The theoretical framework of the study is represented by two concepts: intergenerational learning and professional development. Quantitative research conducted in 2021 on a sample of 108 preschool teachers of preschool institutions in the Banja Luka region aimed to examine the perspective of preschool taechers on the factors of intergenerational learning important for their own professional development. Using factor analysis, three factors of intergenerational learning were singled out from the perspective of preschool teachers, and they are: professional cooperation and personal growth; (...) inclusion of the elderly in educational work and humanities education; prejudices and stereotypes. The findings indicate that preschool teachers strongly recognize intergenerational learning in the context of personal growth, work and career, but also notice the humane and inclusive nature of intergenerational cooperation, while not prone to intergenerational stereotypes and prejudices against colleagues from other generations, and that encouraging professional cooperation, and the promotion and support of the inclusion of the elderly can contribute to the reduction of intergenerational conflicts and prejudices. Teorijski okvir studije predstavljaju dva koncepta: međugeneracijko učenje i profesionalno usavršavanje. Kvantitativno istraživanje provedeno 2021. godine na uzorku od 108 odgojitelja predškolskih ustanova banjolučke regije imalo je za cilj ispitati perspektivu odgojitelja o čimbenicima međugeneracijskog učenja važnima za vlastito profesionalno usavršavanje. Korištenjem faktorske analize izdvojena su tri čimbenika međugeneracijskog učenja iz perspektive odgojitelja i to su: profesionalna suradnja i osobni rast; inkluzija starijih u odgojno obrazovni rad i humanističko obrazovanje; predrasude i stereotipi. Nalazi ukazuju na to da odgojitelji naglašeno prepoznaju međugeneracijsko učenje u kontekstu osobnoga rasta, rada i karijere, ali također uočavaju i human i inkluzivni karakter međugeneracijske suradnje, dok nisu skloni međugeneracijskim stereotipima i predrasudama prema kolegama iz drugih generacija. Poticanje profesionalne suradnje te promicanje i potpora inkluziji starijih mogu pridonijeti smanjenju međugeneracijskih sukoba i predrasuda. (shrink)

By comparative analysis of selected historical and contemporary pedagogical documents, professional development is recognized as a permanent and inseparable component of the teaching profession. Continuous training of educators is unfairly attributed only to the time of the lifelong education paradigm. Since its beginnings and attempts at legislation and its social establishment, pedagogical theorists have prescribed the continuing need for professional development for the purpose of professional development and career advancement, as well as the obligation of continuous learning. Already in the (...) first legal document of 1874, individual and extended education of all teachers was prescribed. In this way, professional development becomes a key component of the teaching profession and later of all educational staff. The analysis of historical documents has determined the one hundred and fifty-year legal and statutory regulation of a permanent obligation for the professional development of teachers, which is often not achieved in practice. After reaching the university level of initial education of all teachers, it is necessary to create the conditions for their systematic and effective professional development. (shrink)

Teorijski okvir studije predstavljaju dva koncepta: međugeneracijko učenje i profesionalno usavršavanje. Kvantitativno istraživanje provedeno 2021. godine na uzorku od 108 odgojitelja predškolskih ustanova banjolučke regije imalo je za cilj ispitati perspektivu odgojitelja o čimbenicima međugeneracijskog učenja važnima za vlastito profesionalno usavršavanje. Korištenjem faktorske analize izdvojena su tri čimbenika međugeneracijskog učenja iz perspektive odgojitelja i to su: profesionalna suradnja i osobni rast; inkluzija starijih u odgojno obrazovni rad i humanističko obrazovanje; predrasude i stereotipi. Nalazi ukazuju na to da (...) odgojitelji naglašeno prepoznaju međugeneracijsko učenje u kontekstu osobnoga rasta, rada i karijere, ali također uočavaju i human i inkluzivni karakter međugeneracijske suradnje, dok nisu skloni međugeneracijskim stereotipima i predrasudama prema kolegama iz drugih generacija. Poticanje profesionalne suradnje te promicanje i potpora inkluziji starijih mogu pridonijeti smanjenju međugeneracijskih sukoba i predrasuda. (shrink)

Prevela: Dragana Jagušić Uredila: Dijana Grubor -/- Naslov izvornika: Epictetus, The Discourses as reported by Arrian, The Manual and Fragments, translated by W.A. Oldfather, Harvard University Press, Vol.1, 1925., Vol.2, 1928. -/- .

In the modern world, museums as cultural institutions are constantly striving to attract the attention of educational institutions with their pedagogical activities. The theoretical part of the paper emphasizes the educational role of museums, describing the key elements and the main characteristics of learning in the museum. In the empirical part of the paper, we present the results of the research that show the attitudes of students from both social and natural sciences towards visiting museums, on the teaching of art (...) science in the museum, and on the use of museums as an area for informal learning. The study was conducted among students of the Teacher Education and Pre-School Education at the Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Split, students at the Faculty of Economics, Faculty of Natural Sciences and Mathematics and students of the Faculty of Medicine, University of Split. A total of 158 students were included: 52 students of natural sciences and 106 from the field of social sciences. Of the total number of students, 147 were women, and 11 were men. The results showed that students of social and natural sciences have the same attitudes, i.e., both groups mostly agree with the claims which express positive attitudes about the importance of museum as good learning environment. (shrink)

