The notion of classifying sciences has a quite along past in the history of philosophy. The aim of this study is to set forth and analize Ibn al-ʿArabī’s classification of sciences at first, and then to make a comparison with al-Fārābī’s classification. Making such a comparison between Ibn al-ʿArabī, who is a unique representative of Islamic mystical thought, and al-Fārābī, who is a mighty representative of peripatetic Islamic philosophy, will conribute to seeing the epistemological views of sufism and classical Islamic (...) philosophy together. In the study, a descreptive and analytical method has been preferred and it has been reached to some important results by comparing the opinions of Ibn al-ʿArabī and al-Fārābī. In this context, it could be said that while Ibn al-ʿArabī constructs his classification according to the means of obtaining knowledge, al-Fārābī arranges his classification according to the knowledge itself. It is seen that al-Fārābī’s classification includes in details the first two groups, to wit, as Ibn al-ʿArabī calls, the rational sciences and the situational sciences, and excludes the mysterious sciences. On the other hand, Ibn al-ʿArabī makes room as well as for reason besides heart in his epistemology, both by mentioning the rational sciences and asserting that some of the intuitive sciences are in a rational characteristic. (shrink)

Ayetler, ele aldıkları konular itibariyle geniş bir konu yelpazesine sahiptir. Bu konuları ise bazen doğrudan ve yoruma gerek bırakmayacak şekilde bazen de bu netlikte olmadan ortaya koyarlar. Bu durum, ayetle muhatap olan kişinin metni doğru anlamasında belli bir yöntem ve birikime sahip olmasını gerekli kılar. Bu ise muhatabın metni anlama ve yorumlamasında, sahip olduğu bakış açısının etkisini baskın hale getirir. Bu bağlamda ahkâm ayetlerine bakıldığında onların sınırlı ve bazı alanları düzenleyici oldukları görülür. Ayrıca içerdikleri ahkâma dair de çoğu kez farklı (...) yorumlanabilecek bir üslûba sahiptirler. Bu durum, onları anlamaya çalışan fukaha için bir taraftan geniş bir yorum sahası açarken diğer taraftan yapılan yorumda hesabı verilebilirlik unsurunu öne çıkartır. Bu zeminde ahkâma dair ayetler, fakihler tarafından çeşitli yorumlara tabi tutulmuştur. Ayetlerden hüküm çıkarmaya çalışan bu ilim adamları, çeşitli etkenler altında bu ameliyeyi gerçekleştirmişlerdir. Bu etkenlerden bir tanesi de takip edilen amelî mezheptir. Bu makale, ahkâm tefsirlerinin ilklerine sahip olan, bununla birlikte farklı fıkhî mezheplere tabi bulunan üç fakih-müfessir üzerinden meselenin bu veçhesine eğilmektedir. Bu sayede mevcut etkinin varlığı, ne boyutta olduğu gibi hususlarda bir fikir elde edilebilecektir. (shrink)

There is a prevailing opinion in the literature that the first name to mention the interpretation of the Qur'an with the Qur'an as a method is Ibn Taymiyya. He puts it at the forefront in the hierarchy of evidence in his Muqaddima. However, Abu Bakr Ibnu'l-Arabi, who lived two centuries before Ibn Taymiyya, also refers to the same method in the first place among the tafsir methods he suggested. Based on this finding, in the article, after briefly mentioning the aforementioned (...) tafsir method, a brief information about Ibn al-Arabi's Qânûn al-Ta'wîl is given and his approach to this method is examined. Within the scope of this subject, the common and different aspects of both authors' methods of interpreting the Qur'an with the Qur'an are presented. In addition, the findings regarding the problems arising from the authors' putting this method in the first place are shared. Finally, the possible reasons why both authors put this method in the first place are discussed. The aim of the study in this background is to reveal that there was another scholar mentioning the method in the first place before Ibn Taymiyya among the exegetical methods in the classical period and to perform an analysis within this framework. By the application of "data and content analysis", the content in Ibn al-Arabi's Qânûn al-Ta'wîl and Ibn Taymiyya's Muqaddimah in the context of the Qur'an's interpretation with the Qur'an has been analyzed. This content has been subjected to comparative analysis in terms of commonality and differences. (shrink)

al-juzʼ al-awwal. Muḥāwalāt ʻulūm al-insān wa-manahajuhā fī fahm al-insān -- al-juzʼ al-thānī. Madākhil al-fikr wa-al-thaqāfah fī fahm al-insān -- al-juzʼ al-thālith. Muqārabāt ʻilm al-insān al-mutakhaṣṣiṣ fī fahm al-insān wa-maʻālim taʼsīs al-badīl, qirāʼah fī ʻilm al-Anthrūbūlūjiyā al-ḥadīth.

