Questions about the intrinsic value of nature are not only an abstract philosophical speculation, they have a practical meaning, can inspire and motivate people to act. Environmental ethics attempts to overcome the anthropocentric and personalistic attitude of traditional ethics. It emphasizes the intrinsic value of nature, value, which is independent from humans. Within non-anthropocentric environmental ethics there are individualistic and holistic trends. Biocentric individualism raises problems with resolving conflicts of interests of different organisms, with the hierarchy of beings, while holistic (...) ethics does not count with the well-being of individuals. Ethical holism should be contrasted with practical holism as a methodological postulate. The pragmatic current of ecological ethics acknowledges that the good of people and the intrinsic good of nature coincide. In a pluralistic, liberal society there should be a convergence of radical, biocentric and moderate, anthropocentric concepts of ecological ethics. (shrink)

The topic of the article is the logical relation between things that are intrinsically good and things that are extrinsically good to value as such. Three main conceptions pertaining to this problem have been identified. In the first conception adverbs,,intrinsic” and,,extrinsic” specify which of the two meanings of the word “good” has been meant, and the terms “intrinsic value” and “extrinsic value” stand for two different meanings of the term “value”. In the second conception the two adverbs modify the meaning (...) of the term “valuable” so much that the intrinsic value and the extrinsic values turn out to be two different kinds of value, or two different cases of value. In the third conception the two adverbs modify the sense of the word “good” and both the intrinsic and the extrinsic value is only a component of value and not two separate entities. The author argues in favor of the last conception. (shrink)

Przedmiotem artykułu jest konceptualizacja problemu autentycznych i domniemanych deficytów teoretycznych doktryny etyki chrześcijańskiej, rozmaicie diagnozowanych na gruncie współczesnej chrześcijańskiej filozofii moralnej. Artykuł ten stanowi polemikę z próbą ujęcia tych deficytów, a także prób ich przekroczenia, sformułowaną przez Sebastiana Gałeckiego w jego książce Etyka chrześcijańska dla postchrześcijańskiej epoki (2020). Doceniając śmiałość podjętego zadania teoretycznego oraz istotność teoretyczną zaproponowanej przezeń koncepcji uspójnienia nurtów etycznych w ramach chrześcijaństwa, wskazuję na szereg uchybień w realizacji zaprojektowanych dociekań. Należy do nich m.in. okcydentalność perspektywy teoretycznej (...) obranej przez autora, problematyczność operacjonalizacji kategorii postchrześcijaństwa w diagnozie współczesnych przemian społecznych, pomijanie endemicznych wobec instytucji kościelnych przyczyn odchodzenia od chrześcijańskiego kanonu etycznego oraz wewnętrzna niespójność projektu integracji rozmaitych perspektyw teoretycznych chrześcijańskiej teologii moralnej. (shrink)

What is the meaning of pain or suffering in philosophy? What is the difference between the idea of pain in the antiquity, the notion of suffering in Christian philosophy and our contemporary approach to this problem? How has the idea changed through centuries? The author tries to find answers to these questions.

Niektórzy filozofowie twierdzą, że można kogoś skrzywdzić albo wyświadczyć mu dobrodziejstwo, powołując go do istnienia. Twierdzenie to opiera się na założeniu, że możliwe jest porównanie aktualnego poziomu dobrostanu osoby z poziomem dobrostanu, jaki osoba ta miałaby, gdyby nigdy nie zaistniała. Celem tej pracy jest zbadanie, czy możliwe jest dokonanie takiej porównawczej oceny w sensowny, logiczny i metafizycznie niewadliwy sposób. Analizuję argumenty sformułowane przez Nilsa Holtuga i Melindę Roberts na rzecz tezy, że istnienie może być gorsze albo lepsze dla osoby od (...) nieistnienia. Zaczynam od przedyskutowania Holtugowskiej obrony, która odwołuje się do trzech klasycznych teorii dobrostanu: teorii stanów mentalnych, teorii preferencji oraz teorii listy obiektywnej. Formuję zarzuty przeciwko jego argumentacji, w tym „zarzut braku odniesienia”, „zarzut braku podmiotu wartości”, „zarzut nieporównywalności”, „zarzut zrównania bezwartościowości z wartością zerową” oraz „zarzut naruszenia logiki relacji”. Z analiz tych wyciągam wniosek, że nie można twierdzić, że ktoś ma się gorzej albo lepiej niż miałby się, gdyby nie został powołany do istnienia. Na koniec, krótko omawiam argumentację Holtuga odwołującą się do teorii preferencji w ujęciu obiektu preferencji. Sugeruję, że również ten sposób obrony tezy, że istnienie może być gorsze albo lepsze dla osoby od nieistnienia, nie jest przekonujący, ponieważ teoria preferencji w ujęciu obiektu preferencji nie jest dobrym kandydatem na teorię dobrostanu. (shrink)

