The most difficult problem that Leniewski came across in constructing his system of the foundations of mathematics was the problem of defining definitions, as he used to put it. He solved it to his satisfaction only when he had completed the formalization of his protothetic and ontology. By formalization of a deductive system one ought to understand in this context the statement, as precise and unambiguous as possible, of the conditions an expression has to satisfy if it is added to (...) the system as a new thesis. Now, some protothetical theses, and some ontological ones, included in the respective systems, happen to be definitions. In the present essay I employ Leniewski's method of terminological explanations for the purpose of formalizing ukasiewicz's system of implicational calculus of propositions, which system, without having recourse to quantification, I first extended some time ago into a functionally complete system. This I achieved by allowing for a rule of implicational definitions, which enabled me to define any propositionforming functor for any finite number of propositional arguments. (shrink)

część I. [without special title] -- część II. [without special title ]-- część III. [without special title] -- część IV. Geneza życia biologicznego.

część I. Natura logiki -- część II. Kultura logiczna.

Część I. Koncepcje metafizyki -- Część II. Zarys teorii bytu.

Przedmowa Problematyka związana z zależnościami przyczynowymi, ich modelowaniem i odkrywa¬niem, po długiej nieobecności w filozofii i metodologii nauk, budzi współcześnie duże zainteresowanie. Wiąże się to przede wszystkim z dynamicznym rozwojem, zwłaszcza od lat 1990., technik obli¬czeniowych. Wypracowane w tym czasie sieci bayesowskie uznaje się za matematyczny język przyczynowości. Pozwalają one na daleko idącą auto¬matyzację wnioskowań, co jest także zachętą do podjęcia prób algorytmiza¬cji odkrywania przyczyn. Na potrzeby badań naukowych, które pozwalają na przeprowadzenie eksperymentu z randomizacją, standardowe metody ustalania zależności przyczynowych (...) opracowano na początku XX wieku. Zupełnie inaczej sprawa przedstawia się w przypadku badań nieeksperymentalnych, gdzie podobne rozwiązania pozostają kwestią przyszłości. Zadaniem tej książki jest podanie warunków, które powinny być spełnione przez te rozwiązania, oraz sformułowanie proceduralnego kryterium zależności przy¬czynowych jako szczegółowej realizacji tych warunków. Pociąga ono waż¬kie konsekwencje dla filozofii i metodologii nauk, które ujawnia – podany w Części II – zarys me-todolo¬gii proceduralnej. W literaturze przedmiotu brakuje w miarę wszechstronnego i systema¬tycznego omówie¬nia najnowszych filozoficznych i metodologicznych dys¬kusji na temat przy¬czynowości, co niech będzie wytłumaczeniem, dlaczego w niektórych punktach obecnej książki szczegółowo referuję trudno dos¬tępne teksty źró¬dłowe. Przymiotnik „proceduralny” używam tu w znaczeniu węższym niż Huw Price (w którego pracach właściwszy byłby termin „kryterialny”) dla podkre¬ślenia – zgodnie z łacińskim źródłosłowem procedo – że dla ustalenia przy¬czyny niezbędne jest podjęcie przez uczonych określonych interakcji z ba¬daną rzeczywistością. Zalążki zamysłu prezentowanego w tej książce przedstawiłem podczas warsztatów filozoficznych „Philosophy and Probability” w roku 2002, zor¬ganizowanych przez Instytut Filozofii