Osnovna su pitanja ovog teksta sljedeća: Koliko je filozofija prakse sama podlegla okvirima u kojima je misaono djelovala? Suprotstavljajući se snažnoj hijerarhiji politike, je li i sama posezala za prokušanim metodama hijerarhijske samoodrživosti? Koliko je njezin poziv na revoluciju bio tek odjekom vremena revolucija? Koliko je insistiranje na pojmu revolucije stvaralo novu nesretnu svijest generacija njihovih studenata, spremnih na promjene, a zaustavljenih na razini revolucionarnih interpretacija teorija svojih profesora? Konačno, koliko je u pravu McLuhan kad zamjera Marxu da nije (...) vidio promjene koje su se zbivale upravo u njegovo vrijeme, odnosno da je industrijski hardware kreirao okoliš totalne informacije? Tekst istražuje koliko je tehnološki okvir određivao hijerarhičnost, ideologičnost mišljenja i oblik kritike te ideologičnosti.The crucial questions of this text are the following: How much has the praxis philosophy itself succumbed to the frames around its act of reflection, thinking and contemplation? Opposing the strong hierarchy of politics, has it used the well known methods of hierarchical self-preservation? How much was its call for revolution just an echo of times of revolutions? How much did the insisting on the concept of revolution influenced the creation of unhappy consciousness of their student’s generations, ready for changes, and stopped on the level of revolutionary interpretations of their professors’ theories? Finally, how much is McLuhan right when criticising Marx not seeing the changes that were happening right in the time he lived, not seeing that the industrial hardware created the environment of the global information? The text explores how the technological frame determined the hierarchy, ideology of thinking and the form of criticism of this ideology. (shrink)

The study examines the phenomenon of masquerading in Igbo culture. It philosophically explores the cosmology and cultural anthropology of Igbo masquerading, drawing some important implications for which the authors believe they bear on the truth of human existence. It investigates the distortions in and around this Igbo cultural practice against the background of its immanent significance and, thus, attempts to reconstruct it. The paper demonstrates that the huge potential for development inherent in Igbo masquerading outweigh its pitfalls. Igbo masquerading today (...) tends to divide the present generation from the older generation of Igbo. The latter lament that the way masquerading is done nowadays no longer reflects the critical cultural ideals of the people. But, this situation has not been given deserved attention among scholars. The significance of this study, then, lies exactly on its attempt at a theoretical and normative reconstruction of masquerading among the Igbo. The aim of the paper is to critically engage Igbo masquerading with the goal of rescuing it from associated negativities. In the light of the critical Igbo ideals of truth and social justice, the paper proffers the way forward and makes some recommendations. As a philosophical inquiry, the study employs the methods of analysis, prescription and speculation. (shrink)

