Filozofowie umysłu zaczynają odgrywać istotną rolę w debacie na temat statusu moralnego zwierząt. Współczesne, obiecujące koncepcje świadomości każą uznać, że zwierzęta nie są zdolne do cierpienia w ludzkim sensie, co budzi sprzeciw wielu badaczy troszczących się o los zwierząt. Ponadto, etycy uznający zdolność do cierpienia za podstawowe kryterium przyznawania statusu moralnego, są w kłopocie, gdyż wyniki nauk kognitywnych wydają się kłócić z ich intuicjami. Proponuję usunąć ten problem przez odrzucenie poglądu uznającego konieczny związek między posiadaniem statusu moralnego a (...) zdolnością do cierpienia. Przedstawiam również projekt, jak bronić zasadności przynajmniej niektórych intuicji opartych na empatii i korzystać z nich w debacie na temat statusu moralnego zwierząt. (shrink)

Recenzja książki Ryana Patricka McLaughlina, Christian Theology and the Status of Animals: The Dominant Tradition and Its Alternatives, New York, Palgrave Macmillan 2014, s. 202.

Two principles are proposed, which according to the author can help solve conflicts of interests between men and animals: Z1: “Whoever increases probability of causing pain to others should by the same fraction increase the probability of his suffering comparable pain”, and Z2: “If the product of the probability of causing same pain and the amount of that pain is constant for two acts it is morally irrelevant, which of the two acts is performed”.

Jan Narveson has recently suggested that “rational egoism” might provide a defensible moral perspective that would put animals out of the reach of morality without denying that they are capable of suffering. I argue that rational egoism provides a principled indifference to the fate of animals at high cost: the possibility of principled indifference to the fate of „marginal humans”.

Według Arystotelesa szczęście jest osiągalne, bo jest dziełem człowieka; takim działaniem, którego,,po co” osiągane jest równocześnie z nim samym: wtedy, gdy działanie jest właśnie dokonywane. Odpowiedź natomiast na pytanie, jakie to jest działanie, związane jest z ontologią życia człowieka, ze sposobem, w jaki winno być dokonywane, aby było sobą. I by sobą był człowiek. Związane jest zatem z odpowiedzią na pytanie, kim jest człowiek i jakie jest jego miejsce pośród innych bytów, a przede wszystkim jakie jest jego odniesienie z jednej (...) strony do innych istot żyjących – roślin i zwierząt, z drugiej – do Boga. Usytuowanie człowieka w pewnego rodzaju,,pomiędzy” określa sposób jego życia, a więc także działanie, które ów sposób bycia najlepiej charakteryzuje. Problematyka szczęścia człowieka najlepiej zaś owo,,pomiędzy” wyraża i naznaczona jest jego ambiwalencją, dźwiga jej brzemię. (shrink)

Przedwczesna śmierć samoświadomej istoty, nawet całkowicie bezbolesna, nie jest obojętna moralnie. I nie ma znaczenia, czy istota ta jest człowiekiem. Stanowisko to, nierzadkie dziś na gruncie animal studies, jako jeden z pierwszych przyjął i uzasadnił Tom Regan. W niniejszym artykule przedstawiono jego argumentację – opisano dwie najważniejsze zasady Stanowiska praw: Zasadę szacunku i Zasadę krzywdy oraz relacje między kategoriami podmiotów moralnych, obiektów moralnej troski i podmiotów życia. Zrekonstruowano i przeanalizowano problem etycznego wymiaru śmierci zwierzęcia, jako jednostki, naszkicowano też konsekwencje hipotetycznego (...) przyjęcia Stanowiska Praw dla dopuszczonych dziś prawnie i powszechnie stosowanych praktyk wobec zwierząt pozaludzkich. (shrink)

Derridiańskie pytanie o paradoksalną (bez)warunkowość zakodowaną w pojęciu gościnnościjest także pytaniem o zasięg i przedmiot odniesienia: jeśli gościnność ma być tym,co rządzi wszelką interakcją, to być może nie ogranicza się ona wyłącznie do relacji międzyludzkich.Celem artykułu jest prześledzenie pojawiających się w ostatnich latach nieantropocentrycznychwizji gościnności, związanych z rozwinięciem Kantowskiego pojęcia kosmopolitycznegoprawa w odniesieniu do zwierząt i ich politycznej podmiotowości. Artykułpodejmuje wątki zwierzęcia kosmopolitycznego, kosmopolityki, kosmopolityzmu rozumianegonielogocentrycznie, jak w tradycji starożytnego cynizmu, kosmopolitycznych inspiracjiw nurcie posthumanizmu oraz projektu państwowej polityki opartej (...) na ładzie kosmopolitycznym– zoopolis. (shrink)