Ovaj članak predstavlja tragove ranoga vedāntskog tumačenja Maitreyī-brāhmane, jednog od najpoznatijih dijelova Brhadāranyaka-upanišadi u Brahma-sūtrama, temeljnom tekstu filozofske škole vedānte. Predmet diskusije je egzegeza Maitreyī-brāhmane prema trima starodrevnim komentatorima Āśmarathyi, Audulomiu i Kāśakrtsni. Cilj je ovog rada pokazati kakve se metode tumačenja upanišadskih tekstova koriste u različitim vedāntskim školama. Također možemo vidjeti tehnike tumačenja preuzete iz pūrva-mīmāmse, škole tumačenja vedskih tekstova, koje su preoblikovane za tumačenje upanišadi. Članak također pokazuje kako filozofsko stajalište o odnosu sopstva i apsoluta služi egzegetskoj svrsi (...) pomirenja različitih upanišadskih učenja. Učenje BS i starodrevnih komentatora je bhedābhedavāda, istodobna različitost i nerazličitost sopstva i apsoluta. Śankara tumači sūtre kao da poučavaju monistički iluzionizam. On na dvije razine istine razlikuje niži brahman i najviši brahman. Na ovaj je način mogao pomiriti sva upanišadska učenja, bilo da naginjuteizmu ili monizmu. Važna je i hermeneutička rasprava Śankarina s bhedābhedavādinom Bhartrprapañcom o prirodi znanja i djelovanja, odnosno prvenstvu upanišadi koje se bave znanjem brahmana nad brāhmanama koje se bave obrednim djelovanjem.This article presents some traces of early vedāntic interpretations of Maitreyī-brāhmana, one of the most famous parts of Brhadāranyaka-upanishad, in the Brahma-sūtras, the fundamental work of the philosophical school vedānta. Topic under discussion conveys the exegesis of Maitreyī-brāhmana according to three ancient commentators, Āśmarathya, Audulomi and Kāśakrtsna. The purpose of this article is to show the methods of interpretation of upanishadic passages in different vedāntic schools. Also, we can see some techniques of interpretation taken from pūrva-mīmāmsa, the school of vedic interpretation, and adapted for upanishadic interpretation. The article shows how the main philosophical standpoint on the relation of the self and the absolute serves the exegetical purposes. So the standpoint of the BS and the ancient commentators is bhedābhedavāda, teaching of both the difference and non-difference between the self and the absolute, like sparks and fire. Śankara interprets the sūtras as teaching monistic illusionism. He also differentiates between the two levels of truth and accordingly the lower brahman and the highest brahman. In this way he was able to reconcile all upanishadic passages, whether they inclined to theism or monism. There is also an important hermeneutical discussion of Śankara with bhedābhedavādin Bhartrprapañca on the nature of knowledge and action and priority of the upanishads, part of sacred canon dealing with knowledge of brahman over the brāhmanas, which are dealing with ritual action. (shrink)

U Rozencvajgovom tekstu?Das?lteste Systemprogramm des deutschen Idealismus. Ein handschriftlicher Fund?, iznenadjuje nepostojanje komentara jednog od najmisterioznijih fragmenata tog kratkog dvostranog rukopisa koji je Rozencvajg otkrio 1914. godine u Pruskoj drzavnoj biblioteci u Berlinu. Rozencvajg detaljno analizira svaki njegov deo dokazujuci cinjenicu da rukopis kojim je napisan ovaj dokument ne podrazumeva da je Hegel i autor tog teksta, potpuno stavljajuci u drugi plan onaj slavan, sasvim anarhistican i radikalan fragment o drzavi. Dakle, moje pitanje je zasto izostaje Rozencvajgova argumentacija o Selingovom (...) razumevanju drzave ili preciznije, kako su Selingovi stavovi o drzavi inkorporisani i transformisani u tekstovima Franca Rozencvajga? Kako Rozencvajg upotrebljava ove fragmente i zasto nigde ne tematizuje Selingove refleksije o drzavi ili Selingovo revolucionarno ucenje o drzavi, kako ga naziva u pomenutom tekstu? (shrink)

Rad nastoji da predstavi filozofsku argumentaciju u prilog hriscanskoj ideji stvaranja sveta izlozenu u delu autora iz VII veka Maksima Ispovednika. Maksim Ispovednik je svoje ucenje o stvaranju razvio prativsi filozofske argumente svojih hriscanskih prethodnika, pre svih Grigorija Niskog, Nemesija Emeskog i Dionisija Areopagita. Srz Maksimove argumentcije slicna je ucenju o stvaranju sveta aleksandrijskog filozofa Jovana Filopona, ali njegovo ucenje obogaceno je i idejama pomenutih hriscanskih autora koje on dodatno razvija. Neke od ideja koje cine strukturu Maksimove filozofije stvaranja jesu: (...) petostruka podela bica, koja se vrhuni u podeli na stvorenu i nestvorenu prirodu, zatim pokret stvorenih bica prema Bogu koji je jedini istinski cilj njihovog kretanja, predvecno postojanje sveta u logosima kao izrazima Bozanske volje, Bozje promisljanje ne samo opstih nacela vec i individualnih bica i obozenje celokupne tvorevine kao prvenstvene svrhe stvaranja. Maksim svoje ideje vesto oblikuje koristeci se podjednako aristotelovskim, stoickim i neoplatonistickim filozofskim vokabularom. (shrink)

Besedilo v nadaljevanju obravnava zgodnje učenje latinščine. Osredotoča se na zanj bistvene višje štiri osnovnošolske razrede, na tako imenovano predmetno stopnjo (starost učencev od 11 do 15 let, ob zgodnejšem vstopu v šolo od 10 do 14 let). To širša javnost slabo pozna, vse prepogosto jo dojema – naj bo večina z izkušnjo nižje klasične gimnazije ali poznejšega štiriletnega osnovnošolskega latinskega programa a priori izvzeta – kot nezanimivo oziroma, kako napačno, kot programsko manj pomembno od razredne ali srednješolske stopnje. (...) Vsakokratna šolska oblast pa se, nasprotno, dobro zaveda pomena tega starostnega razdobja, ko se začenjajo ustvarjati zametki celostnega pogleda na svet in samega sebe, ter skuša zanj uvesti enovit, po svoji meri ukrojen šolski sistem, pri čemer je vedno znova na udaru tudi pouk klasičnih jezikov. (shrink)

U radu se razmatra Hobbesovo shvaćanje egoizma, posebno u kontekstu njegove koncepcije individualnosti te koncepcije prirodnog stanja i države. Hobbesovo učenje sagledano je kao istinski početak novovjekovnog razmatranja egoizma i prekid s kršćansko-srednjovjekovnim načinom ocjenjivanja egoizma koje podrazumijeva striktnu osudu egoističkog djelanja.Text examines Hobbes’ understanding of egoism, especially in the context of his concept of individuality and the concept of the state of nature and civil government. Hobbes’ views are considered to be the true beginning of the modern discussion (...) on egoism and the break with the Christian Middle-Age manner of evaluating egoism which implied strict condemnation of egoistic action. (shrink)

