In the course of his lectures given in Como in 1927 Niels Bohr introduces a very important concept of complementarity. Two years later he publishes his first view of biological questions, which he includes in one series of lectures devoted to quantum mechanics and complementarity. In one of his later articles in the same series, explaining why he started publishing his opinions on biology, he states that this may help understand his interpretation of physics, and especially the category of complementarity. (...) He can see a possibility of using the category of complementarity also outside physics. He hopes that epistemological implications of his category of complementarity can broaden the spectrum of recipients when they will refer to well-known problems, especially in the sphere of biology. Bohr directs his attention to biology hoping to shed new light on the old problem concerning the understanding of the concept of life. He has no doubts that the \'epistemological lesson\' of quantum mechanics, by drawing attention to the observation conditions in biology, may be helpful in overcoming the controversy between \"vitalism\" and \"mechanicism\". He rejects the vitalistic doctrine with its \"vital force\" or \"entelechy\", as devoid of scientific valor. He also formulates arguments against \"mechanicism\". Bohr developed his biological interests directed to philosophy to the end of his life. His last work was devoted to exactly biological questions. Unfortunately, sudden death stopped him from completing it. Because of the fact that in some places Bohr presented his views on biology in an obscure way, some biologists included him in the circle of supporters of vitalism. A more profound analysis of his views proves that this opinion is groundless. (shrink)

W swym fundamentalnym dziele Krytyka władzy sądzenia Immanuel Kant podejmuje problem relacji opisu przyczynowego i teologicznego. Z tą kwestią wiąże trwający od wieków spór między mechanicyzmem a witalizmem. Kant, choć nie był witalistą we właściwym znaczeniu tego słowa, podkreślał konieczność zastosowania metody teleologicznej w opisie pochodzenia, rozwoju i funkcji organizmów żywych. Liczni polscy filozofowie, wraz z ostatnio zmarłym jezuitą Piotrem Lenartowiczem, odwoływali się do Kantowskiej dedukcji związku przyczynowo-skutkowego. W niniejszym artykule podejmiemy próbę przedstawienia Kantowskiej inspiracji w neowitalistycznej koncepcji życia autorstwa (...) Lenartowicza. (shrink)

Recenzja książki: The Philosophy of Biology. A Companion for Educators, Kostas Kampourakis, Springer, Dordrecht 2013, ss. 762.

In this essay I would like to outline the Christian perspective on solving economic issues based on documents of the Catholic Church. The term ‘economic personalism’ appeared in literature several years ago and has been used as a proposal of a new economic model which is supposed to be a synthesis of achievements of economic sciences and Christian moral theology. Pope John Paul II is believed to be one of its precursors or even founding-fathers. We shall sum up these significant (...) elements of papal personalism under the following heads: (1) A man is a person, namely an independent existence in material and personal, spiritual and material sense, rational and free. All these characteristics of a human being constitute a basis for his dignity and greatness; (2) A man is a free being. This means that he has to make choices between various values. Human freedom is closely related to the truth. The final objective of human freedom is love; (3) We can protect ourselves against alienation by acting and being together with others. We will avoid the danger of alienation when we make ourselves a gift for the other person and especially for God. Economic personalism develops John Paul II’s personalistic view in a creative way. Its program can be summarized by the following theses: (1) a man is the centre of economy; (2) a human being is the most important economic good; (3) work is part of the man’s calling; (4) reproducibility of goods is subordinated to the man’s integral development; (5) the right to participate constitutes inalienable human right; (6) the principle of subsidiary is an „intellectual” frame for social and economic order; (7) the market should not be absolutized; (8) solidarity with the poor and social justice constitute a basis of each economy. (shrink)

This article regards the field of neuroscience and indicates on the proper or erroneous functioning of the human brain. Intellectual virtues, especially practical wisdom play a significant role in capturing the truth and implementing it in life. The agile formation of the cognitive function of man encompasses both his reason as well as the sensual judgment of utility with all the bodily backup. The brain possesses great plasticity in the production of neuronal connections. Habit as a permanent wont utilizes the (...) reactions being developed to the construction of often inappropriate mechanisms, that in turn are not easy or completely impossible to eliminate. When practical reason is introduced into a false ethos, the brain responds by forming “ruts” of neuronal connections which seem difficult to consider as something appropriate. The reparation of the existing situation and the removal of the wrong habit require relevant virtues so as to unblock the psychological resistance that is deeply rooted within the physiological neuronal substrate. The learning about the virtues of St. Thomas Aquinas is the best warranty not only for theoretical explanations, but also for the practical application of virtues in dealing with the arised situation. Only well-formed virtues give the opportunity to correct the false instinctive cognition and liberate from erroneous actions. (shrink)