This research focused on one of the messages in the Lord’s Prayer, particularly Matthew 6:12 about prayer for forgiveness and forgiveness to others in order to suggest a concept revision for the sake of a rather normative modern Arabic audience. In the Smith-Van Dyck version, asking God for forgiveness serves as the basis for forgiving sinners by using the present and future form of the verb نغفر كما (as we will forgive). This translation is in contrast to 1881 Jesuit Arabic (...) Bible, which used the past tense غفرنا كما and أعفينا فقد (as we have forgiven) as written in the Greek Bible as ὀφειλήματα ‘debts’ by referring to the debt metaphor. This study examined the Arabic translation of Matthew 6:12 in the perspective of Nida and Taber’s semantic adjustments. In light of the research findings, it was clear that the semantic adjustment and grammatical adjustment in the translation did not run on the grammatical structure of the Arabic language. The translation into Arabic also did not comply with the original source of the text, but it was accentuated by the interpretation of ‘debts’ into ‘sins’.Contribution: In conclusion, this fact can be seen from the choice of the word ‘نغفر’ and the use of the future tense (fi’l muḍār’i) as opposed to the source text that uses the past tense (fi’l māḍy). (shrink)

This research focused on one of the messages in the Lord’s Prayer, particularly Matthew 6:12 about prayer for forgiveness and forgiveness to others in order to suggest a concept revision for the sake of a rather normative modern Arabic audience. In the Smith-Van Dyck version, asking God for forgiveness serves as the basis for forgiving sinners by using the present and future form of the verb نغفر كما (as we will forgive). This translation is in contrast to 1881 Jesuit Arabic (...) Bible, which used the past tense غفرنا كما and أعفينا فقد (as we have forgiven) as written in the Greek Bible as ὀφειλήματα ‘debts’ by referring to the debt metaphor. This study examined the Arabic translation of Matthew 6:12 in the perspective of Nida and Taber’s semantic adjustments. In light of the research findings, it was clear that the semantic adjustment and grammatical adjustment in the translation did not run on the grammatical structure of the Arabic language. The translation into Arabic also did not comply with the original source of the text, but it was accentuated by the interpretation of ‘debts’ into ‘sins’. Contribution: In conclusion, this fact can be seen from the choice of the word ‘نغفر’ and the use of the future tense ( fi’l muḍār’i ) as opposed to the source text that uses the past tense ( fi’l māḍy ). (shrink)

