Zajęcia prowadzone przez Profesora Pelca niewątpliwie wpisywały się w tak szeroko zarysowaną koncepcję logiki ogólnej. Starał się on być nauczycielem myślenia i dobrej roboty – nie tylko w filozofii, lecz w humanistyce i cel ten osiągał, nie tylko poprzez dobór tematów, wysokie wymagania, różnorodne sposoby sprawdzania wiedzy słuchaczy, lecz także – przez przykład. Wielu rzeczy nie przekazywał przez wykład czy lektury, lecz bezpośrednio kierując wysił- kami podopiecznych – zwłaszcza tymi związanymi z przygotowaniem obligatoryjnych prac rocznych. Pouczający był sam proces – (...) konsultowanie kolejnych etapów prac nad esejem – ale także oczekiwania, np. że praca będzie opatrzona abstraktem i słowami kluczowymi w jednym z języków kongresowych. Profesor Pelc dał się poznać i pozostaje w pamięci jako wybitny naukowiec, twórca współczesnej semiotyki polskiej, organizator i dydaktyk. W tym artykule starałem się pokazać, że zwłaszcza ta ostatnia rola stawia go w jednym rzędzie z przedstawicielami SLW, gdyż wspólna im była troska o wykształcenie kultury logicznej słuchaczy, wierność postulatom jasności i krytycyzmu, preferencja dla logiki w szerokim sensie nieograniczającej się jedynie do logiki formalnej, lecz dziedziny prawdziwie interdyscyplinarnej, obejmującej m.in. elementy epistemologii, psychologii, prakseologii – i pełniącej rolę współczesnego trivium. Na koniec chciałbym wyrazić głębokie przekonanie, że koncepcja logiki ogólnej – szkolnej, pedagogicznej, pragmatycznej – zasługuje, by odkryć ją na nowo, zrekonstruować ją i spisać jej historię, a co ważniejsze – by twórczo ją rozwijać. (shrink)

Obszerna antologia Logika i język z analitycznej filozofii języka, do której J. Pelc wybrał i przełożył teksty, była przez wiele lat wykorzystywana w nauczaniu i badaniach w Polsce. W udany sposób przedstawia niektóre dyskusje toczone w ramach filozofii analitycznej. Jednakże obok tekstów kluczowych, które weszły do kanonu tej tradycji, zawiera także prace marginalne i mało znaczące. Zaskakujące jest pominięcie przez Pelca kilku bardzo ważnych filozofów i ich dorobku, a podane we wstępie do antologii uzasadnienie tych braków jest niekompletne i (...) mało przekonujące. (shrink)

Artykuł podejmuje zagadnienie relacji między językoznawstwem a logiką. Punktem wyjścia są dyskusje między logikami a językoznawcami, które miały miejsce w ostatnich kilkunastu latach. W artykule poddano analizie wzmiankowane dyskusje i wskazano, że faktycznie wkradają się w nie nieporozumienia; spróbowano również dokładniej określić domenę logiki i ukazać, że różni się ona zasadniczo od domenyjęzykoznawstwa.

U ovome radu zagovaram stajalište koje uključni pozitivisti dijele s Ronaldom Dworkinom. Prema tezi o uključenosti morala , logički je moguće da pravni sustav uključuje moralne kriterije pravnosti . Do ovoga trenutka rasprava je uvijek imala oblik napada na koherentnost TUM-a, pri čemu su branitelji TUM-a samo pokušavali osporiti napadajući argument. Ja u prilog TUM-u iznosim pozitivan argument, koji započinjem objašnjenjem logike dokazivanja mogućnosnih tvrdnji kao što je to TUM. Pritome na samom početku vrijedi istaknuti da se logika dokazivanja (...) mogućnosnih tvrdnji umnogome razlikuje od logike dokazivanja kontingentnih deskriptivnih tvrdnji ili nužnih tvrdnji. Zbog toga će ovdje biti potrebno dati neka pojašnjenja važnih obilježja semantike modalne logike. Nakon prikladne razrade strukturnog okvira, argument u prilog TUM-a bit će zasnovan na iznenađujuće jednostavnom mislenom eksperimentu. Zapravo, argument pronalazi svoje nadahnuće u Razovom argumentu u prilog mogućnosti postojanja pravnog sustava koji se ne temelji na prisilnoj mašineriji izvršavanja prava; prema njemu, društvo anđela i dalje bi imalo sustav prava, iako u tom sustavu ne bi postojala prisilna mašinerija. Moj argument sadržavat će dvije teorijski važne značajke koje sadrži i Razov snažno jednostavan, ali u konačnici neuspješan argument. (shrink)

deel 1. Klassieke systemen.--deel 2. Niet-klassieke systemen en toegepaste logika.

Nemonotónní logika vznikla za účelem systematicky zachytit tzv. zrušitelné uvažování, tj. typ každodenního uvažování, které vede jen k provizorně platným argumentům, jenž mohou být následně staženy s příchodem nových informací. Tím se ovšem nemonotónní logika dostává do ostrého kontrastu s klasickou logikou, která je monotónní, tj. žádné dodatečné premisy nemohou zrušit jednou již platné argumenty. To bylo pro mnohé dostatečným důvodem k tomu, aby nemonotónní logice upřeli status logiky. V tomto textu si ukážeme, že takový závěr je příliš (...) unáhlený a že nemonotónní logika má právo se nazývat logikou. (shrink)

