Artykuł przybliża umiejscowienie etyki w programach edukacji szkolnej w Holandii oraz cele i praktyki jej nauczania. Omawia wyniki badań przeprowadzonych w szkołach holenderskich, mających na celu sprawdzenie jakie metody dydaktyczne najlepiej służą rozwijaniu wiedzy i kompetencji uczniów. Jaki model interakcji w pracy uczniów z nauczycielem jest najkorzystniejszy? W badaniu wykorzystane zostały formy nauczania oparte na technice scaffolding (rusztowania). Opiera się ona na wspólnym rozwijaniu problemów i dyskusji filozoficznej, poprzez porządkowanie pytań, szukanie alternatywnych odpowiedzi oraz zróżnicowanych przykładów. (...) Obserwacje z badań potwierdzają dobrą skuteczność tej metody, zwłaszcza gdy proces rozumowania jest jasno uporządkowany, konstrukcja pytań źle sformułowanych jest korygowana i pojawiają się metakoncepcje. Porównawcza analiza wybranych lekcji pozwala stwierdzić, że wybór formy nauczania decydująco wpływa na poziom zaangażowania uczniów i w konsekwencji na rozwój ich kompetencji; istotny jest też aktywny udział nauczyciela jako koordynatora dyskusji, uruchamiającego dialog i nadającego mu czytelną logicznie strukturę. Z tego względu istotne jest, by nauczyciele prowadzący zajęcia mieli odpowiednie kompetencje filozoficzne i metodyczne. (shrink)

Już od blisko 50 lat etyka medyczna realizowana jako odrębny przedmiot znajduje się w programach kształcenia studentów medycyny. W trakcie wieloletnich dyskusji o formach i treściach takiego nauczania wykształciły się dwa, alternatywne modele nauczania etyki medycznej. Pierwszy model – aplikacyjny traktuje nauczanie etyki, jako etyki stosowanej, w ramach tradycyjnego modelu akademickiego. Przybiera on formę wiedzy podawanej na wykładach i utrwalanej w trakcie seminariów. Drugi model nauczania etyki – transformacyjny ma na celu ukształtowanie moralnego (...) lekarza. Metody stosowane w kształceniu etycznym lekarzy nie są jednomyślnie zaakceptowane przez wszystkie uczelnie medyczne i wciąż trwają poszukiwania najskuteczniejszego sposobu nauczania etyki. Idealnym rozwiązaniem byłoby nauczania etyki zintegrowane z nauczaniem klinicznym, lecz nie jest to w praktyce nigdzie osiągalne. Postuluje się aby nauczanie to było skupione na zdefiniowanych wynikach nauczania i stosowało sprawdzone metody nauczania i zwalidowane metody oceny. Nauczanie etyki medycznej wciąż nie dopracowało się jednolitego powszechnie zaakceptowanego standardu. Wynika to zarówno z braku uniwersalnej teorii etyki medycznej, jak i braku dowodów na skuteczność jakiekolwiek modelu edukacji etycznej. (shrink)

From the beginning of the 1990s, a considerable interest in business ethics has been observed in Poland. It seems that the heritage of Polish researchers concerned with this academic discipline is already rich enough, and at the same time so diverse that it is worth making an attempt to systematize it, deepening and naming appropriate principle methods of grasping business ethics in Poland. The carried-out analyses allowed determining the following leading methods in the formal aspect: first, the metaethics of business (...) ethics; second, business ethics grasped in the framework of various modifications of normative ethics (most often, deontology, utilitarianism, ethics of virtue and ethics of responsibility; on the other hand, it has been noticed that there is a complete lack of clear references to personalistic ethics); third, business ethics performed as etiology (descriptive ethics) in economic life. (shrink)

