Polyphony of Anxiety. The Interview with Stefano Micali about His Book Phenomenology of Anxiety.

AbstraktPEŁNY TEKST: PDF References Heidegger Martin, Bycie i czas, przeł. B. Baran, PWN, Warszawa 1994. Hoły-Łuczaj Magdalena, Kształtowalność. Postheideggerowskie pytanie o inny wymiar bycia, Copernicus Center Press, Kraków 2022. Hoły-Łuczaj Magdalena, Radykalny nonantropocentryzm. Martin Heidegger i ekologia głęboka, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa–Rzeszów 2018.

Samotność i tajemnica. Prolegomena do fenomenologii ludzkiej więzi (tłum. Marek Drwięga).

O szacowaniu rzeczy niepewnych (przekład Grzegorz Słowiński).

Marc Richir i fenomenologia (tłum. Janusz Mizera).

Paweł Rojek, Tropy i uniwersalia. Badania ontologiczne, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2019.

cz. 1. Wstęp do ontologii i teorii poznania.

Implikatura skalarna jest bardzo powszechnym typem wnioskowania pragmatycznego, które polega na uznaniu przez odbiorcę za nieprawdziwe zdań zawierających terminy bardziej informatywne niż termin użyty przez mówcę, kiedy wszystkie te terminy można umieścić na jednej skali. Pierwsza część tekstu stanowi przegląd podstawowych teoretycznych podejść do implikatur skalarnych. Druga część oferuje krótki przegląd badań empirycznych na temat rozwoju implikatur skalarnych u dzieci. Ostatnia część jest bazującą na przykładzie implikatur skalarnych próbą refleksji nad wzajemnymi stosunkami między pragmatyką teoretyczną a eksperymentalną.

W artykule proponuje się aksjomatyzację fragmentu klasycznej logiki zdań, który zostaje nazwany logiką niesymplifikacyjną. Nazwa pochodzi stąd, że unika się w nim, jak przypuszcza pewna ilość badaczy – wskazanych w tekście – paradoksalnych własności klasycznej implikacji i równoważności. Twierdzenie o niewyprowadzalności tez paradoksalnych nie jest jeszcze definitywnie udowodnione. Ale cały bieg myśli wydaje się interesujący z filozoficznego punktu widzenia ze względu na możliwość odróżnienia kilku rodzajów implikacji i równoważności.

At the end of the 19th century in the fundamentals of mathematics appeared a crisis. It was caused by the paradoxes found in Cantor’s set theory. One of the ideas a resolving the crisis was intuitionism – one of the constructivist trends in the philosophy of mathematics. Its creator was Brouwer, the main representative was Heyting. In this paper described will be attempt to construct a suitable logic for philosophical intuitionism theses. In second paragraph Heyting system will be present – (...) its axioms and matrices truth-. Later Gödel theorem about the inadequacy of finite dimensional matrices for this system will be explained. At the end this paper an infinite sequence of matrices adequate for Heyting axioms proposed by Jaśkowski will be described. (shrink)

The first part of the paper shows two types of the systems of contemporary logic placed in one of J. Bocheński’s works. The second part of the paper contains Bocheński’s theses concerning contemporary logic. They have been shown against the backdrop of the views held by other authors who discussed some kin issues. In order to supplement Bocheński’s considerations a division of functors has been added. They are divided into extensional and non-extensional. Much attention has been devoted to the problems (...) of logical constants that is rarely discussed in learned literature. It has been stressed that at least one of Bocheński’s typologies should basically be changed, having taken into account the remarks in the paper that supplement Bocheński’s analyses. The above issues have been discussed against the backdrop of the question of relations that obtain between contemporary logic, mathematics, and philosophy. (shrink)

Artykuł przedstawia metodę opisu analitycznego w zastosowaniu do teorii pytań. Metoda ta, zrekonstruowana przez Tadeusza Czeżowskiego, a aplikowana szeroko w Szkole Lwowsko-‑Warszawskiej, znajduje zastosowanie przede wszystkim na preteoretycznym etapie badań, tj. do konstrukcji siatki pojęciowej danej dyscypliny i klasyfikacji dziedziny badań. Jako przykład zastosowania tej metody wskazana została teoria pytań Kazimierza Ajdukiewicza oraz jej rozwinięcia, a zwłaszcza opublikowana niedawno monografia Adama Jonkisza. Omówione zostały metody alternatywne względem opisu analitycznego ze względu na dobór materiału empirycznego i perspektywę teoretyczną. Na tym tle (...) pokazane zostały różnice między odmiennymi nurtami w badaniach erotetycznych i źródła nieporozumień między przedstawicielami tych nurtów. (shrink)

Obszerna antologia Logika i język z analitycznej filozofii języka, do której J. Pelc wybrał i przełożył teksty, była przez wiele lat wykorzystywana w nauczaniu i badaniach w Polsce. W udany sposób przedstawia niektóre dyskusje toczone w ramach filozofii analitycznej. Jednakże obok tekstów kluczowych, które weszły do kanonu tej tradycji, zawiera także prace marginalne i mało znaczące. Zaskakujące jest pominięcie przez Pelca kilku bardzo ważnych filozofów i ich dorobku, a podane we wstępie do antologii uzasadnienie tych braków jest niekompletne i mało (...) przekonujące. (shrink)

