The aim of the article is to present tensions that occur in social, cultural, political, and technological spheres as the result of the development of postmodern societies. The changes that have been taking place in those areas involve, along with unquestionable benefits, a type of risk which, without any moral reflection, can cause a serious global crisis in the world. The postmodern times should be understood as the continuation of the modern formation where all typical features of modernism take a (...) more radical form. The postmodern specific style of life is characterized by: uncertainty, unpredictability of future, decline of traditional values and morals. What is more, the present postmodern tendencies in the area of morals can hinder the right course of development for society, economy and ecology. (shrink)

CONVERGENCE AND A CONDITION OF HUMANITIES I used the term “convergence” for describing a social condition of humanities in the face of hard science’s growing importance. I analyzed the term, derived from both sociology and media studies, in context of philosophical issues of globalization. Finally, I defined “convergence” as a matter of coexistence of the “old” and the “new” — where the latter determines the first’s way of development. On the basis of this statement I proposed a “convergent attitude” as (...) a kind of solution for the weakening condition of humanities. The “convergent attitude” means the openness to technological and scientific modifications of everyday life as to the important interpretative context. The main frame of theoretical reference is Actor-Network Theory by Bruno Latour, which has been compared with Stanley Fish’s neopragmatism and with the theory of paradigms by Thomas Kuhn. I give some examples of “convergent attitude” from works by Stanisław Lem and Peter Sloterdijk. (shrink)

Międzynarodowe konferencje naukowe Komisji Historii Czech i Stosunków Polsko-Czeskich PAN mają długą, sięgającą 1996 r. tradycję, a w r. 2023 odbyło się już trzynaste naukowe spotkanie tego gremium. Współorganizatorem konferencji było Muzeum Okręgowe w Lesznie. Z jego ramienia sprawami organizacyjnymi kierowała dr Kamila Szymańska, dyrektor placówki, a nad sprawnym przebiegiem obrad czuwał Jakub Piwoński. Patronat honorowy nad konferencją objął Prezydent Miasta Leszna, Łukasz Borowiak.

Starzenie siȩ społeczeństw stanowi wyzwanie, które wymaga opracowywania i wdrażania horyzontalnej polityki społecznej. Polityka ta powinna uwzglȩdniać zróżnicowanie osób starszych oraz odmienność działań skierowanych do osób starszych i na wizerunek starości. Złożoność negatywnych konsekwencji starzenia siȩ sprawia, iż kluczowe jest zwiȩkszenie współpracy podmiotów publicznych, komercyjnych, pozarz¸adowych i nieformalnych na wszystkich poziomach organizacji polityki społecznej. Opracowanie ma na celu przybliżenie modeli wielosektorowej polityki społecznej oraz podkreślenie możliwości integracji usług społecznych. Artykuł wskazuje na szanse i zagrożenia dla integracji usług ze szczególnym (...) uwzglȩdnieniem zagadnień srebrnej gospodarki, wykluczenia cyfrowego i robotycznego. W podsumowaniu wskazano na możliwości rozwoju innowacji społecznych oraz kierunki dalszych badań. ** Ageing is a challenge that requires development and implementation of the horizontal social policy. This policy should take into account diversity of older adults and division of interventions aimed at this population and on the image of old age. Complexity of the negative consequences of ageing shows that there is a need to enhance cooperation between the public sector, the commercial sector, the NGO sector, and the informal sector at all levels of social policy social policy. The article discusses models of the multisectoral social policy and possibilities of integrating social services. Conclusions include directions for further research and social innovation. (shrink)

Proces starzenia się społeczeństw stanowi istotne wyzwanie dla krajów Unii Europejskiej. W napływie emigrantów z młodszych regionów świata - głównie Azji i Afryki - dostrzega się sposobu na uzupełnienie malejących zasobów pracy, co prowadzi do wzrostu obaw w zakresie możliwości ich integracji w wymiarze międzypokoleniowym ze społecznościami przyjmującymi. Jednocześnie upatruje się korzyści z migracji seniorów oraz możliwości kształtowania gospodarek regionalnych i lokalnych tak by sprzyjały zaspokajaniu ich potrzeb. Celem opracowania jest przybliżenie koncepcji ageizmu (dyskryminacji ze względu na wiek) w (...) formie zwielokrotnionej, zarządzania różnorodnością, polityki kreatywności oraz związków wielokulturowości z konstruowaniem srebrnych gospodarek. Podsumowanie zawiera potencjalne kierunki dalszych badań nad wielokulturowymi aspektami srebrnej gospodarki. ** Process of ageing is important challenge for European Union countries. Influx of immigrants from younger regions of the world - mainly in Asia and Africa - is considered to be a way of supplementing dwindling labour resources, which leads to an increase in concern for their possible inclusion in the intergenerational dimension of the host communities. At the same time sees the benefits of migration and seniors opportunities to develop regional economies and encourage local authorities in order to meet their needs. Aim of this paper is to present concepts of multiple age discrimination, diversity management, creativity policy and relationships of multicultural society with construction of silver economies. Summary contains potential directions for further research on multicultural aspects of silver economy. (shrink)