Krizu moderne kao krizu politickog, autor vidi, pre svega kao krizu "mere" kriterija politickog odlucivanja i delovanja. Ta kriza se u prvom redu shvata kao kriza samosaznanja i prakse obicajnosti. Ovaj problem prvi je pokusao je da resi Makijaveli uvodeci pojam virtus, koji je postao temeljni princip moderne politicke filozofije. Medjutim, mnogi moderni i savremeni tumaci Makijavelijevog ucenja cesto zanemaruju socijalni i politicki konteksta u kojem je nastalo politicko ucenje Firentinskog mislioca. Naime, Makijavelijevo nastojanje da pronadje autenticnu formu politickog (...) cina kojim bi bila omogucena harmonizacija i stabilizacija tadasnjih dramaticnih politickih prilika koje su vladale u italijanskim gradovima, zahtevala je pouzdanu dijagnozu i adekvatna sredstva za uspesnu terapiju obolelog organizma zajednice. Epohalni novum u Makijavelijevoj politickoj teoriji predstavlja prelazak sa anticke teoretizacije vrline na njenu modernu operacionalizaciju. Medjutim, ova promena cesto se tumaci kao radikalno suprotstavljanje grckog pojma arete i rimske virtus, koja se grubo svodi samo na srcanosot i snagu koje su neophodne za osvajanje i ocuvanje politicke vlasti. Vazan deo puta u svojoj filozofiji politike Hegel - vise nesvesno nego svesno - ide s Makijavelijem i Selingom - posebno kad je u pitanju shvatanje neophodnosti snage i srcanosti u procesu operacionalizacije duha slobode u istoriji posredstvom "negacije" kao "moci zla". Posredovanje subjektivnosti i supstancijaliteta zbiva se, po Hegelu, u drzavi surovim krocenjem svetskog duha u kojem on zrtvuje ne samo pojedinca, vec i citave narode - prema slobodi, odnosno njenom ostvarenju u obicajnosnoj zajednici. "Nevolja vremena" posledica je razdvajanja ja i sveta (Entzweiung), i proistice iz redukovanog politickog uma koji za politicko delovanje i odlucivanje nema kriterijuma obicajnosnog totaliteta. Ovaj se um rutinizira razdvajanjem obicajnosti koja redukuje politicko delanje na ogoljenu tehniku osvajanja i zadrzavanja politicke moci. Autor na kraju razmatra krizu politickog odlucivanja i ukazuje u cemu je njen globalni i supstancijalni smisao za povesnu stvarnost na kraju XX veka. (shrink)

Prvi in drugi del predavanja na splošno obravnavata možnosti in meje medkulturnega sporazumevanja. Pri tem se z vidika temeljnih navad in »globokih razpoloženj« razložijo razlike med kulturnimi svetovi ljudi. Iz tega se poraja razlikovanje med razsežnostjo vsakdanje prakse, ki jo lahko dandanes srečamo kjer koli v svetu in v kateri se ne pojavljajo nikakršne načelne težave medkulturnega sporazumevanja, in razsežnostjo, v kateri je treba premagovati takšne težave in v kateri zaradi tega grozi tako imenovani »clash« kultur. Tretji del predavanja (...) poizkuša na posameznih primerih konkretizirati te splošne predhodne razlage, tako da najprej osvetli pomen družine in demokracije v razvoju zahodnjaškega sveta vse tja do novoveškega gospostva principa subjektivitete in mu nasproti postavi pomen družine v vzhodni Aziji. V nadaljevanju se paradigmatično konfrontira vlogo subiectuma, torej »subjekta« v indoevropski gramatiki in zahodnjaški ontologiji z brezsubjektno strukturo japonskih stavkov in njihovim habitualnim ozadjem. Pri tem se pokaže, da je treba pri premagovanju načelnih težav medkulturnega sporazumevanja izbrati drugačno pot, kot jo ubira naturalistično vračanje k nečemu, kar je biološko skupnega vsem ljudem, ali načelno-teoretsko izpeljevanje domnevno univerzalnih norm človekovih pravic.My presentation consists of three sections. In the title of the lecture, the term “understanding” occurs – in German “Verstehen” – which is embedded in the expression “coming to an understanding,” in German “Verständigung,” i.e., an understanding which includes the effort we need in order to achieve it. Accordingly, in the first section of my reflections, I would like to explain by means of a phenomenologically oriented philosophy why such an effort is required at all, i.e., why the agreement between people does not come to be by itself. In the second section, I will concentrate upon the problem of intercultural coming to an understanding. I intend to show why there are still today fundamental obstacles standing in the way of such an understanding. In the third and final section of my reflections, I would like to explicate these principle difficulties, using the intercultural coming to an understanding between the Eastern and Western hemispheres as an example. I will then close my paper with the question how these difficulties might be overcome. (shrink)

