In 1939 Gaston Bachelard published a book Lautréamont on the poem The Songs of Maldoror by Isidore Ducasse. Bachelard’s Lautréamont was inspired by the method of psychoanalysis. The purpose of this article is to analyze Bachelard’s interpretation of the Chants, to compare his version of psychoanalysis with the versions of Freud and Jung, and to show its meaning in the historical and philosophical context.

Teksty są co najmniej w dwójnasób transcendentne. Z jednej strony poprzez język, tworzywo tekstu, który konstytuując się w diachronii i funkcjonując w synchronii, transcenduje – żeby użyć sformułowania Karla Jaspersa – przeszłą rzeczywistość w postaci powstałych wtedy znaków i ich znaczeń w nieznaną z tamtej perspektywy przyszłość, a więc i w naszą teraźniejszość. Z drugiej zaś istniejące już teksty wchodzą z sobą w interakcję, co powoduje, że tworzą się niejako hiperteksty w czasie i w przestrzeni. Jest jeszcze i trzeci wymiar (...) – to autor tekstu i czytelnik, którym tekst pozwala – jak mówi Gerhard Kurz – wyjść „poza siebie”, bo tylko wtedy odczuwamy potrzebę powrotu do „własnego ja”, odrzucając po drodze kolejną maskę. W artykule pokazano to na przykładzie tekstów Franza Kafki. Spośród wielu poruszonych tam wątków ograniczmy się tutaj jedynie do toposu syren, które zniewalały żeglarzy swym śpiewem. U Kafki syreny już definitywnie nie śpiewają, wobec czego Odyseusz niepotrzebnie kazał zatykać sobie uszy woskiem. Kafka stawia tylko kropkę nad i, bo już i we wcześniejszej literaturze niemieckiej ten śpiew cichł coraz bardziej. I tak w znanej pieśni Heinego Loreley poeta już nie jest pewny skuteczności śpiewu syren – on jedynie chce w to wierzyć: „Wierzę, że fale w końcu pochłoną i żeglarza i łódź”. Bo w czasach nihilizmu śpiew – i sztuka w ogóle – traci swą moc. W balladzie Rybak Goethego syrena wprawdzie jeszcze tryumfuje, ale to nie za sprawą śpiewu. Śpiew bowiem dominuje w drugiej zwrotce, natomiast rybak pogrąża się w odmętach morza dopiero w czwartej zwrotce, gdzie dominuje perswazja słowna. Ta inwersja – notabene brak jej w polskim tłumaczeniu Hanny Januszewskiej w Dziełach wybranych J. W. Goethego – nie mogła być u Goethego przypadkowa: symbolizuje ona typową dla lustrzanego odbicia odwróconą proporcję – rybak tak naprawdę ujrzał własne odbicie w wodzie, biorąc je za postać syreny. Śmierć w odmętach morza była ceną za brak samowiedzy. Nie darmo zatem napis na świątyni Apollina w Delfach głosił: „Γνῶθι σεαυτόν – Poznaj samego siebie”. (shrink)

The aim of the article is to present the senses ant contexts in which the concept of nothingness (and also "non-existence", "emptiness", a "vacuum” and "timelessness") appears in the world presented in Bolesław Leśmian’s poems. The above-mentioned terms are the constructive elements of his poetic reality. The lyric "I" of Leśmian’s numerous poems is the poet, placing the world of his poetry on the borderland between existence and non-existence. Paradoxically, one might say that the poet has created a world which (...) does not exist, though it is characterized by some specific qualities. Thus, there is no clear borderline between existence and nothingness. In the world presented by Bolesław Leśmian, absolute nothingness appears to be impossible. One can, however, identify a kind of transcendental nothingness, which is not the complete annihilation of everything, but only, as the poet put it, "a state of consciousness different from the consciousnes of existence". There is also a category of immanent nothingness, which can be perceived either as a lack in existence (this sort of nothingness is typical of the protagonist from Pieśni kalekujące [The Crippling Songs] or as the annihilation of individual existence. The second type of nothingness is frequently identified with non-existence. The concepts discussed here have been reified and materialized by the poet. They have become the agent or subject of action. Sometimes they are presented as the categories of space. Then their synonyms are "emptiness", a "vacuum" and a "chasm" existing in timelessness. Nothingness is a category which, in the poems by Leśmian, defines not only the ontological status of all kinds of existence but also the drama of the existential situation of characters living in the poetic world presented in the poems. (shrink)

The main purpose of this article is to show the general development of Władysław Sebyła’s works in his next tomes Pieśni szczurołapa (Song of the ratcatcher), Koncert egotyczny (Egotic concert), Obrazy myśli (Views of thoughts). Poetry for Sebyła is the way of finding a man, showing the truth about himself by means of a literal word. Like also expressing a beauty of a nature, world by leading a dialog with himself. Besides he is looking for new people with whom (...) he could talk about the significance of life. He supports on the authority of Cyprian Kamil Norwid and Jan Lechoń. His poetry is not to give any answer to the problems but to ask neverending questions. (shrink)

Celem artykułu jest pokazanie, jak na łódzki folklor miejski i kulturę popularną wpływały głośne zbrodnie dwudziestolecia. Analiza tematu pokazuje, że chętnie sięgano i inspirowano się bieżącymi wydarzeniami, o których pisała łódzka prasa. W ten sposób do drukowanych na łamach miejscowych dzienników powieści popularnych i piosenek śpiewanych na łódzkich podwórkach docierały wątki nawiązujące m.in. do głośnych zbrodni czy skandali obyczajowych. Analiza tekstów piosenek dowodzi, że „przetwarzały” one materiał prasowy, czyniąc go dostępnym nawet dla niepiśmiennych mieszkańców. Omówione piosenki wpisują się w schemat (...) popularnych pieśni nowiniarskich, powtarzając charakterystyczne wzorce konstrukcyjne, sposoby kreacji bohaterów. Kanwą dla wyśpiewywanych treści były przestępstwa, którym towarzyszyły procesy sądowe, szczegółowo relacjonowane na łamach prasy i będące tematem rozmów łodzian. Stąd już tylko krok do tego, by Zajdlowa, Łaniucha czy Ślepy Maks stali się bohaterami piosenek śpiewanych na łódzkich podwórkach. (shrink)