Opće i glazbeno obrazovanje u situaciji pandemije u potpunosti je prešlo na model učenja na daljinu. Istraživanjem se željelo ustanoviti koje su didaktičke pristupe primjenjivali učitelji i učenici u slovenskim glazbenim školama tijekom asinkronog učenja na daljinu. Na uzorku od 9 aktivnih učitelja i 16 učenika analiziran je 31 interaktivni nastavni materijal kako bi se odredili inovativni didaktički pristupi u korištenju digitalne tehnologije s ciljem ostvarenja ishoda učenja na nastavi Glazbene teorije i Solfeggia. Primjenom kvalitativnih i kvantitativnih metoda došlo se (...) do rezultata koji ukazuju na nisku zastupljenost didaktičkih pristupa koji koriste digitalne tehnologije. Iako su rezultati pokazali visoku učestalost korištenja digitalne tehnologije među učenicima, istaknuta je i prisutnost materijala za e-učenje te tradicionalnih nastavnih pristupa, poput onih korištenih u klasičnom tipu učioničke nastave. (shrink)

Konfucije, kao tipičan „akozmički” mislitelj, odbija govoriti o kozmološkim temama, kao što su „Put neba”. Ipak, čini se da neka njegova učenja, osobito ona koja se tiču praktične filozofije, imaju određenu kozmološku pozadinu. Ovdje se otvara pitanje: uključuje li Konfucije u svoje učenje kozmološke koncepcije, iako o njima nikada nije otvoreno raspravljao? Postoje li kozmološke pretpostavke/utemeljenje Konfucijeve praktične mudrosti? Slijedeći ta pitanja ovaj rad, analizirajući zbirku Konfucijevih izreka Analekti, razmatra kozmološku dimenziju Konfucijeve praktične filozofije. -/- .

U radu se ispituju filozofski temelji dubokog učenja. Ukazivanjem na početke dubokog učenja i umjetnog neurona kao formalnog modela ljudskog neurona moguće je tvrditi da je umjetna inteligencija razvijena i prije njezinog službenog imenovanja te da je bila snažno povezana s propozicionalnom logikom. Imajući na umu neke velike zastoje u razvoju neuronskih mreža, pokazujemo da se dubinsko učenje može tretirati kao teorija umjetne inteligencije te da potpada pod paradigmu umjetne inteligencije jer je za nju dovoljno samo učenje jer (...) se inteligentno ponašanje uči. Dakle, duboko učenje je filozofski ili epistemološki pristup u kojem se mora zagovarati radikalni empirizam. Prema tome, ne samo da ne postoji ništa u umu što nije bilo u osjetilima, već u umu ne postoji ništa što se ne može naučiti. (shrink)

U drugom delu teksta o Filotejevoj doktrini o Moskvi kao?Trecem Rimu? autor se bavi njenom recepcijom u kasnijim periodima ruske intelektualne i politicke istorije. Iako u svom izvornom obliku to ucenje nije sadrzavalo imperijalnu, spoljno-politicku konotaciju, u radu su analizirane interpretacije ideje Treceg Rima koje su imale i znacajne politicke konsekvence. Na unutrasnjem planu ona je posluzila knezu Kurbskom za kritiku vlasti Ivana Groznog, kao i za odbacivanje crkvenih reformi patrijarha Nikona u literaturi Staroveraca. Ipak, obnova interesovanja za ideju Treceg (...) Rima karakterise ruski XIX vek u kome su vodjene diskusije o odnosu Rusije i Zapada. Slovenofilski kriticari reformi Petra Velikog u proslosti Moskovskog carstva nasli su potvrdu kulturne originalnosti i superiornosti Rusije. Autor naglasava razlike izmedju slovenofilske i panslovenske interpretacije ruskog mesijanizma. U zavrsnom delu rada mesijanska ideja dovodi se u vezu sa radjanjem nacionalizma u imperijalnom kontekstu. Na taj nacin, autor dovodi u pitanje rasirene interpretacije o njenim distinktivno ruskim karakteristikama. PR Projekat Ministarstva nauke Republike Srbije, br. 179014. (shrink)

U ovom članku predstavlja se vrlo raširena škola filozofije prava: pravni pozitivizam. Najpopularnije tumačenje pravnog pozitivizma temelji se na razdvajanju prava i morala. U vrijeme velike skrbi za ljudska prava, ovo razdvajanje razumljiv je uzrok averzije spram pravnog pozitivizma. Pravo, koje je u svojoj posljednjoj instanci uvijek poduprto prisilom, toliko je osjetljiv instrument za posezanje u međuljudske odnose, da ne može biti u potpunosti odvojen od diskursa legitimacije i limitacije državne vlasti.S druge strane, pravni je pozitivizam učenje koje unatoč (...) brojnim usponima u povijesti mu antagonističkog jusnaturalizma, uvijek iznova osigurava svoju vrijednost i valjanost, tako da neki govore čak i o »vječnom vraćanju pozitivizma«. Činjenica je da su razlozi izdvajanja morala od pravnog diskursa vrlo složeni i da nadilaze predodžbu o a-moralnosti ili čak bezbrižnosti pravnika. Razlozi tog izdvajanja kriju se u ontološkoj utemeljenosti novovjekovnog mišljenja. Ovdje se ukazuje na međusobno prožimanje i svojevrsnu upregnutost pozitivizma u ontološke strukture.In diesem Aufsatz wird die weit verbreitete Schule der Rechtsphilosophie, nämlich das Rechtspositivismus dargestellt. In der populärsten Auslegung des Rechtspositivismus wird die Auseinanderscheidung des Rechts und der Moral unterstrichen. Diese Auseinanderscheidung fungiert in der Epoche der großen Besorgtheit für die Menschenrechte verständlicherweise als die Quelle der Abneigung gegen das Rechtspositivismus. Das Recht, das in letzter Instanz immer mit dem Zwang unterstützt ist, ist ein derartig delikates Instrument für die Eingriffe in den menschlichen Beziehungen, das es nicht von dem Diskurs über die Legitimation und Limitation der Staatgewalt absolut abgesondert sein kann. Anderseits ist aber der Rechtspositivismus die Lehre, die auch angesichts vieler Aufstiege ihren historischen Antagonisten, des Jusnaturalismus, immer wieder zur Geltung kam. Einige sprechen deswegen bereits über den »ewigen Wiederkehr des Positivismus». Die Gründe für die Ausschließung der Moral aus dem rechtlichen Diskurs sind sehr komplex in reichen weit jenseits der Vorstellung über das A moralismus oder Ignoranz der Juristen. Die Gründe liegen im ontologischen Grund des neuzeitlichen Denkens. In diesem Aufsatz wird die Eingeflochtenheit des Positivismus in die ontologische Strukturen dargestellt. (shrink)