Złożoność skutków starzenia się społeczeństw stanowi istotne wyzwanie na poziomie regionalnym i lokalnym. Działania adaptacyjne wymagają współpracy samorządów terytorialnych, podmiotów gospodarczych i organizacji pozarządowych. Opracowanie przybliża: wymiary interwencji, typologię "regionów kurczących się" oraz dwie inicjatywy: regionów dla ludzi w każdym wieku (Regions for All Ages) i sieci srebrnej gospodarki regionów europejskich (SEN@ER - Silver Economy Network of European Regions). Wskazano także na dylematy tworzenia specjalnych strategii regionalnych i czynniki sprzyjające ich realizacji oraz bariery budowy srebrnych gospodarek. Dodatkowo, przedstawiono wnioski (...) z analizy wybranych strategii rozwoju regionalnego w Polsce. Podsumowanie określa możliwe kierunki dalszych badań. (shrink)

Raport powstał z inicjatywy Fundacji Pomocy Matematykom i Informatykom Niesprawnym Ruchowo w ramach projektu „Centrum Edukacji i Aktywizacji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych - Oddziały Bydgoszcz i Łódź". Stanowi on rezultat badań zjawiska niepełnosprawności i kategorii społecznej, jaką stanowią osoby niepełnosprawne, oraz funkcjonowania ponad 30 agencji zatrudnienia wyspecjalizowanych we wsparciu osób niepełnosprawnych na rynku pracy. Pierwszy rozdział ekspertyzy dotyczy sposobów definiowania zjawiska niepełnosprawności, w drugim zaś - podjęto zagadnienie budowania potencjału niepublicznych służb zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Trzeci rozdział raportu zawiera informacje dotyczące przyjętej (...) metodologii badań, a czwarty prezentuje wyniki analiz zebranego materiału empirycznego w odniesieniu do oferty agencji zatrudnienia i jej klientów. Tematem piątego rozdziału pracy jest kondycja agencji zatrudnienia osób niepełnosprawnych, prowadzonych przez organizacje pozarządowe. Motyw przewodni kolejnego rozdziału to otoczenie zewnętrzne agencji zatrudnienia. Ostatnia cześć raportu dotyczy rekomendacji wspomagających rozwiązywanie dylematów rozwojowych, przed którymi stoją agencje zatrudnienia. ** This report was made on the initiative of the Foundation Supporting Disabled Mathematicians and IT professionals in the project "Centre for Education and Vocational Activation of Persons with Disabilities - Branches Bydgoszcz and Lodz." It is the result of research on disability phenomenon and people with disabilities social category. It contains information about operations of more than 30 employment agencies specialized in helping people with disabilities into the labor market. First chapter of expertise relates to methods for defining the prevalence of disability and in the second - it was the issue of capacity building for non-disabled employment services. Third chapter of the report provides information on the methodology of research, and the fourth presents the results of an empirical analysis of the collected material in relation to the offer of employment agencies and their clients. Theme of the fifth chapter of the work is the condition of the disabled employment agency run by NGOs. Theme of the next chapter is the external environment of employment agencies. Last part of the report focuses on solving a recommendation supporting development dilemmas faced by agencies employment. -/- . (shrink)

Stosunki polsko-węgierskie pozostają czymś niezwykłym na skalę europejską. Choć w świadomości społeczeństw obu narodów dominuje pozytywne postrzeganie wzajemnych relacji, nie było to zjawisko stale występujące w historii. Najintensywniej zachodziło, gdy oba kraje opierały się dominacji pierwiastka germańskiego. Węgry jako pierwsze utraciły niepodległość, ulegając naciskom ze Wschodu. Również Polska podzieliła los Węgier, ulegając presji zarówno ze Wschodu, jak i Zachodu. Doświadczenia historyczne obu krajów pokazały konieczność współdziałania wobec zagrożeń płynących z obu kierunków. Warunki po 1886 roku nie sprzyjały realizacji tego (...) założenia, choć w XIX i XX wieku Polacy i Węgrzy snuli wizje geopolityczne określające skalę możliwych przemian w Europie Środkowej. Zmiana nastąpiła po zakończeniu II wojny światowej. Niezależnie od naturalnie występujących rozbieżności w postrzeganiu własnego otoczenia, w XXI wieku trudno wskazać polską koncepcję geopolityczną, która nie uwzględnia regionalnej roli Węgier, czy też węgierską, ignorującą Rzeczpospolitą Polską. (shrink)

Jak wiadomo, teksty biblijne czyta się wielorako. Jednym z uprawnionych, aczkolwiek niewykorzystanych sposobów ich lektury jest odczytanie w klu­czu antropologicznym. Wtedy całe partie Biblii można traktować jako wynik rzeczywistej refleksji nad człowiekiem, jego naturą, kondycją, losem, którą przeprowadzili archaiczni myśliciele i wyrazili przemyślnym, symbolicznym językiem. W perspektywie takiego interpretacyjnego założenia Pismo Święte staje się tyle wyjątkowym, ile niedocenionym źródłem wiedzy o człowieku. Nigdzie indziej nie zgromadzono tak konsekwentnie i w takiej liczbie opi­sów ludzkich losów uwzględniających żywe i bogate doświadczenie religijne. (...) Uznając swoistość tego doświadczenia, zyskuje się ogrom materiału do badań w ramach filozoficznej antropologii. Metodami tej dyscypliny, za pomocą jej systemu pojęciowego można czytać i interpretować mit adamiczny, historię patriarchów, sędziów. Można medytować nad losami bohaterów biblijnych: królów, proroków, uczniów Jezusa w planie antropologicznym, a wynik tej refleksji wyrazić za pomocą siatki pojęciowej filozofii człowieka. (shrink)