The article concentrates on attempts of treating the maternal perspective as valuable in moral philosophy. The author traces the evolution of maternal behaviours in history and reconstructs the development of ethical theories determining women’s proper role in society. She raises the question why none of the philosophers gave any consideration to the maternal experience. Her conclusion is that traditional philosophical discourse assumes motherhood as just part of a wide group of issues determined as,,family”. Classical philosophers claim that maternal love is (...) natural and innate so it cannot be valuable. Their analyses fail to take account of maternal experience as a source of moral virtues like self-sacrifice, patience, responsibility, care or devalues this terms as not so important as male virtues like impartiality, non-interference, justice or individual’s autonomy. The author presents an alternative, new, female approach to morality. Simone de Beauvoir, Lucy Irigaray and Adrienne Rich criticize classical vision of motherhood in Western culture. They challenge traditional conviction of producing children as a natural destiny of all women determined by inborn maternal instinct. They treat maternal function in category of independent and deliberate choice. This new perspective replace traditional approach describing motherhood in terms of reproduction and,,natural obligation”. Motherhood in modern thinking is something more than biological production of children. The figure of mother could become an important symbol in ethics and various aspects of our culture. Acceptance of women’s culture would show that women have the same moral and social authority as man. In conclusion the author emphasize the need to present motherhood as a remarkable philosophical and moral value in modern ethics. (shrink)

It is sometimes argued that if reproductive human cloning were available to parents who lost a child the possibility of replication of the child would lead to its devaluation. This argument seems to presuppose a view of the relationship between parents and children according to which parental love is loosely linked to children’s identities. The value of a child for a parent, it is assumed, stems from its being a person or genetically linked to its parents. Against this view I (...) offer a more adequate account of parental relationship. It is based on the idea that the value of a child to its parents is grounded in how it shapes their lives and personalities. If reproductive cloning were ever available it would be no viable option for parents who lost a child. Parents who value their child for who it is, and not just for its being a person or a progeny genetically related to them, value the child too much to want to replicate it when it dies. Parents who value their child for reasons other than who it is, value it too little to clone it when it is lost. (shrink)

The analysis of the notion of need reveals two possible approaches to it — an objectivist and a subjectivist one, In the former, needs are regarded as conditions necessary for a subject’s normal functioning, existence in society, or, most broadly, for the preservation of the subject’s identity, A need is attributed to a given person on the ground of studying real links between the subject’s postulated character and external states of things, and so needs are independent of any inner condition (...) of the given person’s wants, preferences, desires etc. In the subjectivist approach, need is regarded as the subject’s inner condition marked by a sense of want along with the concomitant motive. The notion of value may be connected with both approaches to need; value can be defined as something which meets objective needs half way, or as something that satisfies a person’s own subjective needs. Every definition of value has important consequences for the exercise of normative research. Objectivism goes along, among other theories, with absolutism, paternalism or ascetism, whereas subjectivism fits relativism, phenomenalism or hedonism. Historical materialism supplies strong evidence in support of both of these axiological approaches, However, it is the validity of the subjectivist approach that seems to be propped by more arguments. But then, subjectivism has to cope with the problem of valuating needs. (shrink)

Moral Philosophy, says the author, neither is nor should be neutral with respect to ethical systems. He argues for rationalism as a definite all-embracing methodological directive that may secure a critical, non-dogmatic approach to all views, including moral views.

