W tekście omawiam tę część internetowej dyskusji, przeprowadzonej w listopadzie 2012 r. na stronie Polskiego Towarzystwa Bioetycznego, która dotyczyła niepewności na temat moralnego statusu embrionów ludzkich. W trakcie dyskusji PTB na temat Stanowiska Komitetu Bioetyki przy Prezydium PAN w sprawie preimplantacyjnej diagnostyki genetycznej (PDG) pojawił się następujący argument: skoro spór o moralny status embrionu jest nierozstrzygalny, to powinniśmy opowiedzieć się przeciwko moralnej dopuszczalności wykonywania PDG na embrionach, a także przeciwko prawnej dopuszczalności tego rodzaju diagnostyki. W tekście omawiam tezy Stanowiska i (...) zdań odrębnych, które wywołały tę część dyskusji, a potem koncentruję się na następujących problemach: (I) dopuszczalność stosowania narzędzi teorii decyzji w debatach etycznych; (II) procedura podejmowania decyzji przez ciała doradcze w sytuacji niepewności moralnej; (III) znaczenie osiągnięć nauk biologicznych przy ustaleniu statusu moralnego embrionu; (IV) możliwość kompromisu w sytuacji pluralizmu wartości; (V) znaczenie statusu moralnego embrionów dla oceny moralnej i prawnej dopuszczalności PDG. (shrink)

W artykule omówiono Tischnerowską koncepcję demokracji, skupiając się na jej podstawowych wartościach tego ustroju. Należą do nich: pokój społeczny, pluralizm, wolność i solidarność. U źródła tych wartości leży egzystencjalnie pojmowany dialog. Celem artykułu jest wskazanie aktualności filozofii Józefa Tischnera szczególnie w dobie burzliwych sporów politycznych o demokrację, które toczą się w ostatnich latach w Polsce.

Artykuł jest próbą analizy koncepcji minimalistycznej neurofilozofii autorstwa Henrika Waltera w kontekście dyskusji dotyczącej problemu psychofizycznego. Bezpośrednio związana z ową koncepcją teoria o „zróżnicowanej metafizyce” została w tekście powiązana z ideą pluralizmu eksplanacyjnego i ukazana jako metodologiczna alternatywa dla poszukiwania fundamentalnych teorii świadomości. Jednocześnie poza ewentualnymi zaletami metafilozoficznej refleksji podejmowanej w ramach minimalistycznej neurofilozofii zarysowane zostały jej podstawowe ograniczenia i problemy związane m.in. z uznaniem superweniencji za punkt łączący różnorodne stanowiska neurofilozoficzne.

Celem artykułu jest analiza Józefa M. Bocheńskiego zabobonów występujących w logice w odniesieniu do żywo współcześnie dyskutowanej w filozofii logiki problematyki pluralizmu logicznego. Koncentruję się na jednym zabobonie, nazwanym hasłowo „relatywizm w logice”, który pojawił się w związku z powstaniem nieklasycznych rachunków logicznych. Rozważam problem, czy pluralizm w logice, rozumiany jako współistnienie wielu (nieskończenie wielu) systemów logicznych, przekreślajedność logiki i sprzeciwia się jej normatywnemu charakterowi oraz czy z tego faktu można wyprowadzić wniosek o relatywizmie w logice.