Johan Huizinga u svojoj knjizi Homo ludens tvrdi kako civilizacija proizlazi i razvija se u igri i kao igra. Ona jest jedna od ljudskih karakteristika, ljudski obred, a služi za rekreaciju, zabavu, ali i učenje. Može li se onda dobro usmjerenom igrom razvijati ljudsko mišljenje? Cilj programa filozofije za djecu jest uvježbavanje multidimenzioniranog mišljenja. Po Mathew Lipmanu multidimenzionirano mišljenje jest cjelina koja se sastoji od kritičkog, kreativnog i skrbnog mišljenja. Program filozofije za djecu usmjeren je i prema predškolskoj i (...) osnovnoškolskoj populaciji. Radi toga je u programu neizbježna igra kao put k razvitku multidimenzioniranog mišljenja. U radu ćemo prikazati i nekoliko igara usmjerenih k uvježbavanju umnih sposobnosti koje se koriste u programu filozofije za djecu.Johan Huizinga, in his book Homo ludens, claims that civilization arises and develops through play and as a play. Playing is a characteristic of humans, a human ritual and yet it is for recreation, fun, but also for learning. Can it be then that well-directed play leads to a development of human thinking? The aim of philosophy for children programme is practising multidimensional thinking. According to Mathew Lipman, multidimensional thinking is the entirety consisted of critical, creative and caring thinking. Philosophy for children programme is directed towards pre-school as well as towards elementary-school population. For that reason this programme considers play as an inevitable way into the development of multidimensional thinking. In this paper we will also present a few games which are being used in philosophy for children programme, and which are also directed towards practising intellectual abilities. (shrink)

With the outbreak of the pandemic, general and music education shifted completely to remote learning as the only possible form. The research looks into didactic approaches using digital technology adopted by active teachers and students in the Slovenian music school in asynchronous distance learning. On a sample of 9 active teachers and 16 students, the research study examined 31 interactive learning materials in order to identify innovative didactic approaches using digital tools which were applied to achieve learning objectives within musical (...) activities of the Music Theory and Solfeggio. Based on qualitative-quantitative approach, the research showed a low presence of didactic approaches using digital tools. Even though the results show a higher level of use of digital technology among students, the research focused much more on the presence of e-learning materials as well as predominantly traditional teaching approaches, similar to the classical type of classroom teaching. Opće i glazbeno obrazovanje u situaciji pandemije u potpunosti je prešlo na model učenja na daljinu. Istraživanjem se željelo ustanoviti koje su didaktičke pristupe primjenjivali učitelji i učenici u slovenskim glazbenim školama tijekom asinkronog učenja na daljinu. Na uzorku od 9 aktivnih učitelja i 16 učenika analiziran je 31 interaktivni nastavni materijal kako bi se odredili inovativni didaktički pristupi u korištenju digitalne tehnologije s ciljem ostvarenja ishoda učenja na nastavi Glazbene teorije i Solfeggia. Primjenom kvalitativnih i kvantitativnih metoda došlo se do rezultata koji ukazuju na nisku zastupljenost didaktičkih pristupa koji koriste digitalne tehnologije. Iako su rezultati pokazali visoku učestalost korištenja digitalne tehnologije među učenicima, istaknuta je i prisutnost materijala za e-učenje te tradicionalnih nastavnih pristupa, poput onih korištenih u klasičnom tipu učioničke nastave. (shrink)

Kako je moguće baviti se Platonom danas, ukoliko je filozofija „svoje vreme obuhvaćeno mislima“? Autor Platonovom delu ne pristupa kao dogmatskom štivu, već kao tekstu prožetom paradoksima, koje izmiče svakom unapred pripremljenom, šematizovanom modelu čitanja. Obratiti se Platonu kao filozofskoj paradigmi isplativo je ukoliko filozofi koji progovaraju iz dubine vremena mogu nešto važno da nam saopšte i ukoliko smo kadri da im postavimo autentično pitanje. Zato filozofi moraju imati dah delfskog ronioca, jer biser se ne nalazi u svakoj školjci. Knjiga (...) Iz Platonove filozofije ulazi u red značajnih knjiga posvećenih Platonovoj filozofiji. Veći deo knjige je objavljen u časopisima od svetskog ugleda (na nemačkom i engleskom jeziku). Time je njen kvalitet potvrđen recenzijama koje su nastale van domaćih koterija, a delo se samerilo sa aktuelnim pristupima Platonu. Knjiga se bavi problemima koji su formulisani u drugoj polovini prošlog veka (napisano i nenapisano učenje), preko naizgled klasičnih tema (dvostruki paradoks, utemeljenje istorijskog i političkog, eros), do tekstova koji pogađaju fenomen aktuelnosti Platonove teorije i prakse (problemi kongitivne dispozicije i bioetike u Platonovoj filozofiji). Ispred nas je Platon u dijalogu sa filozofskim strujanjima s kraja dvadesetog i početkom ovog veka. Za Irinu Deretić smisao filozofskog dijaloga leži u procenjivanju i odmeravanju stanovišta u raspravi, kako bi se vlastito stanovište preciznije artikulisalo. Ne radi se o utopijskoj komunikativnoj zajednici - već o karakteru filozofskog dijaloga, koji je upućen na unutrašnji, a ne na spoljašnji agon. Platon iz sasvim nesofističkih razloga preuzima metodu sofista kada „slabiju stvar čini jačom“. Tome je suprotna eristička (ne)kultura, u kojoj strasti imaju prevagu na davanjem bilo kakvih, „a kamoli valjanih razloga“, piše Irina Deretić. Iz problematičnosti jezika i sučeljavanja sa bliskim granicama pojmljivosti, ne mora da proizađe i slabost logosa. Naprotiv, snaga logosa je obrnuto proporcionalna sposobnošću da se odredi njegova nemoć. Granicu Platonove misli Irina Deretić jezgrovito formuliše: „Platonov jezik je sav okrenut biću, i usmeren je na saznajno ovladavanje njime. Snaga argumenta učesnika u Platonovim razgovorima upravo se sastoji u njihovoj sposobnosti da tačno pogode stvarnost na koju se odnose i koju nastoje da izraze“. Ali to vodi oblikovanju samog karaktera dijaloga: sagovornici se podređuju vođstvu „same stvari“ mišljenja. Međutim, logos nije svemoćan, i inače, a pogotovo ne za Platona. Irina Deretić insistira na autentičnom smislu nemoći logosa kao racionalnog diskursa, koji se pokazuje na odlučujućim mestima, tamo gde njegove refleksije o idejama, posebno o Ideji Dobra bivaju suočene sa granicama njihove saznatljivosti i saopštivosti. Napokon, Platonova okrenutost biću nije dovela do teorije adekvatnosti između bića i jezika, nego do isticanja paradoksa i metafore. A šta je iza njihovog vela - ništa, ili su oni, naprotiv, konstitutivni za biće, da li uopšte može biti odlučeno? U skladu sa filozofskim vjeruju Nikolaja Berđajeva, može se formulisati karakteristika ove važne i lepe knjige: Iz dubine vremena izvire sposobnost da se filozofski misli, a to onda nije u koliziji sa aktuelnim „primenama“ filozofske refleksije. Naprotiv. (shrink)