Książka ta ukazała się jedyny raz w 1965 roku w Państwowym Wydawnictwie Naukowym. Z tamtego opracowania za uprzejmą zgodą PWN korzystamy, za co Wydawnictwu dziękujemy. Inicjatywa wznowienia Filozofii na rozdrożu w Wydawnictwie Naukowym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika wiąże się nie tylko z obowiązkiem troski o dziedzictwo intelektualne założyciela toruńskiej filozofii, ale także z przekonaniem o ciągłej aktualności jego myśli tworczej oraz zdolności porządkowania i inspirowania myślenia filozoficznego młodszych badaczy. To, co ceni się od dziesięcioleci w pracach Tadeusza Czeżowskiego, to przecież niezwykła (...) zwięzłość i logika wykładu fundamentalnych problemow filozoficznych. Jego filozofia koresponduje - jak się przekonujemy - z głownymi nurtami i pomysłami filozofii XX wieku, wyrastając jednak ze źrodeł charakterystycznych dla Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, ktorej był wybitnym przedstawicielem. Wznawiamy więc książkę podsumowującą przemyślenia filozoficzne jej Autora, ktora w znacznej mierze i przede wszystkim jest - jak sugeruje jej tytuł - pracą o charakterze metafilozoficznym. Taki charakter ma zwłaszcza filozofia i metodologia nauki, a także koncepcja etyki naukowej. Czeżowski traktował przedmiot filozofii szeroko i w tym sensie widział w niej zespoł nauk filozoficznych, zaliczając do nich metafizykę, epistemologię, psychologię, etykę, estetykę, logikę i historię filozofii. Jakkolwiek dziedzinami tymi zajmował się z nierownym zaangażowaniem, łączył podejście merytoryczne, w aspekcie historycznym i empirycznym, z podejściem formalnym, kładąc nacisk na logiczny charakter struktur i procedur naukowego badania przedmiotu. Jan Woleński określił kiedyś Czeżowskiego koncepcję nauki jako „skrajnie logiczną", i idą śadem tej oceny, moża powiedzieć ż jest on typowym przedstawicielem polskiej filozofii logicznej. Z drugiej strony, nawiąująe do Franza Brentana, szerokie traktowanie dośiadczenia, rozciąająe je na sferęetyki i estetyki, wyrożia polskiego filozofa na tle skrajnie antymetafizycznych i antyaksjologicznych zwolennikow empiryzmu logicznego z kręu Koł Wiedeńkiego. MetodologicznąotwartośćCzeżwskiego na problemy egzystencjalno-moralne ceniono szczegolnie w nurcie etycznym i metodologicznym Lubelskiej Szkoł Filozoficznej. Wiele wybitnych umysłw wyrażł swąwdzięznośćintelektualnądla tekstow filozoficznych Tadeusza Czeżwskiego i moża miećuzasadnionąnadzieję ż nie sąoni ostatnimi. Do tych należątakż inicjatorzy wznowienia tej książi w 120. rocznicęurodzin jej Autora. Włodzimierz Tyburski, Ryszard Wiśniewski. (shrink)

The main aim of this article is to prove that Wittgenstein's early philosophy considers two perspectives: the first one from the view of necessary logic and the second one from the view of contingent application of logic in the natural language. The application of logic is the matter of decisions outside the logical necessity - it is arbitrary and thus it can not be anticipated by logic and can not be considered by logical notation (concept-script). According to Wittgenstein 'logic must (...) take care of itself' and only the exclusion of the contingency from the logical notation let maintain the autonomy of logic. (shrink)

The contemporary versions of the ontological argument originated from Charles Hartshorne are formalized proofs (in the metalogical sense of the word) based on unique modal theories. The simplest well-known theory of this kind arises from the system B of modal logic by adding two extra-logical axioms: (AA) “If the perfect being exists, then it necessarily exists” (Anselm’s Axiom) and (AL) “It is possible that the perfect being exists” (Leibniz’s Axiom). In the paper a similar argument is presented, however none of (...) the systems of modal logic is relevant to it. Its only premises are the axiom (AA) and, instead of (AL), the new axiom (AN): “If the perfect being doesn’t exist, it necessarily doesn’t”. The main goal of the work is to prove that (AN) is no more controversial than (AA) and — in consequence — the whole strength of the modal ontological argument lays in the set of its extra-logical premises. In order to do that, three arguments are formulated: ontological, “cosmo­logical” and metalogical. (shrink)

According to the author, no body of theories deserves to be called philosophy unless some of these theories and problems fall within the province of metphysics. No problems deserves the name of metaphysics unless some of them add up to constitute ontology. The author presents the reistic version of the science of being as the union of Protothetic, Ontology, Mereology and Chronology. The next possible step in the construction of the reistic ontology will be Stereology (a kind of reistic geometry).