Uniwersytetu w Konstancji. Wdzięczny jestem uczestnikom tych warsztatów za uwagi, a przede wszyst¬kim następującym osobom: Luc Bovens, Brandon Fitelson, Alan Hájek, Stephan Hartmann oraz Jon Williamson. Podczas międzynarodowej konferencji „Analytical Pragmatism”, zorgani¬zowanej w Lublinie w roku 2003 przez Wydział Filo¬zofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, odniosłem swoją koncepcję do prac Nancy Cartwright. Szczególnie inspirujący okazał się komentarz Huw Price’a do mojego referatu i przeprowadzona z nim dysku¬sja. Ujęcie koncepcji metodologii proceduralnej na szerszym tle współ-czes¬nego nurtu empirystycznego w filozofii nauki przedstawiłem w roku 2004 podczas konferencji „5th Quadrennial Fellows Conference”, zorgani¬zowanej przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Centrum Filozofii Nauki w Pittsburghu. Szczególnie pomocne w dalszych moich pra¬cach były uwagi Jamesa Bogena, Janet Kourany, Jamesa Lennoxa, Johna Nortona, Thomasa Bonka, Jana Woleńskiego i Johna Worralla, za które wyra¬żam swoją wdzięczność. Korpus książki powstał podczas mojego stażu w Centrum Filozofii Nauki w Pittsburghu, który odbyłem jako stypendysta Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w roku akademickim 2004-2005. Uczestniczyłem w tym czasie w życiu naukowym Centrum i w pracach badawczych zespołu z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Carnegie-Mellon w Pittsburghu kierowanego przez Clarka Glymoura. Na jego ręce składam podziękowanie za wiele po¬mocnych uwag do moich wy¬stąpień oraz tekstów i za dyskusje przede wszystkim z nim samym i z jego najbliższymi współpracownikami: Peterem Spirtesem oraz Richardem Scheinesem, a także pozostałymi członkami tego zes¬połu, doktorantami i uczestnikami seminarium badawczego „Causality in the Social Sciences”. Za wieloletnie wsparcie, wielopłaszczyznowe inspiracje towarzyszące pi¬saniu tej książki, a także liczne pomocne uwagi do jej wcześniejszych wersji dziękuję przede wszystkim Księdzu Profesorowi Andrzejowi Bronkowi oraz Księdzu Profesorowi Józefowi Herbutowi, współprowadzącemu seminarium doktorskie w Katedrze Metodologii Nauk Katolickiego Uniwersytetu Lubel¬skiego im. Jana Pawła II, jak również pozostałym uczestnikom tego semina¬rium. Dziękuję mojej Żonie, dr Annie Kawalec za wiele wysiłku włożonego w ulepszenie redakcji – językowej i merytorycznej – obecnej książki. Książkę tę można czytać na kilka sposobów. Czytelnikom zainteresowa¬nym przede wszystkim prowadzeniem badań empirycznych polecałbym rozpoczęcie od Rozdziału 2. i kontynuację pozostałych rozdziałów Części I, a następnie Dodatków. Czytelnikom zainteresowanym problemami filozo¬fii i metodologii nauk polecałbym rozpoczęcie lektury książki od Części II i uzupełniającą lekturę Rozdziału 2., a następnie Wprowadzenia i Zakończenia. Czytelnikom mniej zainteresowanym zagadnieniami teoretycznymi pole¬całbym zapoznanie się z fascynującymi dziejami odkrycia przyczyn cholery przez Johna Snowa, które rekonstruuję w Rozdziale 1. W dalszej części nato¬miast polecałbym przejście do Wprowadzenia i Zakończenia, które w mniej specjalistyczny sposób przybliżają proponowane tu rozstrzygnięcia. Tekst książki nie był dotąd publikowany. Wyjątkiem są pewne fragmenty Rozdziału 8. oraz 9., które w zmienionej postaci ukazały się w Rocznikach Filozoficznych (Kawalec 2004). -/- Lublin, luty 2006 r. (shrink)