Istraživanje je provedeno na uzorku učenika trećih razreda strukovnih škola i gimnazija. Od uključenih učenika, gimnaziju je pohađalo njih 253, a srednje strukovne škole 352 učenika. Cilj istraživanja bio je ispitati neke specifičnosti u percepciji učenika srednjih škola o važnosti nastavnih predmeta iz područja likovnih umjetnosti. Napravljena je posebna analiza samo za dvije odabrane zavisne varijable: važnost nastavnih predmeta iz područja likovnih umjetnosti za razvoj pamćenja i sposobnosti za učenje ostalih nastavnih predmeta te interes i zadovoljstvo sudjelovanjem u likovnim (...) aktivnostima. Rezultati pokazuju da ne postoji statistički značajna razlika između učenika gimnazija i strukovnih škola u procjeni sudjelovanja u aktivnostima nastave likovne umjetnosti te u procjeni važnosti likovnih aktivnosti za razvoj pamćenja i sposobnosti za učenje ostalih predmeta. Postoji statistički značajna spolna razlika u procjeni sudjelovanja u aktivnostima nastave likovne umjetnosti te u procjeni važnosti likovnih aktivnosti za razvoj pamćenja i sposobnosti za učenje ostalih predmeta. Može se zaključiti da ispitanici nisu bili u mogućnosti procijeniti koliko i u koju svrhu će im u daljnjem školovanju i budućem zanimanju koristiti kompetencije stečene u nastavi likovne umjetnosti. This research was carried out on a sample of third year pupils of vocational schools and gymnasiums. Of the surveyed pupils, 253 of them attended gymnasiums, while 352 attended vocational secondary schools. The goal of this research was to examine specificities in secondary school pupils’ perceptions of the importance of subjects in the field of the fine arts. A separate analysis was undertaken for only two selected dependent variables: the importance of subjects in the field of the fine arts for developing memory and the ability to learn other subjects, and interest in and satisfaction with participation in fine arts activities. The results show that there is no statistically significant difference between the estimation of gymnasium and vocational school pupils regarding participation in fine arts activities or in their estimation of the importance of fine arts activities in developing memory and the ability to learn other subjects. There is a statistically significant gender difference in the estimation of participation in fine arts activities, as well as in the estimation of the importance of fine arts activities in developing memory and the ability to learn other subjects. It can be concluded that respondents were unable to estimate how much or why they would use competencies gained in fine arts teaching in their continued education or their future careers. (shrink)

Krizu moderne kao krizu politickog, autor vidi, pre svega kao krizu "mere" kriterija politickog odlucivanja i delovanja. Ta kriza se u prvom redu shvata kao kriza samosaznanja i prakse obicajnosti. Ovaj problem prvi je pokusao je da resi Makijaveli uvodeci pojam virtus, koji je postao temeljni princip moderne politicke filozofije. Medjutim, mnogi moderni i savremeni tumaci Makijavelijevog ucenja cesto zanemaruju socijalni i politicki konteksta u kojem je nastalo politicko ucenje Firentinskog mislioca. Naime, Makijavelijevo nastojanje da pronadje autenticnu formu politickog cina (...) kojim bi bila omogucena harmonizacija i stabilizacija tadasnjih dramaticnih politickih prilika koje su vladale u italijanskim gradovima, zahtevala je pouzdanu dijagnozu i adekvatna sredstva za uspesnu terapiju obolelog organizma zajednice. Epohalni novum u Makijavelijevoj politickoj teoriji predstavlja prelazak sa anticke teoretizacije vrline na njenu modernu operacionalizaciju. Medjutim, ova promena cesto se tumaci kao radikalno suprotstavljanje grckog pojma arete i rimske virtus, koja se grubo svodi samo na srcanosot i snagu koje su neophodne za osvajanje i ocuvanje politicke vlasti. Vazan deo puta u svojoj filozofiji politike Hegel - vise nesvesno nego svesno - ide s Makijavelijem i Selingom - posebno kad je u pitanju shvatanje neophodnosti snage i srcanosti u procesu operacionalizacije duha slobode u istoriji posredstvom "negacije" kao "moci zla". Posredovanje subjektivnosti i supstancijaliteta zbiva se, po Hegelu, u drzavi surovim krocenjem svetskog duha u kojem on zrtvuje ne samo pojedinca, vec i citave narode - prema slobodi, odnosno njenom ostvarenju u obicajnosnoj zajednici. "Nevolja vremena" posledica je razdvajanja ja i sveta (Entzweiung), i proistice iz redukovanog politickog uma koji za politicko delovanje i odlucivanje nema kriterijuma obicajnosnog totaliteta. Ovaj se um rutinizira razdvajanjem obicajnosti koja redukuje politicko delanje na ogoljenu tehniku osvajanja i zadrzavanja politicke moci. Autor na kraju razmatra krizu politickog odlucivanja i ukazuje u cemu je njen globalni i supstancijalni smisao za povesnu stvarnost na kraju XX veka. (shrink)