Artykuł prezentuje cząstkowe wyniki ogólnopolskich badań, poświęconych nauczaniu etyki. Omawia miejsce etyki w polskim systemie szkolnictwa i tendencje rozwojowe widoczne od momentu jej wprowadzenia (1991). Analizie poddano akty prawne z poziomu ustaw, rozporządzeń Ministra Edukacji Narodowej oraz, uzupełniająco wobec aktów prawnych, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, regulujące zasady nauczania przedmiotu etyka oraz jego oceniania. Ważnym aspektem tych regulacji, ze względu na ich praktyczne konsekwencje, jest lokowanie etyki jako alternatywy dla przedmiotu religia. Przeanalizowane zostały również dane statystyczne, pozwalające w (...) skali ogólnopolskiej ocenić rozwój zainteresowania przedmiotem etyka – przyrost liczebności szkół, w których realizowany jest przedmiot etyka, w zależności od etapu kształcenia oraz rodzaju szkoły, a także przyrost etatów przeliczeniowych przypadających na nauczycieli etyki. Ten ostatni wzrost, choć od roku 2014 skokowy, jest mimo wszystko w liczbach bezwzględnych niewielki; etyka pozostaje nadal przedmiotem niszowym. Na przestrzeni lat można obserwować poprawę jej statusu i wzrost społecznego zapotrzebowania; niemniej, obecne definiowanie etyki jako przedmiotu fakultatywnego sprawia, że poziom uczestnictwa wciąż pozostaje niewielki. (shrink)

Celem artykułu jest próba uchwycenia cech charakterystycznych systemowego podejścia kanadyjskiego filozofa Chrisa MacDonalda do prowadzenia badań w zakresie etyki biznesu. W artykule omawiane są podstawowe kategorie etyczne, jakimi posługuje się MacDonald poddając analizie etycznej realne wyzwania praktyki biznesowej. Przedstawiony materiał pozwala na uchwycenie metody, jaką posługuje się MacDonald, oraz jego pogląd na ważne dylematy etyczne współczesnego biznesu.

LEGO bricks have an enormous educational potential. The article analyzes the possibility of using the bricks in teaching philosophy. As a case in point, it describes the LEGO-LOGOS project, a method where the bricks have been successfully used in opening students to philosophical ideas. The project makes use of play (in this case with the LEGO bricks) to introduce students to philosophy and philosophizing. It tackles one of the biggest obstacles in teaching this subject, that is the resistance of students (...) to formulate and express their thoughts as the method allows for a free and creative expression of ideas and interpretations. The article describes the structure of the classes where the method is to be used and provides an analysis of educational and philosophical assumptions of LEGO-LOGOS also touching on the possibility of using the method as a tool in the school setting and beyond. (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie nauczania Kościoła jako wykraczającego poza błędny i rozłączny podział etyki na deontologię i teleologię. Autor przypomina szerokie tło przemian kulturowych, które towarzyszyły kontrowersjom wokół encykliki bł. Pawła VI "Humanae vitae". Teologiczna kontestacja nauczania Magisterium była powodem napisania przez św. Jana Pawła II encykliki "Veritatis splendor". Papież rozwiewa doktrynalne wątpliwości zasiane przez proporcjonalistów, przedstawiając im niezwykle przemyślaną i tradycyjną koncepcję źródeł moralności. Wychodząc od priorytetu celowości ludzkiego działania Papież podkreślił wagę przedmiotu czynu. Dla moralnego (...) dobra ludzkiego czynu konieczne jest jego podwójne właściwe odniesienie: wertykalnie do celu ostatecznego, czyli Boga, oraz horyzontalnie wobec człowieka poprzez przedmiotową zgodność działania z ludzkim dobrem. Papieskie rozważania zostają uzupełnione komentarzem do "Summy Teologii" św. Tomasza, który w analogiczny sposób przedstawia źródła moralności ludzkiego czynu. Rozróżniając wewnętrzny i zewnętrzny akt woli, św. Tomasz pokazuje właściwe źródła moralności każdego z tych aktów. W pierwszym przypadku jest to właściwy przedmiot woli, który jest tożsamy z dobrem; natomiast w drugim – konieczny jest ponadto właściwy przedmiot innych władz. Właściwa antropologia przywraca fundament pod adekwatne rozumienie zarówno prawa naturalnego, jak i potrzebę etyki cnót, która okazuje się wielką praktyczną pomocą dla człowieka w drodze do właściwej mu doskonałości. Przedstawione podstawowe prawdy nauczane od lat przez Magisterium o tyle domagają się przypomnienia, że współczesna dominująca kultura wytrwale dekonstruuje racjonalny porządek tego nauczania czyniąc zeń karykaturę. Papieskie analizy pozwalają oczyścić etyczne kryteria rozeznawania dobra i zła, przypominając o zaproszeniu do piękna teologalnego życia w Chrystusie. Umożliwia ono zdrowy krytyczny osąd konkretnych sytuacji, jak również możliwość uniknięcia rozpowszechnionych współcześnie błędów i wynikającego z nich kryzysu tożsamości. (shrink)