Slavoj Žižek zastanawia się nad dzisiejszą kondycją ludzkości. Jego zdaniem mieszkańcy Zachodu przypominają Nietzscheańskich "ostatnich ludzi" - apatycznych, wyzutych z wszelkich autentycznych namiętności i pogrążających się w jałowym hedonizmie. Zachód ma obsesję na punkcie inności, którą jednak jest w stanie zaakceptować tylko pod warunkiem, że upodobni się ona jak najbardziej do niego samego. Frazesom o tolerancji towarzyszy zaostrzanie polityki imigracyjnej, a hasłom "otwartości na innego" - paniczny strach przed wybuchem prawdziwych namiętności. "Innego można tolerować, dopóki jego obecność nie jest nachalna, (...) dopóki inny nie jest naprawdę inny. Tolerancja współwystępuje ze swoim przeciwieństwem: mój obowiązek bycia tolerancyjnym wobec innego w praktyce oznacza, że nie powinienem się do niego za bardzo zbliżać, ingerować w jego przestrzeń". (shrink)

Artykuł poświęcony jest koncepcjom estetycznym polskiego filozofa i teoretyka pedagogiki, Stefana Szumana. Jego zainteresowanie twórczością dziecka i sztuką ludową wpisuje się w szeroki w kulturze europejskiej początków XX w. zwrot ku „prymitywowi”, będący pochodną tyleż krytycznej oceny procesów modernizacyjnych i regeneracyjnych tęsknot, co ówczesnych badań antropologicznych nad strukturą społeczeństw pierwotnych i ich twórczością. Podobnie jak Franz Boas, który w swej teorii sztuki prymitywnej odrzucił model ewolucjonistyczny i utożsamienie „prymitywu” z niższym stadium rozwoju, Szuman podkreślał swoistość twórczości dziecięcej i sztuki (...) ludowej. Nawiązując do etnologa neoewolucjonisty Maxa Richarda Verworna i do psychologicznych hipotez Jeana Piageta, w sztuce dziecka widział związek z organicznym rozwojem zdolności poznawczych i potrzebą ich uzewnętrzniania. Proponowana przez Szumana koncepcja wychowania przez sztukę, zakładająca nie tyle gotowy program kształcenia, co wspomaganie indywidualnego rozwoju uczniów, stała się częścią silnego w polskiej tradycji nurtu pedagogiki personalistycznej, reprezentowanej m.in. przez Henryka Rowida, Janusza Korczaka czy Antoniego Kenara. (shrink)

Zainteresowanie społecznym nauczaniem Kościoła wynika między innymi z faktu, że stawia ono siebie w ciągłym dialogu ze współczesną myślą społeczną. Dialog z ideologią liberalną zajmuje tu niewątpliwie znaczycie miejsce. Wynika to z faktu, ze współczesne próby rozwiązania kwestii społecznej w krajach o ustabilizowanej demokracji nawiązują czysto do liberalnych rozwiązań zarówno w sferze życia społeczno-politycznego, jak i społeczno-ekonomicznego. Katolicka nauka społeczna wychodzi naprzeciw wyzwaniom społecznym, politycznym, ekonomicznym i kulturowym współczesnych społeczeństw, państw i narodów z dziedzictwem własnej myśli społecznej, który Kościół (...) reprezentował w całej swojej historii, szczególnie od encykliki „Rerum Novarum" Leona XIII do „Centesimus Annus" Jana Pawła II, Uwzględniając wyniki analizy trudnych spraw społecznych, Kocioł w swoim nauczaniu poszukuje wciąż aktualnych rozwiązań, nawiązując do własnej historii i tradycji. (shrink)

Zainteresowanie społecznym nauczaniem Kościoła wynika między innymi z faktu, że stawia ono siebie w ciągłym dialogu ze współczesną myślą społeczną. Dialog z ideologią liberalną zajmuje tu niewątpliwie znaczycie miejsce. Wynika to z faktu, ze współczesne próby rozwiązania kwestii społecznej w krajach o ustabilizowanej demokracji nawiązują czysto do liberalnych rozwiązań zarówno w sferze życia społeczno-politycznego, jak i społeczno-ekonomicznego. Katolicka nauka społeczna wychodzi naprzeciw wyzwaniom społecznym, politycznym, ekonomicznym i kulturowym współczesnych społeczeństw, państw i narodów z dziedzictwem własnej myśli społecznej, który Kościół (...) reprezentował w całej swojej historii, szczególnie od encykliki „Rerum Novarum" Leona XIII do „Centesimus Annus" Jana Pawła II, Uwzględniając wyniki analizy trudnych spraw społecznych, Kocioł w swoim nauczaniu poszukuje wciąż aktualnych rozwiązań, nawiązując do własnej historii i tradycji. (shrink)