This article contains an analysis of the concept of hospitality as defined in the thinking of Jacques Derrida, who applies the concept of an unsolvable aporia. Thinking about the ethics of hospitality takes place between the right hospitality described by Kant, and the decision to open up to the Other, revealing the infinite hospitality of ethics. Questions posed by Derrida result from a combination of two different traditions of thought: first, how to reconcile Kantian universal law with the particularity of (...) political thinking, and second, how to introduce unconditional hospitality into a project of global governance. The author traces the efforts made to intersect the Kantian universalism with Lévinas’s ethical vision. She also analyses how this hospitality may refer to the political practice that is governed by general laws. (shrink)

Według Jürgena Habermasa w warunkach eugeniki liberalnej ludzka samowiedza gatunku może ulec zmianie, dlatego należy wprowadzić regulacje, które pozwolą sprawować kontrolę nad wykorzystywaniem i nad rozwojem nowych biotechnologicznych metod. Zachowanie obecnej samowiedzy jest ważne, aby zapewnić podstawę dla funkcjonowania uniwersalistycznie pojmowanej moralności, pozwalającej osobom w sposób sprawiedliwy regulować swoje konflikty. Na dwie przesłanki samowiedzy gatunku składa się: postrzeganie siebie przez osoby jako wyłącznych autorów własnego życia oraz jako członków społeczeństwa, między którymi panują symetryczne relacje. Zachowanie takiej samowiedzy nie jest możliwe (...) w sytuacji, gdy genetycznymi zadatkami jednych osób przed ich urodzeniem rozporządzali inni. Habermas proponuje, aby rozwój biotechnologii poddać regulacjom zgodnym z etyką gatunku, która jest rekonstrukcją warunków samowiedzy do tej pory przez nas posiadanej. Sformułowana przez niego etyka gatunku zakłada nierozporządzalność genetycznymi cechami nienarodzonych, jednak nie przesądza o stosowaniu genetycznych ingerencji w celach terapeutycznych, na które, według Jürgena Habermasa, można zakładać zgodę przyszłych osób, nie naruszając samowiedzy stanowiącej podstawę uniwersalistycznej moralności. (shrink)

In the article I defend some of the thesis presented in my book ‘Art as Adaptation: Universalism in Evolutionary Aesthetics’ against the claims of my critics. I focus especialy on some misreadings regarding the explanatory power of evolutionary science. I try to show that even though evolutionarily informed aesthetics is not a handy tool for analyzing the intrinsically diverse currents of modern and neo-avant-garde art, it does an excellent job of explaining the mental tendencies and typical behaviors behind these practices. (...) I also focus on the artistic abilities of animals and the problematic dominance of the visuality paradigm in the evolutionary approach, topics that are unjustifiably considered to be most momentous in evolutionary aesthetics. (shrink)

W artykule wykażę, że szeroko rozpowszechnione poglądy na temat norm, które obowiązują żółnierzy na wojnie, pozostają w sprzeczności z moralnością ogólną. Etyka wojny dopuszcza działania, które w zwyczajnych sytuacjach nie tylko są uznawane za moralnie niedopuszczalne, ale wydają się czynami godnymi najwyższego moralnego potępienia. Zwracam uwagę na dwie wybrane rozbieżności między etyką ogólną a etyką wojny, tj. na problem związany z istnieniem asymetrii pomiędzy atakującymi i atakowanymi oraz na kwestię tego, kto jest właściwym celem moralnie usprawiedliwionego aktu przemocy. Odrzucając (...) stanowiska skrajne (realizm w stosunkach międzynarodowych i różne odmiany pacyfizmu), uznaję, że możliwe są dwa rozwiązania problemu tych rozbieśności: albo godzimy się na status quo, czyli mocną niezgodność etyki wojny z etyki ogólną, albo uznajemy, że należy znacząco przeformułować tradycyjną etykę wojny, a być może także obowiązujące normy prawa międzynarodowego. (shrink)