W niniejszym tekście, poświęconym definiowaniu m. in. słów i zwrotów frazeologicznych podczas nauczania języków, autorka opisuje lingwistyczną teorię Anny Wierzbickiej, dotyczącą Natural Semantic Metalanguage i w adaptacyjnej formie przenosi ją na płaszczyznę zajęć z języka obcego, gdzie przynosi ona namacalne wyniki. Podczas zajęć językowych wymaga się od uczących się poprawnego definiowania ogólnego, które jednak rzadko przekazywane jest w podręcznikach i na wykładach, mimo iż zdolność ta nie jest wcale oczywista, samo definiowanie zaś nie jest łatwym zadaniem. Przeciwnie - od (...) studentek i studentów języków obcych oczekuje się mentalnego uzdolnienia w tym kierunku, nie uwzględniając faktu, że wiele osób ma trudności z definiowaniem nawet w języku ojczystym. W artykule autorka chce pokazać, że po części zignorowana teoria Anny Wierzbickiej ze swoim punktem wyjściowym, jakim są primes, pozwala uświadomić uczącym się języka obcego, że istotę słowa, wyrażenia czy frazy można wyjaśnić w oparciu o sposób określenia znaczenia, przyjęty w NSM. Nie jest przy tym konieczne, ażeby znaczenia opisywać i określać poprzez primes. Ważne jest, aby w celu uniknięcia błędnego koła podczas objaśnień definicji nie koncentrować się na synonimach i antonimach. Jak takie i podobne objaśnienia mogą wyglądać, pokazane jest na przykładach kilku definicji, które wyjaśnione zostały w oparciu o sposób określenia znaczenia przyjęty w NSM. Autorka dyskutuje również opisy i warunki działania takiej metody. Na zakończenie przedstawione są propozycje w zakresie metodologii nauczania umiejętności definiowania podczas zajęć języka obcego. (shrink)