Notwithstanding the opportunities it provides, the implementation of some measures of the EU Common Agricultural Policy (EU CAP), including agri-environment-climate measures (AECMs), also generates threats. The study identifies an extremely disturbing process that can be referred to as “internal neo-colonialism”, which has been driven by the technocratic agrarian policy of the EU and transformations in Poland at the turn of the twenty-first century. The associated disadvantageous practices mainly affect areas under threat of marginalisation and peripheralisation, including Poland with its post-Socialist (...) heritage, which has shaped the attitudes and behaviour of society and has consolidated linkages between politics and business. In order to retrace such activities, the study analyses EU funds granted in support of farmers implementing AECMs, with a focus on analysing the place of residence of the “farmer” and the location of the farm. As the research shows, the attractiveness of CAP support causes Polish agriculture and Poland’s countryside, including its natural and financial resources, to be drained by so-called “suitcase farmers”, i.e. people/entities not tied to the place where the agricultural activity is pursued, many of whom live in cities. One common practice is to take over land located in legally protected areas noted for their high quality of natural environment. Not only does the practice of land grabbing strengthen the social exclusion of rural communities and the peripheralisation and pauperisation of these areas, but it also hinders discussion about environmental justice and the ecological integrity of rural areas. (shrink)

Obóz Kultury 2.0 Mirosław Filiciak, Alek Tarkowski, Agata Jałosińska, Andrzej Klimczuk, Maciej Rynarzewski, Jacek Seweryn, Stunża M., D. Grzegorz, Marcin Wilkowski & Anna Orlik .

W graficznym projekcie okładki najnowszego numeru _Rocznika Filozoficznego Ignatianum _przedstawiono bramę wjazdową na zamek królewski na Wawelu, czyniąc z niej łuk triumfalny otwierający się ku drodze, rozpoznawalnej dla każdego człowieka czującego więź z dziedzictwem kulturowym świata Zachodu. Ta zdefiniowana droga to via Appia, zbudowana niegdyś z woli Appiusza Klaudiusza Ślepego, uchodząca za jeden z najstarszych traktów rzymskich. Nazywana przez samych Rzymian „królową dróg”, u człowieka wychowanego na wartościach, jakie niesie ze sobą cywilizacja Zachodu, jest nierozłącznie związana z Wiecznym Miastem. To (...) o nim pisał w sławnym epitafium Mikołaj Sęp-Szarzyński: „dziś w Rzymie zwyciężonym Rzym niezwyciężony”, dając wyraz narzucającej się świadomości łączenia tego, co przeszłe, z tym, czego doświadczamy jako obecne. To na tej drodze rozegrała się legendarna scena przywołana przez Henryka Sienkiewicza, w której pytanie: _Quo vadis, Domine? _[dokąd zmierzasz, Panie?] zadaje uciekający z Wiecznego Miasta apostoł Piotr spotkanemu na trakcie apijskim Chrystusowi. Siłę tego pytania rozumie każdy, kto w korzeniach klasycznych i chrześcijańskich potrafi dostrzec to wszystko, co dla kultury zachodniej jest najważniejsze nie tylko w przeszłości, ale również w przyszłości. (shrink)

Truth is a value in that sense that a belief is correct just in case it is true, which is frequently expressed in the metaphor that beliefs aim at truth. But,what does it mean to say that beliefs aim at truth?There are three most prominent approaches to this issue:purposive(orcausal),teleological(orintentional), andnormative. A comprehensive discussion of these approaches is the goal of our article. We also offer the hierarchy of languages and meta-languages, which gives a fragmentary account of the concept of God’s (...) omniscience. (shrink)

W artykule przedstawiono twórczość jako integralny składnik procesu poznania. Podział pola percepcyjnego na figurę i tło jest przejawem obecności twórczości w procesie poznania, podobnie jak jej efektem jest konstrukcja spostrzeżenia składającego się z: czucia i informacji (teoria J.Gibsona), czy z informacji przetwarzanych „od góry” i „od dołu” (teorie poznawcze). Konsekwencją ścisłego związku twórczości z poznaniem są odstępstwa twórców (in plus lub in minus ) od tzw. normy psychicznej.

Starting with the words that finish, or interrupt Master Wincenty’s Polish Chronicle, I interpret its historiographic content as characteristic of 12th century humanism, expression of love, of wisdom. The infallible condition of ethicalarete may be found to be formulated in the last words of the Chronicle concerning humanity which consists in tolerant indulgence of others’ vices and modesty about one’s virtues.

This paper examines how the Polish communist intelligence service attempted to recruit professor Stefan Węgrzyn, who was a prominent specialist on automatic control and computer science in post-war Poland. Eventually, Węgrzyn’s refusal to cooperate with the Polish spy agency, together with his profound relationship with French scientist and servomechanism expert Jean Charles Gille, made them both targets of surveillance orchestrated by the communist security apparatus. In the broader context of human-intelligence studies, this case study involves the problem of moral ambiguity. (...) We experience informative examples of scientists, who often – not only during the Cold War – have had to choose between commitment to the rules of the academic world, along with its openness and transparency on the one hand, and patriotism including an ethos of secrecy for the sake of the homeland’s prosperity, on the other hand. (shrink)

