Tomasz Ignacy Szpot Dunin SJ w swoim dziele poświęconym historii Chin nie ominął postaw znaczących chińskich dowódców w okresie przełomu historycznego jakim był upadek dynastii Ming i jej zastąpienie przez mandżurską dynastię Qing. Jednym z nich był Wu Sangui, który początkowo wspierał Mingów w walce z zewnętrznymi i wewnętrznymi wrogami, by w kluczowym momencie przyczynić się do powodzenia najazdu mandżurskiego, a po niemal trzech dekadach działania pod zwierzchnością nowej dynastii wypowiedzieć jej posłuszeństwo i stanąć na czele tzw. Rebelii (...) class='Hi'>Trzech Lenników. Sprawa ta była znana w Europie i stała się nawet przedmiotem zainteresowania literackiego w XVIII w. Szpot Dunin nie poddaje się w swoim opisie skrajnym tendencjom, umiejętnie rozważa okoliczności decyzji i przedstawia zniuansowany, ale jednocześnie wyrazisty obraz postaci Wu Sangui, jego zamiarów i niepowodzeń. (shrink)

Popperowskie poglądy na temat języka i jego funkcji, omawiane w książce zatytułowanej Wiedza a zagadnienie ciała i umysłu, są integralnie powiązane z jego teorią trzech światów. Zamierzam przedstawić podstawowe idee tej teorii, koncentrując się w szczególności na Popperowskiej koncepcji tzw. trzeciego świata i fundamentalnej roli języka w procesie tworzenia tego świata. W wyżej wspomnianej książce Popper opisuje swoją teorię trzech światów z perspektywy historycznej i porównuje tę teorię z koncepcjami Platona, Bolzano i Fregego. Wspominając Leibniza, jako swojego poprzednika, (...) Popper nie przeprowadza jednak analizy Leibnizjańskiej koncepcji świata i języka. W artykule podjęto próbę połączenia teorii Poppera z poglądami Leibniza, a także wskazania na pewne podobieństwa i różnice pomiędzy nimi. (shrink)

The article presents three little-known poems of the Lithuanian poet and diarist of the first half of the nineteenth century, Gabriela Puzynina. The seemingly trivial subject related to knitting needlework and conventional form of the poems gain a new value, if considered in the context of sociology and anthropology literature. The analysis, beyond the traditional genre study, are subject to the following issues: the poet as a distinct entity and her membership to women’s environment, the process of building the women’s (...) identity, everyday life and its literary reflection, material culture in the comparison with the anthropocentric approach of the past. There is also raised a question about the way of reception such an occasional literature today. According to the author of the article, reading Puzynina’s poems only as “the literary trifles” wrongfully condemned them to oblivion, yet they are interesting and credible testimony of historical time and a medium for exploring the individual human life from the past. (shrink)

Celem artykułu jest próba rekonstrukcji rozwoju duchowego Zaratustry, głównego bohatera dzieła Nietzschego Tako rzecze Zaratustra. Ów rozwój polega na osiąganiu trzech stadiów świadomości: fazy konformistycznego wielbłąda, przepełnionego negacją lwa i finalnie dziecka afirmującego życie. Metodologia badań zastosowana w artykule opiera się na analizie, rekonstrukcji i syntezie tekstu Tako rzecze Zaratustra. Przeprowadzone badania osadzone są w kontekście tezy Heideggera o komplementarności głównych aspektów nietzscheanizmu: woli mocy i wiecznego powrotu. Zaratustra, aby przeistoczyć się w lwa, a następnie w dziecko, będzie musiał (...) odkryć i zaakceptować ową komplementarność. Głównym antagonistą proroka jest duch ciężkości, symbolizujący negację życia i destruktywną miłość bliźniego. (shrink)

