Cílem studie je stručně přiblížit historii eugeniky a zmapovat problematiku novodobé eugeniky, její metodologie a s ní souvisejících technologických, sociálních a bezpečnostních problémů a morálních úskalí. Studie se také snaží rehabilitovat pojem eugenika, který má především kvůli nacistickým zločinům negativní konotaci, a ukázat, že jako vědecký obor má eugenika stále své místo ve vědě. Představeny budou především eugenické metody, jejichž prostřednictvím by bylo možné ochránit lidstvo před vyhynutím, ale které jsou zároveň velice rizikové a k vyhynutí lidstva mohou (...) rovněž přispět. Text se také věnuje nejzávažnějším argumentům příznivců i kritiků novodobé eugeniky. (shrink)

Cílem studie je stručně přiblížit historii eugeniky a zmapovat problematiku novodobé eugeniky, její metodologie a s ní souvisejících technologických, sociálních a bezpečnostních problémů a morálních úskalí. Studie se také snaží rehabilitovat pojem eugenika, který má především kvůli nacistickým zločinům negativní konotaci, a ukázat, že jako vědecký obor má eugenika stále své místo ve vědě. Představeny budou především eugenické metody, jejichž prostřednictvím by bylo možné ochránit lidstvo před vyhynutím, ale které jsou zároveň velice rizikové a k vyhynutí lidstva mohou (...) rovněž přispět. Text se také věnuje nejzávažnějším argumentům příznivců i kritiků novodobé eugeniky. (shrink)

U članku se opisuje burna povijest eugenike u Sjedinjenim Državama tijekom cijelog 20. stoljeća. Premda je nacistička eugenika notornija po svojim groznim posljedicama, činjenica je da je većina američkih saveznih država imala zakone koji su dopuštali sterilizaciju “nesposobnih” i da je golem broj ljudi prisilno steriliziran. Neki su zakoni ukinuti tek 1967. ali postoje i naznake zakonodavstva o sterilizaciji koje bi mogle dopustiti zloupotrebe karakteristične za rane godine 20. stoljeća. Međutim, glavnina članka opisuje ideološke izjave najvećih američkih eugeničara poput (...) Davenporta, Laughlina, Estabrooka iz Eugenic Record Officea, Granta, Rossa i drugih, kao i socijalne motive koje su eugeniku činili tako popularnom ideologijom sve do Drugog svjetskog rata. Jedna od sugestija članka jest da su eugeničke ideje i dalje latentne u drukčijim oblicima “znanstvenog rasizma” koji traje i danas.The article describes a troubled history of eugenics in the US, from its beginnings at the end of the 19th century, through the whole of the 20th. It is a part of a larger historical study on eugenics. It focuses on Davenport, Laughlin, Estabrook and the Eugenic Record Office, on the early racist eugenicists like Grant and Ross, and on sterilization legislation in the twenties and thirties. The intention however was to put the historical debate into a contemporary context, or at least to show that some eugenic ideas have lived long after everybody thought they were dead. There are some hints and quotations that show it might still be possible to misuse sterilisation in the US today. (shrink)

Celem artykułu jest krytyka kilku popularnych argumentów przeciwko wykorzystywaniu współczesnych osiągnięć biomedycznych do poprawiania ludzkiej kondycji fizycznej lub umysłowej. Na przykładzie prac Habermasa, Sandela, Fukuyamy omówię trzy argumenty tego typu odwołujące się do: 1) autonomii; 2) życia jako daru; 3) naturalnej równowagi. Na koniec pokażę, że sprzeciw względem niektórych propozycji biomedycznego polepszenia kondycji ludzkiej może być wynikiem swoistego błędu poznawczego, który psychologowie określają jako efekt status quo.

The article, is aimed at presenting the main conceptions of eugenics movement and its social consequences. ‘Improvements of societies’ were often executed at the expense of individuals or the whole social groups which were considered inferior species Thousands of people were sterilized or eliminated. That is why the word \'eugenics\' arouses negative feelings nowadays. Unexpectedly however, eugenics is again in favour in a completely new social context.

