Artykuł przedstawia analizę historii zakończeń dwóch wierszy Anny Kamieńskiej – „Kiedy odchodzą wielcy” oraz „Jesteś mi ciepły młody”. Znane nam dokumenty literackie pozwalają znaleźć wspólny element tych dwóch procesów, z których jeden polegał na nieoczekiwanym dopisaniem puenty do ostatniej znanej nam wersji rękopiśmiennej wiersza, a drugi puentą uczynił w ostatnim etapie prac nad utworem zapis ze środka wcześniejszego brulionu. Tą częścią wspólną jest medytacyjny, nieretoryczny charakter warsztatu pisarskiego dojrzałej poetki. Jeśli pominąć oczywiste różnicy między obiema wierszami i procesami, z których (...) się wyłoniły, pozostanie silne podobieństwo, prawdopodobnie cecha charakterystyczna dla sposobu, w jaki pisała Anna Kamieńska przynajmniej od lat sześćdziesiątych minionego wieku, gdy proces twórczy był dla niej nie tyle okazją do znalezienia formy myśli, ale sam był myślorodny. (shrink)

The article deals with the images of Lithuania found in Czesław Milosz’s poetry. The novels and essays have only been used to confirm the conclusions drawn from the interpretation of selected poems. Despite the frequently-declared unwillingness of the author of Dolina Issy [The Valley of the Issa] to accept and use any autobiographical elements in literature, the land of his childhood has always been present in all the poet’s works. The explanation of this fascination with nostalgia seems to be unsatisfactory. (...) The author of the article perceives the poetic images of Lithuania created by the uprooted immigrant as a symbol of his inner, not purely geographical, settlement. The subject of the discussion is the ever-changing perception of the Eastem-Borderland, which corresponds to particular stages of the protagonist’s journey through life. The starting point is the experience of eviction. It modifies the originally idealized vision of the „little homeland” and makes the hero’s attempt to reject or „amputate” it. The poems from the volume Światło dzienne [Daylight] surprise the reader by a hostile attitude towards the poet’s youth spent in Lithuania and the perception of these early memories as some destructive forces threatening the artist. It is only after a many-years’ quest that the borderland heritage is appreciated and conquered again. Now, however, it acquires a different, more symbolic form. The cycle Miasto bez imienia [A Town without a Name] and the poem Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada [Where the Sun Rises and Sets] are evidence of a gradual transformation. The faithful recreation in the poet’s memory of particular places and people changes into the construction of some outside religious space, built from the traces of the real world. Lithuania changes into a perfect reality, a Super-Land, capable of retaining the past and combining it with the present. It is a prop freeing the poet from the waste land of Urizen. (shrink)

Poetycka twórczość Zdzisława Dębickiego to przykład pisarstwa korzystającego z różnych poetyk, co przejawiało się w wielorakim charakteryzowaniu składających się na nią przestrzeni. Autor Nocy bezsennych, uważany za poetę minorum gentium, umiejętnie wykorzystywał literackie dokonania ówczesnych poetów, powołując do istnienia obszary, pełniące jednocześnie funkcję ekspresji własnej podmiotowości artystycznej. Czytanie liryków Dębickiego pozwala na zestawienie intymnych zwierzeń podmiotu lirycznego z ogołoconą z bogactwa opisu pustą przestrzenią. Przestrzeń, jako jedna z kategorii epistemologiczno-ontologicznych, nie jest dla poety jedynie narzędziem służącym tworzeniu atrakcyjnego obrazka, (...) ale przede wszystkim stanowi asumpt do dociekań poznawczych. (shrink)

Tematem artykułu jest tom poetycki Tomasza Bąka XXI. Nagi wodnik w śródmieściu (2021). Autor interpretuje go jako zawoalowaną próbę wyjścia z realizmu kapitalistycznego, która odbywa się pod pretekstem opowieści o jednym aspekcie katastrofy klimatycznej: wzroście poziomu morza. Bąk wydaje się traktować ów „potop” jako swego rodzaju interwencję Realnego, które coraz silniej przebija spod szczelin kapitalistycznej zasady rzeczywistości. Strategia poetycka Bąka polega na odnajdywaniu tego rodzaju szczelin w samym środku realizmu kapitalistycznego i wykonywaniu pracy żałoby po świecie, który już się (...) skończył. (shrink)

W tym artykule wskazuję związki filomackiej poezji okolicznościowej z improwizacją poetycką. Na podstawie analizy autografów dwóch wybranych utworów – Jambu dla Jana II Tomasza Zana i Odezwy spod stołu Teodora Łozińskiego – uzasadniam tezę, że jamby przedstawiane podczas imieninowych fet to przykłady improwizacji w piśmie. Analizowane utwory intensyfikują dwie najbardziej charakterystyczne cechy jambografii – zawrotną szybkość tworzenia (Zan) i wynikające z niej niedopracowanie, bylejakość wypowiedzi poetyckiej (Łoziński). Zwracam uwagę na uzupełnianie się kodów lingwistycznych i materialnych, tj. wzmożenie podanych cech zawartych (...) w warstwie słownej utworów poprzez sposób ich zapisu w autografach. W części drugiej artykułu zastanawiam się nad możliwościami wprowadzania modyfikacji do utworów o improwizowanym charakterze – wprowa­dzam kategorię „poprawiania przez powtórzenie” i opisuję ją, odwołując się zarówno do Jambu dla Jana II i Odezwy spod stołu, jak i do innych tekstów pozostałych po filomackich fetach. (shrink)

Streszczenie: Idea sacrum w lirycznej twórczości Dariusza Dekańskiego to konglomerat wielu składowych. Zarówno rzeczywistości konsystencjalnej, jak i tej sensytywnej – wyobrażonej, percypowanej na drodze synestezji. W prezentowanym artykule, pełniącym rolę asumptu do dalszych badań nad poetycką aktywnością autora Saudade, zwrócono szczególną uwagę na więź człowieka z Bogiem, kontakt z sacrum, przejawiającymi się w wewnętrznych przeżyciach podmiotu lirycznego, bezustannie szukającego swojego miejsca w świecie. Aby zbliżyć się do zrozumienia działań bohatera tej poezji wykorzystano przede wszystkim instrumentarium oferowane przez metodologie badań sacrum.