Nauczanie etyki w szkole uznawane jest za ważne i potrzebne. Ale czy etyki można się nauczyć? I czy nauczanie jej powinno polegać na przekazywaniu wiedzy o koncepcjach etycznych, ewentualnie dyskusji wokół nich, czy raczej na kształtowaniu moralnych postaw uczniów i właściwych zachowań? Artykuł podejmuje namysł nad tymi problemami w nawiązaniu do różnych tradycji myśli etycznej i teorii moralności. Za główny punkt odniesienia i podstawę praktyki edukacyjnej proponuje przyjąć odnowioną współcześnie Arystotelesowską etykę cnót. Koncepcja phronesis jako rozumności praktycznej, pozwalającej tworzyć sądy (...) moralne wrażliwe na kontekst i uwzględniające złożoność trudnych do uzgodnienia interesów i dóbr, wydaje się dla edukacji moralnej wciąż aktualnym modelem. Nauczanie i dyskusja nastawione na rozważanie konkretnych przypadków i opowieści, czyli kształcenie umiejętności tego typu osądu, pozwala uniknąć zagrożeń, jakie niesie nauka skupiona na zagadnieniach teoretycznych: uwikłania w definicyjne niejasności w określaniu wartości moralnych, czy myślenia oderwanego od emocji i od doświadczenia. Nauka polegająca na analizie filozoficznej tradycji wiąże się z ryzykiem, iż przekazywana wiedza okaże się nieadekwatna do wieku i poziomu osobistego rozwoju ucznia, generując moralny subiektywizm i relatywistyczny sceptycyzm. Argument ten nie jest jednak skierowany przeciwko teoretyzowaniu i wprowadzaniu abstrakcyjnych rozważań w procesie kształcenia, nawet na najwcześniejszych etapach: teoretyzowanie i budowanie racjonalnych uzasadnień jest potrzebne, ale powinno wynikać z inspiracji i rozwoju intelektualnych predyspozycji, a nie z przekazu gotowej wiedzy. (shrink)

The aim of the article is to analyze the situation of contemporary logic with reference to the issue concerning connections between the pluralism of logical systems and relativism in logic. Accordingly, I seek answers to the following questions: Can the plurality of logic, more specifically, a large number and variety of systems constructed by logicians, be justified in a rational way? Does pluralism in logic imply the thesis of relativism? Is logical relativism in the contemporary philosophy of logic just a (...) superstition or is it a duly substantiated view? (shrink)

W artykule przedstawiam ogólne ujęcie relacji wartości. Jako punkt wyjścia przyjmuję szczególny typ relacji wartości, równorzędność, stanowiącą zdaniem Ruth Chang pewną postać porównywalności wartości, która rożni się od trzech standardowych postaci porównywalności: lepszości, gorszości i równowartości. Joshua Gert zasugerował niedawno, iż pojęcie równorzędności można wyjaśnić, jeśli porównania wartości zinterpretuje się jako normatywne oceny preferencji. Chociaż podstawowa idea przyświecająca Gertowi jest atrakcyjna, sposób w jaki ją rozwija jest błędny. Jego model wartości sformułowany w kategoriach dopuszczalnych sił (...) preferencji jest nieadekwatny. Zamiast tego proponuję model alternatywny, sformułowany w kategoriach przecięć racjonalnie dopuszczalnych uporządkowań preferencji. Dostarcza on ogólnej taksonomii wszystkich binarnych relacji wartości. Artykuł kończę kilkoma uwagami dotyczącymi następstw tego ujęcia dla teorii racjonalnego wyboru. (shrink)

Author: Horecka Aleksandra Title: THE CONCEPT OF AESTHETICAL VALUE IN TATARKIEWICZ’S PAPERS (Pojęcie wartości estetycznej w pracach Władysława Tatarkiewicza) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 601-615 Keywords: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ, AESTHETICAL VALUE, ONTOLOGICAL CATEGORY Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The purpose of this paper is to report and analyse the main theses of Tatarkiewicz’s theory of aesthetic value. We concentrate on ontological problems – what is aesthetical value and (...) what is the ontological category of valuable object. Tatarkiewicz claims, that: “The term ‘value’ refers to an abstract: property of thing, or to a concrete: to thing endowed with this property”. Many types of aesthetic value (aesthetic value in narrow sense, literary value and poetical value) exist. The only difference between using concept of aesthetic value only in positive sense and using concept of aesthetic value both – in positive and negative sense – is formal. Concerning thesis (1) we claim, that expression “thing” in Tatarkiewicz’s theory is the synonym for “physical object”; not only material objects, but also physical events and processes are Tatarkiewicz’s things as well. In our opinion the concept of aesthetic value proposed by Tatarkiewicz is objective, therefore formulation of thesis of aesthetic subjectivity, which Tatarkiewicz also did, is problematical. Using Tatarkiewicz’s terminology, we construct concept of value as a state of affairs (that some object is endowed with value-property) and we accept monocathegoriality of values (value is a property, a thing endowed with this property or a state of affairs). Concerning thesis (2) we divide all objects into semantic and asemantic and we claim, that in Tatarkiewicz’s theory, only asemantic objects or semantic but semantically uninterpreted object could be endowed with aesthetic value in narrow sense. The aesthetic value in narrow sense is its property considering its appearance or structure. As to the literary and poetical values – they are ascribed to semantic object in consideration of represented object. Concerning thesis (3) we argue, that it is significant whether we use concept of value only in positive sense or both – in positive and negative sense. Only in language with both expressions (“positive aesthetic value” and “negative aesthetic value”) we can formulate the theses about aesthetically neutral objects. (shrink)

