Hans Kelsen is renowned in the world of legal philosophy as one of the most important legal scholars of the 20th century and his most important work which brought him this renown, Pure Theory of Law, is therefore ‘world famous’. However, he is less well known as a legal pacifist and his main writings on law and peace, such as Peace through Law, are very rarely studied and almost never considered in relation to his Pure Theory of Law. Even the (...) more recent studies of Kelsen’s theory of democracy, which increased familiarity with Kelsen as an advocate of democracy and actually looked at his political work in the light of the Pure Theory of Law, contain almost no systematic or critical consideration of the value of peace, although both Kelsen’s legal theory and his theory of democracy at least give cause for this. Whereas other studies have already made the connection between the concepts of law and democracy in Kelsen’s work, this thesis concentrates on the concepts – also closely connected in his work – of law and peace. With this new approach this thesis hopes to contribute to a re-evaluation of Kelsen’s positivist legal philosophy by showing that the undervalued yet essential aspect of his legal pacifism can be understood as the tacit, ethical meaning of the Pure Theory of Law. (shrink)

Kant.--Stammler.--Critiek van Binder. Anticritiek.--Proeve van methodologische critiek aan de hand van Stammler's theorie (zuivere rechtsleer) Jellinek's "Allgemeine staatslehre.".

What is the 'good life'? Is it a life completely devoted to intellect, or should we take for granted the hedonistic position, which says that pleasure is the absolute good? The hedonist subordinates everything to pleasure, and tests anything in a rigorous calculus for the amount of pleasure it yields. It is against this hedonism that Plato turns himself in a unique manner in his dialogue Philebus. After having reached a deadlockin a sterile opposition between hedonism and intellectualism in his (...) former works, Platonow wants to dig deeper. He wants to criticize hedonism from within. In the first place, Plato investigates the proper nature of pleasure. It is to be situated within the continuous fluxus of our lives; a going back and forth between lack and replenishment. The limit that gives sense to this movement is the 'natural state', which we never attain in its purity. The role of intellect is hereby reduced to a strictminimum. It seems to be mainly a faculty which concerns the recognition and experience of pleasure as pleasure. In this way, Plato strives to establish a certain degree of consensus of opinion with hedonism, in order to be able to refute it afterwards. This refutation is supported by the formal structure of the dialogue: it consists in a gradual 'conversion' of a hedonist, who will eventually be brought into the intellectualist camp of Socrates. The critique to which Socrates' interlocutor yields is based on three main ideas. 1.Hedonism pretends to know what the good is. Plato counters this with a moderate intellectualism, taking the good to be undecided, and providing a place also for pleasure within the good life. 2. Moreover, Plato reveals an internal contradiction in hedonism: every hedonist will, if possible, prefer a 'pure' pleasure, in which the mixture with its contrary, pain, is as small as possible. However, this purity cannot be reduced to the hedonistic calculus. 3. Finally, the choice of the title of this dialogue is to be seenas a part of Plato's critique against hedonism. The main character Philebus refuses to engage in the debate. Plato suggests by this that he who proclaimspleasure to be the only intrinsic good is unable to partake in a discussion about pleasure. For he would, before any argument whatever, subordinate pleasure to truth and reason. If a hedonist is willing to argue he has already surrendered, and will be 'converted' whether he wants it or not. (shrink)

Zuiver geluk is voor geen mens weggelegd. Zelfs wie op enig moment even ontsnapt aan zijn eigen lijden of meent dat zíjn leven de volmaakte belichaming van het geluk is, is ertoe veroordeeld deel te hebben aan andermans leed en kan de bange verwachting van de dood en alle smarten van het leven niet van zich af zetten. Het ware geluk kan alleen worden verbeeld en is door niemand ooit ervaren.