Kako bismo utvrdili značajke učinkovitog stručnog usavršavanja učitelja prirodoslovne grupe predmeta, na temelju sustavnog pregleda literature izabrali smo i proveli analizu devet učinkovitih eksperimentalnih i kvazi eksperimentalnih istraživanja. Utvrdili smo kako bi stručno usavršavanje bilo dobro započeti inicijalnim radionicama koje je potrebno nastaviti kroz susrete zajednica učenja za vrijeme ostvarivanja promjena. Uz to je važno osigurati potporu i vođenje učitelja te nastavne materijale za učitelje i učenike. Stručno usavršavanje može biti učinkovito samo ako doprinese boljim učeničkim rezultatima, a to je (...) moguće postići promjenama u nastavi koja bi trebala polaziti od jasno postavljenih ciljeva u skladu s kojima učitelji pripremaju nastavne aktivnosti koje učenike potiču na istraživanje, rješavanje životnih problema, aktivno i suradničko učenje te znanstveno i metakognitivno mišljenje. In order to affirm the characteristics of efficient professional training of teachers in the natural sciences, on the basis of a systematic overview of the literature, we chose and implemented an analysis of nine efficient experimental and quasi-experimental research designs. We affirmed that professional training should begin with initial workshops, which should continue through meetings of learning cummunities during these changes. Additionally, it is important to ensure support and guidance for teachers, as well as teaching materials for teachers and students. Professional training can be considered efficient only if it contributes to improved academic performance; this can be attained through changes in teaching, which should be founded on clearly established goals in accordance with which teachers may prepare teaching activities that inspire students to research, solve everyday problems, take part in active and cooperative learning, and think scientifically and metacognitively. (shrink)

S razvitkom kapitalizma sve više se govori i piše o slobodnom vremenu, a njegovim komercijaliziranjem razvile su se unosne gospodarske grane: »industrija zabave«, turizam i sport. Kapital, međutim, slobodno vrijeme najprije prepoznaje kao vrijeme slobodno od rada, tj. kao besposlicu, a tek u najnovije doba – kada je naučio kako od njega profitirati – i kao vrijeme slobodno za učenje i stvaralaštvo, tj. kao dokolicu.Razlika između besposlice koja teži potrošnji i dokolice koja se ispunjava samodjelatnošću mnogima je još nejasna. (...) A tu se razliku često i namjerno prikriva da bi se slobodno vrijeme, s jedne strane, lakše komercijaliziralo i da bi se, s druge strane, poništio njegov društveno revolucionarni naboj. Tome služi i prikrivanje razlike između rada i samodjelatnosti, pa se postavlja pitanje: jesu li sportska natjecanja igra ili rad? Ili za primjer: igra li se nogomet, ili se nogomet radi?With the development of capitalism free time is more and more the subject of spoken and written word, and with its commercialization three profitable economy branches have developed: “entertainment industry”, tourism and sport. Capital, meanwhile, identifies free time as time free from work, or idleness, and only in recent time – when it learnt to make profit out of free time- time free for learning and creativeness, or as leisure.Difference between idleness, which leans towards consumption, and leisure, which fulfils itself with self-activity, to a great many is still obscure. And that difference is often and purposely concealed meaning to, on one side, commercialize free time more easily and, on the other hand, to quash its socially revolutionary surge. For that purpose is also the concealing of difference between work and self-activity, and the question is asked: are the sport competitions a game or a work? Or precisely: “Does one play football, or does one do football?”. (shrink)

Der Verfasser befasst sich zuerst mit den theoretischen und gesellschaftlich - geschichtlichen Voraussetzungen der Konzeption der Vernunft Kants. Kants Auseinandersetzung mit dem Problem der Metaphysik, wie auch die Aufgaben einer philosophischen Begr?ndung der Wissenschaft und einer Grundlegend der Ethik, haben die Einf?hrung eines Unterschieds zwischen Verstand und Vernunft, Kategorien und Ideen, bzw. der theoretischen und der praktischen Sph?re bedingt. Nach einer Betrachtung der Konstitution Rolle des Verstandes und des Regulativen Gebrauchs der Ideen in der theoretischen Sph?re untersuchte der Autor Kants (...) Auffassung?ber die Konsumtion Rolle der Vernunft in der praktischen Sph?re. Sich auf seine Lehre vom Primat der praktischen?ber die theoretischen Vernunft, bzw. vom Primat der Moralit?t?ber die Wissenschaft st?tzend, stellt der Verfasser fest, dass f?r eine Zivilisieren der Verstand gen?gt, aber f?r eine Moralisieren die Vernunft unentbehrlich ist. Bei seiner Betrachtung von Kants Versuch der?berbr?ckung des Abgrunds zwischen Natur und Freiheit durch die Einf?hrung der reflektierenden Urteilskraft, verweist der Autor auf eine?hnlichkeit zwischen der Vernunft und der reflektierenden Urteilskraft bez?glich ihrer Regulativen Rolle in der theoretischen Erkenntnis. Die Untersuchung des Verh?ltnisses zwischen Natur und Vernunft in der Philosophie von Kant, wie auch die Konfrontation der Konzeptionen der Vernunft von Kant und Hegel bietet die Voraussetzungen f?r das Verstehen eines ambivalenten Verh?ltnisses des K?nigsberg Denkers zur Revolution. Nach einer?berpr?fung des Urteils von Lukacs?ber Kant als einem typischen Vertreter des b?rgerlichen Denkens, er?rtert der Verfasser am Ende der Studie, ob uns Kants Philosophie helfen kann, die Krise zu?berwinden, in der sich die Menschheit heute befindet.. Autor najpre ispituje teorijske i drustveno-istorijske pretpostavke Kantove koncepcije uma. Kantovo suocavanje s problemom statusa metafizike, kao i zadaci filozofskog utemeljenja nauke i zasnivanja etike uslovili su uspostavljanje razlike izmedju razuma i uma, kategorija i ideja, odnosno teorijske i prakticke sfere. Nakon razmatranja konstitutivne uloge razuma i regulativne upotrebe ideja u teorijskoj sferi, autor ispituje Kantovo shvatanje konstitutivne uloge uma u praktickoj sferi. Oslanjajuci se na njegovo ucenje o primatu praktickog nad teorijskim umom, morala nad naukom autor zakljucuje da je za civilizovanost dovoljan razum, dok je za moralizovanost neophodan um. Posto je razmotrio Kantov pokusaj da uvodjenjem refleksivne moci sudjenja premosti ponor izmedju nuznosti i slobode, autor ukazuje na slicnost uma i refleksivne moci sudjenja u pogledu njihove regulativne uloge u teorijskom saznanju. Ispitivanje odnosa prirode i uma u Kantovoj filozofiji, kao i suceljavanje Kantove i Hegelove koncepcije uma nude pretpostavke za razumevanje ambivalentnog stava kenigsberskog mislioca prema revoluciji. Nakon preispitivanja Lukaceve ocene o Kantu kao tipicnom predstavniku gradjanskog misljenja, autor ne kraju rada raspravlja da li nam Kantova filozofija moze pomoci da prebrodimo krizu u kojoj se danas covecanstvo nalazi. (shrink)