Mass media, także i w Republice Federalnej Niemiec, zyskują coraz większe znaczenie w informowaniu i funkcjonowaniu społeczeństw. Najstarszym środkiem masowego przekazu społecznego jest prasa. Pierwsze gazety na świecie zostały wydane na początku XVII w. w Wolfenbiittel i Strasburgu, a więc na ówczesnych terenach niemieckich. Nosiły one tytuły: "Aviso" i "Relationen". Aktualnie wydaje się w Niemczech 30 milionów egzemplarzy prasy codziennej. Zwiększa się także liczba gazet zawierających programy telewizyjne oraz czasopism kobiecych. Mediami XX w. są niewątpliwie radio i telewizja. Pierwsze (...) audycje radiowe były nadawane w Niemczech w roku 1923. Nowy wynalazek zyskał wkrótce duże uznanie i już w rok później w Niemczech było zarejestrowanych ponad pół miliona odbiorników. Aktualnie w RFN działa ok. 11 radiostacji publicznych i ponad 200 prywatnych. Powstanie prywatnych stacji radiowych i telewizyjnych było możliwe dzięki rozwiązaniom technologicznym lat osiemdziesiątych. Telewizja była znana już przed II wojną światową. W roku 1935 były nadawane regularne audycje telewizyjne w Niemczech. W rok później telewizja niemiecka transmitowała igrzyska olimpijskie, które odbywały się wtedy w Berlinie. Po II wojnie światowej stworzono w RFN dwie publiczne stacje telewizyjne: ARD i ZDF. Od połowy lat osiemdziesiątych poważną konkurencją dla publicznych stacji telewizyjnych jest telewizja prywatna, która przekazuje swoje programy za pośrednictwem transmisji satelitarnych i łączy kablowych. Do najbardziej znanych niemieckich stacji telewizji prywatnej, odbieranych także i w Polsce należą: RTL i SATl, a także Pro Sieben, Vox, RTL2, Premiere, Viva itd. Przyszłość elektronicznych mediów audiowizualnych, nie tylko w RFN, ale także i w innych krajach jest ogromna i rozwija się niezwykle intensywnie i dynamicznie, zaspokajając głównie potrzeby ludyczne społeczeństw. (shrink)

Nihilizm stał się współcześnie jednym z charakterystycznych rysów kultury i filozofii. W wyniku zaszłych przemian jego rozumienie dalece jednak odbiega od dziewiętnastowiecznego zawołania Nietzschego: Gott ist tot. Nihilizm przestał być symbolem wyczerpania sensu, kresu metafizyki czy zaniku wartości. Jako nihilizm spełniony wyraża się w idei symulacji i symulakryzacji, słabego myślenia czy płynnej rzeczywistości. Dawne pojęcia i koncepcje metafizyki utraciły swoje znaczenia, a ich miejsce usiłują zajmować stanowiska wyrażające krytyczny namysł nad kondycją intelektualną i aksjologiczną współczesnego człowieka.

August Cieszkowski nie był typowym narodowym mesjanistą czy polskim słowianofilem. Niemniej w zapowiadanej w "Ojcze nasz" trzeciej epoce dziejów wyznaczył Słowianom szczególną, przywódczą rolę, z racji ich licznych zalet, historycznego niespełnienia, atrakcyjnej siły słowiańskiego charakteru i "pochopności do czynu", a także dlatego, że Królestwo Boże na ziemi, w którym nastąpiłoby zwycięstwo dobra nad złem, uetycznienie polityki i "uspołecznienie społeczeństw", wymagało – jego zdaniem – predyspozycji moralno-polityczno-religijnych, posiadanych np. przez Polaków. Przywołał utopijną wizję prahistorycznej Słowiańszczyzny, stworzoną przez miłośników i badaczy (...) Słowian, a z dziejów późniejszych wyeksponował wątek wolnościowo-pokojowo-demokratyczny ze względu na wartości, które uznał za godne urzeczywistnienia w przybliżanej wspólnym trudem wszystkich narodów przyszłości. (shrink)

Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: jak można być konstruktywistą, a jednocześnie traktować naukę jako jedno z najważniejszych osiągnięć współczesnych społeczeństw? Jako że konstruktywizm jest bogatym nurtem, mającym wiele odmian, autor skupia się tylko na jego dwóch przedstawicielach – Richardzie Rortym i Bruno Latourze. Stara się dowieść, że z połączenia wybranych aspektów ich stanowisk można zbudować spójną odpowiedź na zadane pytanie. Choć Rorty i Latour odrzucają realistyczną wizję nauki, to jednocześnie przekonują, że nauka jest skutecznym sposobem na radzenie sobie (...) ze światem, czy też – by użyć terminu Latoura – z czynnikami pozaludzkimi. Tak więc to pragmatyczna kategoria „radzenia sobie” – a nie filozoficznie rozumiane pojęcia reprezentacji bądź korespondencji – staje się uzasadneniem renomy nauki. Obaj myśliciele podkreślają, że skuteczność we wchodzeniu w interakcje z czynnikami pozaludzkimi jest wynikiem swoistej kultury współpracy i wzajemnej kontroli, wpisanej w działalność naukową. (shrink)