De Grieks-Romeinse cultuur verspreidde zich in de oudheid over het Romeinse wereldrijk. In de hoge Middeleeuwen was het christendom een band tussen de volkeren. Na de Franse revolutie had het ideaal van een religieus geordende samenleving die alle landen in een spiritueel verbond verenigde, voorgoed afgedaan. In de negentiende eeuw trad een spanning op tussen universalistische en nationalistische ideologieën, met later een hoogtepunt in communisme en nazisme. Europa moet de zuiver instrumentalistische opvatting van de rede afzweren. Kunnen we de gemeenschappelijke (...) geestelijke identiteit van Europa nieuw leven inblazen, nu een gemeenschappelijk religieus geloof geen culturele eenheid meer schept? (shrink)

Deze studie onderzoekt de zin van de empirische sociale weten- schap voor de interpretatie van het menselijk bestaan. Ik vraag naar de betekenis van de sociale wetenschap voor het begrip van het menselijk bestaan als grondslag van rationaliteit en vrijheid. De analyse van de wetenschapsleer, de ethiek en de cultuurfilosofie van Max Weber levert een bijdrage aan de beantwoording van deze vraag. De filosofische vraagstelling die deze studie leidt is niet vreemd aan de inspiratie van Webers denken. Die inspiratie is (...) gelegen in de vraag naar het lot van de vrijheid van individuen onder voorwaarde van een gerati- onaliseerde wereld. In deze studie wordt de aandacht in hoofdzaak gericht op de filosofische grondslagen van Webers wetenschapstheoretisch en ethisch denken. De centrale leidraad van mijn interpretatie is de oppositie van feitelijkheid en idealiteit, en van immanentie en transcendentie. Daardoor kan een aantal belangrijke motieven van Webers denken rond rationaliteit en vrijheid aan het licht gebracht worden welke samenhangen met de filosofische grondslagen ervan. Weber heeft gesteld, dat het probleem van rationaliteit en vrijheid in onze samenleving alleen intellec- tueel zuiver gethematiseerd kan worden op basis van een empirisch wetenschappelijke benadering van de realiteit. Een dergelijke analyse moet zich los maken van de vooroordelen van een speculatieve geschiedfilosofie. Het sociaal-wetenschappe- lijk denken van Weber pretendeert empirische geldigheid en heeft daarom in zijn visie een antimetafysische strekking. Toch blijft zijn denken gebonden aan zeer specifieke vooron- derstellingen van filosofische aard welke hij ontleent aan de wetenschapslogica van zijn dagen. Het is een van de theses van deze studie dat Weber de filosofische grondslagen van zijn conceptie van sociale wetenschap verheldert door een beroep op te doen het neo-kantianisme van H. Rickert en de fenomenologie van E. Husserl. (shrink)

Het meest succesvolle denken over de natuur vind je in de natuurwetenschappen. Filosofie wordt wel eens omschreven als denken over denken. In het handboek Over wetenschappelijk denken behandelen we het denken over het wetenschappelijk denken. Dat maakt van dit boek zowel een algemene inleiding in de wijsbegeerte als meer in het bijzonder een inleiding tot de wetenschapsfilosofie. Eerst gaan we in dit handboek dieper in op de natuurfilosofische revolutie in het antieke Griekenland. De mythische verklaringen van natuurfenomenen zoals regenbogen moesten (...) toen plaats maken voor natuurfilosofische verklaringen die beroep doen op zuiver fysische oorzaken, zoals gekleurde wolken. Vervolgens komt de natuurwetenschappelijke revolutie aan bod. Het filosofisch denken over de natuur en het Aristotelische wereldbeeld worden op hun beurt verdrongen door de moderne natuurwetenschap en astronomie van Copernicus, Kepler, Galilei, Newton en Lavoisier. Zowel de oude Grieken als moderne filosofen en natuurwetenschappers zoals Bacon en Newton dachten niet alleen over de natuur na, maar ook over de manier waarop het best over de natuur wordt nagedacht. Wetenschappelijke redeneervormen zoals deductie, inductie en abductie hebben daarin een prominente plaats. Elk van deze redeneervormen en ook logica en waarschijnlijkheid bekijken we van naderbij. De observatie van een enkele zwarte zwaan (cover) volstaat om te deduceren dat niet alle zwanen wit zijn, ook als we door talloze vroegere observaties van witte zwanen inductief hadden afgeleid dat het waarschijnlijk is dat alle zwanen wit zijn. Zo komen we tot reflectie op wat wetenschap nu eigenlijk is en hoe we wetenschap kunnen onderscheiden van pseudowetenschap. (shrink)

