Hoe kunnen we nog geloven en regels hebben in dit postmoderne tijdperk waarin naar verluidt niets is om in te geloven en geen regels zijn. De beroemde filosoof en onstuitbaar cultuurcriticus Slavoj Zizek daagt iedereen uit in dit overtuigende en adembenemende nieuwe boek. In Geloof , dat van 'cyberspace-denken' tot de paradox van het 'westerse boeddhisme' gaat, legt Zizek de vooronderstellingen bloot achter de manier waarop we gewoonlijk over geloof denken, met name in judaïsme en christendom. Door de (...) zogenaamde authenticiteit van het religieuze geloof tegen een kritisch licht te houden en te putten uit psychoanalyse, film en filosofie, laat hij op schokkende wijze zien dat de basis van onze fundamenteelste overtuigingen minder rotsvast is dan wij denken. (shrink)

In deze bijdrage worden twee alternatieve visies op de verhouding van geloof en weten geschetst aan de hand van twee middeleeuwse denkers: Bernardus van Clairvaux en Thomas van Aquino. De auteur betoogt dat zowel de ‘rationalistische’ positie van Thomas van Aquino als de ‘anti-rationalistische’ positie van Bernardus van Clairvaux beide, geloof en rede, als op waarheid betrokken zien, waarmee zicht wordt geboden op het wijsgerige belang van dit vermeende anti-rationalisme.

Two perspectives on religion are contrasted. From the internalist perspective religion is not in need of any neutral justification: its point is manifest within religious life itself, just as the point of morality is manifest within moral life. From the externalist perspective religious practices and attitudes are dependent on the truth of certain assumptions about supernatural realities. It is argued that there are good reasons for endorsing internalism and, consequently, for radically dissociating religion from belief: if religious discourse is non-literal (...) (as the internalist claims), belief becomes dispensable. Finally, however, it is admitted that the internalist, by drawing a sharp line between literal and non-literal language, might miss an important truth about religion. (shrink)

Inleiding wetenschapsfilosofie voor 3e jaarsstudenten wis- en natuurkunde aan de TH Delft en Universiteit van Amsterdam.

De zorgverlening is een sector van de samenleving die vandaag de dag in toenemende mate van karakter lijkt te veranderen. Zo is regionalisering een bestuursfilosofie van de overheid die ertoe leidt dat zorg wordt verleend door seculiere, regionale organisaties in plaats van landelijke organisaties met een levensbeschouwelijke signatuur. Of denk aan de verzakelijking in de thuiszorg, die ertoe leidt dat zorg wordt verleend als losse, inkoopbare pakketjes door diverse zorgaanbieders in plaats van integrale hulp die uitdrukking geeft aan de sociale (...) verantwoordelijkheid van een maatschappelijk georganiseerde groep mensen. Was een levensbeschouwelijk geïnspireerde moraal voor veel van de zorgverlening vanouds een belangrijk organisatieprincipe, nu lijkt er in de liberale samenleving te moeten worden uitgegaan van algemene, levensbeschouwelijk en moreel neutrale principes. (shrink)

Both the so-called high priests of atheism and the proponents of Intelligent Design argue that the Darwinian theory of evolution is more problematic for theism than any other scientific theory. Against the grain of most contemporary philosophers and theologians, I contend that their arguments are largely correct. Moreover, neo-Darwinism is especially threatening the soft theism or deism, defended by Darwin and several of the most prominent Darwinian theorists . For the proponents of ID, this implies that a more theistic science (...) is needed, whereas Dennett and Dawkins hold that the triumph of Darwinism as a science goes hand in hand with the death of theism. However, I contend that a reconciliation of today’s evolutionary theory with theism is possible. In order to substantiate this claim, I sketch out different intellectually legitimate ways to immunize theism against the many ‘Darwinian dangers’. (shrink)

Volgens hoorn (d) van Philipse’s dilemma is de uitspraak dat God bestaat een feitelijke bewering en kan men die feitelijke bewering rationeel geloven zelfs als men er geen argumenten voor heeft. In deze korte reactie betoog ik dat de argumenten die Philipse tegen de keuze voor deze hoorn inbrengt niet kunnen overtuigen.

In dit essay keert Forster zich tegen geloof met een grote G: het fundamentalistisch geloof in een religie als de enige bron van waarheid, maar ook het geloof in de macht en het geweld van grote mannen en ideologieën. Hij stelt er zijn eigen geloof met een ‘heel kleine g’ tegenover, een geloof in vrijheid, democratie en individualisme, in de adel van de geest.