In this paper the author examines the key principles of Kant's conception of eternal peace and the possibility of an international legal order grounded in Reason. The central segment of the paper consists of an analysis of the problem of mediation between Kant's normative theory and political practice. U radu se razmatraju kljucni principi Kantove koncepcije Vecnog mira i mogucnosti umnog utemeljenja medjunarodnog pravnog poretka. Glavni deo ovog rada predstavlja analiza problema posredovanja izmedju Kantove normativne teorija i savremene politicke (...) class='Hi'>prakse. (shrink)

The text considers points of view of theoreticians of the radical pluralism : Connolly, Mouffe and Tully with regard to the status and the nature of concepts in the political discourse, as well as the consequences of these conceptual presumptions to understanding democracy. The three authors emphasize the essential contestability of political concepts, the paradox of liberal democracy and the need to revise standard rational consensus theories of democracy. Also, the three authors take over the specific interpretation of Vittgenstein to (...) the direction of political theory the centre of which consists of everyday contingent practices of politics as well as dissent about their assessment. The text analyzes the extent to which this reading is compatible to Wittgenstein's position. The author defends the opinion that the essential contestability does not imply agonism and denial of the significance of rules and tries to indicate to the points of illegitimate transition from antiessentialism to unconsensus rules. Also, the text underlines the flaws of dissent conception of democracy and social integration. U tekstu se razmatraju stanovista Konolija, Mufove i Tjulija u pogledu statusa i prirode pojmova u politickom diskursu, kao i posledice ovih konceptualnih pretpostavki na shvatanje demokratije. Sva tri autora isticu esencijalnu spornost politickih pojmova, paradoksalnosti liberalne demokratije i neophodnost revidiranja standardnih racionalno-konsenzusnih teorija demokratije. Takodje, sva tri autora preuzimaju specificno tumacenje Vitgenstajna u pravcu politicke teorije u cijem su sredistu svakodnevne kontingentne prakse politike, kao i disenzus oko njihovog razumevanja i vrednovanja. Autor brani stav da esencijalna spornost pojmova ne podrazumeva agonizam i negiranje znacaja pravila i pokusava da ukaze na tacke nelegitimog prelaza od antiesencijalizma ka nekonsenzusnosti pravila. Takodje, u tekstu se ukazuje na nedostatke radikalne-disenzusne koncepcije demokratije i drustvene integracije. (shrink)

John Dewey je, mimo Ch. S. Peircea i W. Jamesa, znan ne samo kao utemeljitelj klasičnog američkog pragmatizma, već i po bitnom obolu razvoju suvremene reformske pedagogije, kao i obolu legitimaciji demokratskog društvenog modela, što je u međuvremenu postalo poznato i izvan okvira akademskog konteksta obrazovanja. U sljedećem članku valja iz perspektive teorije djelovanja sistematski detektirati implicitan odnos među njegovim konceptima pragmatizma, pedagogije i demokracije, kao i manevarski prostor ili ograničenja koja odatle proizlaze za sadašnjost. Uslijed spomenutog, u središte dospijeva (...) pitanje uspješne životne prakse, zrcaljene u Deweyevom pledoajeu za dokidanje klasičnog dualizma teorije i prakse na socijalnoj, političkoj, etičkoj i znanstvenoj razini. (shrink)

Kaj učimo, ko v sodobni slovenski gimnaziji učimo latinsko? S kakšnimi cilji vstopamo v razrede, kaj pričakujemo, da bodo naši dijaki znali? Navedena vprašanja so le na videz preprosta. V najbolj pragmatičnem smislu nanje odgovarja veljavni učni načrt za latinščino, ki niza cilje pouka in s tem pričakovane zmožnosti dijakov. V tem prispevku skušam slednje osvetliti z zornega kota prakse in sicer z vpogledom v slovensko državno tekmovanje v znanju latinščine, namenjeno di­jakom tretjega letnika gimnazije. Ob tem izhajam iz (...) predpostavke, da je tekmovalne naloge moč vsaj do določene mere imeti za »praktično« dopolnilo učnemu načrtu, za dovolj reprezentativne odgovore na vpra­šanje, kaj si pod začrtanimi cilji predstavljamo povsem pragmatično, in tako tudi za ilustrativen prikaz naših skupnih pričakovanj o tem, katere kompetence naj bi dijaki po skoraj treh letih gimnazijskega učenja imeli. Tekmovalne naloge, deloma pa tudi dileme, ki jih pred ocenjevalce postavlja točkovanje odgovorov, mi obenem služijo kot osnova za razmislek o tem, kje ležijo prednosti in didaktični izzivi sodobnega pouka latinščine. (shrink)

