To what extent does perceptual language reflect universals of experience and cognition, and to what extent is it shaped by particular cultural preoccupations? This paper investigates the universality~relativity of perceptual language by examining the use of basic perception terms in spontaneous conversation across 13 diverse languages and cultures. We analyze the frequency of perception words to test two universalist hypotheses: that sight is always a dominant sense, and that the relative ranking of the senses will be the same across different (...) cultures. We find that references to sight outstrip references to the other senses, suggesting a pan-human preoccupation with visual phenomena. However, the relative frequency of the other senses was found to vary cross-linguistically. Cultural relativity was conspicuous as exemplified by the high ranking of smell in Semai, an Aslian language. Together these results suggest a place for both universal constraints and cultural shaping of the language of perception. (shrink)

Częstochowa, której początki sięgają XI wieku, jest miastem położonym w województwie śląskim. Prawa miejskie otrzymała w 1356 roku. To największe centrum kultu religijnego w Polsce, do którego w 2022 roku przybyło z całego świata 2,5 mln pielgrzymów, a ich celem była Jasna Góra. Częstochowa jest miastem akademickim, rozwijającym się ośrodkiem kultury i sztuki. Artykuł poświęcony jest zarówno historycznym, jak i współczesnym obiektom Częstochowy, których najważniejszą wartością jest ich wymiar symboliczny. Autorka zaprezentowała obiekty religijne, architektoniczne, artystyczne, które są upamiętnieniem ważnych postaci (...) dla historii miasta związanych z literaturą, teatrem, malarstwem, rzeźbą oraz działalnością społecznikowską na rzecz mieszkańców. Przedmiotem badań jest analiza pod kątem przeobrażeń współczesnych znaczeń i symboli, którym poddana została przestrzeń krajobrazowa jednej z najsłynniejszych arterii miejskich, jaką jest Aleja Najświętszej Maryi Panny. Tematyka badań dotyczy analizy przykładów obiektów artystycznych zlokalizowanych na obszarze głównej arterii miasta oraz sąsiadującego z nią Starego Rynku położonego w dzielnicy zwanej Starym Miastem, którymi przemieszczają się nie tyko mieszkańcy i turyści, ale także rzesze pielgrzymów krajowych i zagranicznych zmierzających do dominującego w krajobrazie miejskim Sanktuarium Jasnogórskiego. W tej przestrzeni miejskiej znalazła swoje miejsce także sztuka, którą uznano za dobre tło i scenę dla działań artystycznych w postaci m.in. rzeźb, pomników i murali upamiętniających twórczość artystów, tworząc w ten sposób przestrzeń do rozmyślań, emocji i wspomnień. Artykuł kończą rozważania, czy we współczesnych czasach można połączyć dążenie do tworzenia nowoczesnej przestrzeni publicznej z zachowaniem ciągłości historycznej i niezaprzeczalnych miejskich wartości. (shrink)

Questo studio investiga quali siano i punti di contatto tra il filosofo tedesco Friedrich Nietzsche e lo scrittore svedese Hjalmar Söderberg nel romanzo di quest’ultimo Doktor Glas. L’articolo prende in esame due testi nietzschiani finora poco messi in relazione con l’opera söderberghiana, Über Wahrheit und Lüge im außermoralischen Sinne e Die fröhliche Wissenschaft, evidenziando gli influssi che il pensiero del filosofo tedesco ha esercitato sulla concezione del Doktor Glas. L’analisi prende le mosse dai concetti di menzogna e conoscenza così come (...) formulati in Über Wahrheit und Lüge im außermoralischen Sinne e dal concetto di “morte di Dio”, identificando in quest’ultimo il crollo della metafisica nel pensiero filosofico europeo a partire dalla rivoluzione copernicana. Il saggio illustra come a questo cambiamento sia sopraggiunto lo svilupparsi di una nuova sensibilità tecnico-scientifica legata alla physis, cambiamento che vede nella figura del medico il suo massimo esponente. L’articolo mette dunque in luce come nel Doktor Glas il passaggio dalla metafisica alla physis venga rappresentato come un momento di crisi esistenziale, non avendo il medico la capacità di superare il trauma della perdita della metafisica. Quest’incapacità è causata dalla conoscenza, la quale se offre la possibilità di scoprire le menzogne usate dalla società, non consente però di trovare lo stimolo per superare la condizione di vuoto causata dalla “morte di Dio”. Söderberg fornisce dunque nel suo romanzo un’interpretazione pessimistica della crisi di Fin de siècle, inquadrando nella paralisi interiore del dottor Tyko Gabriel Glas e l’omicidio inconcludente del pastore Gregorius il fallimento del passaggio dal paradigma metafisico al paradigma della physis e l’impossibilità di superare la crisi tramite una metamorfosi nella condizione di Übermensch. (shrink)