Tradycyjna sylogistyka proponuje wysnuwanie wniosku o relacji między dwoma zbiorami z dwóch przesłanek kategorycznych, z których każda stwierdza coś o relacji łączącejjeden z tych zbiorów z trzecim (którego nazwa stanowi tzw. termin średni). Od średniowiecza znana jest metoda sprawdzania poprawności formalnej sylogizmu na podstawie wnikliwej oceny jego składni, a od XIX wieku również metoda graficznego przedstawiania przesłanek na diagramie Venna dla trzech zbiorów, których wzajemne relacje stanowią temat sylogizmu. W diagramie tym pewną trudność stanowi pojawiająca się w wielu przypadkach (...) niepusta suma obszarów. W przedstawianym artykule proponuje się nową metodę przedstawienia przesłanek sylogizmu, polegającą na prezentacji obszarów, w których mogą lub muszą według przesłanek znajdować się elementy zbiorów, i tych obszarów, które z pewnością są puste. W szczególności dla niepustej sumy obszarów proponuje się wykorzystanie relacji rotalnej między dwoma obszarami tworzącymi niepustą sumę i możliwe ujednoznacznienie tej relacji przez wskazany w przesłance pusty obszar diagramu. Rotal relation and an empty region as a tool for deciding the validity of traditional sylogism moods as exemplified by selected third figure ones Traditional syllogistics sugests inferring a result about the binary relation between sets from the two categorical premisses each of which state something about a relation between one of them to a third set (whose name is called the middle term). Since the Middle Ages it is known how to check the formal correctness of a syllogism by the detailed analysis of its syntax, and since the 19th century also how to present the premisses graphically on the Venn diagram for three sets, whose mutual binary relations consttute the subject of syllogistics. The non-empty sum of subregions is sometimes not very comfortable to deal with. In the paper a new method is described for presenting syllogisms premisses, which consists in indicating the subregions, in which the premisses say some elements may or have to be located and those subregions which are announced empty. In particular, for the non-empty sum of two regions the rhotal relation is suggested together with the the possible corresponding empty region, had it been suitably indicated by one ot he premisses. (shrink)

Książka dotyczy trzech powiązanych z sobą zagadnień: internalizmu racji działania, internalizmu motywacyjnego i tzw. hume’owskiej teorii motywacji. Próbuje odpowiedzieć m.in. na następujące pytania: Czy wolno nam stwierdzić, że ktoś powinien coś zrobić, nawet gdy nie może być motywowany do tego działania? Czy można szczerze akceptować jakiś osąd moralny i nie być motywowanym do postępowania zgodnie z jego zaleceniami? Czy normy moralne służą tak naprawdę realizacji egoistycznych pragnień, czy może są fikcją wpajaną przez instytucje społeczne? Autor pokazuje, jak wiele współcześnie (...) dyskutowanych problemów metaetycznych można rozwiązać, sięgając do filozofii Davida Hume’a. Choć koncentruje się na najnowszych dyskusjach z dziedziny metaetyki, to zagadnienia omawiane w książce stanowią kontynuację klasycznych debat filozoficznych na temat takich pojęć jak wartość, dobro, obowiązek, racjonalność, relatywizm czy słabość woli. (shrink)

Działanie Boga a prawa przyrody: odpowiedź Łukasiewiczowi W odpowiedzi Łukasiewiczowi na Opatrzność Boża a przypadek w świecie bronię trzech wniosków. Po pierwsze, stanowisko nazwane przez niego „deizmem epistemicznym” staje przed wyzwaniami ze strony fizyki, których często się nie zauważa. Po drugie, jeśli teiści opowiadający się za argumentem celowościowym opartym na tzw. delikatnym dostrojeniu nie mają racji, to nie ma jej również większość fizyków, która uważa, że delikatne dostrojenie wymaga wyjaśnienia. Po trzecie, nie wszystkie prawa przyrody są warunkowe w takim (...) sensie, jaki przyjmuje Łukasiewicz. Na szczęście rozróżnienie między prawami a nienomologiczną informacją pozwala na rozszerzenie jego modelu działania Boga. (shrink)

Bóg i przypadek W niniejszym tekście analizuję sześć pojęć przypadku oraz – dodatkowo – definiuję pojęcie zdarzenia losowego. Odrzucając istnienie zdarzeń całkowicie bezprzyczynowych, zastanawiam się nad relacją zdarzeń losowych do Boga. Moją koncepcję opieram na trzech zasadach: zasadzie jednoczesnego współdziałania, zasadzie komplementarności oraz zasadzie wiedzy pośredniej. Przyjęcie tych trzech zasad pozwala mi pogodzić istnienie klasycznie pojętego Boga z istnieniem zdarzeń losowych. W ten sposób uzyskuję model alternatywny do modeli proponowanych przez teizmy rewizyjne, w tym przez teizm probabilistyczny Łukasiewicza.