Amsterdam University Press is a leading publisher of academic books, journals and textbooks in the Humanities and Social Sciences. Our aim is to make current research available to scholars, students, innovators, and the general public. AUP stands for scholarly excellence, global presence, and engagement with the international academic community.

Het punt dat René Munnik in zijn reactie aan de orde stelt is van fundamentele betekenis. Is het wijsgerig geoorloofd geloof en filosofie zo met elkaar te verbinden als ik dat doe in ‘Kennis in reformatorisch wijsgerig perspectief’, mijn bijdrage aan de OU-cursus ‘Cultuurfilosofie vanuit levensbeschouwelijke perspectieven’? Is het niet beter de argumentatie ‘strikt wijsgerig’ te houden en de filosofie te beperken tot de ‘natuurlijke’ kennis in plaats van een op openbaring gebaseerd geloofsperspectief als uitgangspunt te nemen?1 Ik wil (...) hierover graag enkele opmerkingen maken, in de hoop dat daarmee ook mijn erkentelijkheid voor zijn kritische notities tot uitdrukking komt. (shrink)

In zijn verhelderende opstel over De eigen aard van het geloof in de wijsgerige theologie van Vincent Brümmer, gaat Henk Geertsema vooral in op ‘de aard van de geloofskennis zoals die in de Utrechtse school [en met name in mijn geschriften] wordt gezien’ . De centrale vraag voor Geertsema is ‘of de wijze waarop Brümmer de kennis die eigen is aan het geloof, opvat recht doet aan het eigen aard van het bijbelse geloof als bepaald door de (...) levende omgang met God’ . Twee gezichtspunten zijn hier vooral van belang:’ de verbinding van geloofskennis met de praktische levenshouding, die kenmerkend wordt geacht voor het “verfijnd theologisch realisme” van de Utrechtse school; de typering van de wijsgerige theologie als “grammatica van het geloof”‘ . In mijn antwoord zal ik vooral ingaan op Geerstema’s bespreking van het ‘verfijnd theologisch realisme’. Ten aanzien van ‘het grammatica van het geloof’ zal ik volstaan met een opmerking over Geertsema’s onderscheiding tussen ‘de taal van de wijsgerige theologie’ en ‘die van het concrete geloven of van de Bijbel’ . Ik kan hier kort zijn omdat Marcel Sarot in zijn bijdrage uitvoerig op dit punt ingaat. (shrink)

Die voortgesette proses van implementering van nuwe materiaal wat gebruik word vir katkisasie in die Nederduitsch Hervormde Kerk van Afrika vertoon 'n besondere trajek. Die proses het, in terme van geloof, begin met die formalisering van sowel die geloofsbegrip as die beskrywing van die inhoud van geloof. Dit is voortgesit deur 'n proses van die objektivering van die inhoud van geloof tot feite wat geleer kan word en is uiteindelik voltrek deur die implementering van 'n pragmatiese opvoedkundige (...) doelwit waarin geloof bloot 'n middel tot 'n doel geword het. Die trajek kan kortliks soos volg beskryf word: • Die Heidelbergse Kategismus Geloof is die aanneming van die beloftes van God wat vertroue in die lewende God skep. • 'Kortbegrip': Geloof is sekere kennis van God en sy beloftes en 'n hartlike vertroue dat al my sondes om Christus ontwil vergewe is. • Die belydenis van die Hervormers: Ek glo in God beteken dat ek al my vertroue op God stel en Hom op sy woord neem. • Geloofsleer: Geloof is kennis van die Woord van God en vertroue in die God van die Woord. • Geloof en Lewe 11: Geloof is die toe-eiening van kenbare geloofoorleweringe wat in die Bybel opgeneem is. Die kerk kan daarom kinders deur 'n proses van kategese begelei tot geloofsvolwassenheid. Vandag is die uitgangspunt van katkisasie en die motivering daarvoor in die Nederduitsch Hervormde Kerk van Afrika die oortuiging dat die kerk kinders deur 'n proses van kategese tot godsdienstige volwassenheid kan lei. Van Selms se kategismus pas nie in die trajek wat hier beskryf word nie. Die Nederduitsch Hervormde Kerk van Afrika sou vandag heeltemal anders gelyk het as meer as een generasie van die lidmate van die Kerk aan hierdie kategeseboek blootgestel was. (shrink)