Tematem artykułu są nowe założenia w nauczaniu wiedzy okrajach niemieckiego obszaru językowego, zawarte w najnowszym curriculum dotyczącym tego przedmiotu. Cele, treści, metody, mierzenie postępu w nauce opierają się na czterech podstawowych zasadach: - integralności, która oznacza łączenie przekazywanych informacji z kompetencją językową i metodyczno-dydaktyczną; - łączenia i wzajemnego powiązania wiedzy z różnych dziedzin, np. realioznawstwo, kulturoznawstwo, historia itp.; - interkulturowości, tzn. rozwijania kompetencji, umiejętności, strategii w kontakcie z innymi kulturami; - ukierunkowania na działania, tzn. przekazywanie wiedzy nie w formie (...) prezentacji faktów, lecz na drodze indukcyjnej, także w formie projektów, wyjazdów studyjnych, kontaktów w kraju i za granicą. Nadrzędnym celem jest wykształcenie człowieka, który będzie dysponował nie tylko wiedzą z zakresu przedmiotu, ale także kompetencją fachowo-dydaktyczną, interkulturową i będzie w stanie samodzielnie interpretować zjawiska społeczne, polityczne i kulturowe w krajach niemieckiego obszaru językowego, a także we własnym zakresie uzupełniać swoją wiedzę. Ponieważ zjawiska te są w ciągłym rozwoju, nie należy zakładać, iż ogarnięty zostanie ich całokształt. Należy dążyć do naświetlenia różnorakich aspektów rzeczywistości społecznej z takich zakresów, jak np. jednostka i społeczeństwo, państwo i społeczeństwo, gospodarka, życie kulturalne itp. Przy ich omawianiu punktem wyjścia są doświadczenia i zainteresowania uczących się. Znajdują oni wspólnie takie tematy, które dają się rozbudowywać w różnych kierunkach w zależności od potrzeb i zainteresowań. Efektem takiego postępowania jest stworzenie nie listy obowiązujących tematów, lecz pewnej sieci wzajemnie z siebie wynikających problemów, którą ciągle można rozszerzać. Wdrożenie takiej drogi musi iść w parze z zastosowaniem różnorakich technik i metod. Powyższe curriculum uwzględnia także powstałą w ostatnich latach koncepcję nauczania wiedzy okrajach niemieckiego obszaru językowego nie w sposób sumaryczny, czyli omawiając kolejno te kraje i występujące w nich zjawiska, lecz w sposób zintegrowany i ukierunkowany na problem, tzn. odnosząc omawiane zjawiska do wszystkich krajów jednocześnie. (shrink)

SPIS TREŚCI Ryszard Moń Wstęp -/- Rozdział 1: Lękam się świata bez filozofii. O nieodzowności humanistyki w dobie techniki i globalizacji -/- 1.1 Konieczność filozofii 1.2 Narodziny sztuk wyzwolonych 1.3 Uniwersytet domem humanistyki 1.4 Upadek humanistyki 1.5 Uniwersytet – biznes i korporacyjna logika 1.6 Kognitywny kapitalizm 1.7 Złowroga moc etatyzmu 1.8 Pragmatyzm a ideały kształcenia 1.9 Demokracja – dialog, kultura, światopogląd 1.10 Humanistyka na straży demokracji 1.11 Edukacja filozoficzna w szkole 1.12 Podsumowanie – filozofia jako fundament -/- Rozdział 2: Czy (...) starożytna paideia może być alternatywą dla współczesnej pedagogiki? Antyczne metody wychowawcze i ich obecna rola -/- 2.1 Filozofia jako sposób życia 2.2 Rola ćwiczeń duchowych w paidei starożytnej Grecji oraz starożytnego Rzymu 2.3 Antyczna paideia a aktualne wzorce kształcenia -/- Rozdział 3: Problem ujawniania przez nauczyciela własnej tożsamości moralnej w nauczaniu etyki i filozofii -/- 3.1 Nauczyciel na lekcjach filozofii i etyki 3.2 Etyka, moralność i tożsamość 3.3 Matthew Lipmana filozofowanie z dziećmi i młodzieżą 3.4 Filozofia! Ale jaka? 3.5 Nauczyciel-filozof 3.6 Tożsamość moralna nauczyciela -/- Rozdział 4: Język i filozofia. O Naturalnym Metajęzyku Semantycznym i jego związkach z filozofią -/- 4.1 Naturalny Metajęzyk Semantyczny – rozważania wstępne 4.2 Inspiracje filozoficzne koncepcji NMS 4.3 Naturalny Metajęzyk Semantyczny – cel i założenia koncepcji 4.4 Kierunki rozwoju NMS 4.5 Jak wykorzystać NMS w dydaktyce filozofii? -/- Rozdział 5: Metody problemowe na lekcji etyki i filozofii jako możliwe działanie prewencyjne -/- 5.1 Metody rozwiązywania problemów – informacje ogólne 5.2 Rozwiązywanie problemów poznawczych 5.3 Rozwiązywanie problemów decyzyjnych 5.4 Rozwiązywanie problemów praktycznych 5.5 Nauczanie i uczenie się metodą „układanki” 5.6 Metoda wychowania bez porażek 5.7 Rola nauczyciela 5.8 Kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów 5.9 Oceny i wartościowania 5.10 Podsumowanie Rozdział 6: Trudności w uczeniu się – profilaktyka i terapia -/- 6.1 Trudności w uczeniu się 6.2 Specyficzne trudności w uczeniu się 6.3 Niepowodzenia szkolne 6.4 Profilaktyka i terapia -/- Aneks – konspekty lekcji o tematyce filozoficznej i etycznej. (shrink)