Nauczanie etyki w szkole uznawane jest za ważne i potrzebne. Ale czy etyki można się nauczyć? I czy nauczanie jej powinno polegać na przekazywaniu wiedzy o koncepcjach etycznych, ewentualnie dyskusji wokół nich, czy raczej na kształtowaniu moralnych postaw uczniów i właściwych zachowań? Artykuł podejmuje namysł nad tymi problemami w nawiązaniu do różnych tradycji myśli etycznej i teorii moralności. Za główny punkt odniesienia i podstawę praktyki edukacyjnej proponuje przyjąć odnowioną współcześnie Arystotelesowską etykę cnót. Koncepcja phronesis jako rozumności praktycznej, pozwalającej tworzyć sądy (...) moralne wrażliwe na kontekst i uwzględniające złożoność trudnych do uzgodnienia interesów i dóbr, wydaje się dla edukacji moralnej wciąż aktualnym modelem. Nauczanie i dyskusja nastawione na rozważanie konkretnych przypadków i opowieści, czyli kształcenie umiejętności tego typu osądu, pozwala uniknąć zagrożeń, jakie niesie nauka skupiona na zagadnieniach teoretycznych: uwikłania w definicyjne niejasności w określaniu wartości moralnych, czy myślenia oderwanego od emocji i od doświadczenia. Nauka polegająca na analizie filozoficznej tradycji wiąże się z ryzykiem, iż przekazywana wiedza okaże się nieadekwatna do wieku i poziomu osobistego rozwoju ucznia, generując moralny subiektywizm i relatywistyczny sceptycyzm. Argument ten nie jest jednak skierowany przeciwko teoretyzowaniu i wprowadzaniu abstrakcyjnych rozważań w procesie kształcenia, nawet na najwcześniejszych etapach: teoretyzowanie i budowanie racjonalnych uzasadnień jest potrzebne, ale powinno wynikać z inspiracji i rozwoju intelektualnych predyspozycji, a nie z przekazu gotowej wiedzy. (shrink)

The aim of this article is to present selected ethical issues in psychotherapy based on the most important Polish and foreign contributions to the area. In the article, the following issues will be taken into consideration: manipulation during psychotherapy, confidentiality and professional secrecy, the principle of the ideological neutrality of the therapist, ethical aspects of psychotherapy for children and adolescents, clinical supervision, and the relation between psychotherapy and law.

Artykuł prezentuje cząstkowe wyniki ogólnopolskich badań, poświęconych nauczaniu etyki. Omawia miejsce etyki w polskim systemie szkolnictwa i tendencje rozwojowe widoczne od momentu jej wprowadzenia (1991). Analizie poddano akty prawne z poziomu ustaw, rozporządzeń Ministra Edukacji Narodowej oraz, uzupełniająco wobec aktów prawnych, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, regulujące zasady nauczania przedmiotu etyka oraz jego oceniania. Ważnym aspektem tych regulacji, ze względu na ich praktyczne konsekwencje, jest lokowanie etyki jako alternatywy dla przedmiotu religia. Przeanalizowane zostały również dane statystyczne, pozwalające w skali ogólnopolskiej ocenić (...) rozwój zainteresowania przedmiotem etyka – przyrost liczebności szkół, w których realizowany jest przedmiot etyka, w zależności od etapu kształcenia oraz rodzaju szkoły, a także przyrost etatów przeliczeniowych przypadających na nauczycieli etyki. Ten ostatni wzrost, choć od roku 2014 skokowy, jest mimo wszystko w liczbach bezwzględnych niewielki; etyka pozostaje nadal przedmiotem niszowym. Na przestrzeni lat można obserwować poprawę jej statusu i wzrost społecznego zapotrzebowania; niemniej, obecne definiowanie etyki jako przedmiotu fakultatywnego sprawia, że poziom uczestnictwa wciąż pozostaje niewielki. (shrink)

The article discusses problems of image development in selected professional engineering communities, as expressed in their ethical codes. Specific codified norms are presented and their likely effects discussed on two levels: personal and social. The findings show, that not all of the codes of ethics solve the development problem identically, with the differences likely to cause some variability in be-havioural patterns among members of the professional societies. The analysis suggests the need for further research and analyses as well as the (...) standardization of codified solutions to this problem among professional engineering societies. (shrink)