Contents: PART I. PHILOSOPHICAL EXPLANATIONS OF CREATIVITY AND CONSCIOUSNESS. Krystyna ZAMIARA: The psychological approach to creativity. A critical appraisal. Rick L. FRANKLIN: Creativity and depth in understanding. Zdzis??l??awa PIATEK: Creativity of life and F.W. Nietzsche's idea of Superman. Jaromír JANOUSEK: Dialogue and joint activity: A psychological approach. Krystyna ZAMIARA: Some remarks on Piaget's notion of "consciousness" and its importance for the studies of culture. Anna GA??L??DOWA, and Aleksander NELICKI: Attitudes towards values as a factor determining creativity. PART II. THE ROLE (...) OF CREATIVITY IN THE THEORY-BUILDING. Leszek NOWAK: On creativity in theory-building. Izabella NOWAK: Discovery and correspondence. A contribution to the idealizational approach to science. Jerzy BRZEZI??N??SKI: Research process in psychology in the context of the researcher's methodological consciousness. Andrzej FALKOWSKI: Cognitive similarity in scientific discovery: An ecological approach. PART III: CONSCIOUSNESS IN HISTORICAL PERSPECTIVE. Kathleen V. WILKES: Inside insight. Franco DI MARIA, and Gioacchino LAVANCO: History and epistemology of the unconscious. Franco DI MARIA, and Gioacchino LAVANCO: Conscious/unconscious and group-analysis. Banjamin WALLACE, Andrzej KOKOSZKA, and Deanna D. TUROSKY: Historical and contemporary thoughts on consciousness and its altered states. PART IV. BETWEEN EXPRESSION AND PROJECTION. Micha??l?? STASIAKIEWICZ: Creativity and projection: Paradigm opposition and implicit correspondence. Anna BRZEZI??N??SKA: Creative expression versus projection. PART V. THE ROLE OF PSYCHOPHYSIOLOGICAL COMPONENTS IN EXPLANATION OF PHENOMENA OF CONSCIOUSNESS AND CREATIVITY. Mario BUNGE: Explaining creativity. Piotr WOLSKI: Hemispheric asymmetry and consciousness. Is there any relationship? Andrzej KOKOSZKA: A rationale for psychology of consciousness. PSYCHOLOGICAL EXPLANATIONS OF CREATIVITY AND CONSCIOUSNESS. Santo DI NUOVO: Consciousness and attention. Tomasz MARUSZEWSKI: Two looks on consciousness. Is there any interface between philosophy of science and psychology? Marek KOWALCZYK: On the question of the functions of consciousness. Dean Keith SIMONTON: From childhood giftedness to creative genius. Magdalena FAFROWICZ, Tadeusz MAREK, and Czes??l??aw NOWOROL: Effectiveness of innovation as a function of creative style of behavior and type of leadership. Mark A. RUNCO, and Joni RADIO GAYNOR: Creativity and optimal development. (shrink)