Metaetyka jest prężnie rozwijającą się dziedziną dociekań filozoficznych, której pytania należą do problemów określających przedmiot refleksji filozoficznej od czasów jej zarania. Metody tych dociekań również mają starożytny rodowód, sięgający wysiłków analitycznych Sokratesa. W dziedzinie tej cały czas pojawiają się kolejne zagadnienia, ciekawe i doniosłe teorie, a nawet nowe paradygmaty badawcze. Metaetyka jest przedsięwzięciem interdyscyplinarnym, w którym wykorzystuje się i rozwija teorie z zakresu m.in. filozofii języka, ontologii i epistemologii, odnosząc się także do wyników innych nauk, w szczególności psychologii i (...) biologii. Niniejszy, poświęcony problematyce metaetycznej, numer Etyki bardzo dobrze ilustruje przedstawiony stan rzeczy; znalazły się w nim teksty obejmujące szerokie spektrum tematów. (shrink)

Esistono metodi filosofici? L’articolo si propone di rispondere alla domanda dapprima mettendo in discussione l’idea che la filosofia sia un’attività ‘extrametodica’, poi esaminando i principali metodi e tecniche messi a punto dalla filosofia contemporanea. Si perviene così a una definizione di filosofia come tentativo di risolvere problemi ‘fondamentali’, che, perciò, procede servendosi di diversi metodi, ciascuno dei quali basato su diverse ‘supervalutazioni’ di tesi relative a concetti tipici, quali ‘realtà’, ‘verità’, ‘conoscenza’.Are there philosophical methods? The article tries to answer this (...) question, at first by discussing the idea of philosophy as an ‘extra-methodical’ activity, then by examining the principal techniques and methods worked out in contemporary philosophy. A definition of philosophy as an attempt to solve ‘fundamental’ problems is also assumed. Such an attempt, is argued, is usually developed by using different methods, each of them depending on different ‘supervaluations’ of theses concerning reality, truth, knowledge, and other typically philosophical concepts. (shrink)

W artykule autor twierdzi, że w przeciwieństwie do tego, co głosił sam Sidgwick, wskazał on nie dwie, lecz trzy podstawowe metody etyczne: intuicjonizm, egoizm i bezstronność, które wymagają równego traktowania przypadków podobnych. Autor, wbrew Sidgwickowi, twierdzi, że istnieje wiele możliwych materialnych systemów moralnych, a egoizm jest tylko jednym z nich. Zasada bezstronności jest wspólna wszystkim tym systemom i stanowi podstawę raczej jedności niż dualizmu rozumu praktycznego.