The paper attempts to analyse the ethical duties of engineers contained in selected engineering codes of ethics and indicates a few problems arising in teaching professional engineering ethics in technical studies. The codes of ethics under analysis, both Polish and foreign (American), show similarities and differences. The author indicates the likely causes of these similarities and differences and suggests the need for further research on the development of ethical standards as well as their implementation, application and enforcement. The author discusses (...) teaching ethics based on his own experience and compares a few American textbooks used for engineering ethics teaching. The author indicates a lack of necessary teaching materials in Polish and the existence of no Polish forum for discussing ethical problems of engineering in Poland both in the areas of teaching and research. (shrink)

Etyka jako obszar i kontekst standaryzacji działalności organizacji pozarz¸adowych Andrzej Klimczuk In Katarzyna Sztop-Rutkowska (ed.), Poradnik Standardów Normatywnych Dla Organizacji Pozarz¸Adowych Z Powiatu Oleckiego. Fundacja Rozwoju Ziemi Oleckiej. pp. 74--92 (2012) .

Autor zastanawia się nad stosunkiem między hermeneutyką a etyką filozoficzną. Z jednej strony ujmuje etykę jako normatywną refleksję krytyczną, z drugiej natomiast jako hermeneutykę moralności. W nawiązaniu do Gadamerowskiego ujęcia problemu rozumienia, autor podkreśla znaczenie phronesis i postuluje powrót do idei filozofii praktycznej, która potrafi ująć i opisać całość rzeczywistości przeżywanej, wyartykułowanej w prawie i obyczaju. Podstawę dla tak rozumianej etyki filozoficznej stanowi etos, którego samoprezentacja następuje we wspólnotowej formie życia. Etyka filozoficzna, w perspektywie hermeneutycznej, wyrasta z samej praktyki (...) życia codziennego i jest zakorzeniona w jego pierwotnej rozumności. (shrink)

Artykuł stawia dwa pytania: jaki rodzaj etyki ekologicznej daje się wyprowadzić z posthumanistycznej refleksji i jak taka etyka mogłaby działać w konkretnej przestrzeni – ogrodzie działkowym. Interesuje mnie pole teoretyczne, kt.re wyznacza troska i namysł nad światem poza człowiekiem. Jako punktu wyjścia używam schematu trzech traum opisanego przez Zygmunta Freuda. Sytuacja człowieka po trzech traumach odczytana zostaje jako krajobraz postapokaliptyczny, w którym możliwe jest budowanie nowej etyki ekologicznej. Omawiając spektrum posthumanizmu, zwracam uwagę na problem granicy i dualizmu. Oprócz wskazania (...) przykład.w etycznych praktyk ogrodniczych, proponuję, aby w proces kształtowania struktury ogrodu włączyć śmierć ogrodników. (shrink)

Artykuł stanowi próbę syntetycznego spojrzenia na polityczną teorię troski. Porządkując sposoby rozumienia i opisywania tego nurtu filozofii polityki, autorka skupia się na prezentacji proponowanych w jego ramach definicji troski, uzasadnień jej moralnego obowiązku i wizji integracji troski ze sferą publiczną. Omawia także historyczny rozwój etyki troski oraz jej rolę w polityce.

Przyjęcie perspektywy „widoku stąd” sprawia, że etyka nie jest traktowana jako kompletny zbiór gotowych odpowiedzi na problemy natury moralnej. Normy są ogólne i obiektywne, sytuacja decyzyjna podmiotu indywidualna i subiektywna. Decydujemy zawsze „tu i teraz” i „tacy a nie inni”. Perspektywa „widoku stąd” może być redukowana, ale nie da się od niej całkowicie uwolnić. Nie znaczy to jednak, że perspektywy subiektywnej nie da się pogodzić z obiektywną. Normy obiektywne pozostają punktem odniesienia dla subiektywnych decyzji, a kiedy jakiś element indywidualnego (...) (subiektywnego) kontekstu naszego działania udaje się nam zobiektywizować, zostaje włączony w „widok stąd”. (shrink)