Autor polazi od općeg razlikovanje između ljudskih, temeljnih i građanskih prava. Budući da takvo terminološko odvajanje nije provedeno u europskim ugovorima, primjećuje kako strogo razlučivanje između ljudskih, temeljnih i građanskih prava nije bezuvjetno nužno, a time ni smisleno. Stoga se orijentira na zajedničke vrednote pri temeljitoj analizi i vrednovanju zakonskoga normiranja ljudskih prava u Europskoj Uniji: Ugovora o Europskoj Uniji, Povelje o temeljnim pravima, drugih propisa i prakse europskih institucija. Mir kao osnovni cilj europskoga ujedinjenja može se stabilizirati prije (...) svega pomoću slobode i poštivanja temeljnih i ljudskih prava. Najvažnija je osnova za izgradnju zajedničkoga europskog identiteta osvješćivanje zajedničkih europskih vrednota te temeljnih i ljudskih prava koja europski kulturni prostor obilježuju na poseban način, a Europi daju dušu. (shrink)

Koje su mogućnosti čovjeka da preokrene putove razvoja prema mogućim civilizacijskim rješenjima, osnovno je pitanje na koje Fritjof Capra pokušava odgovoriti. Rad prikazuje na koji način Capra vidi krizu suvremenog društva i znanosti, te koje alternative vidi kao rješenja; njegov angažman pokazuje se u cjelini kao etički usmjeren na spoznaju načina odnosa u svijetu, čovjekove naravi i njegova najvišeg dobra, te je praktički usmjeren na razumijevanje konkretnog čovjekova opstanka. U radu se postavlja pitanje o mogućnosti uspoređivanja uvida istočnjačkih mistika i (...) suvremenih fizičara, onako kako to radi Fritjof Capra, te na koje se probleme nailazi kada se metode, nekada udaljenih kultura, postavljaju kao relevantni učesnici naše svakodnevne prakse. Caprini uvidi u uzroke krize, analizom mehanicističko-znanstvenog pristupa i prikaz posljedica koje je takav pristup prouzročio, pogađaju u srž problema. Njegove opservacije i primjedbe na stanje u svijetu razložne su i korisne široj stručnoj publici. Međutim, njegovo viđenje izlaska iz krize, odnosno njezino rješenje ili nadvladavanje zapada u svojevrsni religijsko-znanstveni sinkretizam, s jedne strane, a s druge u scijentizam i konstruktivizam.This work questions the possibility of comparing the insights of eastern mysticism and modern physical science in a way of Fritjof Capra and also tries to present the problems of stating the methods of once distant cultures as relevant factors in our daily practice. While arguing for such comparison we face a lot of questions: are mysticism and modern physical science on different levels of reality; is there any sense in considering these levels “restricted”; are mysticism and modern physical science operating inside separated realms of reality with non-existent trans-level concepts and relations; – these being only a few questions opened by this perspectival comparison. In the last case, for example, if two realms of reality exist, one is opened to symbolic consciousness and linguistically expressible, and the other one is opened to non symbolic consciousness and linguistically non-expressible. Though this Capra’s approach is in many aspects obscure and questionable in substantive level, it, however, on methodological level completely fits into orientational frame of bioethics as multi-perspectival area. (shrink)

