Niniejszy artykuł analizuje dowody zebrane z weneckich i genueńskich aktów notarialnych, sporządzonych na Cyprze w latach 1362–1458, w celu zbadania i omówienia relacji między niewolnikami domowymi lub służącymi (na ogół kobietami) a ich właścicielami (zazwyczaj mężczyznami). Niektóre z tych aktów były testamentami zawierającymi zapisy na rzecz niewolnych kobiet, które prawdopodobnie pozostawały w długotrwałych związkach seksualnych ze swoimi właścicielami, oraz na rzecz nieślubnych dzieci, które urodziły się z tych związków. Niektóre umowy o naukę zawodu sporządzone w Famaguście, głównym porcie na wyspie, (...) również dotyczą urodzonych przez niewolnice lub służące nieślubnych dzieci, które były przyuczane na koszt właściciela przez kilka lat do rzemiosła, aby po wyuczeniu mieć źródło zarobku na życie. Niektórzy właściciele zapisywali domy kobietom innym niż ich żony albo jako prezent, albo zastrzegając sobie w nich prawo do zamieszkania. Czasami zapisywano w testamencie majątek ruchomy, taki jak meble, pościel, srebro, cenne przedmioty, a nawet sumy pieniędzy. Najwyraźniej przynajmniej niektórzy panowie chcieli zapewnić swoim kochankom i nieślubnym dzieciom dobrobyt po własnej śmierci. Dla porównania: w Genui sytuacja przedstawiała się zgoła inaczej, gdyż tamtejsi panowie, którzy spłodzili nieślubne dzieci ze swoimi niewolnicami, często unikali łożenia za ich wychowanie. Jednak nawet na Cyprze troska panów o niewolników lub służących nie była standardową praktyką. Dowody z XV-wiecznej cypryjskiej kroniki Leontiosa Makhairasa pokazują, że niewolnicy byli czasem traktowani okrutnie, nawet do tego stopnia, że popełniali samobójstwa. (shrink)

Niewielu łodzian pamięta, że do szybkiego rozwoju naszego miasta w XIX i na początku XX w. przyczynili się niemieccy koloniści z Saksonii, Śląska, Hesji i innych obszarów ówczesnych Niemiec. Zachęceni korzystnymi warunkami, oferowanymi im przez administrację Królestwa Polskiego, przybywali całymi rodzinami, z niewielkim dobytkiem, aby tu, nad Łódką, szukać poprawy bytu. Większość osadników rekrutowała się z kręgów rzemieślników. Byli to tkacze, farbiarze, folusznicy itd. W latach trzydziestych XIX w. powstały trzy osiedla niemieckie: Nowe Miasto, Łódka i Osiedle Ślązaków, które stale (...) rozrastały się. Niewielkie początkowo warszaty również były powiększane o nowe maszyny; właściciele zatrudniali coraz częściej robotników najemnych. W latach sześćdziesiątych XIX w. zaczęły powstawać ogromne fabryki włókiennicze, które na wiele dziesięcioleci zdominowały obraz Łodzi. Do najpotężniejszych należały właśnie fabryki niemieckich fabrykantów, „Lodzermenszów”, takich jak: Oeyer, Scheibler, Kunitzcr czy Grohmann. Lecz nie ta mała grupka najbogatszych nadawała ton w dziewiętnastowiecznej Łodzi, w której, jak w tyglu, mieszały się elementy rosyjskie, polskie, niemieckie i żydowskie. Niemiecka klasa średnia budowała w tym środowisku podwaliny życia kulturalnego. Krótkie ramy przyczynku nie pozwalają zbyt szczegółowo zająć się różnymi zjawiskami i postaciami ówczesnej Łodzi, ale powinien on zachęcić czytelnika do dalszej lektury i własnych badań. (shrink)