Przedmiotem artykułu jest konceptualizacja problemu autentycznych i domniemanych deficytów teoretycznych doktryny etyki chrześcijańskiej, rozmaicie diagnozowanych na gruncie współczesnej chrześcijańskiej filozofii moralnej. Artykuł ten stanowi polemikę z próbą ujęcia tych deficytów, a także prób ich przekroczenia, sformułowaną przez Sebastiana Gałeckiego w jego książce Etyka chrześcijańska dla postchrześcijańskiej epoki (2020). Doceniając śmiałość podjętego zadania teoretycznego oraz istotność teoretyczną zaproponowanej przezeń koncepcji uspójnienia nurtów etycznych w ramach chrześcijaństwa, wskazuję na szereg uchybień w realizacji zaprojektowanych dociekań. Należy do nich m.in. okcydentalność perspektywy teoretycznej (...) obranej przez autora, problematyczność operacjonalizacji kategorii postchrześcijaństwa w diagnozie współczesnych przemian społecznych, pomijanie endemicznych wobec instytucji kościelnych przyczyn odchodzenia od chrześcijańskiego kanonu etycznego oraz wewnętrzna niespójność projektu integracji rozmaitych perspektyw teoretycznych chrześcijańskiej teologii moralnej. (shrink)

t. 1. Etyka ogólna -- t. 2, cz. 1-2 Etyka szczegółowa.

W artykule przedstawiono niektóre wątki interesujących analiz filozoficzno-etycznych Roberta Spaemanna na temat świata zwierząt, podejmowanych przezeń w duchu arystotelesowskim. Dotykają one kwestii, które wydają się być szczególnym przedmiotem zainteresowania zarówno znawców zagadnienia, jak i współczesnego człowieka. Są to: natura i status ontyczny zwierząt, cierpienie i jego źródła, zabijanie tych stworzeń oraz jedzenie ich mięsa. Spaemann nie tylko nie podważał, ale w duchu myśli klasycznej i współczesnej oryginalnie podkreślał istotową wyższość człowieka nad zwierzęciem. Czynił to m.in. przez zaakcentowanie zdolności (...) człowieka do samorelatywizacji. Według wybitnego myśliciela niemieckiego zasady etyczne normujące nasze odniesienie do zwierząt łączą się ściśle z metafizycznym rozumieniem ich bytowości. Zasady te bowiem mają swoją podstawę w teleologicznej naturze naszych mniejszych braci i podmiotowej formie ich egzystencji. Spaemann akcentował rolę życzliwości, odpowiedzialności i troski, utylitarystyczną zasadę rachunku korzyści i strat, imperatyw kategoryczny Kanta oraz normę personalistyczną. Natomiast obowiązek ochrony zwierząt i odpowiedzialności za nie rozwijał w kontekście godności ludzkiej. Podjęto próbę wykazania, jak doniosła jest teleologiczna perspektywa, której nikt tak wyraziście i przekonująco nie ukazał w odniesieniu do zwierząt we współczesnej niemieckiej filozofii jak właśnie Spaemann. Dokonano także porównania jego stanowiska na temat świata zwierzęcego z wizją Petera Singera. Przede wszystkim w artykule podjęto próbę rekonstrukcji Spaemanna myśli dotyczącej etycznych i metafizycznych aspektów stosunku człowieka do zwierząt. (shrink)

Artykuł jest próbą ukazania etyki troski jako szczególnego i ciekawego przypadku ekologii społecznej i doktryny zrównoważonego rozwoju. Stawia sobie za cel również unaocznienie politycznego i ekologicznego wymiaru etyki troski. Rozpoczyna się prezentacją krótkiej historii stosunku do troski w zachodniej filozofii społecznej i źródeł kryzysu opieki. W części głównej, z perspektywy teorii Daniela Engstera, stara się odpowiedzieć na pytania: czym jest troska, dlaczego powinniśmy opiekować się innymi, jak powinniśmy dystrybuować obowiązki troski, jakie relacje zachodzą między troska a sprawiedliwością, co łączy etykę (...) troski z liberalizmem, libertarianizmem, socjalizmem, komunitaryzmem i teorią praw naturalnych.The article is an attempt to show care ethics as a particular and interesting case of social ecology and a sustainable development doctrine. It also tries to point the political and ecological aspects of care ethics. The article starts with a short history presentation of the attitude toward care in western social philosophy as the source of care crisis. The main part of the essay tries, from the perspective of Daniel Engster’s theory, to answer the following questions: What is care? Why should we take care of the others? How should care duties be distributed?, What are the relations between care and justice?, What do care ethics and liberalism, libertarianism, socialism, communitarianism and natural law theory have in common? (shrink)