Nakon ukazivanja na razlicite religijske koncepcije porekla zla, autor se usredsredjuje na razmatranje hinduizma kao tipicnog primera monizma. Buduci da su indijska bozanstva zapravo manifestacije vecnog pranacela, ona u sebi sadrze jedinstvo suprotnosti, tj. imaju i svetlu i mracnu stranu. Zlo koje pogadja pojedinca tumaci se kao ogresenje o univerzalni kosmicki i moralni poredak. Ucenje da covekovu sudbinu odredjuju njegova dela iz prethodnih inkarnacija gotovo je opsteprihvaceno u Indiji. Ideja karme u isti mah obezbedjuje kosmicku pravdu i lisava Boga odgovornosti (...) za zlo u svetu. Apersonalni zakon karme ima takodje i pedagosku funkciju. Citav svet je proistekao iz brahmana i nalazi se u procesu evolucije. Kroz brojne zivote i razlicita iskustva, trpeci posledice svog ponasanja, individua stice duhovnu pouku. U vremenima kosmickih kriza, kada zlo preovladava svetom, Visnu se inkarnira u liku avatara da bi pobedio zlo i obnovio blokiranu evoluciju. Mada zlo biva porazeno, ono ipak ne moze biti sasvim iskorenjeno iz fizickog sveta. Spasenje je za coveka moguce tek kad sagori ego i, prosvetlivsi se transcendira sferu dualnosti. (shrink)

Ovaj ogled razmatra kritiku Kjerkegorovog ucenja o egzistenciji, koju je izneo Teodor V. Adorno u svom habilitacionom spisu Kjerkegor. Konstrukcija estetskog. Polazeci od ove filozofije, Adorno iznosi osnovnu tezu da je Kjerkegor, suprotno svojoj osnovnoj nameri suprotstavljanja Hegelovoj ontologiji, upravo idealista i da sa njegovim radikalnim personalizmom idealisticka filozofija dolazi u poznu fazu dezintegracije. Kjerkegorovo ucenje o?unutrasnjosti bez objekta? pokazuje nerazresive protivrecnosti, ali u fazi?raspadanja? na figurativan nacin otkriva i svoju istorijsku istinu da je on duhovni izraz individualizma gradjanskog doba (...) i otudjenja coveka u modernom drustvu. To otudjenje Kjerkegor vidi kao gubitak?smisla?, koji se ponovo moze zadobiti jedino u veri. Adorno preokrece ovo stanoviste misleci da se Kjerkegorova filozofija najvise priblizava njenoj istini ne u religioznom iskustvu, nego u estetskom. Trazeni smisao se ne moze ponovo pronaci skokom u transcendentno, vec u estetskoj sferi, gde je on utopijski, jer nagovestava privid pomirenog stanja izmedju coveka i prirode. (shrink)

Ovaj ogled razmatra kritiku Kjerkegorovog ucenja o egzistenciji, koju je izneo Teodor V. Adorno u svom habilitacionom spisu Kjerkegor. Konstrukcija estetskog. Polazeci od ove filozofije, Adorno iznosi osnovnu tezu da je Kjerkegor, suprotno svojoj osnovnoj nameri suprotstavljanja Hegelovoj ontologiji, upravo idealista i da sa njegovim radikalnim personalizmom idealisticka filozofija dolazi u poznu fazu dezintegracije. Kjerkegorovo ucenje o?unutrasnjosti bez objekta? pokazuje nerazresive protivrecnosti, ali u fazi?raspadanja? na figurativan nacin otkriva i svoju istorijsku istinu da je on duhovni izraz individualizma gradjanskog doba (...) i otudjenja coveka u modernom drustvu. To otudjenje Kjerkegor vidi kao gubitak?smisla?, koji se ponovo moze zadobiti jedino u veri. Adorno preokrece ovo stanoviste misleci da se Kjerkegorova filozofija najvise priblizava njenoj istini ne u religioznom iskustvu, nego u estetskom. Trazeni smisao se ne moze ponovo pronaci skokom u transcendentno, vec u estetskoj sferi, gde je on utopijski, jer nagovestava privid pomirenog stanja izmedju coveka i prirode. (shrink)

U knjizi "Ponovno promišljanje urođenosti" , koja izlaže konektivističko stajalište o razvoju, Jeffrey L. Elman et al. iznose nove pristupe i metode u procesu učenja uopće, s posebnim naglaskom na učenje jezika, odnosno materinskog jezika. Slijede najnoviji argumenti protiv Chomskyeve teze o urođenosti jezika koji, između ostalog, propituju sljedeće pretpostavke: 1. modularnost jezika; 2. kritično vrijeme za učenje jezika; 3. siromaštvo podražaja; 4. genetsku osnovu gramatike; 5. lokalizaciju jezika. Zaključak jest da su argumenti uvjerljivi te da postoji novi (...) pogled na urođenost jezika.In the book "Rethinking Innateness, a connectionist perspective on development" Jeffrey L. Elman et al. present new approaches and methods in the learning process in general, with special stress on the acquisition of language or mother tongue. Here are the most recent arguments against Chomskyan thesis about the innateness of language which questions, among other things, the following presuppositions: 1. language modularity; 2. critical period for the acquisition of language; 3. poverty of the stimulus; 4. genetical basis of grammar; 5. language localization. The conclusion is that the arguments are convincing and that there is a new way of looking at the innateness of language. (shrink)