Autor u ovom tekstu pokusava da odgovori na pitanje o broju religioznih ljudi danas u dvema postkomunistickim i pravoslavnim zemljama, a potom i o broju pravoslavnih vernika u njima. U tom smislu se analiziraju brojni podaci iz empirijske evidencije uz upotrebu velikog broja indikatora o kojima se raspravlja u tekstu. Autor ih analizira prvo kao indikatore predstavne dimenzije religioznosti, zatim kao indikatore verovanja u dogmatsko jezgro hriscanstva, indikatore aktuelne crkveno-obredne prakse i kao indikatore tradicionalnog odnosa prema religiji i crkvi. (...) Ovim analizama autor nastoji da pronadje onoj kriterijum ili skup kriterijuma koji ce najbolje da izrazi religioznost stanovnistva na nekom prostoru. U toj analizi se identifikuju tri pristupa u ruskoj sociolosko-religioloskoj literaturi. Prvi je imenovan kao klasicni, pozitivisticki pristup, drugi kao postklasicni ili fenomenoloski a treci kao sinteticki. Zatim autor raspravlja o pojmu vezanosti ljudi za religiju i crkvu i indikatorima te vezanosti kao i o indeksima koji su socioloski pogodniji za ispitivanje religijsko-crkvenog kompleksa. Na kraju autor daje nekoliko metodoloskih uputstava za sociolosko iskustveno istrazivanje religioznosti. (shrink)

L?acte constitutif de l?histoire culturelle contemporaine?tait la coupure avec les presuppositions?pist?mologiques et m?thodologiques de l?histoire?conomique et sociale. Le champ nouveau de l?historiographie, rompant avec?la tradition historiographique?, s?est fond? sur le nouveau?mat?rialisme? et sur la th?orie de la r?pr?sentation. Une question inqui?tante cepandant s?impose: dans quelle mesure les conceptualisations et les m?thodologies de l?histoire contemporaine ne sont que costumes nouveaux pour vieux engagements de l?histoire? Le mat?rialisme nouveau ne d?guise-t-il pas la vieille pratique des historiens de rassembler des?faits?? La th?orie de (...) la r?pr?sentation ne d?guise-t-elle pas l?id?e des m?ntalit?s? Si la r?ponse est affirmatif, il faut poser une nouvelle question: Les grandes luttes dans le champ de l?histoire ne sont-elles pas des strat?gies d?oubli qui essaient d?effacer la m?moire de l?historiographie recente et de ses effets cognitifs? Konstitutivni cin za savremenu kulturnu istoriju bio je raskid sa epistemoloskim i metodoloskim pretpostavkama ekonomske i socijalne istorije. Novo polje istoriografije, raskidajuci sa?tradicionalnom istoriografijom?, pronaslo je oslonac u?novom materijalizmu? i teoriji reprezentacije. Namece se, medjutim, jedno pitanje koje stvara zabrinutost: u kojoj meri su konceptulizacije i metodologije savremene istorije samo novo ruho starih zaloga istorije? Ne krije li novi materijalizam stare prakse istoricara da prikupljaju?c?injenice?? Ne krije li teorija reprezentacije ideju mentaliteta? Ukoliko je odgovor potvrdan, treba postaviti novo pitanje: nisu li velike borbe koje se odvijaju u polju istorije strategije zaborava kojima se pokusava izbrisati secanje na skorasnju istoriografiju i posledice koje je ona imala po spoznaju? (shrink)

U članku se, prije svega, tvrdi da većina odgojne prakse u liberalno-demokratskom društvu službeno teži promicanju, kako ga nazivam, ‘ideala demokratskog karaktera’ za građane budućnosti. On utjelovljuje deweyjevsko uvjerenje da demokracija nije samo oblik političke zajednice nego i način življenja u kojem se pojedinci mogu razvijati u socijalno pravednim okolnostima. Zahtjevna priroda tog ideala se može činiti problematičnom, no nastojat ću pokazati da tomu nije slučaj. Ono što jest problem je omjer u kojem aktualna teorija i praksa odgoja odudara (...) od ideala, bez obzira na službene prigovore tom idealu. Deweyjevski uvidi u poveznice između oblika odgoja i oblika društva ukazuju da suvremena izdaja ili napuštanje ideala demokratskog karaktera iziskuje radikalnu kritiku stanja u kojem razmatranja suvremene kapitalističke ekonomije podrivaju široko prihvaćene težnje za dobrim životom i odgojem koji pridonosi ostvarenju tih težnji. (shrink)