Although Karl Jaspers was not a practicing Christian, a religion has always been a very important part of his considerations. The philosopher rejected the truth of revelation, but believed that faith can be very important part of human life. What we call “philosophy of religion” in Jaspers thought is not reflection about religious revelation, but consist of inquires about faith in that revelation. Author tried to ascertain if on the ground of Jaspers’s philosophy, religion, not being true in scientific sense, (...) can be true in other sense and if so – what sense of truth would it be. In wider perspective the question is: what “the truth of religion” means? Author shows similarities and dissimilarities between religious faith and Jaspers' concept of philosophical faith. (shrink)

Artykuł dotyczy wartości uznawanych przez młodzież. Obiektem badań nie bez przyczyny jest ta kategoria społeczna, gdyż młodzież, tworząc własne systemy wartości i normy moralne, kreuje nowy porządek i przyczynia się do postępu. We wstępipe przedstawiono typologię wartości oraz pojęcia, które w dalszej części pracy zostaną zastosowane w analizie omawianych zjawisk. Podstawą podjętych w artykule rozważań są wyniki badań socjologicznych przeprowadzonych w Morągu. Skupiono się głównie na stosunku młodzieży do wartości codziennych. Postawiono pytanie o wartości uznawane (...) za ważne w życiu, oraz o obawy młóodzieży. Podjęto także próbę określenia relacji między wartościami prospołecznymi i egoistycznymi. W konkluzji wskazano kierunek przemian, jakim od pewnego czasu ulegają systemy wartości I preferencje młodzieży. (shrink)

Unia Europejska jest nową, dynamicznie rozwijającą się na naszych oczach rzeczywistością. Jej historia, pomimo niewielu lat istnienia, jest bogata i bardzo złożona, tak jak i cała struktura Unii. Nie ulega jednak wątpliwości, że jednym z najważniejszych elementów, które zdecydowały o tym, by ideę jednoczenia się naszego kontynentu próbować przełożyć na konkretne dokonania, były europejskie doświadczenia, wpisane na karty historii, szczególnie najnowszej historii XX stulecia, poranionej dwoma wojnami światowymi, niezliczonymi konfliktami i dramatami kulturowymi, etnicznymi, narodowościowymi.

Unia Europejska jest nową, dynamicznie rozwijającą się na naszych oczach rzeczywistością. Jej historia, pomimo niewielu lat istnienia, jest bogata i bardzo złożona, tak jak i cała struktura Unii. Nie ulega jednak wątpliwości, że jednym z najważniejszych elementów, które zdecydowały o tym, by ideę jednoczenia się naszego kontynentu próbować przełożyć na konkretne dokonania, były europejskie doświadczenia, wpisane na karty historii, szczególnie najnowszej historii XX stulecia, poranionej dwoma wojnami światowymi, niezliczonymi konfliktami i dramatami kulturowymi, etnicznymi, narodowościowymi.