: ‘Alā’ al-Dawla al-Simnānī (d. 736/1336) was a Kubrawī sheikh lived in Simnān one hundred years after Ibn al-Arabī (d. 638/1240). He authored around ninety works in Arabic and Persian on various fields within Sūfism, raised many disciples. His contribution to the sūfī tradition mainly come to forefront regarding problems like unity, latāif (subtle organs), rijāl al-ghaib (men of the unseen), wāqia (dream-like mystical experiences) and tajallī (manifestation). Simnānī’s understanding of the unity influenced subsequent sūfī’s and specifically Ahmad Sirhindī (d. (...) 1034/1624) and his sheikh Bāqībillah’s (d. 1012/1603) views of the unity overlap with Simnānī’s one. In Maktūbāt, Sirhindī who developed the idea of unity of the seen against the unity of the existence expresses that his understanding of being is the same with Simnānī’s one. Simnānī is also known as the first critic of Ibn al-Arabī’s conception of the unity among sūfī’s. Such that, whenever his name is mentioned the first thing comes to one’s mind has been his criticism against Ibn al-Arabī. However, his criticism against Ibn al-Arabī was not studied as a whole looking at his ouvre. Studying Simnānī’s works, it is seen that his criticism is concentrated on two main problems. First is Ibn al-Arabī’s employing the concept wujūd al-mutlaq (absolute being) for God. He maintains that it is not convenient to use this concept for al-Haq. His second criticism is against a sentence mentioned in al-Futūhāt: “سبحان من أظهر الأشياء وهو عينها”. In this article, causes for Simnānī’s critiques will be discussed and both sūfī’s conceptions of wujūd al-mutlaq and ‘ayn (quintessence) will be studied.Summary: One of the famous names in the Kubrawī tradition, ‘Alā’ al-Dawla al-Simnānī is a sheikh who lived in the city of Simnān in the contemporary Iran between 659-736/1261-1336. In his youth, he served in the service of Arghūn Khan (r. 1284-1291) in the Īlkhānid Palace; and later, after a spiritual experience, he left the palace and turned to a Ṣūfī life. For a certain period, he continued worshipping and riyādhat (spiritual fight against the evil commanding self) on his own, and looked for a guide convenient to his character. Eventually, he became the disciple of the Kubrawī sheikh in Baghdad, Nūr al-Dīn ʿAbd al-Raḥmān Isfarāyīnī (d. 717/1317), and obtained ijāzah (permission) for irshād (guidance). After that, with the instruction of his sheikh, he went back to Simnān; and spent rest of his life with guiding his disciples and writing scholarly works. He authored around ninety works in Arabic and Persian on various fields within Sūfism. His contribution to the sūfī tradition mainly comes to forefront regarding problems like unity, latāif, rijāl al-ghaib, wāqia and tajallī; and influenced subsequent sūfī’s. Simnani’s influences can best be seen on the founder of the Mujaddidiyya branch of Naqshbandiyya, Ahmad Sirhindī (d. 1034/1624), and Sirhindī’s sheikh Bāqībillah (d. 1012/1603). In a letter Bāqībillah wrote to Sirhindī, he mentions certain differences between Simnānī’s understanding of unity and unity of the existence by stating that Simnānī’s path is not that of unity of the existence, and that his shuhūd (seen) is the most perfect shuhūd. Also in the Maktūbāt, Sirhindī expresses that his understanding of being is the same with that of Simnānī’s. Simnānī is also known as the first critic of Ibn al-Arabī’s conception of being and unity among sūfī’s. It would not be incorrect to say that he is more famous for this critique so much so that whenever his name is mentioned the first thing comes to one’s mind has been his criticism against Ibn al-Arabī. The main reason for this is that a letter Simnānī wrote to one of the followers of Ibn al-Arabī, ʿAbd al-Razzāq al-Kāshānī (d. 736/1335) in which Simnānī criticizes Ibn al-Arabī’s conception of unity, was included in the famous work of Abd al-Raḥmān Jāmī (d. 898/1492), Nafakhāt al-uns. This letter’s presence in the Nafakhāt played a vital role in its publicity. For this reason, it can be said that Nafakhāt made Simnānī famous. Yet, it should also be said that the fame stemming from Nafakhāt is incomplete and it is just about one aspect of Simnānī, a scholar who authored dozens of books on the Sūfism. Moreover, it is not correct to defend that Simnānī’s statements in that letter reflects a full picture of his opinion about Ibn al-Arabī. Hence, to have a better understanding of his criticism and thoughts about Ibn al-Arabī, one should explore other works of Simnānī as well. Studying Simnānī’s works, it is seen that his criticism is concentrated on two main problems. First is Ibn al-Arabī’s employing the concept wujūd al-mutlaq for God. His second criticism is against a sentence mentioned in al-Futūhāt: “سبحان من أظهر الأشياء وهو عينها”. To understand the first criticism, one needs to know the meaning both sūfī’s attribute to the concept of wujūd al-mutlaq; and for the second the meaning they attribute to the concept of ‘ayn. First, it should be known that Ibn al-Arabī did not think of being as a form category the members of which are beings. To the contrary, he uses wujūd exclusively for the Eternal, and refrains from using the concept of wujūd for the creation; and calls them mawjūd. In other words, Ibn al-Arabī differentiates between being and existence; and limits the concept of being only for the al-Haqq. Ibn al-Arabī states this view repeatedly in statements such as “al-Haqq (the Truth) is being; things, however, are attributes of being.” What Ibn al-Arabī means by wujūd al-mutlaq is al-Haqq who is wajib al-wujūd (the Necessary Being) and free from all restrictions. Thus, in a certain sense wujūd al-mutlaq means wajib al-wujūd. By writing that “Wujūd al-Haqq is the essence of wajib al-wujūd who is qualified with the perfect attributes of eternity and infinity. Absolute Being is the actions emanating from these attributes. Wujūd al-Muqayyad (the Limited Being) is the outcome that comes into existence as a result of these actions”, Simnānī explicitly states that for him Absolute Being is the actions of al-Haqq. What one can understand from the statements of both sūfī’s is that while by wujūd al-mutlaq Ibn al-Arabī refers to wajib al-wujūd (i.e. the essence of al-Haqq), for the same term Simnānī refers to actions of al-Haqq. Since in criticizing Ibn al-Arabī, Simnānī takes into account his own definition of the term Wujūd al-Mutlaq as the actions of al-Haqq, his criticisms are not valid. In fact, both exonerate al-Haqq from all the conditions. However, while Ibn al-Arabī chooses to verbalize the existence of God with the concept of “Absolute Being”, Simnānī only approves to express the existence of God with the concepts of wājib al-wujūd and al-Wujūd al-Haqq and differing from Ibn al-Arabī attributes the meaning of the actions of God to the concept of Absolute Being.Simnānī’s second critique against Ibn al-Arabī is related to this sentence: “سبحان من أظهر الأشياء وهو عينها”. An annotation that is written by Simnānī on a page which is out of his gloss on al-Futūhāt is highly harsh reads as follows: “O, followers of the most deviant leader! If you hear that one says that your sheikh is identical with his beard, put the claim that he is identical with his rejectomenta aside, should you accept this and tolerate him?” It is understood from these sentences that Simnānī considers the concept “al-ayn” as the essence of that thing. Though, the word “al-ayn” is one of the most multi-meaning word in the Arabic language and in Ibn al-Arabī’s works it is used with various meanings such as eye, the quintessence, spring, water source, tangible being of a thing, the essence of a thing and so on. The usage as “the essence of a thing” is very much common in Ibn al-Arabī’s works. It is interesting that while this word has so many meanings, Simnānī takes one meaning as base and blaspheme against Ibn al-Arabī. It is obvious that the main cause for Simnānī’s critique against Ibn al-Arabī in both problems is his attribution to the concepts different meanings than Ibn al-Arabī and then judging him in the context of his attributes. (shrink)

This thesis explores the epistemology and theology of a Sufi theorist Ibn al-ʿ Arabī (d. 1240) and one of the most controversial Muslim scholars Ibn Taymiyya (d. 1328) comparatively. Although scholars have long emphasized the differences between these two influential and significant figures, the purpose of this thesis is to focus on their potential similarities. The present work at the outset shows that both Ibn al-ʿ Arabī and Ibn Taymiyya regard revelation, the human intellect, and inspiration – unveiling (ilhām – (...) kashf) to be the main epistemological means for acquiring religious knowledge. However, they differ over the relative value of these means or tools. Both Ibn al-ʿ Arabī and Ibn Taymiyya place revelation at the top of the hierarchy, but after that Ibn al-ʿ Arabī places inspiration – unveiling ahead of reason while Ibn Taymiyya reverses the order. The other main subject elaborated in this thesis is the theological issue of the divine names and attributes. This subject is connected to many other theological problems, and both Ibn al-ʿ Arabī and Ibn Taymiyya pay considerable attention to it. Just as many similar approaches, ideas, and interpretations may be seen concerning their epistemological stances, it is possible to see similarities in their theological positions although there are crucial distinctions as well. The unique way of finding out this similarity is to keep in mind the existence of the duality found in the thought and expression of Ibn al-ʿ Arabī. Briefly, the main finding of the thesis is that Ibn al-ʿ Arabī and Ibn Taymiyya are more similar in their epistemologies and theologies than many scholars have thought. They are benefitting from the same epistemological means while putting them in different order. Also, they share similar theological points concerning the divine names and attributes, creation, the divine will, and the incomparability of God while expressing them through different conceptions and styles. (shrink)

Collection of studies on a leading moral philosopher and his work, or dedicated to him.

