Önsöz -- Giriş -- Osmanlı modernleşmesi -- Osmanlı gazeteciliği -- Edebiyat -- Kısaltmalar -- Dizin.

Toplumların sosyal yapısının harcı yahut temeli mesabesinde olan ahlaki erdem ve faziletler, kuşaklar arasında daha çok edebi eserlerle nakledilmektedir. Zira toplumların milli sermayeleri olan edebiyatçılar, yaşadıkları dönemde kendilerine tevarüs eden ahlaki birikimi söz sanatları ile yeniden cazibeli edebi bir kalıba döküp sunmaktadır. Cahiliye dönemi de dâhil olmak üzere Araplar, sosyal ilişkilerinde güzel buldukları davranışları şiir kaydıyla muhafaza etmeye çalışmışlardır. Aile içi iletişimden güçlü bir kabile reisinin huzurunda takınılacak tavra kadar pek çok görgü kuralı şiirde nazmedilmiş ve bu türden şiirler Arapların (...) sosyal yaşam rehberi haline dönüşmüştür. Sadece şiir değil mensur eserlerde de sosyal faziletlere dair ilgi çekici ibretlik hikâyeler ve yaşanmış olaylara dair anlatılar bulunmaktadır. Müslüman Arapların henüz hicri ilk yüzyıldan itibaren tanıştığı servet ve beraberinde gelen şehirleşme, sosyalliğin güçlenmesi ve bundan mütevellit olarak da sosyal erdemlerin daha fazla bir önem kazanması sonucunu doğurmuştur. Bu makalede özellikle Abbasi dönemi edebiyatçılarının söz konusu sosyal erdemler bağlamında dikkat çekmek istedikleri hususlar bir araya getirilmiştir. Çalışma, klasik dönemden günümüze ulaşan edebi malzemenin –makale düzeyinde- önemli konu başlıkları halinde tasnif edilmesini amaçlamıştır. (shrink)

Mehmet Kaplan ve Nihad Sâmi Banarlı’nın kültürel kimlikle ilgili görüşlerini inceleyen bu çalışma yakın dönem Türk tarihinde kültürel kimlik düşüncesinin değişim sürecinin anlaşılmasına katkı sunmayı hedeflemektedir. Bu amaçla 1940’lardan 1980’lere uzanan ve birer seçki niteliği taşıyan, Mehmet Kaplan’ın Kültür ve Dil, Nihad Sâmi Banarlı’nın ise Türkçenin Sırları adlı eserlerine odaklanmaktadır. Çalışmada Türkiye’de kimlik ve kültürle ilgili tartışmalar üzerinde kısaca durulmakta; Kaplan ve Banarlı’nın çalışmalarında kültürün konumundan söz edilmektedir. Ardından literatürden hareketle kültür ve kimlik kavramları ele alınmakta; Kaplan ve Banarlı’nın Türkiye’nin (...) kültürel kimliği algısı tartışılmaktadır. Kaplan ve Banarlı’nın kültürel kimlikte dil ve edebiyata nasıl yer verdikleri dil, edebiyat ve kültür birlikteliği; Türkçe ve diğer diller; dilde tasfiyecilik ile edebî simalar ve Yahya Kemâl başlıkları altında incelenmektedir. Her iki yazarın da dil ve edebiyatı kültüre eşdeğer gördüğü, Türkçenin geleceği için geçmişinin iyi bilinmesi gereğine dikkat çektiği ifade edilmektedir. Kaplan ve Banarlı’nın dilde tasfiyecilikle ilgili görüşleri ise Atatürk’ün dile yaklaşımının süregelen etkileri, dile yönelik yanlış tutumların eleştirisi ve dile yaklaşımda sağlıklı olan yöntemin tespiti bağlamında ele alınmaktadır. Mehmet Kaplan ve Nihad Sâmi Banarlı’nın Türk diline ve Türk edebiyatına sahip çıkarak Türk kültürel kimliğini korumanın mümkün olduğunu düşündükleri gösterilmekte; incelenen eserlerin devlet kurumları, siyasetçiler, toplumun geneli ve özelde gençleri muhatap alarak harekete geçirmeyi hedeflediği iddia edilmektedir. (shrink)