[The Complex Self: Empirical and theoretical perspectives] I have throughout this paper emphasized the complexity of the self. This complexity necessitates interdisciplinary collaboration; collaboration across the divide between theoretical analysis and empirical investigation. To think that a single discipline, be it philosophy or neuroscience, should have a monopoly on the investigation of self is merely an expression of both arrogance and ignorance.

This article is devoted to one of the most important discoveries of Jerzy Grotowski, the total act, a specific kind of action and experience. It was created as part of theatrical practice, but apart from the function related to the dramaturgy of performances, it had a higher purpose, associated with the search for the essence of humanity and sources of experience of reality. Jerzy Grotowski sought to transform actors and observers, open them to what is authentic, alive and present. This (...) achievement was a kind of experience in which the sacrum and the profanum are overcome. The total act allowed "to become watched” and, paradoxically, allowed to participate in the duality of passive action, in which man becomes an observer and agent at the same time. My goal is to describe the role of the principle of coexistence of opposites in the work of J. Grotowski. I am describing the total act as an opportunity to reach an experience of reality in which the mind and the body merge with each other. Man as a psychophysical unity precedes all differences in this archetypal experience, he is able to reach the very center of his own self, that which Jung called Selbst. (shrink)

Świadomość, wolna wola i jaźń to kanoniczne zagadnienia filozoficzne od setek lat frapujące kolejne pokolenia uczonych. Podjął je również współczesny brytyjski filozof analityczny Galen John Strawson (ur. 1952), który w trakcie czterdziestoletniej kariery poświęcił tym tematom liczne książki i artykuły. Jego myśl wyróżnia się odwagą, z jaką broni niepopularnych w nurcie filozofii anglosaskiej poglądów, takich jak panpsychizm, koncepcja pojęciowej sprzeczności moralnej odpowiedzialności czy teoria krótkotrwałych jaźni. Choć pomysły te wzbudzają wiele głosów polemicznych, mają coraz większe znaczenie w najnowszych debatach. (...) Celem książki jest krytyczne przedstawienie poglądów Strawsona odnoszących się do tytułowych kwestii. Monografia zarysowuje zarazem szerszy kontekst historycznych i współczesnych dyskusji. Nie jest ona zatem wyłącznie streszczeniem idei Brytyjczyka, ale także próbą wskazania ich miejsca we współczesnych sporach, a ponadto – odpowiedzi na pytanie, jaką rolę odgrywa filozofia Strawsona w analitycznej metafizyce. (shrink)

Mój tekst przedstawia koncepcję twórczości polskiego neuropsychiatry, Kazimierza Dąbrowskiego (1902-1980), twórcy teorii dezintegracji pozytywnej. Autor ten zakładał, że rozwój psychiczny człowieka ma charakter twórczy. Podmiotem twórczości jest jaźń (osobowość), która jest wynikiem rozwoju pięciu się pięciu typów wrażeń i percepcji – sensytywnej, ruchowej, wyobrażeniowej, intelektualnej i emocjonalnej. Typ wzmożonej pobudliwości psychicznej decyduje o rodzaju twórczości. Niektóre tezy teorii dezintegracji pozytywnej konfrontuję z badaniami mózgu dokonanymi przez Antonio Damasio.

Artykuł podejmuje zagadnienia struktury osobowości i filozoficznych podstaw psychologii oraz etyki w filozofii Bergsona i Junga. Psychologiczna aparatura pojęciowa Junga jest tak rozbudowana, że próżno by szukać jej odpowiednika u Bergsona, lecz istnieje daleko idąca zbieżność między obu autorami, jeśli chodzi o rozumienie zadań i metod psychologii, drogi i celu życia ludzkiego oraz naczelnych wartości etycznych. Jaźń jest w koncepcji Junga w zasadzie tym, czym "ja głębokie” dla Bergsona. Rozwój świadomości zarówno w porządku filogenetycznym, jak i ontogenetycznym, widzi Jung, (...) podobnie Jak Bergson, w procesie jej względnej emancypacji w stosunku do sfery instynktowej i nieświadomej. Tak dla Junga, jak i dla Bergsona, proces poznawania siebie - "stawania się tym czym się jest", to sprawa między człowiekiem a nim samym, sprawa indywidualna. Więc także i moralność jest sprawą indywidualną, przy czym u Bergsona jest jeszcze istotna relacja "ja-Bóg", która u Junga nie odgrywa takiej samej roli, bowiem nie przesądza on pozytywnie kwestii istnienia Boga, jakkolwiek obraz Boga ma ważną i nieredukowalną funkcję w psychice. Optymizm aksjologiczny tak u Bergsona, jak i Junga, wsparty jest na przekonaniu o ścisłym związku moralności z wolnością i na pewności, że świadome siebie Życie prowadzi do realizacji najwyższych wartości moralnych - wiary, nadziei, miłości i poznania. (shrink)

W artykule przedstawiam najważniejsze idee teorii jaźni B.F. Trentowskiego. Trentowski sformułował swą teorię w polemice z tymi filozofami, którzy jaźń utożsamiali wyłącznie z duszą. Jednostronnie spekulatywnym i kontemplacyjnym teoriom Kartezjusza, Fichtego i Hegla polski filozof przeciwstawi własna teorię jaźni jako „różnojedni” ciała i duszy i ich władz. Takie ujęcie jaźni, a także myśl Trentowskiego o konieczności wszechstronnego rozwoju wszystkich aspektów jaźni będzie prekursorska wobec współczesnych badań nad osobowością.

W artykule przedstawiam najważniejsze idee teorii jaźni B.F. Trentowskiego. Trentowski sformułował swą teorię w polemice z tymi filozofami, którzy jaźń utożsamiali wyłącznie z duszą. Jednostronnie spekulatywnym i kontemplacyjnym teoriom Kartezjusza, Fichtego i Hegla polski filozof przeciwstawi własna teorię jaźni jako „różnojedni” ciała i duszy i ich władz. Takie ujęcie jaźni, a także myśl Trentowskiego o konieczności wszechstronnego rozwoju wszystkich aspektów jaźni będzie prekursorska wobec współczesnych badań nad osobowością.

Many philosophers, psychologists and neuroscientists argue for the thesis that both the self and free will - as commonly understood by us - are illusions created by our nervous system. An example of such a line of argument can be found in Bruce Hood’s book `The Self Illusion: How the Social Brain Creates Identity'. I first consider the main ideas put forward by Hood in support of the view that the self and free will are illusions. Then I turn to (...) criticisms of his arguments regarding the illusoriness of the self, citing arguments from philosophy and neuroscience. In criticizing his arguments for the illusoriness of free will, I advocate compatibilism and seek to focus on the elucidation of research into our everyday intuitions relating to free will. (shrink)