Artykuł dotyczy kilku aspektów korespondencji Gustawa Waliszewskiego, skierowanej do Juliana Bartoszewicza w latach 1853–1855 i stanowiącej obecnie część Archiwum rodziny Bartoszewiczów z Archiwum Państwowego w Łodzi. Listy, obejmujące 163 karty, scharakteryzowane zostały z kilku perspektyw: a) biograficznej, która daje wgląd w osobowość młodego, ledwie zaczynającego karierę naukową człowieka, marzącego o karierze „narodowego Thierry’ego”; b) genetycznej, która listy traktuje jako materiał dokumentujący proces twórczy nad studiami historycznymi i felietonami dla „Dziennika Warszawskiego”, a także opisuje zmagania debiu­tanta z ograniczeniami cenzuralnymi; c) prasoznawczej (...) – związanej z obszernie eksplorowaną w listach tematyką rozwoju „Dziennika Warszawskiego”, jego rywalizacji z „Gazetą Warszawską” i walki o wpływy pisma na prowincji. Dodat­kowym kontekstem staje się cykl artykułów wspomnieniowych poświęconych Waliszewskiemu autorstwa Juliana Bartoszewicza, które stanowią swoiste dopełnienie niezachowanego bloku listów Bartoszewicza do Waliszewskiego. (shrink)

W artykule zaprezentowane zostały postaci czterech polskich historyków filozofii greckiej z okresu przełomu XIX i XX w., a także pierwszej połowy wieku XX, którzy podejmowali wyprawy do Grecji i Aten jako do kolebki filozofii. Są to, w kolejności odbytych wypraw: W. Dzieduszycki, W. Lutosławski, T. Sinko oraz W. Witwicki. Każdy z nich wyruszył do Aten na innym etapie swej naukowej kariery, każdy inaczej przeżył osobisty kontakt z ojczyzną filozofii i każdy z nich w innej formie sprawozdawał swoje wrażenia i refleksje (...) czytelnikom. (shrink)

Książka, pierwsza z nowej serii „Estetyka. Pomiędzy tradycją a współczesnością”, powstała we współpracy dwu środowisk estetycznych: z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i z Uniwersytetu Warszawskiego. Estetycy toruńscy i warszawscy konfrontują swoje spojrzenia we wspólnym celu, jakim jest wskazanie na aktualność myśli Kanta zarówno w kontekście historycznym, jak i problemowym. Tytułową „aktualność” należy rozumieć przede wszystkim jako to, co jest czynne, co realizuje się w konkretnej postaci. Zebrane w książce rozprawy dzielą się na trzy podstawowe grupy: studia poświęcone aktualności (...) estetyki Kanta w myśli nowożytnej, analizy współczesnych aktualizacji wybranych pojęć z "Krytyki władzy sądzenia" oraz propozycje uaktualnień niektórych z Kantowskich odkryć w kontekście filozoficznej oraz artystycznej ponowoczesności. (shrink)

Filozofowie analityczni zwykle uważają, że dyskutowany przez nich problem uniwersaliów jest tym samym problemem, którym zajmowano się w starożytności i średniowieczu. Historycy filozofii pokazują jednak, że dawny spór o uniwersalia dotyczył wielu różnych kwestii i wcale nie skupiał się na dyskutowanym obecnie problemie wspólnych własności. W swojej książce Tropy i uniwersalia przyjmowałem, że pojęcie powszechników miało zawsze mniej więcej to samo znaczenie i interpretowałem stanowisko św. Tomasza z Akwinu jako rodzaj współczesnego realizmu. Moja interpretacja wywołała interesujące polemiki ze strony (...) historyków filozofii, Tomasza Tiuryna i Michała Głowali. W tym artykule staram się zbadać podobieństwa i różnice między współczesnym a średniowiecznym rozumieniem powszechników i odpowiedzieć na niektóre sformułowane przez nich zarzuty. Wygląda na to, że w średniowieczu istniały co najmniej trzy różne pojęcia uniwersaliów. Po pierwsze, rozumiano je jako byty wspólne, ściśle tożsame w wielu swoich realizacjach. To pojęcie uniwersaliów być może zawdzięczamy patrystycznym dyskusjom o Trójcy Świętej w IV wieku. Po drugie, uniwersalia definiowano jako byty orzekane o wielu, to znaczy ogólne pojęcia istniejące w intelekcie. Po trzecie wreszcie, uważano je, zwłaszcza w późnej scholastyce, za byty dzielące się w swoich realizacjach. Tylko to pierwsze pojęcie zgadza się ze współczesnym rozumieniem uniwersaliów. Wynika z tego, że średniowieczny i współczesny spór o powszechniki częściowo pokrywają się ze sobą. Staram się także pokazać, że proponowane przez Tiuryna i Głowalę interpretacje stanowiska św. Tomasza prowadzą do osobliwego poglądu łączącego teorię tropów i strusi nominalizm Quine’a. (shrink)

Filozofia rosyjska zrodziła się w X wieku z chwilą przyjęcia przez Rosję prawosławia. Nie wszyscy historycy zgadzają się z tym poglądem. Przede wszystkim odmawiają filozoficznego charakteru pierwszej refleksji dotyczącej człowieka, Boga, świata, podkreślając jej teologiczne pochodzenie. Tymczasem średniowieczna Ruś, podobnie jak Europa tamtych czasów, problemy filozoficzne rozpatrywała na gruncie teologii. Dopiero dalsze losy tych dwóch nauk potoczyły się innymi drogami. Prawosławna filozofia na tyle przeniknęła kulturę rosyjską, że zadecydowało to o jednej z jej osobliwości, wyrażającej się w przekonaniu o (...) współistnieniu wiary i rozumu. Dziewiętnasto- i dwudziestowieczni rosyjscy filozofowie powracali i odwoływali się do poglądów Ojców Kościoła. Najważniejsze idee rosyjskie wypłynęły z średniowiecznej myśli religijnej. (shrink)