Abstract

Mimo ujmującej prostoty filozofia Berkeleya pozostaje przedmiotem niekończących się sporów interpretacyjnych. Toczą się one przede wszystkim wokół dwóch ściśle związanych ze sobą zagadnień. Po pierwsze, od dziesiątków lat spór między badaczami dotyczy kwestii właściwej klasyfikacji berkeleyowskiej filozofii – zażarte debaty wywołuje pytanie o to, czy należy uznać ją za system idealistyczny czy raczej realistyczny? Powodu do tego sporu dostarczył sam Berkeley, który redukując cały świat doświadczenia do zespołu istniejących jedynie w umyśle idei, zarazem wielokrotnie zapewniał, że owo upodmiotowienie rzeczywistości nie przynosi w najmniejszym stopniu uszczerbku jej realności. Kontrowersja ta jest jednak tylko pochodną bardziej fundamentalnej kwestii – pytania o metafizyczną strukturę berkeleyowskiej idei. Nic więc dziwnego, że oba te zagadnienia zdominowały dwudziestowieczne studia nad myślą Berkeleya. Jakie są perspektywy zakończenia tych sporów? Czy możliwe jest rozstrzygnięcie obu wymienionych kwestii? Niewątpliwie. Niemożliwe jest jednak osiągnięcie tego celu metodami czysto historycznymi. Jego realizacja wymaga zmiany postawy metodologicznej, która „spór o Berkeleya” pozwoliłaby przenieść na bardziej teoretyczny grunt. Niniejsza książka ma spełnić właśnie taką rolę.