Článok porovnáva chápanie metód dedukcie a indukcie, s ktorým pracujú vybrané texty zo spoločenskovednej metodológie, s poňatím týchto metód, o ktoré sa opiera moderná logika. Ukazuje, že viaceré príručky spoločenskovedného výskumu vychádzajú zo zastaranej koncepcie, podľa ktorej dedukcia predstavuje „postup od všeobecného k jednotlivému" a indukcia „postup od jednotlivého k všeobecnému". V niektorých prípadoch sa tiež obe metódy chybne stotožňujú s metódami výstavby teórie, prípadne sa dvojica dedukcia - indukcia mylne spája s dvojicou kvantitatívny - kvalitatívny výskum. Článok upozorňuje na (...) niektoré problematické dôsledky takého postupu a navrhuje jednoduché riešenia. (shrink)

This is a new edition of the manual published in 1974 and 1984. Compared with those earlier editions it is revised, enlarged and more precise in its argumentation. In its beginnings the manual aimed at meeting the didactic needs to present students of the Faculty of Christian Philosophy at the ATK a complete handling of Christian ethics. The author, who wrote his manual in difficult times of communist ideology, decided to include in one work, besides a positive exposition of Christian (...) ethics, a critical discussion with other ethical systems as well as his own explicit theory on Augustinian and Thomistic ethics, which he endeavoured to develop. Thus the work interlocked the didactic objectives and the process of growth and justification of the Author's views, Krakow 2001, p. 308). (shrink)

Antyrealizm etyczny reprezentowany jest obecnie przez około 30% filozofów analitycznych. Podzielają oni przekonanie, że nie istnieją moralne własności, fakty czy wartości. Przez długi okres rozwijany był on zwłaszcza przez akognitywistów. Jednak od czasu publikacji książki J. Mackiego Ethics. Inventingright and wrong (1977) antyrealistyczny sceptycyzm został zradykalizowany, przybierając także formę teorii globalnego błędu. Przyjęcie powyższego przekonania prowadzi do trzech strategii postępowania: 1. fikcjonalizmu asertorycznego (J. Mackie), 2. fikcjonalizmu nieasertorycznego (R. Joyce) oraz 3. eliminatywizmu (I. Hinckfuss i R. Garner). W artykule, przyjmując (...) antyrealistyczny punkt wyjścia przedstawicieli teorii globalnego błędu, analizuję powody, dla których warto wyeliminować etykę, i powody, dla których moglibyśmy mieć z tym problem. Następnie przedstawiam argumenty, ze względu na które pomysł eliminacji etyki pośrednio wspiera zmianę myślenia o realizmie etycznym z paradygmatu ontologicznego na racjonalistyczny. W związku z tym prezentuję koncepcję rewizyjnego realizmu racji oraz dowodzę, że nie poddaje się ona argumentom zwolenników eliminacji etyki. (shrink)

Brandt J.: Thomas G. Masaryk: Zum Gegenstand der Psycholgie. In: T. G. Masaryk und Brentano Schule. Beiträge zur gleichnamigen Symposium vom 15. – 17. October 1991. Praha, Graz 1992.

Herbert Spencer is one of the most distinguished representatives of Nineteenth-Century liberalism. Originality of his doctrine is based on combined concepts of social evolutionism with postulates of conservative liberalism. Ethics of an individual were the conceptual point of his philosophical reflection. Thus he believed that a free market economy is the economic foundation of ethical and material development of every individual. Material development may be summarized as achieving ever improving results of performed actions. According to Spencer, the free market critically (...) assesses the quality of goods through increasing demand for goods of better quality. In this manner effective producers develop, because they achieve greater gain from their work. Moral development of an individual is in turn focused on continuous self-improvement. Through developing his skills a man increases the quality of actions carried out by him or of objects that he creates. The “law of equal freedom” – also described by Spencer – is in direct connection with the aforementioned issues. This rule states that every man has the right to do anything, as long as his actions do not infringe upon the freedom of another man which is defined in exactly the same manner. Thus the law of equal freedom can be characterized as a negative freedom if juxtaposed with relations that occur between individuals themselves or between individuals and the state. Combining of ethical and economic topics leads to the presentation of inhibitions that, according to Spencer, should be placed upon the activity of the State in the field of economy. Spencer believed that the State should not interfere with the economy, since all individuals should be granted full freedom of participating in comply with their own interests. (shrink)

A paper on some logical procedures used by Aristotle, with comparisons with the procedures used in recent analytic philosophy.