Praca stanowi przyczynek do badań nad życiem i twórczością Ignacego Dąbrowskiego – pisarza przełomu wieków XIX i XX. Jego rękopisy, zachowane przeważnie w znakomitym stanie, zgromadziła Aniela Skórska, siostrzenica literata. Dziś przechowywane są one w zbiorach Biblioteki Narodowej. Cyzelowane i wielokrotnie poprawiane utwory stanowią świadectwo złożonego procesu twórczego, jaki towarzyszył prozaikowi w pracy nad kolejnymi dziełami. Analiza zachowanych brulionów i manuskryptów pozwala na głębsze poznanie literackiej osobowości Dąbrowskiego – postaci skrytej i introwertycznej, a uporządkowanie materiałów rękopiśmiennych pomocne będzie w (...) odtworzeniu oraz weryfikacji faktów z jego życia. (shrink)

Problem orfickich złotych tabliczek od dawna jest fascynującym zjawiskiem. Znajdowane w różnych miejscach na terenie Grecji, są świadectwem żywo rozwijającego się kultu dającego nie tylko nadzieję, lecz także stanowiącego drogę do życia wiecznego po śmierci. Tego rodzaju zagadnienia przewijały się w różnych tekstach - poezji, dramacie, filozofii - były też popularne wśród znanych autorów tamtych czasów. Orfizm, pitagoreizm i inne kulty stanowią oczywiste świadectwo pragnień człowieka przekroczenia tego, co ziemskie i stania się bogiem. W dalszej części artykuł podaje przekłady (...) i objaśnienia słynnych fragmentów - także w nawiązaniu do nowoczesnych koncepcji psychologicznych. (shrink)

Biotechnologia stała się dziś w pewnym sensie sztuką demiurgiczną. Jawi się jako świadectwo ważnej transformacji, która przejawia się w tym, że praktyki dawniej uznawane jedynie za magiczne przekształciły się w wyspecjalizowane rzemiosło. Posługując się współczesnym przykładem tworzenia genetycznych chimer, można powiedzieć, że biotechnologia zaczęła sprowadzać do poziomu rzeczywistości, wyimaginowane konstrukty dawniej opisujące rzeczywistość należącą nawet do sfery sacrum. Czy zatem nauki przyrodnicze nie odgrywają dziś również pewnej służebnej roli w procesie nowej sakralizacji rzeczywistości? Czy ludzie, którzy je tworzą, nie (...) aspirują do bycia mieszkańcami Olimpu? Jaka zatem będzie natura etyki „ludzi-bogów”? Czy etyka rzeczywiście nie nadąża za rozwijającą się technologią, czy raczej nigdy nie powinna osiągnąć – jeśli zachowa kryterium zdrowego rozsądku – pułapu irracjonalności reprezentowanego przez współczesne ideologie przesiąknięte neognostyckim myśleniem, takie jak transhumanizm? Być może problem nie leży w nieadekwatności etyki, ale raczej w nadmiernej ideologizacji współczesnej nauki. (shrink)

Powrót do filozofii starożytnej Grecji pozwala przypomnieć etyczny wymiar politycznej aktywności, w którym umiejętność łączenia dobra własnego z dobrem ogółu postrzegano jako świadectwo rozumnej natury człowieka wolnego i odpowiedzialnego zarazem. Republikański ideał życia zostaje przez Arendt skonfrontowany z dominującymi tendencjami politycznymi oraz ekonomicznymi, które rozwinęły się w nowożytnej kulturze europejskiej. Etyczne zdeprecjonowanie sfery publicznej prowadziło do postrzegania jej w kategoriach przymusu i przemocy, stanowiących zagrożenie indywidualnej wolności. Na znaczeniu zyskała natomiast sfera indywidualnej aktywności, związanej zwłaszcza z pracą wytwórczą, zarobkowaniem (...) oraz konsumowaniem. Zwyciężyła idea prywatności, bogactwa, rywalizacji. Narodziło się społeczeństwo masowe, składające się ze zatomizowanych jednostek niezdolnych do wzięcia na siebie odpowiedzialności za wspólnotę polityczną. (shrink)

Przedmiotem niniejszej pracy jest analiza rozprawki An Essay Concerning the Use of Reason in Propositions, The Evidence whereof depends upon Human Testimony (Londyn 1707, II wyd. 1709) brytyjskiego filozofa Anthony’ego Collinsa (1676-1729). Analiza ta prowadzi do odkrycia trudności bronionego w niej stanowiska, polegających na niejasności użytej terminologii, niejednoznaczności tezy głównej, zgodnie z którą warunkiem koniecznym uznania twierdzenia jest jego zgodność z rozumem, oraz niewystarczalności jej podanego w Eseju uzasadnienia. Zarysowano również kontekst filozoficzny i historyczny tego rzadko analizowanego dzieła.

Artykuł analizuje proces włączenia ustnych relacji świadków do sfery publicznej, jaką jest reportaż polifoniczny. Gatunek ten jest znany przeważnie dzięki Swietłanie Aleksijewicz, której publikacje w całości opierają się na zarejestrowanych rozmowach i wywiadach. Wysłuchanie świadków umożliwia reporterce dotarcie do innych wobec dyskursu dominującego wersji przeszłości, wydobywanie i utekstowienie których można opisać odwołując się do ludowej tradycji wspólnego śpiewu.

Literature of an autobiographical character acquires a special significance in the world of the bloody tragic events of the 20th century, i.e. the Holocaust, the Second World War, the realities of the Nazi and Soviet totalitarianisms, death camps, and forced labour. Those are the recollections of experienced trauma which shatters identity, and of existential experiences of a borderline nature, of which Shalamov, a witness to the epoch, felt an obligation to talk. An anthropological analysis of Varlam Shalamov’s short story titled (...) Artificial Limbs, Etc. enables one to grasp the role of memory and autobiographical testimony as a kind of cultural and literary antidote to silence and memory distorted by the Soviet totalitarianism. The author of Kolyma Tales offered a faithful description of a world outside the‘human’ world, one which was almost impossible to describe due to its inherent moral void, level of violence, and fear of the authorities who made people forget about the crimes, victims, and oppressors. (shrink)