"(...) Felsefeye ilişkin Arapça ve Fransızca bazı eserleri mütalaa ettiğim sırada felsefi terimlerin bu iki dilde tesadüf ettiğim karşılıklarını bir mecmuaya kaydetmiştim. Bunların perişan bir halde kalmasına ve sarfettiğim emeğin bu şekilde heder olmasına gönlüm razı olmadı. Gerçekten de bu konuda sarfedilen mesai öyle pek kolay feda edilecek bir şey değildi. Çünkü bu işe en evvel, felsefeyi İbn Bâcce'nin en seçkin öğrencilerinden tahsil etmiş olan meşhur Musevi hakîm Ebû İmrân Musa bin Meymun'un Delâletü'l-Hâirîn başlıklı eserinden başlamış idim. Bu kitap İbrani (...) harfleriyle, Arap dili üzere yazılmış olduğundan felsefeye ait fasıllarının Fransızca tercümesiyle tatbikinde pek ziyade güçlük çekmiş idim. Bu eser Avrupaca Guide des Égarés başlığıyla tanınıp, mütekellimlerin mezhebi hakkında en önemli bilgi kaynağı sayılmıştır. Bunu müteakiben, bir taraftan Aristoteles'in bazı eserlerini ve diğer taraftan İbn Rüşd'ün bunlardan iktibâsen yazdığı Telhîsât'ı, Kütübhâne-i Hidivî'den istinsâh ettirerek mütalaa ettim. Sonra da Şehristânî'nin Kitâbü'l-Milel ve'n-Nihal'i, Zevzenî'nin Muhtasar Târîh-i Hukemâ'sı, Fârâbî ile İbn Sînâ'nın bazı eserleri, Ebû Abdullâh el-Kâtib'in Mefâtîhu'l-Ulûm'u, İbnu'n-Nedîm Bağdâdî'nin Kitâbü'l-Fihrist'i gibi Avrupa'da basılmış birtakım nadir kitapları ve diğer birçok mantık kitaplarını gözden geçirerek, bunlardan her ne buldumsa aldım. Bu şekilde cem ettiğim kelimeler ve tabirler büyücek bir mecmua teşkil etmiş ise de bunlar mantık ve eski felsefeye ait olduğundan yeni terimlerin de karşılıklarını bulmak lazım geldi. Bu noksanı da âcizâne kütüphanemde mevcut lûgat kitaplarından Fransız ve İngiliz ve Arap ve Fars dillerine ait olan kamuslara müracaat ederek ve bunlarla maksadın temini mümkün olamadığı halde kelimelerin etimolojik anlamlarına nazaran birer tabir bulmak suretiyle mümkün mertebe ikmal etmek üzere bu Lûgatçe'nin tertip ve tanzimine başladım. Ve Bulletin de la Société Française de Philosophie başlığıyla yayınlanmakta olan süreli yayının bazı numaralarında, 1904 senesinden beri yer almış ve bu kere son bulmuş ise de henüz ayrıca kitap şeklinde toplanmamış olan Yeni Felsefe Lûgatçesi'ni başlıca kaynak kabul ederek, buna dâhil edilmiş olan yeni terimlerin hemen hepsini aldım. E. Goblot'nun Felsefe Lûgatçesi'yle diğer lûgatçelerde mananın açıklık kazanmasına hizmet ediyor gördüğüm özet bilgileri de ait oldukları kelimelere ilave ettim. Kısacası bu naçiz eser, diğer lûgatlerin hiçbirine henüz geçmemiş olan yeni felsefe terimlerinden başka felsefeyle ilgili olan tıp bilimine ve sosyal ve ekonomik bilimlere ait bir hayli kelimeleri de içermektedir. Bununla beraber âcizâne eserimin pek noksan olduğunu ve ancak ilim ve irfan erbabının tashih kalemleri için hazırlanmış bir müsveddecik teşkil edebileceğini itiraf ederim. Yegâne emelim mütalaa erbabına naçizâne bir hizmette bulunarak hayır ile yâd olunmaya hak kazanmaktan ibaret olduğundan görülecek hataların iyi niyetime bağışlanacağı ümidindeyim". İsmail Fenni Ertuğrul. (shrink)

Followers of Ibn ʿArabī are considered to constitute an “Akbari” school of thought. The use of the term ‘school’ assumes some sort of cohesion, but the nature of this has been little studied. I argue that adherents found a substitute for the in-person study sessions (sing. majlis) that were common among Sufis, by identifying Fuṣūṣ al-ḥikam with Ibn ʿArabī. Thus they were able to establish a direct connection with their preferred master by reading and commenting on this book. By placing (...) their own commentary among other commentar­ies on the Fuṣūṣ, they created a bookish majlis; a dialogue with their master and other students similar to an in-person majlis. Whether conscious or subconscious, this idea became prevalent: no real organization such as a Sufi order came to be, but instead we have dozens and dozens of direct commen­taries. Making Fuṣūṣ al-ḥikam an icon for Ibn ʿArabī became, at times, so strong as to turn the book into an idol or effigy. (shrink)

Bibliography of work by and on al-Fārabī, classical Muslim scholar.