Tytułowe zagadnienie jest w artykule analizowane w przestrzeni współmyślenia z Sebastianem Gałeckim, autorem książki pt. Etyka chrześcijańska dla postchrześcijańskiej epoki. Pytanie o model etyki dla współczesnych czasów, określanych nie bez racji jako postchrześcijańskie, jest jednym z ważniejszych zagadnień współczesnych poszukiwań etycznych. Autor wspomnianej monografii chce zbudować taki model poprzez scalenie trzech, jego zdaniem pozostających w izolacji, tradycji etyki: teorii prawa naturalnego, teorii cnót i teorii sumienia, w ich współczesnej wykładni dokonanej przez J. Finnisa, A. MacIntyre’a i J.H. Newmana. Czy (...) taka droga jest optymalna z punktu widzenia zagadnienia postawionego w tytule artykułu? Wątpliwości i pytania postawione w wyniku lektury rozprawy Gałeckiego kreślą zręby odpowiedzi na to pytanie, rysując jednocześnie pozytywne drogi refleksji nad kształtem etyki w czasach późnej nowoczesności. (shrink)

The primary goal of this monograph is to justify the possibility of building a hybrid theory of normative ethics which can combine ethical consequentialism, deontology and virtue ethics. The aim of the book is to demonstrate the possibility of constructing a synthetic theory from ethical traditions that are generally considered to be contradictory. In addition, I propose an outline of an original theory which tries to carry out such a synthesis. I call it Institutional Function Consequentialism. The justification for a (...) hybrid theory of normative ethics requires the resolution of certain meta-ethical issues. I discuss them in part 1.1. After a brief overview of my research aims I consider the answer to the following questions: “What kind of meta-ethical beliefs must we assume for normative ethics?” and "Why should we build ethical theories?". I also discuss the various forms of ethical scepticism, which should be rejected if we develop a hybrid theory of normative ethics. I also describe possible methods of justifying any ethical theory. At the end of part 1.1 I explain that the best method for justifying any ethical theory is the method of wide reflective equilibrium. In parts 1.2, 1.3 and 1.4 I analyse three main types of normative ethics which are considered to be competitive: consequentialism, deontology, and virtue ethics. Part 1.2 is about consequentialism and its difference between utilitarianism and teleological theories. I also present the main reasons for the popularity of consequentialism. In part 1.3 I define deontology, present its variations and show important benefits that motivate its continuous growth. In part 1.4 I discuss virtue ethics, which is often referred as the viable alternative to consequentialism and deontology. If we want to build any new ethical theory, first we should describe the problems of the old ones. For this reason, in chapter 2 I describe the most important arguments against ethical consequentialism, and in chapter 3 I explain the difficulties of deontology. Critical remarks on virtue ethics are considered in part 1.4. The last two chapters directly concern the main aim of the monograph. Because in chapter 3 I show that deontology suffers from a number of problems such as the paradox of deontology, in chapters 4 and 5 I present only consequentialist versions of hybrid theories. These versions try to avoid the common pleas of utilitarianism and combine the advantages of opponents to utilitarianism. I answer the question (4.1) "What is hybrid consequentialism?" and briefly describe (4.2) the most important examples of hybrid theories by others. I discuss the prerogatives without restrictions idea by Samuel Scheffler, rule consequentialism by Brad Hooker, Kantian consequentialism by Richard M. Hare, David Cummiskey and Derek Parfit and consequentializing procedure proposed by Douglas W. Portmore. In the last chapter I present a new hybrid version of consequentialism that I call Institutional Function Consequentialism. I start from the thesis (5.1) that traditional meta-ethics of analytic philosophy incorrectly defines the main field of its research. Rather than focusing on the philosophy of language and metaphysics it should try to answer one question: “What should morality and ethics be for?”. Therefore I introduce an original methodology for meta-ethics that I call the Functional Model of Analysis (FMA). It is a meta-ethical framework in which the fundamental questions concern the practical functions of normative domains such as morality and ethics and the most rational way of achieving them. FMA is meta-ethical project that (a) explains the persistence of fundamental ethical disagreement among experts, (b) sets the background for explaining or justifying the correct structure of the ethical theory, (c) gives the possibility to create a hybrid theory of normative ethics. In part 5.2 I formulate a generalized argument against various popular theories of normative ethics which states that most of the popular theories are too narrow and one-sided, causing permanent dispute between them. There are many distinct practical functions of morality that are usually based on different types of normative theories such as Aristotelian ethics, utilitarianism, contractarianism and contractualism. In order to remove these conflicts, the correct ethical theory should try to take into account all of these relevant features of moral life. Unfortunately, most ethical theories are mono-functional. This means that their supporters consciously or unconsciously (1) recognize or accept only one genuine practical function, (2) think that this one practical function overrides all other practical functions or (3) try to reduce all practical functions to the one that is chosen. In part 5.2 I present a description and justification of a new normative account that I call Hybrid Function Consequentialism. The formal scheme of this consequentialism can be summarized in the following way: we should act according to some important focal points P1…Pn with contents C1…Cn that are selected on the basis of considerations about which kind of P with C will bring the best realization of the best mix of normative functions F1...Fn. In the next part (5.2.2) I present the new way of “consequentializing” particular theories of normative ethics by applying the scheme of Hybrid Function Consequentialism. As an example of the use of this procedure, I formulate perfectionist virtue consequentialism, contractarian institution consequentialism, contractualist rule consequentialism and consequentialism of salvation. In part 5.3 I formulate an original theoretical concept that I call Institutional Function Consequentialism (IFC). It is a hybrid theory that is based on the previously described Functional Model of Analysis and a reflection on the role of institutions in modern developed societies. IFC claims that we should always act according to some rules, virtues, motives and intentions that constitute the homeostasis of normative institutions whose internalization by the overwhelming majority of each new generation has maximum expected value in terms of the best realization of the equilibrium of the most important practical functions of normative domains. Responsibility and sanctions related to wrongful actions should be dependent on the particular institution whose standards have been violated. IFC has several unique features which are described and justified in part 5.3. It is a form of hybrid consequentialism – it mixes features of consequentialism, deontology and virtue ethics. It does this on three different levels: justification, structure and content. The main focal point of the theory is not rules or virtues, but normative institutions. Values to be optimized in the framework of consequentialism are not "happiness", "well-being" or "preferences", but the fulfilment of normative functions. IFC is not limited to the field of ethics only, but it is a meta-normative account of justification for an entire social order which is comprised of a number of different institutions. It also assumes a specific, circular relationship between practical ethics (e.g. research on such important issues as civil disobedience, fair distribution of wealth, philosophy of punishment or autonomy of conscience), and the content of the general rules that may constitute the optimal homeostasis of institutions. It rejects the simplistic belief that moral thinking is based solely on deductive implications from general ethical principles or meta-ethical beliefs. (shrink)