Contents/Inhalt: Preface. Vorwort. Abbreviations/Siglen. I. JASPERS ON WORLD PHILOSOPHY AND WORLD HISTORY OF PHILOSOPHY/JASPERS ÜBER WELT-PHILOSOPHIE UND WELTGESCHICHTE DER PHILOSOPHIE. Nekrolog von Karl Jaspers selbst verfaßt. Obituary by Karl Jaspers himself. Karl JASPERS: Weltgeschichte der Philosophie - Zweites Buch: Geschichte der Gehalte: Einleitung. Karl JASPERS: World History of Philosophy - Second Volume: History of the Substantive Contents of Philosophic Thought. Introduction. II. INTRODUCTION/EINLEITUNG. Leonard H. EHRLICH: Opening Remarks. Introduction of Jeanne Hersch, Honorary President of the Conference. Jeanne HERSCH: Von der (...) Wirkung einer "philosophia negativa". III. LEGACY AND TASK. VERMÄCHTNIS UND AUFGABE. Leonard H. EHRLICH: Ausblick: Vernunft, Geist, Geschichte. Sawako HANYU: the Concept of the "Encompassing" in World Philosophy. Andreas RINOFNER: Periechontologie und Weltgeschichte der Philosophie. Systematische Bemerkungen zu einem aufschlußreichen Verhältnis. Richard WISSER: Projekt und Vision einer "Weltgeschichte der Philosophie" und "Weltphilosophie" als Folgen der "Grundverfassung" von Karl Jaspers. IV. DIMENSIONS OF COMMUNICATION/RÄUME DER KOMMUNIKATION. Andreas CESANA: Grenzen der Rationalität und Kommunikation. Brenio ONETTO-BÄCHLER: Existentielle Kommunikation bei Jaspers. Czes_awa PIECUCH: Es ist gleichgültig, wer die Wahrheit ausspricht. Über die Uneigennützigkeit der existentiellen Kommunikation. Oswald O. SCHRAG: Existence, Existenz, and Social Organization. Vladimir KATASONOV: The Gadfly, Stinging the Sluggish Horse: The Socratic Mission of Jaspers's Philosophy. V. COMMUNICATIVE WORLD HISTORY OF PHILOSOPHY/KOMMUNIKATIVE WELTGESCHICHTE DER PHILOSOPHIE. Albrecht KIEL: Die Weisen des Umgreifenden, die der Mensch ist: Wege zu Jaspers' Periechontologie. Maria Luisa BASSO: K. Jaspers - N. Berdiaeff: une confrontation entre deux philosophies de l'histoire. Convergence et divergence d'affirmations. Inigo BOCKEN: Kommunikation und Mutmaßung. Versuch eines Vergleichs zwischen Jaspers' Idee einer Philosophie der Kommunikation und Nikolaus von Kues' Kunst der Mutmaßungen. Boles_aw ANDRZEJEWSKI: Jaspers' Stellung zur Romantik im Lichte seiner Sprachphilosophie. Endre KISS: Karl Jaspers' Auslegung Nietzsches als eines Metaphysikers der Immanenz. Danièle MOYAL-SHARROCK: Genie et Folie selon Jaspers. Milan UZELAC: The World and Existence. Pablo LÓPEZ-LÓPEZ: Das Studium der Philosophie als Studium der Weltgeschichte der Philosophie. VI. COMMUNICATIVE WORLD PHILOSOPHY: EAST AND WEST/KOMMUNIKATIVE WELTPHILOSOPHIE: OST UND WEST. Wonjae LEE: Karl Jaspers und das Weltproblem des interreligiösen Dialogs. Silvia MARZANO: Comunicazione mondiale, kantismo e frattura dell'essere in Karl Jaspers. Una "terza via" fra Occidente e Oriente? Indu SARIN: Jaspers's Quest for Existential Communication. Mohammed MARUF: Jaspers and Iqbal on Self, Freedom and Communication. Subhadr PANYADEEP: Ich und Nicht-Ich bei Jaspers und im Buddhismus. Kazuteru FUKUI: Das Wesen des Buddhismus und Jaspers' Philosophie. Yukio MASUBUCHI: Jaspers und Nishida. Eine Theorie des "Topos" in der Lehre von der Kommunikation. Hans SANER: Weltphilosophie und Globalkultur im interkulturellen Vergleich mit den Konzepten "Weltmusik" und "Weltkunst". Gerhard RAUCHE: The Paradox of " Das Scheitern " as a World Formula. VII. COMMUNICATIVE WORLD PHILOSOPHY: FREEDOM AND TOLERANCE/KOMMUNIKATIVE WELTPHILOSOPHIE: FREIHEIT UND TOLERANZ. Anna MASÓ-MONCLÚS: Libertad y autoridad en Hannah Arendt y Karl Jaspers. Otmar KLEIN: "Weltverabsolutierung" und Verantwortungsverlust. Kurt SALAMUN: Grenzen der Toleranz. Zum Offenheits- und Toleranzparadigma in der Philosophie von Karl Jaspers. Giorgio PENZO: Politik als Ethos und das Problem der Freiheit bei Jaspers. Gerhard KNAUSS: Von der Weimarer Republik zur Weltpolitik. Wandlungen in Jaspers' Auffassung und Wertung der Politik von der Heidelberger Frühschrift "Die geistige Situation der Zeit" bis zu den Basler Spätschriften. Hermann-Josef SEIDENECK: Freiheit und Wiedervereinigung auf dem Prüfstand. Prognose und Ergebnis unter dem Blickwinkel von existentieller Kommunikation im Welthorizont. Appendix/Anhang. (shrink)

Utylitarysta hedonista twierdzi, że jego moralnym obowiązkiem jest bezstronne maksymalizowanie przyjemności dla możliwie jak największej liczby istot zdolnych do jej odczuwania. Czym jednak jest owa przyjemność? Henry Sidgwick, filozoficznie najbardziej skrupulatny z hedonistów, definiuje przyjemność jako „pożą dany stan świadomości”. W pierwszej częś ci artykułu przyjrzę się szczegółowo temu, co Sidgwick miał do powiedzenia w kwestii przyjemności. W części drugiej przedstawię niektóre najnowsze wnioski badań empirycznych i zastanowię się, jaki wpływ mogą one mieć na definiowanie przyjemności przez Sidgwicka. Czy pragnienie (...) zawsze towarzyszyć musi przyjemności? Czy świadomość jest koniecznym warunkiem do jej zaistnienia? Czy można porównywać ze sobą przyjemności i cierpienia? Wnioski skłonią mnie do postawienia pytania wyjściowego do kolejnych rozważań o możliwość użycia badań naukowych w dyskusjach filozoficznych. (shrink)