W niniejszym artykule przedstawiam moje poglądy dotyczące tematyki istnienia. Moją prezentację organizuję wokół trzech rozróżnień: między statycznymi a dynamicznymi koncepcjami istnienia, między istnieniem czegoś jako faktem a istnieniem jako zasadą (czynnikiem wewnątrzbytowym) czegoś, między (przygodnym) istnieniem czegoś a (Boskim) istnieniem samym (czystym). Staram się przy tym bronić poznawczej wartości drugich członów tych dystynkcji w kontekstach ontologicznych i teologicznych. Za pomocą kilku eksperymentów myślowych pokazuję, że istnienie jako zasada jest czynnikiem różnicującym przedmioty realne względem intencjonalnych oraz realne (aktualne) stany świata (...) względem potencjalnych. Istnienie jest także koniecznym warunkiem swoistych aktywności poszczególnych bytów. W końcowych częściach artykułu podejmuję dyskusję z trudnościami postawionymi przez Marka Piwowarczyka wjego artykule Trudności analizy faktu istnienia. Wykorzystuję przy tym koncepcję Barry’ego Millera, która — moim zdaniem — dostarcza narzędzi rozwiązujących większość tych (lub podobnych) trudności. (shrink)

W tekście rozważane są zagadnienie realności i związana z nim tematyka epistemologiczna w trzecim okresie filozofii Fryderyka Nietzschego. Analizując ten obszar filozofii Nietzschego, autor zwraca szczególną uwagę na problem życia. Opisuje go za pomocą metafory pnącej się wzwyż spirali. Metafora ta rozwijana jest przez autora w kontekście koncepcji „ekstatycznego tańca kratofanicznego” Zbigniewa Kaźmierczaka. Autor rozpoczyna rozważania od interpretacji stanowiska Nietzschego na temat trzech władz poznawczych: świadomości, rozumu i języka metafizycznego. Następnie stara się opisać wpływ, jaki — zdaniem filozofa — (...) wywierają one na powstanie koncepcji realności. Z tego powodu przechodzi do analizy struktury woli. W ostatniej części tekstu autor dokonuje analizy koncepcji realności, zestawiając wyniki badań z metaforą spirali. (shrink)

Przekład na podstawie: Tim Maudlin, „Distilling Metaphysics from Quantum Physics”, w: The Oxford Handbook of Metaphysics, red. Michael J. Loux i Dean W. Zimmerman, 461–487 Przełożony tu na język polski tekst „Distilling Metaphysics from Quantum Physics” Tima Maudlina stanowi rozdział z The Oxford Handbook of Metaphysics. Autor omawia w nim sześć ważnych zagadnień metafizycznych, na które fizyka kwantowa rzuca nowe światło. Każde z nich naświetla z punktu widzenia trzech podstawowych interpretacji mechaniki kwantowej: teorii kolapsu funkcji falowej, teorii zmiennych ukrytych (...) i interpretacji wieloświatowej. Omówione zagadnienia to determinizm, dookreśloność wartości wielkości fizycznych, rola obserwatora, nieoznaczoność i komplementarność, logika kwantowa, a także splątanie kwantowe i nielokalność. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest systematyczny namysł i próba oceny badań Dariusza Kuboka nad krytycyzmem, związanych z monografią Krytycyzm, sceptycyzm i zetetycyzm we wczesnej filozofii greckiej, która problematyzuje krytycyzm z perspektywy filozoficznej i prezentuje nowy paradygmat interpretacyjny wczesnej filozofii greckiej. Artykuł składa się z trzech części. Pierwsza przybliża część dorobku publikacyjnego Polskiego Badacza, będącego drogą do jego głównego dzieła. Druga omawia problem, metodę i strukturę opus magnum. Trzecia poddaje ocenie badania, a także ich znaczenie z perspektywy filozoficznej oraz ogólnohumanistycznej.