Critical study of Sufism and Islamic philosophy with special reference of Ibn-i al-ʻArabī, 1165-1240.

Man; destiny; Islamic philosophy; Ph. D. dissertation.

On trends towards modernism in early Arab-Islamic thought to the 15th century.

Bu makale Aristotelesçi bilim teorisinin ve filozofların ilmî eserlere belirli konularla giriş yapma geleneğinin İslamî ilimlerin tasavvur edilmesi ve sunulmasında etkili olduğunu fıkıh usulü el kitaplarından Muhtasarü’l-Müntehâ’nın girişi üzerine yapılan tartışmalara binaen göstermektedir. Aristotelesçi bilim teorisi her ilmin konu, ilke ve meselelerden oluştuğunu ileri sürmekte, felsefî mukaddime yazma geleneği ise bir eserin konusunu, amacını ve sair belli başlı meselelerini ele alarak giriş yapma tarzını sunmaktaydı. Makale felsefî bilim teorisiyle ilmî eserlere mukaddime yazma geleneğinin, İbnü’l-Hâcib’in (ö. 646/1249) Muhtasarü’l-Müntehâ’sının girişi üzerine (...) yapılan şerh ve haşiyelerde kesiştiklerini göstermektedir. Bu metne onlarca şerh ve haşiye yazılmıştır, fakat makalede bunlar içerisinden on üç ve on dördüncü yüzyıllarda Kâdî el-Beyzâvî (ö. 691/1291-92), Ziyâüddin et-Tûsî (ö. 706/1306-7), Kutbüddin eş-Şîrâzî (ö. 710/1311), Cemâleddin el-Hillî (ö. 726/1325), Bedreddin et-Tüsterî (ö. 732/1332), Adudüddin el-Îcî (ö. 756/1355), Sa‘deddin et-Teftâzânî (ö. 792/1390) ve Seyyid Şerif el-Cürcânî (ö. 816/1413) tarafından yazılanlar incelenmektedir. İbnü’l-Hâcib’in giriş mahiyetindeki iki cümlesi üzerine yapılan yorumlar mebâdî kelimesinin ilkeler ve başlangıçlar şeklindeki -ilki bilim teorisi ikincisi ise bilimlere giriş yazma geleneğiyle ilişkili olan- iki anlamı arasındaki gerilimi göstermektedir. Makale İbnü’l-Hâcib’in Muhtasar’ı üzerine yapılan şerh ve haşiyelerdeki tartışmalar üzerinden hem fıkıh usulünün tasavvur ve sunumunun felsefî bilim teorisi ve bilimlere giriş yazma geleneği doğrultusunda olduğunu hem de bu metnin mebâdî kavramının lügavî ve ıstılahî anlamlarını kapsayacak şekilde yeniden tasavvur edilmesini tetiklediğini ortaya koymaktadır. En nihayetinde, mebâdî üzerine yapılan tartışmaların bir bilimin birlik yönünü bilmeyi temellendiren etkili bir argümanı doğurduğu, ayrıca o dönemdeki yaygın bilim teorisine karşı ilimlerin esasında üç değil tek bir öğeden oluştuğu şeklinde bir eleştiriye yol açtığı gösterilmektedir. (shrink)

L’Arabie marchande: État et commerce sous les sultans rasūlides du Yémen. By Éric Vallet. Bibliothèque historique des pays d’Islam, vol. 1. Paris: Publications de la Sorbonne, 2010. Pp. 872. €90.