Due to a pandemic caused by a coronavirus, teaching in Croatian schools in the second half of the school year 2019/2020 and at Croatian universities in the summer semester of the same academic year took place online. It has introduced various synonymous, paronymous or insufficiently precise terms into the public and professional discourse, which motivates us to re-examine their meaning and the scope of the concept to which they refer. This paper focuses on defining seven selected terms, aiming to contribute (...) to a more precise usage of e-teaching terminology. Furthermore, after searching web pages in the Croatian language by keywords, we single out examples of their use. These are the following terms: e-learning, e- teaching, e-classes, web-based teaching, online teaching, virtual teaching and distance education. (shrink)

Due to COVID-19 pandemic caused by the virus SARS-CoV-2, in the spring of 2020 Republic of Croatia imposed a lockdown, which included a measure of transferring the educational process on all educational levels from classroom to distance education. Characteristics of learning in higher education during the lockdown were identical to those pertaining to online learning. Aiming to determine the attitudes of students of Josip Juraj Strossmayer University of Osijek towards online learning and the factors affecting their attitudes, we have conducted (...) a quantitative research. In so doing, we have collected the data using the surveying method on a convenient sample via Internet. The results have shown that students have a slightly negative attitude towards online learning, provided that students who have used online learning tools more frequently before the pandemic have a more positive attitude towards it. By applying the technology acceptance model, we have confirmed the indirect correlation between the perceived ease of use of online learning tools and the attitude towards online learning with a strong mediation effect of perceived usefulness of online learning. (shrink)

Information and communication technology is included in all social strata, and its role in upbringing has intensified. The readiness of teachers as educational professionals is a crucial element for the use and implementation of ICT in the educational process. With the sudden COVID-19 pandemic, teachers were faced with designing and implementing distance learning. This research aimed to determine parents’ attitudes on using information and communication technology in distance learning during the COVID-19 pandemic; a survey was conducted on 465 participants. It (...) was found that the largest number of research participants achieve average results that are above the mean value, which means that their attitude about distance learning is generally favorable. Statistically significant differences in the use of ICT were found in individual variables of attitudes towards distance learning concerning gender, age, level of education of participants, and the class attended by the participants’ children. Qualitative analysis of open-ended questions identified the need to standardize distance learning using the same or similar digital tools to ensure equal opportunities for all students. (shrink)

The partnership of educators and parents of children with developmental disabilities is important for early intervention, as an integrated and interdisciplinary system of professional services intended for children of an early age with developmental disabilities and children who may be late in starting school due to inadequacy: nutrition, chronic diseases, biological and environmental factors. The aim of the research is to examine the assessments of educators and parents about the involvement of families of children with developmental disabilities in kindergarten activities. (...) It started from the general assumption that there is a difference in the assessments of educators and parents about family involvement in kindergarten activities. The research conducted in October 2022 included 167 educators and 167 parents in the area of Kikinda and Sombor (Serbia), who assessed family participation in kindergarten activities (PP) for 167 children aged five to seven. The quality of cooperation was examined with the Subtest Parents’ involvement in kindergarten activities. This subtest forms part of the Parental Involvement Questionnaire (Fantuzzo et al, 2000) adapted for this research (a = 0,921). The research results show that there is a significant difference in the assessments of educators and parents in the area of family involvement in kindergarten activities. It was concluded that there is a need for planning guidelines and implementation of procedures that would enable parents to participate in kindergarten activities. The application of the new Program Basis in the context of cooperation between preschool institutions and parents would contribute to the improvement of project planning of learning and teaching in pedagogical practice. This would help parents better understand project-based learning and the importance of participating in kindergarten activities. (shrink)

Zbog pandemije bolesti COVID-19 uzrokovane virusom SARS-CoV-2, u proljeće 2020. godine u Republici Hrvatskoj nastupilo je potpuno zatvaranje koje je uključivalo i mjeru obaveze prelaska nastavnog procesa na svim razinama obrazovanja iz učioničke nastave u nastavu na daljinu. Obilježja koja je učenje u visokom obrazovanju poprimilo tijekom potpunog zatvaranja odgovaraju obilježjima karakterističnima za online učenje. S ciljem utvrđivanja stavova studenata Sveučilišta Josipa Jurja Strossmayera u Osijeku prema online učenju i čimbenika tih stavova, proveli smo kvantitativno istraživanje. Podatke smo (...) pritom prikupljali metodom ankete na prigodnom uzorku putem interneta. Rezultati su pokazali da studenti imaju blago negativan stav prema online učenju, s tim da su pozitivnijeg stava bili studenti koji su se prije epidemije učestalije koristili alatima za online učenje. Primjenom modela prihvaćanja tehnologije potvrdili smo indirektnu povezanost percipirane lakoće korištenja alatima za online učenje i stava prema online učenju s jakim efektom medijacije percipirane korisnosti online učenja. Due to COVID-19 pandemic caused by the virus SARS-CoV-2, in the spring of 2020 Republic of Croatia imposed a lockdown, which included a measure of transferring the educational process on all educational levels from classroom to distance education. Characteristics of learning in higher education during the lockdown were identical to those pertaining to online learning. Aiming to determine the attitudes of students of Josip Juraj Strossmayer University of Osijek towards online learning and the factors affecting their attitudes, we have conducted a quantitative research. In so doing, we have collected the data using the surveying method on a convenient sample via Internet. The results have shown that students have a slightly negative attitude towards online learning, provided that students who have used online learning tools more frequently before the pandemic have a more positive attitude towards it. By applying the technology acceptance model, we have confirmed the indirect correlation between the perceived ease of use of online learning tools and the attitude towards online learning with a strong mediation effect of perceived usefulness of online learning. (shrink)