Referat wskazuje na trudną do ukazania w pełni relację między wykonawcą muzyki wokalnej a jego ciałem. Autorka sugeruje, że różnice w traktowaniu (nazywaniu, określaniu i ukazywaniu) roli ciała w tej relacji wynikają z kulturowych nawyków. Z łatwości bądź trudności w odwoływaniu się do ciała jako ważnego elementu ekspresji, produkcji i ugruntowania twórczości artystycznej w tym twórczości muzycznej. Odwołując się do trzech tradycji wokalnych, do wokalizy, improwizacji i zabawy muzycznej, w których ciało traktowane było zawsze jako element tworzenia muzyki, czy (...) to poprzez instrumentalne potraktowanie ciała (np. jako elementu rezonującego) czy poprzez oparcie się na cielesnym ugruntowaniu dźwięku w postawie, w wykorzystaniu rąk i tradycyjnych rezonatorów piersiowego i głowowego w tradycji śpiewu operowego, autorka porównuje różny sposób odkrywania i zakrywania roli i znaczenia ciała. Analiza przykładów pochodzących z różnych tradycji i stylów muzycznych wskazuje na niezwykle silne cielesne osadzenie śpiewu. Różnica polega tutaj na uwidocznieniu tego osadzenia. Zależności pomiędzy wykonywaniem muzyki wokalnej a przygotowaniem i odpowiednim wykorzystaniem ciała są bardziej widoczne np. w tradycji afrykańskiej czy kanadyjskich Inuit, a zdecydowanie zakrywane (tj. np. czynione sprawą „techniki” i przygotowania wykonawcy) w europejskiej tradycji artystycznej śpiewu operowego. (shrink)

Celem artykułu jest deskrypcja sytuacji dziecka żydowskiego w Holokauście. Materiał badawczy stanowiły dla mnie słuchowiska i reportaże radiowe z lat 1950–2021 odnalezione w archiwach trzech rozgłośni radiowych: Polskie Radio w Warszawie (tu: Studio Reportażu i Dokumentu PR oraz Teatr Polskiego Radia), Polskie Radio Lublin i Polskie Radio Łódź. Do jego opracowania została wykorzystana metoda jakościowej analizy zawartości.

Celem artykułu jest prezentacja rozmaitych prób nazwania gatunku związanego z informacją o przebiegu wydarzenia sportowego formułowaną przez dziennikarza. Ten typ tekstu nazywany bywa komentarzem, relacją, sprawozdaniem. W artykule zaprezentowano najważniejsze stanowiska badawcze, a także dokonano próby systematyzacji tych trzech określeń, przypisując je konkretnym mediom.

Inspiracją do napisania niniejszego artykułu były rozdziały V–VII książki Ryszarda Kleszcza Logika, metafilozofia, wszechmoc. Siedem studiów filozoficznych (2021), dotyczące tej części metafizyki, którą w terminologii scholastycznejokreślano jako filozofię Boga, a obecnie umiejscawia się ją w obrębie teologii filozoficznej lub filozofii religii. Koncentruję się na trzech pytaniach: 1) jak odróżnić badania w zakresie filozofii religii od badań w naukach o religii; 2) czy typowe dla znacznej liczby filozofów religii ograniczanie badań do monoteizmu w największych religiach świata, a w kwestiach bardziej (...) szczegółowych do chrześcijaństwa, można przekonująco uzasadnić bez ujawniania ich własnych przekonań w sprawie religii; 3) czy klasyczny teizm stanowi właściwą artykulację chrześcijańskiego znaczenia słowa „Bóg”. W odpowiedzi na pierwsze pytanie twierdzę, że filozofem religii jest ten, kto bezpośrednio lub pośrednio zajmuje pozytywne lub negatywne stanowisko w sprawie kognitywnego charakteru, a zwłaszcza prawdziwości (Kleszcz wolałby powiedzieć: „uzasadnienia”) wierzeń czy doświadczeń religijnych. Na drugie pytanie, inaczej niż Kleszcz, odpowiadam negatywnie: ujawnienie przez filozofa własnego stosunku do religii nie niweczy ideału obiektywności, natomiast promuje uczciwość wobec czytelników i eliminuje pewien rodzaj teoretycznej hipokryzji spotykany u zwolenników filozofii uprawianej w sposób rzekomo neutralny względem własnych przekonań. Moja odpowiedź na trzecie pytanie jest także negatywna. Potrzebna jest nam dzisiaj mniej zachowawcza, odważniejsza w swoich roszczeniach filozofia religii niż ta proponowana przez Ryszarda Kleszcza — taka mianowicie, która naśladuje sposób uprawiania filozofii przez dawnych mistrzów, np. przez św. Tomasza z Akwinu, polegający na poszukiwaniu filozoficznych podstaw dla chrześcijaństwa, a nie taka, która uznaje wyniki ich ustaleń, np. w kwestii natury Boga, za zasadniczo ostateczne, a korygowalne jedynie w drobnych szczegółach. (shrink)