The stock exchange is regarded as one of the key institutions of market economy. Stockbrokers were a truly essential group of workers of the stock exchanges. It was on the level of their organization and professional ethics that depended the level of efficient functioning of this institution. The basic law regulations, orders and stock charters were traced in this paper as well as – essential for exchanges – different documents, which marked principles of stockbrokers’ activity. These principles were considered from (...) the point of view of the ethical norms establishing the contemporary ethics of economic life. My special attention was concentrated on these principles of stockbrokers’ activities which concern the way of their appointing, rights as well as duties. „Ethical aspects” of stockbrokers’ activity on the Polish stock-exchanges were traced for the period from acceptation, in 1921, the first in independent Poland Act of exchanges organization to the outbreak of World War II. Except stock exchanges which were formed during the Period of the Partitions of Poland (in Warsaw and Lodz), and which resumed their activities after World War I, the new ones were created when Poland had regained its independence. Stock exchanges – except the above-mentioned – were organized in Cracow, Poznan, Vilnius and in Lvov. In initial period of the second Republic of Poland acted six commodities exchanges too. The comparatively quick unification of exchange law by the government of independent Poland was the expression of understanding the importance which was fulfilled (not only) in economy by the institution of stock exchange. In turn, issuing separate regulations for stockbrokers was proof of high position held by this group in the structure of the basic organs of a stock exchange. (shrink)

Feministyczna etyka troski, której głównymi twórczyniami są Carol Gilligan i Nel Noddings, to stanowisko pod wieloma względami przeciwstawne w stosunku do dominujących paradygmatów moralnych o charakterze racjonalno-uniwersalistycznym. Etyka troski proponuje partykularyzm moralny, zarówno w odniesieniu do międzyludzkich interakcji, jak i do moralnych dylematów – tak teoretycznych, jak i praktycznych. Etyka troski podkreśla, że ujmowanie dylematów jako skontekstualizowanych, nie zaś abstrakcyjnych, sprzyja wzbudzaniu postawy empatii, łagodzi ostrość sądów moralnych, a przede wszystkim pomaga w znajdowaniu realnych, możliwych do zastosowania (...) w praktyce rozwiązań. To właśnie może stanowić o jej przewadze w stosunku do stanowisk o charakterze uniwersalistycznym. (shrink)