Celem artykułu jest pokazanie możliwości zastosowania J.M. Bocheńskiego koncepcji zabobonu filozoficznego (pogląd fałszywy stwarzający pozory prawdziwości) w analizie etycznych ocen i argumentacji. Dla osiągnięcia tego celu koncepcja Bocheńskiego jest najpierw omówiona, następnie wskazane są cechy myślenia etycznego sprzyjające jego podatności na zabobony filozoficzne oraz podjęty jest problem możliwości rozpoznawania i ograniczania zabobonów w refleksji nad moralnością.

„Ruch Filozoficzny” and the freedom of scientific research in Poland (in 1947-1957 years). Presented article refers to the situation in the Polish philosophy, which took place between 40-50 of the twentieth century. Author’s reflections are carried on the example of attempts to reactivate in the realities of war, the polish philosophical journal “Ruch Filozoficzny” founded in 1911 by Kazimierz Twardowski. Political conditions have made the magazine was renewed twice, at each time was the greatest merit of Tadeusz Czeżowski. (...) He was assisted by the other representatives of the Lvov-Warsaw School, who worked in various academic centers in Poland. The reconstruction of the history of the magazine in the postwar years, will be based on previously unpublished archival material. In its conclusions, the author tries to point out of great importance of independent from the political authorities publishers on development of Polish philosophy. (shrink)

Recenzja książki: Elaine Landry, _Categories for the Working Philosopher_, Oxford University Press, Oxford, 2017, ss. xiv+471.

We formulate a cosmogonic indifference principle in cosmology in terms of a dynamical system theory. While the choice between generic and fine tuned initial condition for our Universe has a rather philosophical character, there is a very generic set of initial conditions which give rise to the concordance inflectional ΛCDM model which becomes in good agreement with astronomical observations.

Wychodząc od usystematyzowania hellerowskiej tezy o matematyczności przyrody, niniejsze studium poświęcone głównie będzie pokazaniu i krytycznej ocenie racji, wedle których Heller desygnuje teorię kategorii jako matematyczne środowisko szczególnie predestynowane dla wyartykułowania tej tezy. Kluczowe w tym kontekście będzie wskazanie, co uprawnia go do wprowadzenia mającej istotne ontologiczne znaczenie koncepcji pola kategorii i utożsamienia go z polem racjonalności. Ostatecznie stanie się możliwe lepsze zrozumienie, w jakim sensie w kontekście sformalizowanych teorii fizycznych Heller operuje pojęciem apofatyzmu filozoficznego, który wydaje się trafnie ujmować (...) specyfikę jego poglądów na ontologiczne zobowiązania tych teorii i gdzie być może zbliża się on do niebezpiecznych myślowych pułapek. W swojej apofatycznej postawie Heller pozostaje blisko pierwszoplanowych postaci współczesnej fizyki i noblistów, Alberta Einsteina czy Rogera Penrose’a: fizyka nie mówi o tym, jaka rzeczywistość jest, ale pozwala stanąć na drodze do rzeczywistości. (shrink)

Pacyfizm, na swój sposób dzisiaj zapomniany, to głębokie pytanie o człowieka, to próba uświadomienia, że być może człowiek nie powinien się nigdy na tym właśnie świecie pojawić, chyba że tylko po to, by o miłości marzyć, w nadziei, że wydarzy się ona gdzieś indziej. Jeżeli jednak żyjąc w „dowodliwym” świecie, obserwując fakty, wiemy z niewzruszoną pewnością, że tak nie jest, że krystaliczna miłość jest tylko fantazmatem, po czasie zmienia się bowiem nieustannie w układ przyzwyczajeń, a pokój to tylko niespełniona nadzieja (...) (czego nie trzeba udowadniać), to skąd myśl, że wydarzy się on kiedykolwiek? I tutaj właśnie napotykamy na bodaj najgłębszy problem antropologiczny, twierdzę, że niemożliwy do rozstrzygnięcia, co pokazuje nam filozofia. Niniejsza kwestia będzie analizowana w przedstawionym artykule. (shrink)

Diese Betrachtungen versuchen das Problem der intellektuellen Intuition bei R. Descartes anhand der Abhandlung "Die Regeln zur Leitung des Verstandes" vorzustellen. Die Intuition der Gemüt (intuistus mentis) ist eine eigentümliche Fähigkeit der menschliechen Vernunft, kraft dessen nicht nur direkte Erkenntnis der obersten Prinzipen, aber auch jede unsere gültige Erkenntnis möglich ist. Deshalb ist die Intuition der Gemüt (als ein Erkenntnisvermögen des Subjekts) notwendig, um eine Konzeption der Intuition (die Methode) zu entwickeln. Das aber, was unbedingter Grund (Principium) und zugleich die (...) Bedinung der Möglichkeit jeder unserer unmittelbaren Erkenntnis ist, kann nicht direkt erkannt werden. Dem die Methode kann nicht ein unbedingtes Wissen um Intuition sein, und ausserdem ist ihre Gültigkeit problematisch. Darum betreffen diese Überlegungen vor allem das Problem der Gültigkeit der kartesianischen Konzeption der intellektuellen Intuition. Die Methode kann nur erklären wie die Intuition (und Deduktion) richtig gehandhabt wird. Aber sie kann nicht lehren, wie diese Operationen vollgezogen werden. Die Fragestellung lautet nun: wie die Intuition zu erkennen sei? (shrink)

Dialectics as the philosophical core of Zygmunt Bauman’s thought. The case of freedomThe aim of this paper is to analyse the philosophical roots of Zygmunt Bauman’s thought, epitomized by dialectics, especially in the context of the issue of freedom. In the first part of the article the author analyses the problem of the dialectics of nature and society by means of the concepts borrowed from Henri Lefebvre. The second part discusses Bauman’s philosophical predecessors, especially the members of the Frankfurt School, (...) i.e. Theodor W. Adorno, Max Horkheimer and Erich Fromm. The final part is focused on tripartite condition of freedom, unfreedom and determination, as diagnosed by Bauman. (shrink)

The analysis inherent in this text is basic for the construction of Proclus’s system, namely the problem of the relation: the One/Multiplicity. This question is central and constitutes the most meaningful systems of Greek philosophy. The relation: the One/Multiplicity is the starting point in constructing metaphysical systems, it makes that all that is its consequence must have and has a relational nature. This eliminates thinking about the world in terms of isolated, autonomic, and unrelated objects. The considerations in question have (...) shown the most important stages in the problems: the One/Multiplicity, starting from Plato, through Plotinus Porphyry, Iamblichus, down to Proclus. (shrink)