Przyroda otaczająca człowieka w naturalny sposób poddawana była rozmaitym interpretacjom, które stawały się faktami kulturowymi i zakorzeniały się życiu społeczeństw. Autorzy zebranych w tomie artykułów przedstawiają interpretacje przyrody w różnych kontekstach historycznych i geograficznych, a tym samym eksponują różnorodność ujęć interpretacji przyrody. Przyglądając się „człowiekowi w czasie”, pokazują „alternatywne przyrody”. Kolejne artykuły pozwalają czytelnikowi przede wszystkim zapoznać się z nimi w „działaniu”. Śledząc wraz z autorami takie tematy, jak: praktyki okołołowieckie, poszukiwanie zależności między pojęciami „wojna”, „pokój” i „zwierzęta”, niezwykły (...) czyn Oktawiana Augusta, poddanie świata wszelkich istot żywych influencji kosmicznej, wątek jelenia w dawnej kulturze, symboliczne karanie zwierząt, badania przyrodnicze Johanna Wolfganga Goethego, wiadomości o przyrodzie zawarte w prasie, obecność elementów roślinnych w europejskiej symbolice wojskowej, funkcjonowanie myślenia mityczno-magicznego i jego obecność w kulturze współczesnej − obserwujemy ich kulturową materialność. (shrink)

Istnieją przynajmniej dwa powody zajęcia się liberalizmem w pracy poświęconej zależnościom pomiędzy myślą a rzeczywistością. Centralnym problemem filozofii polityki jest najlepszy ustrój, który stanowi owoc spotkania ludzkiego umysłu z życiem społeczno-politycznym. To po pierwsze. Po drugie, liberalne ujecie związków teoria – praktyka stanowi jeden z wyznaczników doktryny liberalnej w ogóle. Liberalizm był i jest filozofią, która wywiera potężny wpływ na charakter nowoczesnych społeczeństw i nowożytnej myśli społecznej. Liczne hasła, które stanowiły kiedyś o jego odrębności, weszły na stałe do abecadła (...) zachodniej kultury (np. prawa człowieka, konstytucjonalizm, trójpodział władzy, społeczeństwo obywatelskie, tolerancja, rozdział Kościoła od państwa). Zarazem został on uznany za wroga przez wszystkie inne nurty filozofii polityki (konserwatystów, socjalistów, marksistów, anarchistów, feministki, komunitarystów, libertarian), można wręcz powiedzieć, że uzyskały one swą tożsamość przez opozycję wobec liberalizmu. Sytuacja ta jest szczególnie widoczna w Polsce, gdzie w wiedzy potocznej i dyskursie medialnym (a nierzadko i naukowym) głęboko zakorzeniła się definicja liberalizmu wywodząca się z propagandy antyliberalnej uprawianej przez środowiska ideowo zainteresowane krytyką tej filozofii . Nad Wisłą oznaczanie liberalizmu koncentrowało się na pomówieniach, wadach odmian skrajnych przy jednoczesnym lekceważeniu zalet podstawowych idei. Konsekwentnie liberalizm kojarzono z koncepcjami Thomasa Hobbesa, Jean Jacques Rousseau i prorynkowych myślicieli (neoliberałów, a nawet libertarian). Kładziono nacisk na skrajny leseferyzm i indywidualizm. Natomiast przemilczano wspólnotowe i socjalne wątki myśli liberalnej, utajano liberalne wysiłki prowadzące do minimalizacji napięcia między dobrem wspólnym i wolnością jednostki, wolnością indywidualną i wolnością polityczną, wolnością ekonomiczną a równością i sprawiedliwością. W ustach Polaka słowo „liberalizm” to wciąż obelga bądź straszak. Parafrazując powiedzenie Ludwiga von Misesa można powiedzieć, że nienawiść do liberalizmu jest jedyna rzeczą, co do której Polacy zgodzili się. Zanim zatem przejdziemy do prezentacji relacji między praxis a logos w myśli liberalnej rozwikłajmy problemy semantyczne narosłe wokół liberalizmu. (shrink)

Drodzy Czytelnicy, po długiej przerwie spowodowanej, z jednej strony, zmianami w Redakcji, z drugiej – trwającą wiele miesięcy pandemią koronawirusa, ukazuje się kolejny numer „Rocznika Filozoficznego Ignatianum”. Nowy zespół redakcyjny postanowił rozszerzyć formułę wydawniczą o teksty z szeroko rozumianej humanistyki; zatem będą to artykuły nie tylko z dziedziny filozofii, ale również historii, nauk o kulturze i religii, teologii oraz literatury polskiej i obcej. Czasopismo zostało też otwarte na szerokie spektrum zagadnień uwzględniających misję Akademii Ignatianum jako ośrodka naukowego o charakterze katolickim. (...) Ważnym elementem tego podejścia jest kwestia śródziemnomorskiej tradycji cywilizacyjnej i dziedzictwa kulturowego, które w naszym rozumieniu są najważniejszymi źródłami wiedzy i inspiracją do badania także współczesnych problemów pojedynczych ludzi, społeczeństw i państw. (shrink)