Las jako zespół przyrody o określonych właściwościach pełni szereg wielorakich funkcji gospodar­czych, pośrednio gospodarczych i pozagospodar­czych. Jako przyrodnicza całość jest mało stabilny i ulega wielu czynnikom biotycznym, abiotycznym i antropogenicznym. Z praktyki ochrony lasu w granicach admini­stracyjnych Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwo­wych w Olsztynie wynika, że szczególnie niebez­pieczne bywają owady - z grupy szkodników pier­wotnych - żerujące na drzewach żywych i pozornie zdrowych, a osłabionych działaniem jednego lub kil­ku czynników, zwykle abiotycznych. Pojawy nie­których zmuszają do podejmowania zabiegów ratow­niczych. Sposoby sprowadzania liczebności (...) trzech moty­li, tzn. brudnicy mniszki, strzygoni choinówki i zwójki zieloneczki, do poziomu przed laty nazywanego „żelaznym zapasem” przedstawia niniejsze opracowanie. (shrink)

Artykuł stawia dwa pytania: jaki rodzaj etyki ekologicznej daje się wyprowadzić z posthumanistycznej refleksji i jak taka etyka mogłaby działać w konkretnej przestrzeni – ogrodzie działkowym. Interesuje mnie pole teoretyczne, kt.re wyznacza troska i namysł nad światem poza człowiekiem. Jako punktu wyjścia używam schematu trzech traum opisanego przez Zygmunta Freuda. Sytuacja człowieka po trzech traumach odczytana zostaje jako krajobraz postapokaliptyczny, w którym możliwe jest budowanie nowej etyki ekologicznej. Omawiając spektrum posthumanizmu, zwracam uwagę na problem granicy i dualizmu. Oprócz (...) wskazania przykład.w etycznych praktyk ogrodniczych, proponuję, aby w proces kształtowania struktury ogrodu włączyć śmierć ogrodników. (shrink)

Z wielu kwestii, które Jacek Wojtysiak podjął w swojej nowej książce Między ukryciem a jawnością (2023), na szczególną uwagę zasługuje polemika z Johnem L. Schellenbergiem, dotycząca problemu Bożej ukrytości. J.L. Schellenberg w pomysłowy sposób chce pokazać, że samo istnienie ateistów wystawia na próbę prawdziwość tezy o istnieniu osobowego Boga. W odpowiedzi Wojtysiak odwraca argument J.L. Schellenberga, twierdząc, że powszechność wiary wystawia na próbę przekonanie ateisty. Celem artykułu jest wykazanie, że tak jak właściwym wnioskiem argumentu J.L. Schellenberga nie jest teza ateistyczna, (...) tak samo argument J. Wojtysiaka tak naprawdę nie broni teizmu. O obu argumentach należałoby raczej powiedzieć, że są to rozumowania, które wspierają ultymizm. Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej przedstawiam argument J.L. Schellenberga z „Bożej ukrytości” oraz rekonstruuję argumentację J. Wojtysiaka z „wielkiego faktu wiary”. W drugiej części próbuję pokazać, że istnienie niemoralnych wierzących podważa tezę o powszechności wiary w teistycznego Boga. W trzeciej części przedstawiam oba argumenty jako wspierające tezę ultymizmu. (shrink)