In the present epoch of tensions between civilizations, challenges being brought by globalization processes and the necessity of the coexistence of various cultures and traditions, the subject of inter-religious dialogue seems to be particularly significant. Can religions remain isolated islands? Are their claims of being the only source of theological truth justified? Or should it rather be understood as an effect of interaction between different points of view and common effort of looking for the answers to the questions about God (...) and his relations to the world? What is the role of dialogue? Is it only a politically correct element or maybe something more essential - the basis of reasonable existence and development of religion? Should the direction traced by 20th century's partisans of ecumenical movements be widened in order to embrace also non Christian religions? What is the orthodoxy and where are its boundaries? The process philosophy creates a convenient and favorable atmosphere for this kind of considerations. The articles of this selection represent different points of view of the discussed topic. The book is addressed to all who deal with the inter-religious dialogue: both clergy and laymen as well as scholars and students interested in the subject. (shrink)

W artykule przedstawiam zastosowanie Jungowskiej koncepcji cienia do problematyki Innego.Wskazuję na możliwości teoretyczne, jakie otwiera przed refleksją etyczną Jungowskakoncepcja cienia, oferująca możliwość intrapersonalego rozważenia tego problemu. Koncepcjata daje możliwość odmiennego i pełniejszego spojrzenia na kwestie wolności, równości iodpowiedzialności.

Celem autora było udowodnienie, że kalwaria Mikołaja Zebrzydowskiego nie była (jak dotychczas twierdzono) wzniesiona na terenie pustostanu. Skopiowana na ziemiach pomiędzy Górą Żar a Górą Lanckorońską za traktatem Christiana Kruik van Adrichema Jerozolima obejmowała przede wszystkim królewszczyzny, głównie wsie Zakrzów, Stronie i Leśnicę. Nałożenie układu Miasta Świętego na tereny wiejskie spowodowało zabranie chłopom najbardziej urodzajnych pól znajdujących się na południowych stokach, a w konsekwencji m.in. głód i migrację. W związku z tym autor rozpatrzył fundację kompleksu jako powód zmian układów ruralistycznych (...) i przemieszczeń ludności chłopskiej. W tym celu zostały przeanalizowane odpisy z nieistniejących ksiąg kancelarii kościelnych, rzucające nowe światło na fundację polskiej Jerozolimy. Zawarte w nich wiadomości, uzupełnione informacjami ze źródeł Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Kurii Metropolitalnej i Archiwum Prowincji Bernardynów w Krakowie oraz z wydanymi drukiem materiałami dały spójny obraz sytuacji tenuty zakrzowskiej w XVII wieku. Już w pierwszej połowie tego stulecia nastąpił niemal całkowity upadek wsi Leśnica i zmiany organizacji wsi Stronie, którą końcem XVII wieku starano się ratować zakładaniem nowego osiedla na wzgórzu Niespiennik. Na pozostałych w rękach chłopów kamienistych polach, położonych na północnych stokach, rósł tylko owies. Poza tym spustoszenie przynosiły wylewy rzeki Stryszówki. Zaprowadzona przez Zebrzydowskiego fundacja odcisnęła się także na wiejskiej parafii Stryszów, której proboszcz zaczął od początku XVII stulecia notować spadek liczby przychodzących do stryszowskiego kościoła parafian i wydawanego mu z obu wsi mesznego. (shrink)

Zasadniczy przedmiot artykułu stanowi analiza trzech powieści kryminalnych Stefana Kisielewskiego: Zbrodnia w Dzielnicy Północnej (1948), Wszystko inaczej (1986) i Zanim nadejdzie śmierć (1995). Pierwsza reprezentuje „klasyczną powieść kryminalną”; druga – „dzieło otwarte”, „postmodernistyczne”, „antykryminał”; trzecia – kryminał rzekomo niezakończony. Każdy z tych utworów, odmiennie odwołując się do kryminalnej narracji linearno-powrotnej i kryminalnego schematu fabularnego, do odmiennych też nieco celów strukturę powieści kryminalnej wykorzystuje, co najbardziej uwydatniają finałowe sekwencje zdarzeń. Stąd tytuł artykułu oraz przyjęta w nim metoda analizy, gdyż zarówno teoria (...) powieści (kryminalnej), jak też teoria retoryki (klasycznej), obie podkreślają duże znaczenie narracyjnego i fabularnego finiszu, a retoryka pozwala dookreślić jego celowość, czyli pełnienie przezeń różnorakich funkcji, dzięki przywołaniu istotnych w komunikacji (także literackiej) kontekstów oraz konsytuacji. Poznawcze, wychowawcze i estetyczne, a więc perswazyjne funkcje powieści kryminalnej zależą m.in. od „otwartego” bądź „zamkniętego” kształtu zakończeń narracji i fabuły. Te zakończenia w przypadku każdego z oryginalnych, niesztampowych i wartościowych dzieł są w istocie niepowtarzalne. (shrink)

In the original version of the publication, Figs. 2, 3 and 4 have been included incorrectly and these have been removed with this Correction and the corresponding text have been updated as mentioned below.