Artykuł przedstawia metodę opisu analitycznego w zastosowaniu do teorii pytań. Metoda ta, zrekonstruowana przez Tadeusza Czeżowskiego, a aplikowana szeroko w Szkole Lwowsko-‑Warszawskiej, znajduje zastosowanie przede wszystkim na preteoretycznym etapie badań, tj. do konstrukcji siatki pojęciowej danej dyscypliny i klasyfikacji dziedziny badań. Jako przykład zastosowania tej metody wskazana została teoria pytań Kazimierza Ajdukiewicza oraz jej rozwinięcia, a zwłaszcza opublikowana niedawno monografia Adama Jonkisza. Omówione zostały metody alternatywne względem opisu analitycznego ze względu na dobór materiału empirycznego i perspektywę teoretyczną. Na tym tle (...) pokazane zostały różnice między odmiennymi nurtami w badaniach erotetycznych i źródła nieporozumień między przedstawicielami tych nurtów. (shrink)

t. 1. [no assigned title] -- t. 2. Dialektiko-logicheskie print︠s︡ipy postroenii︠a︡ teorii -- t. 3. Dialektika aktivnosti v nauchnom poznanii -- t. 4. Dialekticheskai︠a︡ logika, obshchie problemy, kategorii sfery neposredstvennogo -- t. 5. Dialektika Kanta -- t. 6. Filosofii︠a︡ i logika Gegeli︠a︡.

Pomiędzy filozofią a resztą kultury rośnie przepaść. Podczas gdy filozofowie są całkowicie przekonani o ważności swojej dziedziny i doniosłości tego, co się w niej robi – jej pytań, jej argumentacji, jej odpowiedzi, jej wynalazków pojęciowych, jej błyskotliwych idei, to niefilozofowie coraz powszechniej ważność tę kwestionują, w doniosłość powątpiewają, argumentacji nie cenią, błyskotliwości nie dostrzegają i w ogóle nie pojmują o co cały ambaras. Wszak filozofia drwa nie narąbie, wirusów z komputera nie usunie, cen w sklepach nie obniży, w rubryce „patenty (...) i wdrożenia” napisze „brak”. Zapytajmy więc: po co naszej kulturze filozofowanie? Nie filozofowie i nie instytuty filozoficznych badań i kształcenia filozoficznego, ale właśnie – filozofowanie. Żeby odpowiedzieć na takie pytanie, potrzeba nie tylko filozofii, ale także dobrych narzędzi z innych dziedzin nauki. Trzeba zapytać, jakiego rodzaju grą kulturową jest filozofowanie? Ilu z nas w nią gra? I co się wtedy dzieje? Czy filozofujemy na co dzień, czy tylko od święta? Niniejsza książka ani nie popularyzuje, ani nie przybliża tego, co robią filozofowie. Zamiast tego prowadzi Czytelników od rozmów w pociągach do teorii czerpanych z filozofii i socjologii wiedzy, od lektury nagłówków prasowych do teorii kultury, od obrazów epidemii i biografii Spinozy do studiów nad nauką. Stara się przy tym na pytania wyżej postawione jak najogólniej odpowiedzieć, a przepaść zasypać, pokazać przy tym, że filozofia od swego kulturowego otoczenia nie jest i nigdy nie była odizolowana. Przeciwnie, filozofowanie tak bardzo i w tak licznych miejscach w tkankę kultury wrosło, że bez niego tkanka ta porozrywałaby się na strzępy, że dla kultury współczesnej filozofowanie w najrozmaitszych przejawach jest czymś koniecznym, jest warunkiem trwania, życia i rozwoju. (shrink)

The paper presents seven nihilistic functional calculi (NFC), founded on nihilistic propositional calculi. NFC are characterized from the syntactic and semantic points of view. For each of NFC both points of view are proved to define the same sets of formulas.

From a formal point of view, the nihilistic propositional calculi, called in this text „npc”, are such propositional calculi that include three unary propositional conectives: T, F, ~, and one binary propositional connective ≡. They read respectively: true, false, untrue that, if and only if. Their theorems are, mong other things, such expressions as: Tp ≡ p, Fp ≡ ~p, with p being a propositional variable. The four npc are presented in this work, i.e. on two-valued, two three-valued, and one (...) four-valued. Moreover, two of them are also paraconsistent calculi. Npc are constructed by means of the axiomatic method. Following the presentation of npc axioms, the four so called n-algebras are introduced. The npc axioms are proved to be adequate to appropriate n-algebras, i.e. sets of theorems and tautologies of each npc are identical. (shrink)

The article investigates the evolution of views of a prominent Ukrainian philosopher S. Krymskyi proceeding from logics and methodology of science to philosophy of culture and spirituality.