V članku skušam opredeliti vlogo pojma protislovnosti v zgodovini metafizike. Podrobnejši vpogled v Aristotelovo mišljenje o tem pojmu pokaže, v kolikšni meri je načelo neprotislovnosti zakoreninjeno v metafiziki. V nadaljevanju se osredotočam na Kantovo razvijanje transcendentalne logike in Heglovo izenačenje logike z metafiziko. V zaključku razmišljam o možnosti drugačne logike – logike preobilja – onkraj heglovske afirmacije protislovnosti, ki razkriva mejo principa protislovnosti znotraj določenih struktur ali elementov.This paper traces the role that the concept of contradiction plays in the history (...) of metaphysics. By investigating the way that this concept was taken up by Aristotle, it shows how thoroughly the principle of non-contradiction belongs to metaphysics. The paper then traces Kant's development of a transcendental logic and Hegel's identification of logic and metaphysics. The paper explores, finally, the possibility that even beyond Hegelian affirmation of contradiction another logic--an exorbitant logic--can be conceived that exposes the limits of the principle of non-contradiction and accordingly affirms contradiction whithin certain domains of structures or elements. (shrink)

The problem of logical omniscience breaks down to the problems of the closure of knowledge under implication and of the distribution of knowledge over implication. In late medieval scholasticism these two related issues were engaged in various genres, in particular in general analysis of validity, games of obligationes, solution to self-referential antinomies and semantics of terms. The present study analyses the corpus of fourteenth-century texts with some overreaches to the subsequent two centuries, attempting to cover representatives of both the “British” (...) and the “Continental” tradition. With some degree of simplification, this results in a range of four basic positions: 1. knowledge is closed under “analytic entailment” (Buridan), 2. knowledge distributes over implication (Heytesbury), 3. knowledge distributes over implication provided that its consequent’s truth is being taken into consideration (Peter of Mantua), 4. knowledge does not distribute overimplication (Wyclif). (shrink)

Does formal logic make sense?This text is a commentary on the book Logika i argumentacja. Praktyczny kurs krytycznego myślenia Logic and Argumentation. A Practical Course In Critical Thinking by Professor Andrzej Kisielewicz. Prof. Kisielewicz argues there, among other things, that formal symbolic logic is inadequate to explain practical rational reasoning. This commentary defends formal logic in this respect. In particular, Prof. Kisielewicz proposes in his book a definition of practical logical inference. According to him, a conclusion follows from a (...) given set of premises if there is no situation, where the premises hold, while the conclusion fails. In this commentary it is pointed out that this is a well-known notion of semantic inference in formal logic. It is also well-known that semantic and syntactic inference in logic are equivalent, i.e. equally strong. (shrink)

Leibniz zamierzał stworzyć lingua characteristica universalis – język, w którym dałaby się zapisać wszelka wiedza, oraz calculus ratiocinator – metodę umożliwiającą rachunkowe określenie prawdziwości dowolnego zdania tego języka. Taka idea leży u podstaw współczesnej logiki. Taka idea w odniesieniu do poprawności sprzętu i programów leży u podstaw metod logicznych weryfikacji systemów informatycznych.Dziś widzimy, że dalszy rozwój informatyki zależy istotnie od postępu badań logicznych, a logika – ta starożytna dyscyplina – znalazła nowe bogate pole dociekań, zyskała nowe perspektywy badań. Jej (...) zastosowania mogą mieć tak znaczący wymiar praktyczny, o jakim nie śniło się filozofom. (shrink)

Svoboda, V. a kol. Logika a přirozený jazyk. Praha: Filosofia, 2010, 300 stran.

Existuje obrovské množství definic logiky; avšak je tu jistá jednotící myšlenka, která se proplétá většinou z nich, a to je ta, že logika nám má pomoci klasifikovat úsudky, způsoby argumentace či důkazy na „správné“ a „nesprávné“, a tímto způsobem nám má pomoci lépe „usuzovat“. A protože úsudek či argumentační schéma je věcí kroku od nějakých premis k nějakému závěru a jeho správnost můžeme vyjadřovat také tak, je jeho závěr odvoditelný z jeho premis či z nich vyplývá . Toto úzké (...) pojetí logiky nás vede přímo k jejímu modernímu chápání jakožto zkoumání vyplývání či odvoditelnosti. Nazvěme takové kritické zkoumání argumentací, úsudků či odvození základní agendou logiky. (shrink)

In the latter part of the fifteenth century, a Jewish translator, working together with a Slavic amanuensis, translated into the East Slavic language of the Grand Duchy of Lithuania three medieval Hebrew translations of Arabic philosophical texts: the Logical Terminology, a short work on logic attributed to Maimonides (but probably by a different medieval Jewish author); and two sections of the Muslim theologian Al-Ghazali's famous Intentions of the Philosophers. Highlighting the unexpected role played by Jewish translators as agents of cultural (...) transmission in the heady messianic atmosphere leading up to the year 1492, these texts drew the attention of the Orthodox Church authorities as being in the possession of the enlightened heretical sect known as the Judaizers, which had emerged in Novgorod and spread to Moscow. Reflecting three and even four layers of translation, Prof. Moshe Taube's new triple-language critical edition of the Logika of the Judaizers displays the Slavic texts alongside the Hebrew translations on which they are based and accompanies them with a modern English translation. In his comprehensive introduction and commentary, Taube surveys earlier scholarly efforts to identify the provenance and purport of the translations, discusses the linguistic and textological issues raised by these early Ruthenian texts, puts forward the likely dissimilar motivations of the Jewish translator and the Christians who commissioned the work, and reveals the translator's probable identity. The present publication, a long-awaited desideratum, will be of interest not only to historians of the Great Duchy of Lithuania and of the principality of Muscovy, but also to scholars of Jewish history and of the history of philosophy and science, as well as to linguists studying the history of the Belorussian, Ukrainian and Russian languages. (shrink)

Вниманию читателя предлагаются статьи, посвященные мало исследованным проблемам логики (и психологии) художественного творчества, в частности в работах М. Бахтина. Книга содержит также хрестоматию "Искусство и логика" и предметный указатель.