Artykuł nawiązuje do jednej z najbardziej intensywnych dyskusji we współczesnej filozofii języka, jaką jest spór o zasięg i charakter wpływu kontekstu wypowiedzi na znaczenie użytych w niej wyrażeń, gdzie kontekst jest rozumiany bardzo ogólnie, jako „zewnętrzne okoliczności, które wykorzystywane są przez uczestników sytuacji komunikacyjnej do określenia pewnej własności pewnej jednostki językowej”. Jest to w istocie spór o autonomię semantyki. Spornymi stanowiskami w toczonej debacie są kontekstualizm i minimalizm semantyczny. Zaproponowane ujęcie wypowiedzi jako celowego i racjonalnego aktu komunikacji, w którym wyrażenie (...) językowe i kontekst stanowią odrębne źródła informacji będącej przedmiotem interpretacji wypowiedzi, pozwoliło bardziej szczegółowo określić rolę kontekstu i znaczenia językowego w determinowaniu treści wypowiedzi. Z tej perspektywy została przeprowadzona analiza wypowiedzi zdania ‘Jan jest wysoki’ w trzech różnych kontekstach, co pozwoliło lepiej ocenić siłę argumentów badanych stanowisk. Rozważania zostały przeprowadzone jako próba obrony minimalizmu semantycznego, który utrzymuje, że grupa wyrażeń, których znaczenia zależą od kontekstu, ogranicza się do typowych wyrażeń okazjonalnych. Wpływ kontekstu na wyrażenia spoza tej grupy zaznacza się jedynie na płaszczyźnie pragmatycznej. Procesy pragmatyczne nie zmieniają znaczenia językowego wyrażeń użytych do sformułowania wypowiedzi, a jedynie wpływają na interpretację wypowiedzi. Zdania języka po usunięciu typowych wyrażeń okazjonalnych wyrażają sądy minimalne i nie wymagają dodatkowej informacji kontekstowej. Minimalizm semantyczny pozostaje w opozycji do stanowiska kontekstualizmu głoszącego, że niemal wszystkie wyrażenia języka naturalnego są wrażliwe na kontekst, który moduluje ich znaczenie na poziomie semantycznym. Zgodnie ze stanowiskiem kontekstualizmu zdania języka, takie jak np. ‘Jan jest wysoki’, nie mają określonych warunków prawdziwości, gdyż warunki prawdziwości można przypisać tylko konkretnym wypowiedziom, a nie zdaniom rozumianym jako wyrażenia językowe. Przeprowadzona analiza użycia w różnych kontekstach zdania należącego do spornej grupy dostarcza argumentów na rzecz minimalizmu semantycznego. Pokazuje ona, że zarówno samo słowo ‘wysoki’ posiada pewną treść wspólną dla wszystkich kontekstów i odniesień, jak też zdanie ‘Jan jest wysoki’ formułuje pewien sąd minimalny o określonych warunkach prawdziwości. (shrink)

Artykuł traktuje o cechach gramatycznych niemieckich zapożyczeń we współczesnej polszczyźnie. Analiza materiału leksykalnego przeprowadzana jest w trzech grupach. Pierwsza grupa obejmuje zapożyczenia o największym stopniu podobieństwa fonologicznego, druga grupa to derywaty z niemiecką bazą słowotwórczą i polskim formantem, a grupa ostatnia zawiera słownictwo, którego postać morfologiczna uległa znacznym modyfikacjom.

Artykuł podejmuje polemikę z obiegowym rozumieniem tolerancji. Autor podkreśla znaczenie podziału na tolerancję jako postawę i na dyskursy o tolerancji. Następnie, w nawiązaniu i częściowo w dyskusji z koncepcją tolerancji zaproponowaną przez Iję Lazari Pawłowską, przedstawione jest rozróżnienie trzech odmian tolerancji, a także rozróżnienie odpowiednich trzech odmian nietolerancji. Rozważane są również niektóre paradoksy związane z tolerancją oraz ze zwalczaniem nietolerancji.