The subject of the presented work is the analysis of situations changeability in frame of constructed logic LCG. In the suggested interpretation, substantial change ( substantial movement ), which consists of the disappearing of a certain substance a 1 and the coming into being of substance a 2 , for which a 1 is an active potentia , is understood in the following manner - the elementary fact: essence a 1 exists becomes fiction and a new fact arises: essence a (...) 2 exists , which is enabled by the previous one. In the language of our formalisation this "transition" from fact to fiction, which occurs in the case of the situation: essence a 1 exists , described as C-change . The second component of substantial movement (or rather its situational equivalent) is the occurring of a new fact: essence a 2 exists , which is possible under the condition of an earlier occurring of the fact: essence a 1 exists . We describe this aspect of movement as G-change , which is an expansion of a set of formulas by a new elementary sentence and expressions in which this sentence occurs. Within the range of the LCG calculus operators C and G obtain an interpretation wider than the one which can be determined upon the basis of the Aristotelian theory of change expressed in terms of situational ontology. Semantical and syntactical characteristics of the LCG logic gives the possibility to compare it with such known calculi of changes like sentential systems of von Wright, Clifford and Wajszczyk. (shrink)

NonFregean logic is the classical logic enriched by identity connective. In one of possible interpretations of this calculus, the identity connective joins two sentences into a true sentence when these sentences have the same meaning. But when (if any) do simple sentences (i.e. sentences not containing logical constants) have the same meaning? In the paper the non-monotonic version of nonFregean logic is presented. The starting point of every reasoning in this logic is that all simple sentences have the same meaning. (...) This assumption may be retracted in order to maintain consistency with a new piece of information. (shrink)

A non-monotonic logic is a formal calculus where the consequence relation is not monotonic. Intuitively, nonmonotonicity of the consequence relation indicates that obtaining a new piece of information can reduce the set of the accepted sentences. In particular, it allows us to draw conclusions on the basis of „the lack of evidence to the contrary”. The purpose of the paper is to present the basic notions of non-monotonic logic, which will be needed in two papers in this volume.

The paper deals with the question of the validity of the Law of Excluded Middle in intuitionistic logic. Because of a different interpretation of the logical connectives, intuitionists reject the intuitionistic (constructive) counterpart of the Law of Excluded Middle. In the intuitionistic approach the meta-linguistic Law of Excluded Middle is not valid, which results in a replacement of a classical definition of truth with an definition, which sees the essence of truth in the relation of a sentence to the result (...) of a certain cognitive efforts. A true sentence is a sentence which satisfies the criterion of truth, i.e. is (constructively) provable. Thus, a dispute between classical logic and intuitionistic logic can be described as a dispute between the and the. (shrink)

Motto dobrze określa podstawowy problem, z jakim przychodzi zetknąć się kżzdemu, kto pisze o retoryce. Jest to tkwiąca τέχνη ῥητορικὴ w dwoistosc: teoria - praktyka. Problem ten podnosił m.in Piaton w Gorgiaszu i Fajdrosie. Już on jednak kładł nacisk na kwestie zastosowania retoryki, czyli wykorzystania pewnego typu wiedzy. Natomiast problem miejsca retoryki w systemie wiedzy traktował Platon jako oczywisty i mniej istotny. Podobnie postapil Arystoteles. W ten sposób otwarty został niezwykle złożony problem: oto to samo pojęcie określało - wiedzę teoretyczną (...) oraz praktykę. Powodowalo to, jak wiadomo, wiele nieporozumień dotyczących retoryki. Pojawily się one także i w dobie humanizmu oraz renesansu. Analizowany dalej tekst doskonale ową dwoistość retoryki obrazuje, a także - w wielkim skrócie - dotyka podstawowych nieporozumień tyczących τέχνη ῥητορικὴ. (shrink)

Motto dobrze określa podstawowy problem, z jakim przychodzi zetknąć się kżzdemu, kto pisze o retoryce. Jest to tkwiąca τέχνη ῥητορικὴ w dwoistosc: teoria - praktyka. Problem ten podnosił m.in Piaton w Gorgiaszu i Fajdrosie. Już on jednak kładł nacisk na kwestie zastosowania retoryki, czyli wykorzystania pewnego typu wiedzy. Natomiast problem miejsca retoryki w systemie wiedzy traktował Platon jako oczywisty i mniej istotny. Podobnie postapil Arystoteles. W ten sposób otwarty został niezwykle złożony problem: oto to samo pojęcie określało - wiedzę teoretyczną (...) oraz praktykę. Powodowalo to, jak wiadomo, wiele nieporozumień dotyczących retoryki. Pojawily się one także i w dobie humanizmu oraz renesansu. Analizowany dalej tekst doskonale ową dwoistość retoryki obrazuje, a także - w wielkim skrócie - dotyka podstawowych nieporozumień tyczących τέχνη ῥητορικὴ. (shrink)

The article aims at reconstruction of a importance of Popper's situational logic to his analysis of an epistemological status of evolution theory. The paper consists of four parts. In the first one I present Popper's arguments on an epistemological status of Darwinism he exposed in „The Poverty of Historicism”. In the second part I put forward Popper's views on evolution theory in the 60-th. The third part aims at outlining of his idea of situational logic. And in the last part (...) of this paper I consider philosophical significance of the idea to an epistemological status of Darwinism. (shrink)