In het boek Exodus, hoofdstuk 3, wordt verteld hoe God aan Mozes verschijnt in een brandende braambos. De HEER heeft het lijden van Israel in Egypte gezien en wil hen daaruit bevrijden. Daartoe wordt Mozes naar de farao gestuurd om tegen hem te zeggen dat hij Israel moet laten gaan. Met die boodschap moet Mozes eerst naar Israel zelf. Vandaar zijn vraag: wat zullen zij zeggen? Zullen zij mij geloven, als ik zeg dat ik gestuurd ben door de God van (...) hun vader, van Abraham, Isaak en Jakob? Zullen zij niet vragen: wie is die God? Hoe is zijn naam? In antwoord daarop spreekt God de bekende woorden: ‘Ik ben die Ik ben.’ Mozes moet tot de Israelieten zeggen: ‘Ik ben heeft mij tot u gezonden.’ En verder: ‘De HEER, de God van uw vaderen, de God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob, heeft mij tot u gezonden. Dit is mijn naam voor eeuwig en zo wil Ik aangeroepen worden van geslacht tot geslacht.’. (shrink)

Gerhard Ebeling on faith. Gerhard Ebeling (1912–2001), not only the foremost Luther researcher of the previous century but also one of the most prominent contributors to protestant theology during that period, wrote extensively about faith throughout his long and productive life as a professional theologian. He learnt from Luther that discerning judgement in the differentiation of related matters forms the basis of all sound theology. Applying this insight to his own thought, he reflects on the development of the phenomenon of (...) faith in the Old Testament community and early Christianity and the formalisation of the concept for use in the domain of religious studies. He defends the argument that Christian faith is not only faith in Jesus as the Christ and Lord but also that Jesus, and He only, is the founder and perfecter of faith. The concept of faith is also explored by Ebeling in relation to love, life and reason. The article concludes with a critical evaluation of Ebeling’s contribution in guiding us to witness authentically about our own faith in Jesus Christ within our own situation and against the background of the problems it poses for believing in Christ. (shrink)

In his short text ‘La déconstruction du christianisme’ from 1998, the French philosopher Jean-Luc Nancy set up the preliminaries for his ‘deconstruction of Christianity’. This differs from a plea or a criticism of Christianity. It is the question if atheism is the very antipode of religion or if religion has a sort of auto-critical gesture towards itself. We love to say that we are – we moderns – no longer Christians, but maybe the Christian aspects of our existence are so (...) evident, that we are no longer conscious of them. It is his thesis that Christian thinking or onto-theology in a more general way – thinking of the world out of a first Cause, a Supreme God, etc – lies itself at the basis of a thinking of the world and nothing but the world. Ontotheology, so is Nancy’s thesis, dismantled or autodeconstructed itself and became more and more, a thinking of the immanent world. In this respect, he seems to affirm the classic thesis of secularisation: in a society based on religion, the sense of the world is situated above the world, or has an over-worldwide status. In a secular society, sense would finally be immanent in the world. The truth is that he questions nothing but this thought. Take for example the question whether our existence has a meaning. The thought that it really has and that it is attached to existence by some self constitutive instance – whether it is a God or a subject – is present as well in Christianity as in atheism. Nancy tries to think the sense of the world out of the transcendental conditions of our existence. An atheist world is a world in which sense is no longer attached to the world, but where it is the condition of our Being-in-the-world as such. The world does not have sense, it is sense, and this naked existence means that we have to exist in the sense that we are. We are exposed to the world and to ourselves, and that is the sense of existence, of our being-together-in-the world. (shrink)

Kritische analyse van een aantal misvattingen in het huidige economische denken.

Since Karl Rahner, mystagogia has been considered one of the Christian pastoral practices which can approach the need felt for experimental faith. Practical theologians who have indulged in the new mystagogia have placed its foundation in the mystagogical practices of third and fourth century church fathers. It seems as though the authority of the church fathers is used in defense of the legitimacy of mystagogia in our time. In this article, the patristic foundation of the new mystagogia is studied. In (...) this way, the context, contents and methods of current mystagogia are compared to the practices of the church fathers. It appears that Christian mystagogia is understood as a form of initiation into personal faith and the Christian community. In this, the social context plays a part. The initiation is also connected to a process of conversion, where the patristic mystagogia is but a phase, while the new mystagogia can be seen as a process in its own right. In contents and method, mystagogia emphasizes theology, rites and catechesis. The elaboration of these items occurs differently with the church fathers than with modern theologians. These differences between patristic mystagogia and the current time conjure up questions concerning modern pastorate. These questions will lead to a further analysis of current mystagogia. (shrink)