In December 2014, Physicians for Human Rights released their analysis of the summary of the Committee Report of the Central Intelligence Agency’s Detention and Interrogation Program. PHR focused on the involvement of health care professionals in the CIA torture program, concluding that the health professionals’ commissions and omissions violated the prescriptions of many fundamental bioethical documents, including international declarations of bioethics and medical research ethics. The medical doctors’ involvement evokes some thoughts concerning bioethical education. It seems that instead of developing (...) virtues through practicing morally good habits, the experience of clinical training undermines the moral ideals that medical students identified themselves with at the commencement of their medical education. The hostile response they sometimes get from their mentors when trying to question morally troubling situations may shape the habit of ‘turning a blind eye’ to unethical behaviour, since the students do not want to jeopardize their grades and future medical career. Maybe it was the development of this habit and the failure to develop the habit of moral courage instead that prevented the medical doctors participating in torture programs from defending moral ideals of their profession more effectively. (shrink)

Artykuł stawia dwa pytania: jaki rodzaj etyki ekologicznej daje się wyprowadzić z posthumanistycznej refleksji i jak taka etyka mogłaby działać w konkretnej przestrzeni – ogrodzie działkowym. Interesuje mnie pole teoretyczne, kt.re wyznacza troska i namysł nad światem poza człowiekiem. Jako punktu wyjścia używam schematu trzech traum opisanego przez Zygmunta Freuda. Sytuacja człowieka po trzech traumach odczytana zostaje jako krajobraz postapokaliptyczny, w którym możliwe jest budowanie nowej etyki ekologicznej. Omawiając spektrum posthumanizmu, zwracam uwagę na problem granicy i dualizmu. Oprócz wskazania (...) przykład.w etycznych praktyk ogrodniczych, proponuję, aby w proces kształtowania struktury ogrodu włączyć śmierć ogrodników. (shrink)

Przedwczesna śmierć samoświadomej istoty, nawet całkowicie bezbolesna, nie jest obojętna moralnie. I nie ma znaczenia, czy istota ta jest człowiekiem. Stanowisko to, nierzadkie dziś na gruncie animal studies, jako jeden z pierwszych przyjął i uzasadnił Tom Regan. W niniejszym artykule przedstawiono jego argumentację – opisano dwie najważniejsze zasady Stanowiska praw: Zasadę szacunku i Zasadę krzywdy oraz relacje między kategoriami podmiotów moralnych, obiektów moralnej troski i podmiotów życia. Zrekonstruowano i przeanalizowano problem etycznego wymiaru śmierci zwierzęcia, jako jednostki, naszkicowano też konsekwencje hipotetycznego (...) przyjęcia Stanowiska Praw dla dopuszczonych dziś prawnie i powszechnie stosowanych praktyk wobec zwierząt pozaludzkich. (shrink)

The principal task of Marxist ethics is not to formulate particular moral principles or to implement them but to describe and explain moral reality. Ethics is not a philosophical discipline although as a science of morals in its own rights it is based on philosophical premises of historical materialism. Trying to define the principal tasks of Marxist ethics in the socialist society the author contends that Marxist ethics should determine the contents, the forms and the ways in which the communist (...) morality develops and functions: in the analysis and scientific examination of the social reality it should reveal the causes of contradictions and moral conflicts in the socialist society, it should also identify favourable conditions for an extensive acceptance of the communist morality. (shrink)

In Soviet ethical literature, the study of the language of morals is denoted as “the study of ethical categories”. These categories include the concepts of good and evil, duty, conscience, dignity, happiness and meaning of life. The set of categories is open but these traditional categories will always constitute the core of the system of ethical concepts. Remarkable difficulties in interpreting the nature of ethical categories result from the fact that they develop on the borderland between two forms of social (...) consciousness – morality and ethics conceived of as the science of morals. Thus, on the one hand, they are scientific notions, but, on the other, they retain the specific qualities of morality: prescriptivity, evaluativeness and evocativeness. While professing his allegiance to the programme of Marxist ethics as a science intended to develop a system of ethical categories the author points out the danger of overrating the role of the economic factor as this may lead to misapprehending the specific qualities of ethics. (shrink)

The article tries to prove the necessity and demonstrates the possibility of application of the methods of praxiology to ethical questions. The result is an ethical praxiology conceived as a theory of making best moral choices by moral agents. It is meant to be a practical science invented for the regulation of the process of decision-making and decision implementation.