Bu makalede, müşriklerle sosyal ilişkinin mahiyetine dair Müslüman düşünce geleneğinde ortaya konulan literatür genel hatlarıyla ele alınmaktadır. Söz konusu literatür, “müşrikler bu yıldan sonra Mescid-i Harâm’a yaklaşmasınlar” (Tevbe 9/28) ayeti temelinde şekillenmiştir. Bu bağlamda âlimler şirkin mahiyeti, Mescid-i Harâm bölgesinin sınırları ile bu bölgeye yaklaşmamayı ifade eden fiilin içeriği ve özellikle de ayetteki uyarının Hac ibadeti ile sınırlı/kayıtlı olup olmadığı gibi hususları tartışma konusu yapmışlardır. Bu ayet çerçevesinde ortaya konulan literatürde iki görüşün ön plana çıktığı görülmektedir. Bunlardan ilki, Mescid-i Harâm (...) ifadesiyle kastedilen mananın tüm mescitleri kapsayacağı düşüncesinden hareketle “yaklaşmama” yasağın sınırlarını genişletirken diğer görüş, maslahatçı bir yaklaşımla söz konusu bölgenin Kâbe ve çevresiyle sınırlı olduğu iddiasına dayanmaktadır. Bu bağlamda ilk görüşte, harem bölgesine müşriklerin hiçbir surette giremeyeceği savunulurken ikinci görüşte, müşriklerin cahiliye döneminde yaptıkları tarzda hac ve umre ibadeti yapmak amacıyla söz konusu bölgeye giremeyecekleri ancak ticaret, seyahat vb. farklı maksatlarla gelebilecekleri vurgulamaktadır. Makalede konu H. VII. yüzyıla kadar kaleme alınan rivayet, dirayet, ahkâm ve Şiî tefsirler temelinde irdelenmiştir. Bu bağlamda Mukātil b. Süleymân, İmâm Şâfiî, Cassâs, Ebû Bekir İbnü’l-Arabî ve Kurtubî’nin kaleme aldığı ahkâm tefsirleri; Taberî, İbn Ebî Hâtim, Ebû İshak es-Sa‘lebî ve İbn Kesîr’in yazdığı rivayet tefsirleri; Mâtürîdî, Zemahşerî, Fahreddin er-Râzî, Beyzâvî ve Ebu’l- Berakât en-Nesefî’nin dirayet tefsirleri ile Şiî müfessirler Kummî, Ayyâşî, Ebû Ca‘fer et-Tûsîve Tabersî’nin tefsirleri incelenmiştir. Konunun bahsi geçen tefsirler temelinde ele alınmasındaki amaç ayetin anlaşılmasına bağlı olarak ortaya konulan fıkhî hükümleri ve gerekçelerini tespit ederek mukayese yapmaktır. Zira Tevbe suresi 28. ayetin anlaşılmasında, dini anlama tarzları bakımından Ashâbu’l-Hadis ve Ashâbu’r-Rey olarak nitelenen âlimlerin görüşlerinin belirleyici olduğu görülmektedir. Konu bağlamında Şiî tefsirlerin incelenmesindeki amaç ise söz konusu literatürde Tevbe suresi 28. ayetin ele alınmasına ilişkin bakış açısının Ashabu’l Hâdis’e mi Ashabu’r-Rey’e mi yakın olduğunu tespite yöneliktir. İncelenen tefsirlerde ilk görüşün İmâm Mâlik ve İmam Şâfiî’ye ait olduğu belirtilirken ikinci görüş Ebû Hanîfe’ye nispet edilmiştir. İmâm Mâlik ve İmam Şâfiî’ye ait olan görüş genel kabul görürken Ebû Hanîfe ve Mâtürîdî’nin benimsediği, Hanefî-Mâtürîdî âlimler tarafından kabul gören ikinci görüş, tarihsel süreçte şaz olarak nitelendirilmiş ve dikkate alınmamıştır. Makalede, H.7. yüzyıl’a kadar yazılan rivayet, dirayet, ahkâm ve Şiî tefsirleri özelinde bu görüşlerin temel mantığı, ortaya çıkış süreçleri ve bu çerçevede üretilen fıkhî hükümler analitik bir bakış açısıyla irdelenmeye çalışılmıştır. Makalede sonuç olarak Ashabu’l-Hadis’e mensup âlimlerden İmâm Mâlik ve İmâm Şâfiî’nin konuyu sadece müşrikleri değil tüm gayr-i müslimleri içerecek şekilde ele aldıkları ve bu gruplarla kurulacak sosyal, ekonomik ve siyasi ilişkinin mahiyeti hakkında fıhkî hükümler koydukları görülmektedir. Bu hükümlerle, Müslüman düşünce geleneğinde gayr-i Müslimlerin özellikle sosyo-kültürel açıdan ötekileştirilmeleri meşrulaştırılmıştır. Bu bakış açısı Müslümanların birlikte yaşama kültürüne katkı sağlamalarını engellediği gibi insana saygıyı temel alan Kur’an’ın bakış açısı ile de çelişmektedir. Bu bağlamda Ashabu’r-Rey’in önemli temsilcilerinden biri olan Ebu Hanîfe’nin yasaklama emrini cahiliye döneminde yapılan hac fiili ile sınırlaması konuya ilişkin bakış açısında ciddi farklılıklara imkân tanımaktadır. Ebû Hanîfe’nin bu anlama biçimi, gayr-ı Müslimlere ilişkin olumsuz bir uygulamaya imkân vermediği gibi takipçisi Mâtürîdî tarafından geliştirilerek ahlakî bir boyutta ela alınmıştır. Süreç içerisinde söz konusu anlama biçimi, aynı düşünce geleneğine mensup olan Cassâs ve Ebû’l-Berekât en-Nesefî tarafından devam ettirilerek geliştirilmiştir. (shrink)

Öz Çalışmanın konusu irfanî geleneğin on beşinci yüzyıldaki önemli temsilcilerinden ve aynı zamanda İbnü’l-Arabî’nin takipçilerinden biri olan İbn Türke’nin varlık mertebelerine dair görüşleridir. Konu, İbn Türke’nin varlık ve varlığın mertebeleri ile ilgili düşüncelerinden hareketle hazırlanmıştır. Birincil kaynakların esas alındığı bu çalışmada, İbn Türke ve Ekberî geleneğin önemli temsilcilerinin eserlerine müracaat edilmiştir. Çalışmanın amacı, felsefe ve kelâmın yanı sıra tasavvuf felsefesinin en önemli konularından biri olan varlık düşüncesi ve varlık mertebelerini İbn Türke’nin görüşleri çerçevesinde ele alarak âlemdeki varoluşun hakikatinin ne (...) olduğu, insanoğlunun özünün nereden geldiği gibi temel sorulara cevap olabilecek özgün bir çalışma ortaya koymaktır. Bu çalışmayla; varlığın bir ve tek hakikat olduğu, Hak’tan feyz ederek görünür âlemde ortaya çıkan her şeyin O’nun isim ve sıfatlarının tecellisi olduğu, her ne kadar Hak’tan ayrıymış gibi görünse de aslında Hakk’a doğru sonsuz bir dönüş içerisinde olduğu, dolayısıyla tek varlıktan kaynaklı çok sayıda varlığın esasen yokluğa mahkûm olduğu ve asıl varlığın Allah olduğu sonucuna varılmıştır. (shrink)