Aan de hand van het meesterwerk van Bach reflecteert Kessels op zijn eigen leven. Hij verbindt de wendingen, kenteringen, harmonie en disharmonie uit Bachs muziek aan episodes uit zijn persoonlijke geschiedenis. Het gevolg van Kessels' zoektocht is dat de lezer onwillekeurig ook over het eigen leven gaat nadenken. Het ogenschijnlijk particuliere project van 'Het welgetemperde gemoed' krijgt zo een universele zeggingskracht.0Kessels laat zien hoe hij streeft naar harmonie en verzoening van tegenstellingen, zich verdiept in de klassieke filosofie, de ideeënleer ontdekt (...) en zich als filosoof op de markt begeeft om het 'ideeënkijken' in praktijk te brengen. Hij is een denker die doener wil zijn, een gespletene die een geheel wil worden, een sterveling die het goddelijke zoekt. Hij wil zelf muziek worden, het eigen gemoed en dat van anderen temperen, zoals Bach het getemperde klavier laat klinken. Maar uiteindelijk blijkt dat het zuivere ideaal nooit te realiseren is: mensen zijn nu eenmaal zot en troebel. Muziek kan alleen een spiegel zijn. (shrink)

In het ontstaan van het onderscheid tussen theologie en filosofie, dat voor de westerse cultuur kenmerkend lijkt, heeft Duns Scotus een belangrijke rol gespeeld. Door hem werd de institutionele scheiding die aan de nieuwe universiteiten van Europa bestond in het bewustzijn verankerd. Daarbij keerde hij zich tegen de antieke wijsbegeerte die het theoretisch denken en de zuivere speculatie boven het handelen en de praxis stelde. Ook doorbrak hij het denken in termen van noodzakelijkheid en onveranderlijke essenties van de oudheid. (...) In een aantal aspecten schiet het antieke denken in existentieel opzicht tekort. Net als Kant vijf eeuwen later beperkte Duns Scotus de pretenties van de rede om een plaats te scheppen voor de theologie. (shrink)

De Franse existentialist Jean-Paul Sartre heeft altijd een problematische verhouding tot het humanisme gehad. In zijn roman ‘Walging’ walgt hoofdpersoon Antoine Roquentin van het humanisme van de autodidact. Jaren later verklaart Sartre dat het existentialisme een humanisme is. Geen christelijk humanisme, zoals bij de filosofen Karl Jaspers en Gabriel Marcel bijvoorbeeld, maar een goddeloos humanisme. De vraag is of het humanisme van Sartre wel echt goddeloos is? Om hierop een antwoord te vinden, leest en herleest de auteur het hoofdwerk van (...) Sartre: ‘Het zijn en het niet’, samen met enkele van zijn andere (literaire) werken. Dit boek is geen zuiver filosofische analyse van een meesterwerk, maar is geschreven vanuit een maatschappelijk engagement. Als Sartre de ‘condition humaine’ ontkent, zo stelt de auteur, geeft hij elke mogelijkheid tot samen leven op. Voor Sartre is de ander de hel. Christian Van Kerckhove gaat uiterst verfijnd en rustig te werk. Zijn analyse is vlijmscherp, snijdt tot op het bot maar getuigt tegelijk van een liefde voor de meesterfilosoof en zijn existentialisme. (shrink)

In deze tijd van secularisering is het begrijpelijk dat men de filosofie van de religie vaak wil beperken tot een kritiek van de religie en tot de kritische bespreking van de bekende godsbewijzen. 0Dit handboek kiest voor een andere aanpak. De filosofie van de religie is geen monolithische discipline. Filosofie van de religie is soms een binnen-religieuze aangelegenheid waarin de filosofie wordt ingezet als een hulpwetenschap voor de theologie, soms gaat het om een zuiver rationele aangelegenheid, soms domineert een naturalistische (...) blik en soms poogt men vooral de betekenis van het religieuze te verhelderen. Al deze modellen van filosofie van de religie komen hieraan bod en worden in hun historische ontwikkeling besproken. Daarom vertrekt dit handboek niet van de 'gedachte God' van metafysici en wetenschappers ('des philosophes et des savants', Pascal), maar veeleer van de geleefde religie ('la religion vécue', 'lived religion') om na te gaan hoe het religieuze in de praktijk functioneert en wat de betekenis ervan is: "Wat betekent het religieus te zijn?" is een belangrijker vraag dan "Is religie waar?". (shrink)