[PERSONHOOD IN AFRICAN PHILOSOPHY]. W artykule została omówiona i poddana analizie debata między dwoma współczesnymi afrykańskimi filozofami Ifeanyim A. Menkitim z Nigerii oraz Kwame Gyekyem z Ghany. Debata ta dotyczy typowych dla niektórych afrykańskich kultur sposobów myślenia o istocie człowieczeństwa, tj. o byciu człowiekiem (osobą, person). Prezentowane przez tych filozofów koncepcje nie odnoszą się do żadnych konkretnych afrykańskich ludów, lecz raczej są pewnymi wzorcami idealnymi, czy też abstrakcyjnymi. Zdaniem Menkitiego w tradycyjnym myśleniu afrykańskim jednostka (individual) stopniowo nabywa pełnię (...) człowieczeństwa w oczach swojej wspólnoty wpierw poprzez internalizację obowiązujących w niej norm, a następnie przez ich przestrzeganie w dorosłym życiu. Jak wskazuje, Afrykanin jest przy tym człowiekiem bardziej w przekonaniu i w odbiorze innych niż w swoim własnym. Ale nawet jego własne przeświadczenie o byciu człowiekiem jest kreowane przez myślenie zbiorowe. Z taką perspektywą nie zgadza się Gyekye, który uważa, że człowieczeństwo nie jest u Afrykanów czymś konstytuowanym bądź potwierdzanym przez zbiorowość. W przekonaniu Gyekyego, w myśleniu afrykańskim człowieka czynią pewne symptomatyczne dlań z natury atrybuty fizyczne i umysłowe oraz towarzyszący im instynkt społeczny (sociality), który, jak mniema, jest również przyrodzony. Choć Afrykanin jest, według Gyekyego, bytem głęboko wspólnotowym, posiada również pewien potencjał niezależności od wspólnoty (lokalnej, etnicznej, religijnej), której jest członkiem. Z opisu Menkitiego wynika zaś, że przeciętny Afrykanin nie jest aktywnym sprawcą rzeczywistości i indywidualnym interpretatorem świata, w którym żyje. Artykuł opublikowany w: "Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria", nr 3 [71]: Status człowieka. Problemy filozoficzne, naukowe i religijne, red. Jacek Hołówka, s. 259-282. (shrink)

Civic non-participation in public life is one of the most important problems in contemporary Poland. This phenomenon makes all generations equal and it requires breaking of the barriers in intergenerational integration. Presented study shows that the aspiration for coherence and stability of the system may be based on the taking advantage by using benefits of age difference in society. Article indicates dimensions and levels in seeking quality solutions for the integration in conditions of shaping social dispersion space order. It also (...) contains types of different approaches to the integration barriers related with process of aging society and discrimination based on age phenomenon. ** Obywatelskie nieuczestnictwo w życiu publicznym należy do najważniejszych problemów współczesnej Polski. Zjawisko to czyni wszystkie pokolenia równymi a przeciwstawienie się mu wymaga przełamania barier integracji międzypokoleniowej. Niniejsze opracowanie wskazuje, iż dążenie do spójności i stabilności systemu może opierać się na wykorzystaniu korzyści z różnicy wieku członków społeczeństwa. Wskazane zostały wymiary i poziomy poszukiwania rozwiązań jakościowych na rzecz integracji w warunkach kształtowania się w przestrzeni społecznej ładu rozproszonego oraz typy barier integracji międzypokoleniowej związane z procesem starzenia się społeczeństw i zjawiskiem dyskryminacji ze względu na wiek. -/- . (shrink)

Wzrost długości życia ludzkiego sprzyja rozwojowi dóbr i usług skierowanych do osób starszych. Opracowanie przybliża zjawisko srebrnej gospodarki jako systemu ekonomicznego opartego na zaspokajaniu potrzeb starzejących się społeczeństw. W artykule przedstawione zostały przykłady rozwiązań strategicznych i organizacyjnych związanych z tworzeniem gerontechnologii. Uwzględniono koncepcje obejmujące współpracę podmiotów sektora publicznego, komercyjnego i pozarządowego: strategie innowacji, klastry dobrobytu i regionalne sieci srebrnej gospodarki. Zwrócono także uwagę na nowe instytucje badawcze typu "agelab" i instytucje kultury typu "medialab", które mogą być wykorzystane do kształtowania (...) społecznego wizerunku gerontechnologii. ** The increase in the length of human life favors development of goods and services to the elderly. Article describes phenomenon of the silver economy as an economic system based on meeting the needs of ageing populations. Study presents examples of strategic and organizational solutions related to the creation of gerontechnology. Work takes into account concepts of cooperation between public, commercial and non-governmental sector entities: strategies for innovation, welfare clusters and silver economy networks. It also highlighted the new research institutions such as "agelab" and cultural institutions "medialab", which can be used to shape public image of gerontechnologies. -/- . (shrink)