İslâm geleneğinin en akılcı fırkası kabul edilen Mu‘tezile’nin özellikle Kur’an kıssaları çerçevesinde tefsirlerde yer bulan israilî rivayetler karşısındaki tutumu merak uyandırıcıdır. Bazı çalışmalarda kimi Mu‘tezilî müfessirlerin isrâiliyyât karşısındaki tutumuna değinilse de İsrâilî rivayetlerin tenkidi söz konusu olduğunda Mu‘tezile’nin bir ekol olarak tutumu herhangi bir araştırmaya konu edilmemiştir. İsrâiliyyât üzerine yapılan son çalışmalarda isrâiliyyât eleştirisinin İbnü’l-Arabî öncesinde Tûsî, Mâverdî hatta Mâtürîdî gibi isimlere kadar geri götürülebileceği söylenirken tamamen Sünnî ve Şiî müfessirler üzerinden bir okuma yapılmakta Mu‘tezilî müfessirlerin görüşlerine yer verilmemektedir. (...) Oysa bu çalışmalarda bahsedildiği üzere erken dönem isrâiliyyât eleştirilerinin genelde ismet meselesi ekseninde yapılması, Mu‘tezilî müfessirler özelinde bir incelemeyi zorunlu kılmaktadır. Nitekim isrâiliyyât eleştirisinde ön plana çıkartılan Mâtürîdî (ö. 333/944, Mâverdî (ö. 450/1058), Tûsî (ö. 460/1067), İbnü’l-Arabî (ö. 543/1148) ve İbn Kesîr (ö. 774/1373) gibi Sünnî ve Şiî müfessirlerden önce Ebû Bekir el-Esam (ö. 200/816), Ebû Alî el-Cübbâî (ö. 303/916) ve Ebû Müslim el-İsfahânî (ö. 322/934) gibi Mu‘tezilî isimler tarafından isrâiliyyât eleştirisinin yapıldığı görülmektedir. Her ne kadar onlar eserlerinde isrâiliyyât kavramını kullanmasalar da bu eleştirileri bazen rivayetlerin kaynağına bazen de içeriğine yöneltmektedir. Daha sonraki Mu‘tezilî âlimlerin de belli âyetler üzerinden bu eleştiriyi sistematik olarak devam ettirdikleri söylenebilir. Çalışmada öncelikle hicrî 2-6. asırda yaşamış el-Esam, Ebû Ali el-Cübbâî, Ebû Müslim el-İsfahânî, Kâdî Abdülcebbâr (ö. 415/1025), Cüşemî (ö. 494/1101) ve Zemahşerî (ö. 538/1144) gibi müfessirlerin, israiliyata bakışına odaklanılmaktadır. Söz konusu müfessirlerin farklı israilî rivayetler karşısındaki tutumu betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmektedir. Ayrıca aynı dönemdeki Sünnî müfessirlerin bu rivayetlere yaklaşımına da atıfta bulunulmaktadır. Mu‘tezilî müfessirlerin isrâiliyyâta yaklaşımı ele alınırken; onların bu rivayetleri reddetmeleri, isrâilî rivayetleri yorumsuz aktarmaları, aklî yorumu isrâilî rivayetlere tercih etmeleri ve isrâiliyyâtla âyetleri tefsir etmeleri gibi farklı yaklaşımlar hususunda ayrıma gidilmektedir. Mu‘tezilî müfessirler eserlerinde birçok İsrâilî rivayet aktarsa da özellikle tefsir geleneğinde sorunlu bazı rivayetlerin te’vilinde eleştirel yaklaşımın ilk örneklerinin onlardan gelen tefsirlerde olduğu söylenebilir. Bu bağlamda çalışmada klasik dönemde isrâiliyyat eleştirisinde Mu‘tezilî müfessirlerin öncü olduğu, özellikle ismet-i enbiyâ ve ismet-i melâike ile ilgili bir takım rivayetlerin eleştirisinin ilk önce Mu‘tezilî müfessirlerle başladığı sonucuna ulaşılmıştır. Yine Mâtürîdî, Mâverdî ve Tûsî gibi Sünnî ve Şiî müfessirlerin kimi yerlerde söz konusu rivayetleri eleştirirken Mu‘tezilî isimlere referansta bulunmasına da dikkat çekilmiştir. Son olarak Mu‘tezilî müfessirler, küllî bir isrâiliyyât eleştirisi yapmasalar da bazı yerlerde söz konusu rivayetleri “Yahudi uydurması ve Tevrat kaynaklı” olarak tanımlamaktadırlar. Bu da onların referans noktaları kendi kelâmî anlayışları olmakla birlikte rivayetleri kaynak açısından da eleştirdiklerini ortaya koymaktadır. Nitekim sistematik bir isrâiliyyât münekkidi olan İbn Kesîr de Peygamberlerin ismetiyle bağdaşmayan kimi rivayetlere tefsirinde yer vermeksizin reddettiği görülürken mucizevî olayları abartılı şekilde resmeden bazı isrâilî rivayetleri yorumsuz aktarmaktadır. Dolayısıyla Mu‘tezilî isimlerin İslâm inancıyla bağdaşmayan isrâilî rivayetlere erken dönemde eleştirel yaklaşması ve bunları nazara itibara almaması kayda değer bir tutumdur. (shrink)

