Prawda jako wartość w sztuce, nauce i codzienności, Poltext, Warszawa 2012.

In the Transcendental Aesthetic (TA), Kant is typically held to make negative assertations about “things in themselves,” namely that they are not spatial or temporal. These negative assertions stand behind the “neglected alternative” problem for Kant’s transcendental idealism. According to this problem, Kant may be entitled to assert that spatio-temporality is a subjective element of our cognition, but he cannot rule out that it may also be a feature of the objective world. In this paper, I show in a new (...) way how Kant’s view (focusing on his conclusions about space) is not subject to this objection, by showing that he does not make the denial about mind-independent reality that he is typically held to make. The argument develops consequences of a new reading of Kant’s expression “an sich selbst” (‘in itself’; ‘in themselves’). I argue that “an sich selbst” or “per se” has a special, judgment-level role, so that this expression does not form new noun-terms adjectivally. It follows that the conceptual unit of Kant’s “Conclusions” in the TA is simply “things” (Dinge), since “things in themselves” is not a nominal expression; Kant adopts the Wolffian ontological use of “thing” as the basic kind-term for any existent. The arguments that things per se are not in space are arguments that space cannot be a necessary property or relations of things as a kind. I show that this does not involve the positive claim about mind-independent reality that inspires the neglected alternative objection. (shrink)

This masterful work on Kant's Religion within the Boundaries of Mere Reason explores Kant's treatment of the Idea of God, his views concerning evil, and the moral grounds for faith in God. Kant and Religion works to deepen our understanding of religion's place and meaning within the history of human culture, touching on Kant's philosophical stance regarding theoretical, moral, political, and religious matters. Wood's breadth of knowledge of Kant's corpus, philosophical sharpness, and depth of reflection sheds light not only on (...) Kant, but also on the fate of religion and its relation to philosophy in the modern world. (shrink)