Ewolucjonizm–kreacjonizm. Poszukiwanie płaszczyzny dialogu W artykule przedstawiona została próba wskazania płaszczyzny dyskusji ewolucjonistów z kreacjonistami, która umożliwiałaby dialog zwiększający szansę wypracowania spójnego światopoglądu łączącego elementy wiedzy naukowej i wiary religijnej. W odniesieniu do różnych typów wiedzy zaproponowane zostało wyróżnienie trzech poziomów: 1) przedmiot badań, 2) wiedza o tym przedmiocie, 3) interpretacja tej wiedzy. Dialog może być prowadzony już na poziomie drugim, lecz z poszanowaniem wzajemnej autonomii i ukierunkowaniem raczej na inspirację, niż na integrację. Właściwą płaszczyzną dialogu jest poziom trzeci: (...) interpretacja wiedzy oraz budowanie wizji świata i człowieka. Celem dialogu na tym poziomie jest integracja wszystkich elementów światopoglądu i dążenie do wyjaśnienia i zrozumienia całej rzeczywistości. (shrink)

Tekst jest wstępem do dyskusji, prezentującym pokrótce będącą jej przedmiotem książkę Etyka chrześcijańskiej dla postchrześcijańskiej epoki Sebastiana Gałeckiego. Według autora książka usiłuje znaleźć odpowiedź na pytanie o to, czy wciąż możliwe jest ponowne połączenie trzech tradycji chrześcijańskiego myślenia o moralności: etyki prawa naturalnego, etyki sumienia i etyki cnót. Chodzi o takie połączenie, które nie będzie prostą rekonstrukcją średniowiecznych traktatów etycznych, lecz stworzeniem całkowicie współczesnego systemu, wyrażonego w języku zrozumiałym dla dzisiejszej kultury Zachodu — kultury deklaratywnie zrywającej ze swoim dziedzictwem (...) chrześcijańskim, choć wciąż do niego nieświadomie powracającym i nawiązującym. (shrink)

W swoim artykule chciałbym odpowiedzieć na najważniejsze uwagi i zarzuty postawione w dyskusji mojej książce Etyka chrześcijańska dla postchrześcijańskiej epoki przez profesorów Adama Chmielewskiego, Jana Krokosa, Krzysztofa Stachewicza i Marcina Zdrenkę. Swoją odpowiedź podzieliłem na pięć części. Na początku mierzę się z zarzutami formalnymi. Następnie przechodzę do uwag bardziej merytorycznych uwag, dotyczących relacji między chrześcijaństwem i postchrześcijaństwem, postulatem uspójnienia trzech tradycji dociekań moralnych oraz roli metafor w pisarstwie filozoficznym. Na końcu udzielam odpowiedzi na kilka istotny zarzutów szczegółowych, niemieszczących się (...) w powyższych czterech grupach. (shrink)

Celem pracy jest podanie reguł semantycznych dla logik, w których funkcjonują obok siebie funktory modalne i funktory deontyczne. Idea wspólnego traktowania tych funktorów. a w szczególności badania związków między nimi, została zapoczątkowana jeszcze w 1671 r. przez Leibnitza w "Elementa juris naturalis". Autor rozróżnia trzy następujące koncepcje dotyczące wzajemnych relacji między rozważanymi dwoma rodzajami funktorów logicznych: 1) koncepcję Leibnitza, wg. której konieczność implikuje obowiązek; 2) koncepcję, w której konieczność jest nieporównywalna z obowiązkiem; 3) zmodyfikowaną koncepcję [2] drogą pomysłowej modyfikacji znanej (...) semantyki Kripkego - autor wprowadza dodatkowe rozróżnienie światów na pozytywne i negatywne. Interesująco wypadają też porównania reguł semantyk dla trzech wymienionych wyżej koncepcji i rozważania wzajemnych powiązań czterech pojęć deontycznych: silnego obowiązku, silnego zakazu, słabego przyzwolenia i słabej "dowolności" - okazuje się, że spośród szesnastu możliwych relacji aż osiem spełnionych jest równocześnie we wszystkich trzech semantykach, Artykuł kończą uwagi na temat możliwych konsekwencji i zastosowań zaprezentowanego materiału. (shrink)