The purpose of this study is to examine the statements of Ibn al-ʿArabî regarding religions and beliefs through the perspectives of William Chittick and Reza Shah-Kazemi comparatively. Even though his expressions are occasionally elaborated in the light of the theory of the religious pluralism based on Western-Christian thought, by considering the universal message of the Qur’ān Chittick and Shah-Kazemi identify these expressions with “universalism.” This universalist approach bases on the distinction between “ontological will” and “religious will,” and “submission” which is (...) the substance of the term “islam.” While Chittick and Shah-Kazemi agree on issues mostly, it is possible to see that in some sense they differ from each other in their departure points and results. From this perspective, it is going to be seen that Ibn al-ʿArabî’s expressions encompass both the divine religions and other religions which do not have a revelation. To examine Ibn al-ʿArabî’s expressions by taking into account the propositions of the religious pluralism will be helpful to comprehend his outlook on the Qur’ān and the Prophet Muhammad. (shrink)

The issue of how to read and interpret the Qur’ān has been the subject of Islamic sciences such as Kalām, Fiqh and Taṣawwuf. Each discipline has put forward an interpretation methodology according to its point of view. While interpreting the verses, the Ṣūfīs who are members of Taṣawwuf also produced some methodological concepts for several reasons. They interpreted the Qur’ān with the sign (ishāra), a method of interpretation suitable for the characteristics of Taṣawwuf. The ishāra is a secondary method of (...) interpretation compared to tafsīr (the Qur’ānic exegesis). In this context, the ishārī tafsīr is the interpretation of the verses by kashf and ilhām. It is also the narration of the signs claimed to exist in the verse. However, while the ṣūfīs wanted to explain their inferences regarding the verses on the one hand, they had to hide them on the other hand. These attitudes led to the paradox of statement-concealment as a problem peculiar to the ishārī tafsīr. The goal of this study is to evaluate the tradition of ṣūfī tafsīr / exegesis in terms of this paradox. One of the aims of this study is also to determine the tools that the ṣūfīs use for some reasons in interpreting the Qur’ān and how they conceptualize them. In this perspective, the function of symbolic means such as letter and sign in Taṣawwuf has been emphasized. The formation of a number of methods and instruments specific to ishārī interpretation and the influence of Ibn al-ʿArabī on this method have been discussed. To achive the objectives of this paper, this research article conducted a detailed literature review. As a method, the phenomenological approach and historical methodology have been used in order to present the ṣūfīs interpretation methodology objectively. The concept analysis method has used in order to exhibit a detailed analysis of some concepts directly related to the subject of the study. There are many studies about ishārī tafsīr, the method of interpretation of the Qur’ān by the ṣūfīs in Turkey and abroad. These works are mostly of classical-style works based on determining the nature and position of the ishārī tafsīr or discussing the ishārī interpretation style of a ṣūfī mufassir. For example, Yaşar Kurt’s work titled Ni’metullah Nahcivânî ve Tasavvufî Tefsiri, Mehmet Okuyan’s work named Necmuddin Daye ve Tasavvufi Tefsiri are doctoral theses on this subject. If we need to mention some studies directly related to the subject and the purpose of our article; they are as follows: Among the works written today are Yunus Emre Gördük’s Tarihsel ve Metodolojik Açıdan İşârî Tefsir, Davut Ağbal’s book titled İbn Arabî’de İşârî Tefsir, some communiqués in the book published by Kuramer under the name of Kur’an’ın Bâtınî ve İşârî Yorumu. Ekrem Demirli’s article “Kuşeyrî’den İbnü’l-Arabî’ye İşârî Yorumculuk Hakkında Bir Değerlendirme” is one of the sources of this research. As for the works written in the past; early ṣūfīsm classics, al-Ghazālī’s and Ibn al-ʿArabī’s writings, some boks on the methodology of Qur’ānic interpretation written by scholars such as al-Dhahabī and al-Zurḳānī can be given. The findings and results obtained inthe light of this study are: The ṣūfis have named their experiences they wanted to express, as ishāra. They have wanted to declare their feelings as a result of the spiritual states they were in while reading or listening to the Qur’ān. At the same time, they tried to hide their feelings with the concern of not being understood, not being accepted, being accused or harming those who did not taste the same pleasure. The desire to explain their enthusiastic feelings and experiential knowledge on the one hand and the need to conceal them on the other, seemingly have caused a paradox. Therefore, they have made use of some conceptual tools while interpreting the Qur’ān and used a covered language. In this framework, Ibn al-ʿArabī and his successors have a different position and style. Ibn al-ʿArabī’s approach to the Qur’ān has been named as theoretical ṣūfī tafsīr instead of ishārī ṣūfī tafsīr from now on. His main instrument is iʻtibār / taʻbīr as a way of ta’wīl. His followers such as Kāşhānī, Nakhčiwānī and Brūsawī have been influential in the spread and acceptance of the ishārī interpretation activities. This article fills the gap in the literature. Because it is a methodological analysis and an evaluation of the terms and methods that ahl al-taṣawwuf have produced in order to explain or conceal some of their thoughts about the verses, it will also make a contribution to the ishārī tafsīr literature. Although the article is presented as a result of a careful and detailed research, there are some missing points in it. Thus, further studies that will contribute positively to the debates on the legitimacy of the ishārī tafsīr and its method can be produced. (shrink)