Uniwersytety trzeciego wieku s¸a} interdyscyplinarnymi ośrodkami edukacji pozaformalnej, które stanowi¸a} odpowiedź na wyzwania starzej¸a}cego siȩ społeczeństwa. Zasadne jest podjȩcie tematu zmian reguł organizacyjnych, według których działaj¸a} te podmioty. S¸a} one zwi¸a}zane z wewnȩtrznymi i zewnȩtrznymi czynnikami adaptacji do wymagań współczesnych społeczeństw i gospodarek opartych w coraz wiȩkszym stopniu nie tylko na nowych technologiach informatycznych i telekomunikacyjnych, ale też na ludzkiej kreatywności. Celem opracowania jest przybliżenie czytelnikom tych czynników oraz cech powstaj¸acych nowych modeli instytucji dla osób starszych w oparciu o (...) krytyczn¸a analizȩ literatury przedmiotu. ** Universities of the Third Age are a multi-disciplinary non-formal education centers, which allow formation of positive responses to the challenges of an ageing population. It is reasonable, however, to raise the subject of changes in their organizational rules. These changes are related to the internal and external factors of adaptation to the requirements of modern societies and economies increasingly based not only on new information and communication technologies, but also on the human creativity. The aim of this paper is to discuss these processes, factors as well as characteristics of emerging models of institutions for the elderly on the basis of a critical analysis of literature on the subject. (shrink)

Artykuł omawia główne cechy koncepcji "solidarności pokoleń". Podejście to jest wykorzystywane w analizach dotycz¸a}cych procesu starzenia siȩ społeczeństw na pocz¸a}tku XXI wieku oraz w projektowaniu polityki publicznej. Opracowanie przybliża podstawowe znaczenia pojȩć dotycz¸a}cych pokolenia i relacji miȩdzypokoleniowych. Zwrócono uwagȩ, iż solidarność pokoleń stanowi kwestiȩ socjaln¸a} wymagaj¸a}c¸a wspólnych interwencji podmiotów publicznych, komercyjnych i pozarz¸adowych. Praca prezentuje też wnioski z krytycznej analizy założeń działań na rzecz solidarności pokoleniowej zaprezentowanych w wybranych dokumentach projektu cywilizacyjnego "Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności". * The article (...) discusses the main features of "solidarity of generations" concept. This approach is used in the analysis of the ageing process at the beginning of the XXI century as well as in designing of public policy. Essay introduces the basic concepts of generations and relationships between generations meaning. Article emphasizes that solidarity between generations is a social issue that requires the combined intervention of public, commercial and non-commercial bodies. Paper presents a conclusions from critical analysis of assumptions for the solidarity of generations included in the selected documents of civilizational project "Poland 2030. The Third Wave of Modernity.". (shrink)

Opracowanie przybliża wyzwania zwi¸a}zane ze starzeniem siȩ populacji ludzkich przyw uwzglȩdnieniu wyłaniania siȩ społeczeństw i gospodarek kreatywnych. Na pocz¸a}tku XXI wieku przemianom pracy i czasu wolnego towarzysz¸a} kwestie utrzymania solidarności pokoleń i przeciwdziałania wykluczeniu robotycznemu. W artykule zarysowane zostały najważniejsze cechy nowych instytucji kultury typu "medialab", laboratoriów mediów, które mog¸a zostać wykorzystane do realizacji działań na rzecz kształtowania pozytywnych odpowiedzi wobec tych wyzwań w ramach wspierania rozwoju "srebrnej gospodarki" i gerontechnologii. Zwraca siȩ również uwagȩ na potrzeby i możliwości umocowania (...) ich w politykach rozwoju miȩdzypokoleniowości. ** Essay approximates challenges of an ageing population and emergencing creative societies and economies. In the early XXI century transformations of work and leisure time is accompanied by issues of maintaining the solidarity of generations and preventing robotic exclusion. The article outlines the most vital features of the medialabs - new type of cultural institutions which can be used to implement actions towards the development of positive responses to these challenges by supporting development of the silver economy and gerontechnology. Work also draws attention to the needs and possibilities of attachment them into the development of intergenerational policies. (shrink)

Jednym z głównych wyzwań współczesnego rozwoju społeczno-gospodarczego jest proces starzenia się ludności. Złożony charakter zmian z nim związanych uzasadnia podejmowanie interwencji uwzględniających wyzwanie utrzymania solidarności pokoleniowej i przeciwdziałania wykluczeniu robotycznemu. Opracowane przybliża koncepcję srebrnej gospodarki jako systemu gospodarczego opartego na zaspokajaniu potrzeb starzejących się społeczeństw. W artykule przedstawione zostały założenia budowy srebrnej gospodarki zawarte w wybranych dokumentach projektu cywilizacyjnego "Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności". Podsumowanie obejmuje wnioski z przeprowadzonej analizy strategii oraz postulaty co do kierunków dalszych badań. ** One (...) of the main challenges of the contemporary socio-economic development is the process of population ageing. The complexity of the changes associated with it justifies interventions taking into account the challenge of generational solidarity maintenance and robotics divide prevention. Article introduces the concept of silver economy - an economic system based on meeting the needs of ageing populations. This paper present the assumptions of building the silver economy contained in selected documents which are a part of civilizational project "Poland 2030. The Third Wave of Modernity." Summary include conclusions from the strategy analysis and postulates of further research directions. (shrink)