In recent years, act-utilitarianism has been distinguished from rule-utilitarianism. We may say that act-utilitarianism is the thesis that a particular act is right if and only if its utility – that is contribution towards intrinsically good states of affairs – is no less than that of some alternative act. Rule-utilitarianism is the thesis that an act is right if and only if it conforms to a rule somehow grounded in utility. The present paper concerns one type of argument sometimes used (...) as an attempt to show that act-utilitarianism cannot be an adequate ethical theory. Arguments of this type are characterized by an emphasis on practical difficulties involved in, or paradoxes arising out of, the attempt to apply act-utilitarianism theory to concrete moral situations. (shrink)

Artykuł oferuje nowe rozwiązanie problemu usytuowania umysłu (situated cognition), polegające na wykazaniu, jak i dlaczego ludzki umysł wydobywa z otoczenia nie informację, lecz wiedzę. Wiedza jest definiowana jako informacja posiadająca dla organizmu określoną wartość. Zaprezentowany został mechanizm, za pomocą którego owa wartość zostaje do bodźca informacyjnego wprowadzona. Usytuowanie – według tej interpretacji – polega na tym, że część poznania procesów człowieka wykonują za niego inni ludzie, mianowicie ci, którzy wytworzyli jego otoczenie poznawcze. Otoczenie poznawcze jest definiowane jako suma (...) wartościowych bodźców informacyjnych. Wiedza wydobyta z otoczenia definiuje różne style poznawcze człowieka, które – z uwagi na zewnętrzne źródło klasyfikacji – nazywane są ekotypami poznawczymi. Wyróżnione zostają cztery ekotypy poznawcze człowieka, na podstawie kształtu ich otoczenia poznawczego (rodzaje ofert ucieleśniających wartościową informację) oraz kompetencji poznawczych niezbędnych do wydobycia wiedzy z otoczenia. (shrink)

Aksjologia jest w filozofii Heideggera opozycją ontologii. Artykuł rozważa ten antagonizm, określa status wartości w fenomenologicznej redukcji do bycia i – za Heideggerem – demistyfikuje aksjologiczny język współczesności. Stanowi jednocześnie próbę wyodrębnienia porządku etycznego – i z tej persperktywy – traktuje o różnorako rozpoznawanym kryzysie teraźniejszości. Fenomenologia Heideggera jest odpowiedzią na dualizm podmiotowy, przedmiotowy, wyrażony w nowożytnym stosunku do myśli bytu. To “rozdwojenie bycia” jest dla filozofa największym zagrożeniem przyszłości. Antropocentryzm w czasie “światoobrazu” przybrał bowiem postać technicznej dominacji nad przyrodą. (...) Odnalezienie i zrozumienie zapomnianych podstaw to droga jaką proponuje Heidegger. Droga do anihilacji dualizmu i do równoprawnego wspołistnienia. (shrink)

Etyka troski rozwija teorię uogólnionej troski poprzez wyjście od naturalnych praktyk opiekuńczych. Jednak ze względu na jej uwikłanie w naturalizm efektem często jest zarówno wąska definicja kobiecości, jak i wąskie rozumienie troski – może ona dotyczyć tylko ludzi. Przyjęcie opieki nad dzieckiem jako paradygmatu sprawia też, że etyka troski powiela reprodukcyjny futuryzm – fantazmatyczne ujęcie polityczności jako jednolitej wspólnoty ucieleśnianej przez postać Dziecka. By pokazać, że etyka troski nie musi być naturalistyczna, konfrontuję ją z postulatem Donny Haraway, (...) by ograniczyć reprodukcję w imię dbałości o inne niż ludzie istoty, oraz z pojawiającym się w powieściach Octavii Butler motywem opieki nad dzieckiem, które nie jest ludzkie – „potwornego macierzyństwa” – by zarysować nieantropocentryczną etykę troski. (shrink)