[The Ethics of Human Enhancement and Liberal Eugenics] The paper deals with the ethics of biotechnological enhancement of human qualities such as intelligence, health and lifespan. In contemporary bioethics three views have emerged concerning the moral permissibility of such a biotechnological enhancement of humans. While bioconservatives reject it as morally impermissible and dangerous, bioradicals welcome it as permissible and desirable. Between these two extremes we find bioliberals who admit some types of enhancement, under certain conditions. These debates are still overshadowed (...) by fear of eugenics, but this discredited term needs to be rehabilitated because it turns out that there are both desirable and undesirable forms of eugenics. (shrink)

Według Jürgena Habermasa w warunkach eugeniki liberalnej ludzka samowiedza gatunku może ulec zmianie, dlatego należy wprowadzić regulacje, które pozwolą sprawować kontrolę nad wykorzystywaniem i nad rozwojem nowych biotechnologicznych metod. Zachowanie obecnej samowiedzy jest ważne, aby zapewnić podstawę dla funkcjonowania uniwersalistycznie pojmowanej moralności, pozwalającej osobom w sposób sprawiedliwy regulować swoje konflikty. Na dwie przesłanki samowiedzy gatunku składa się: postrzeganie siebie przez osoby jako wyłącznych autorów własnego życia oraz jako członków społeczeństwa, między którymi panują symetryczne relacje. Zachowanie takiej samowiedzy nie jest możliwe (...) w sytuacji, gdy genetycznymi zadatkami jednych osób przed ich urodzeniem rozporządzali inni. Habermas proponuje, aby rozwój biotechnologii poddać regulacjom zgodnym z etyką gatunku, która jest rekonstrukcją warunków samowiedzy do tej pory przez nas posiadanej. Sformułowana przez niego etyka gatunku zakłada nierozporządzalność genetycznymi cechami nienarodzonych, jednak nie przesądza o stosowaniu genetycznych ingerencji w celach terapeutycznych, na które, według Jürgena Habermasa, można zakładać zgodę przyszłych osób, nie naruszając samowiedzy stanowiącej podstawę uniwersalistycznej moralności. (shrink)

Autor secira polemiku otvorenu osvrtom Tončija Matulića na knjigu Darka Polšeka Sudbina odabranih objavljenom u Filozofskim istraživanjima 98/2005: 671-693. Okosnica ovoga članka je seciranje Matulićevih stavova kako nema bitne razlike između stare eugenike i nove, i njegovih sveobuhvatnih antiliberalnih, paternalističkih i navodno „bioetičkih“ argumenata. Polšek koristi argumentaciju J. S. Milla iz djela O slobodi i tvrdi da demokratsko i pravedno društvo mora poštivati i „puke želje“ budućih roditelja u ostvarenju njihovih prava da odgajaju djecu, kao i da bude u mogućnosti, (...) između ostalog, izbjeći daleko veće opasnosti kolektivizma i svih vrsta intervencija države u privatne stvari što je i iznjedrilo sve ružne oblike eugenika u prošlosti. Štoviše, Polšek raspravlja o tome da svatko treba poštivati te liberalne principe kako bi ozbiljno shvatio neosporne principe bioetike: osobnu autonomiju, neovisnost i jednakost.The author dissects a polemic by Tonèi Matuliæ against Polšek’s book Sudbina odabranih printed in Filozofska istra®ivanja,98 , pp. 671–693. The main point of the article is a dissection of Matuliæ’s views that thereis no fundamental difference between old eugenics and new, and of his overall anti-liberal, paternalist,and allegedly ‘bioetical’ contentions. Polšek uses J. St. Mill’s arguments from On Libertyand argues that a democratic and a just society has to respect ‘mere wishes‘ of prospective parentswhen fulfilling their right to bear children, as to be able, among other things, to avoid far greaterdangers of collectivism and all sorts of state intervention in private matters, from which ugly formsof eugenics arose in the past. Moreover, Polšek argues that one has to respect these liberal principles in order to take seriously uncontested principlesof bioethics: of personal autonomy, independence, and equality. (shrink)