Zapadna suvremena logika korištena je za unapređenje islamske filozofske teologije, koja je povijesno koristila aristotelovsko-avicenovsku logiku, na temelju toga što se logika shvaćala kao inherentno normativna. To je usprkos kontroverzama o statusu logike u islamskoj teološkoj tradiciji. Normativni autoritet logike znači da ona utječe na sadržaj onoga u što bismo trebali vjerovati i na to kako bismo trebali revidirati ta uvjerenja. Ovaj rad nastoji pokazati da je, bez obzira na nekompatibilne razlike između dvaju sustava, temeljna značajka zapadne suvremene (...) logike i aristotelovsko-avicenovske logike njihova normativnost. Zatim se tvrdi da je inherentna normativnost logike u islamskoj teološkoj/filozofskoj tradiciji nemotivirana. Umjesto toga, kao održivu alternativu rad predlaže ponovno uspostavljanje logike kao anti-ekscepcionalističke unutar islamske teološke/filozofske tradicije. (shrink)

deel 1. Klassieke systemen.--deel 2. Niet-klassieke systemen en toegepaste logika.

Kritičko čitanje Alchourrónove i Bulyginove skupovnoteorijske defnicije normativnoga sustava pokazuje da njegova deduktivna zatvorenost nije neizbježno svojstvo. Slijedeći von Wrightovu pretpostavku da aksiomi standardne deontične logike opisuju svojstva savršenoga normativnog sustava, uvodi se algoritam za prevođenje iz modalnoga u skupovnoteorijski jezik. Prijevod nam otkriva da plauzibilnost pojedinih metanormativnih načela leži na različitim osnovama. Koristeći se metodološkim pristupom koji prepoznaje različite aktere u normama upravljanome međudjelovanju, pokazuje se da su metanormativna načela obveze drugoga reda upućene različitim ulogama. Poseban slučaj jest zahtjev (...) koji se odnosi na deduktivnu zatvorenost jer se pokazuje da je upućen ulozi koja primjenjuje, a ne onoj koja izdaje norme. Pristup je primijenjen i na slučaj čiste derogacije, što dovodi do novoga rezultata; svojstvo neovisnosti biva svojstvom savršenoga normativnog sustava u odnosu na moguću derogaciju. Ovaj članak na polemički način dodiruje nekoliko točaka iznesenih u Kristanovome nedavnom članku. (shrink)

A few side notes on Logic and Argumentation by Andrzej KisielewiczIn the paper we discuss selected philosophical theses presented in the book Logic and Argumentation. Practical Course in Critical Thinking by Andrzej Kisielewicz. In particular, we reflect on formal logic and practical reasoning, their merits and limitations, and we ask about a sensible compromise between the generality of the former and the usefulness of the latter.

Dzisiejsza rzeczywistość społeczna dostarcza nam więcej powodów do zadziwienia i refleksji niż kiedykolwiek wcześniej. W zasadniczej mierze spowodowane jest to niespotykaną dotąd dynamiką przemian społecznych z jej globalnymi ekonomicznymi, politycznymi i ekologicznymi konsekwencjami. Kluczowe pytania wymuszane przez dynamikę społecznej transformacji dotyczą globalizacji, a w jej kontekście tożsamości narodowej, demokracji, wolności, środowiskowych i politycznych zagrożeń globalnych, kultury, wartości, czyli kwestii, które będą wytyczać obszar najistotniejszych problemów filozoficznych w nadchodzącym czasie. Najistotniejszych, albowiem wszystkich nas wprost dotykających, najbardziej odczuwalnych, najważniejszych dla „spójnego poczucia (...) bycia w świecie”. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na wzrastającą rangę zagadnień społecznych, a co za tym idzie - wskazanie na kwestie filozoficzne, które pojawiają się w ich kontekście. Wydaje się, że zmiany społeczne wymuszają refleksję nie tylko nad tym, co stricte społeczne, ale również nad tym, co bardziej ogólne. Wraz ze wzrastającą rangą zagadnień społecznych rośnie znaczenie pytań podstawowych. (shrink)