Jednym ze zjawisk zwi¸a}zanych z procesem starzenia siȩ społeczeństw s¸a przemiany systemów gospodarczych zorientowane na produkcjȩ i dystrybucjȩ dóbr i usług dla osób starszych, jak również dla młodszych grup wiekowych w ramach ich przygotowania do starości. Artykuł przybliża główne cechy koncepcji „srebrnej gospodarki” w kontekście realizacji polityki aktywnego starzenia siȩ. Opracowanie przedstawia typologiȩ modeli srebrnej gospodarki w krajach Unii Europejskiej na poziomach krajowym i regionalnym na podstawie wykorzystania porównań indeksu aktywnego starzenia siȩ do typologii zróżnicowań i kultur kapitalizmu oraz (...) typologii państw dobrobytu. W podsumowaniu przybliżono wnioski dla działań praktycznych oraz propozycje dalszych kierunków badań. ** Some phenomena associated with ageing populations are transition of economies to focus more on the production and distribution of goods and services for older adults as well as for younger age groups as part of their preparation for old age. The paper presents the main features of the concept of “silver economy” in the context of active ageing policies. The study presents a typology of the silver economy models in the European Union at national and regional levels based on the use of the Active Ageing Index in comparison to the typology of differences and cultures of capitalism as well as the typology of welfare states. The summary contains conclusions for practical interventions and proposals for further research. (shrink)

Polish society gathers features specific to „late modernity” period. In this period grows up the meaning of organizational forms, flow of information, trust to other people and complicated technical systems, uncertainty, taking a risk as well as progressive economic, political and cultural globalization. One of threats and challenges is the process of population ageing. The article attempt to recognition of specific safety problems of old men’s in Białystok. Safety is treated as necessary condition for far more researches on practical solutions (...) connected with the professional activity of seniors and growth of their social participation. Assurance of seniors safety can lead to lowering costs of their maintenance as well as the formation of positive attitudes towards old age and cultural openness. The work brings closer connections between safety and social capital topics as well as chosen empirical analyses. ** Społeczeństwo polskie nabiera cech specyficznych dla okresu „późnej nowoczesności”. Wzrasta znaczenie form organizacyjnych, przepływu informacji, zaufania do innych ludzi i skomplikowanych systemów technicznych, niepewności, podejmowania ryzyka oraz postȩpuj¸a}cej globalizacji ekonomicznej, politycznej i kulturowej. Jednym z zagrożeń i wyzwań jest proces starzenia siȩ społeczeństw. Artykuł stanowi próbȩ poznania specyfiki bezpieczeństwa ludzi starych w Białymstoku. Traktowane jest ono jako warunek konieczny do dalszych poszukiwań praktycznych rozwi¸a}zań pozwalaj¸a}cych na wydłużanie aktywności zawodowej seniorów i wzrost ich uczestnictwa społecznego. Jego zapewnienie może prowadzić do obniżenia kosztów ich utrzymania oraz kształtowania pozytywnych postaw wobec starości i otwartości kulturowej. Praca przybliża powi¸azania problematyki bezpieczeństwa i kapitału społecznego oraz wybrane wyniki analiz empirycznych. (shrink)

Zarówno wybór zachowań na poziomie jednostkowego umysłu, jak i wybór na poziomie zachowań poszczególnych komórek układu immunologicznego przebiegają zgodnie z wymogami maksymalnej skuteczności dla zachowania istnienia w sytuacjach granicznych. Wspólna zasada owych wyborów jest logika populacyjna darwinowskiej sekwencji dobru naturalnego: proliferacja, selekcja i przetrwanie, wraz z formuła „zwycięzca bierze wszystko”. Wybory te, raz zaadaptowane, ulegają zautomatyzowaniu i nie wymagają bezpośredniego udziału świadomości, co zwiększa świadoma refleksje, która łatwiej może skupić uwagę na jeszcze nieznanych problemach. W neuronauce mechanizm ten nazwano „markerem (...) somatycznym”. Sposób jego powstawania i funkcjonowania pokrywa się ze struktura systemu nerwowego ludzkiego ciała. Krzyżujące się osie układów ośrodkowego i autonomicznego tworzą uniwersalna formę relacji, wspólna zarówno najogólniejszej mapie ludzkiego ciała, jak i strukturze umysłu odwzorowującego te mapę, oraz wszystkich znaków, które służą do konstruowania oraz interpretacji obrazów świata i kosmosu, w którym żyje człowiek. Można ukazać zasadnicza, syn- chroniczna i diachroniczna zgodność kształtu i rozwoju ludzkiego ciała zapisana w każdej komórce ludzkiej z uniwersalna forma każdego znaku oraz forma i funkcjonowaniem wszystkich faktów kulturowych oraz poszczególnych umysłów i społeczeństw. (shrink)