The article discusses Meinong’s theory of values in its later version as laid down in his studies Über emotionale Präsentation and Zur Grundlegung der allgemeinen Werttheorie. His early psychological works are omitted. The principal purpose aim of the article is to show that Meinong’s axiology was essentially antipsychological in its character. For the philosophical foundation of his theory of values Meinong took the theory of object which furnishes a general solution of the question of relations between emotional experience, its content (...) and its object. The intentional interpretation of feelings as emotional experiences relating to objects suggested to Meinong a new approach to values – to treat them as correlates of those experiences. (shrink)

Celem niniejszego studium jest zwrócenie uwagi na płaszczyznę aksjologiczną interpretacji dzieła sztuki wizualnej. Wyróżnienie tej sfery staje się możliwe dzięki zastosowaniu odpowiedniej metody, która umożliwia identyfikację wartości w przestrzeni danego dzieła. Innowacyjnym wymiarem prezentowanych treści jest opracowanie metody polegającej na wyodrębnianiu wartości na drodze aksjologii semiologiczno-ikonograficznej. Pozwala ona nie tylko odkryć treść samego dzieła, jego znaczenie, całe bogactwo symboli, alegorii czy metafor, ale przede wszystkim zidentyfikować wartości, w tym tak istotne dla ludzkiej egzystencji wartości moralne i (...) religijne. (shrink)

Marxist axiology presupposes the theory of historical materialism: this article is concerned with an adaptive interpretation of the latter. Its concern is reflected in the proposed definition of value: value is the family of classes of states of affairs identified by the relation of preference of an ideal social subject. The article presents the hierarchy of social categories based on the adaptive interpretation of historical materialism: primary classes, secondary classes strata, etc. In the course of argumentation the aforementioned definition of (...) value becomes more and more realistic and permits ever more precise determination of values accepted in a society. (shrink)

Trying to avoid the dilemma of axiological subjectivism and objectivism “The World of Experience” is taken as the starting point of this article. Basic values are meant to represent notions which symbolize the meaning of human experience of the world. Simultaneously these notions symbolize the meanings of the basic relations between subject and object of experience. Utility, truth and beauty are in this conception the most general notions symbolizing the meanings of practical, cognitive and aesthetic experiences. Moral goodness is a (...) notion symbolizing the meaning of personal experiences of the subject. The practical, cognitive and aesthetic experiences occur within the frame of unilateral, matter of fact contacts of the subject with an object. The specific trait of the personal experience lies in the direct contact with the subjectivity of another human being. The experience of another man as of “one who also experiences” is the foundation of moral experiences. Recognition of the subjective autonomy of another man leads to the experience which presents him as a moral subject. The relations between moral subjects are moral relations. These relations obtain within communities whose members observe certain rules which are adopted in order to protect their autonomy and to strengthen the bonds between them, which are a warrant of the existence of their community. The effort made to preserve one’s subjective autonomy and to establish bonds with other people considered as other autonomous subjects is at the same time the essence. (shrink)

Among various recent approaches to truth one should distinguish a large family of minimalist accounts, which emphasize that the notion of truth is less substantial than it was traditionally taken for granted. Some philosophers (including, among others, Crispin Wright and Michael P. Lynch) propose to combine this minimalism about the notion of truth with pluralism of some kind, namely the idea that "what property serves as truth may vary from discourse to discourse". Briefly, there is one minimal notion of truth (...) but many properties satisfying it. I consider and contrast two ways of elaborating this interesting and promising view, defended respectively by Wright and Lynch. For Wright the common minimal notion of truth does not express any single property; the notion is simply multiple realized by various properties in different discourses. Lynch amends this view by claiming that the common notion of truth expresses a single property after all: it is a supervenient role property. I argue that more minimalistic Wright's alethic pluralism has certain advantages over functional-supervenient alethic pluralism advocated by Lynch. (shrink)

My aim in this paper is to show that some parts of J. M. Bocheński’s account of the logic of religion are useful for epistemological investigation of a religious belief, particularly for the questions of realistic and cognitive interpretations of a religious discourse, the problems of justification and warrant of a religious belief and for the problem of the place of criticism in a religious discourse. Referring to Bocheński's understanding of the structure of religious/theological thinking, I present the criteria for (...) the gradual rationality of religion and claim that religions may differ in rationality and that there may be a rational and critical religion that uses the achievements of science and philosophy - contrary to what the New Atheists claim. (shrink)