W artykule podjęto próbę syntetycznego uję- cia doświadczeń indyjskich reform gospodarczych zapoczątkowanych w 1991 r. Punktem wyjścia do rozważań nad sukcesami i porażkami trwających od piętnastu lat reform jest niepowodzenie wcześniejszej strategii gospodarczej – prób znalezienia „trzeciej drogi” rozwoju pomiędzy kapitalizmem a socjalizmem. Doprowadziło to do zwrotu ku reformom rynkowym. Następnie skoncentrowano się na trzech istotnych zagadnieniach: programie naprawczym sektora przedsiębiorstw państwowych, liberalizacji handlu i otwarciu na kapitał zagraniczny oraz wpływie podjętych reform na rolnictwo.

W niniejszym tekście autorka analizuje najpierw stanowisko współczesnego brytyjskiego pisarza Iana McEwana z perspektywy deklarowanego przezeń ateizmu. Czyni to przez pryzmat dwutorowości światopoglądów, jaka charakteryzujejego niektóre utwory (Czarne psy i Przetrzymać tę miłość). W drugiej części przechodzi do problemu moralnego z jego przedostatniej powieści W imię dziecka. Analizuje dylemat, jaki się w niej pojawia, na trzech poziomach: religijnym, prawnym i egzystencjalnym, z których ten ostatni jest decydujący dla określenia tragizmu, wjakim znaleźli się bohaterowie powieści.

Celem artykułu jest przedstawienie wybranych wątków związanych ze sprawowaniem przez Mikołaja Zebrzydowskiego urzędu starosty krakowskiego (1585–1620). Autor skoncentrował się na trzech kwestiach: objęciu starostwa, zaangażowaniu Zebrzydowskiego w sprawowanie wymiaru sprawiedliwości oraz wpływie rokoszu sandomierskiego (1606–1608) na działalność grodu krakowskiego. Główną podstawę źródłową tekstu stanowią krakowskie akta grodzkie, przechowywane w Archiwum Narodowym w Krakowie. Będąc studium przypadku, artykuł bada problem z perspektywy historycznoprawnej, krytycznie analizuje źródła oraz korzysta z metod statystycznych i porównawczych. Dzięki ich wykorzystaniu udało się odtworzyć przebieg czynności, (...) które doprowadziły do objęcia starostwa przez Zebrzydowskiego w 1585 r. Z zestawienia działalności Zebrzydowskiego z Janem Zamoyskim i Gabrielem Tarnowskim wynika, że jego zaangażowanie w sprawowanie wymiaru sprawiedliwości nie było duże, chociaż większe niż poprzednika i następcy. Limitując roki, Zebrzydowski chętnie powoływał się na sprawy prywatne, ale jego następca czynił to jeszcze częściej. Duży wpływ na funkcjonowanie starostwa miał rokosz sandomierski. Sąd nie działał przez ponad trzy i pół roku, urząd przez ponad 17 miesięcy, a kancelaria grodzka przez niecały rok. W sporze o położoną na Wawelu kamienicę starościńską, który stanowi symbol konfliktu Zebrzydowskiego z Zygmuntem III, rację należy przyznać królowi, pełnoprawnemu właścicielowi budynku, chociaż jego postępowanie w tej sprawie zaostrzało napięcie. (shrink)

Debata bioetyczna w polskiej przestrzeni publicznej podporządkowana jest walce ideologicznej toczonej pomiędzy środowiskami konserwatywnymi, skupionymi wokół Kościoła katolickiego a środowiskami liberalnymi, domagającymi się wprowadzenia w Polsce regulacji i praw podobnych do tych, jakie obowiązują w Europie Zachodniej. W artykule dokonano przeglądu i analizy wypowiedzi publicystycznych i politycznych w przykładowych trzech obszarach: aborcji, obowiązkowych szczepień oraz prawa do strajku personelu medycznego. Uderzającą cechą publicznych sporów bioetycznych w Polsce jest prawie całkowity brak świadomości istnienia bioetyki jako dyscypliny akademickiej dostarczającej wiedzy i (...) ekspertyzy w tego rodzaju kwestiach. (shrink)