Problem identiteta u svijetu umjetnosti je važan iz mnogih perspektiva. Ovaj rad ima namjeru raspraviti identitet umjetničkih djela. Rasprava je izvedena u tri koraka: problem identifikacije predmeta kao umjetničkog djela, problem relevantnih svojstava umjetničkog djela i pitanje autora kao odlučujuće (ili ne) za identifikaciju umjetničkog djela. Ova pitanja su se otvorila evolucijom umjetničke prakse i teorije u prošlom stoljeću. Pojava ready-madea destabilizirala je čvrsti identitet umjetničkog djela te nametnula zadatak odluke o razlici između umjetničkog djela i njegovog perceptivno identičnog (...) para. Tradicionalna relevantna svojstva izgubila su svoj značaj u konceptualnoj umjetnosti, stoga moramo odlučiti koja se relevantna svojstva, čak i danas, pridaju umjetničkim djelima. Konačno, praksa posuđivanja u postmodernoj umjetnosti dovodi u pitanje pojam umjetnika i smisao izvornog stvaralaštva. (shrink)

The author?s approach is based on three premises: 1. that Gajo Petrovic?s Praxis was an outstanding phenomenon in Croatian, Yugoslav and European culture, a challenge of freedom in a repressive society; 2. that there has never been such a thing as "Praxis group", "philosophers of practice" or "Praxis philosophers" with a unified philosophical and socio-theoretical orientation; and 3. that political and ideological attacks on Praxis were part of the repressive system that targeted every instance of cultural and scientific dissent. The (...) political leadership of Tito?s regime, its ideological and propaganda apparatus systematically disseminated allegations, denunciations and accusations against Praxis and Gajo Petrovic. The same style has survived through radical historical changes from the appearance of Praxis until today. The attackers have often been the same persons, with the difference that in earlier times they denounced Praxis and Gajo Petrovic as enemies of "socialism" and the "socialist self-management system", and in the changed political fashion as "servants" of Tito?s authoritarian rule. The fate of Praxis in the former regime has been triumphantly interpreted as a "family quarrel". This paper attempts a sociological analysis of the political destiny of Praxis. The analysis is essentially determined not by old and new political and ideological questionings of Praxis, but by Gajo Petrovic?s fundamental belief that there is no freedom without the human or humanity without freedom.. Osnovu autorovog pristupa cine tri stava: 1. da je Praxis Gaje Petrovica bio izuzetna pojava u hrvatskoj, jugoslovenskoj i evropskoj kulturi, izazov slobode u drustvu represije; 2. da ne postoji tako nesto kao "praxis-grupa", "filozofi prakse" ili "praxis filozofi" koji bi imali jedinstvenu filozofsku ili drustveno-teorijsku orijentaciju; 3. da su politicka i ideoloska osporavanja Praxisa bila deo represivnog sistema kojem je bilo podvrgnuto svako neistomisljenistvo u kulturi i nauci. Politicki vrh Titovog rezima, njegov ideoloski i propagandni aparat sistematski su sirili insinuacije, denuncijacije i optuzbe o Praxisu i Gaji Petrovicu, da bi taj manir u bitno promenjenim istorijskim okolnostima, trajao od pojave Praxisa do danasnjeg dana. Cesto su i akteri napada bile iste osobe, samo sto su nekada osporavali Praxis i Gaju Petrovica kao neprijatelje "socijalizma" i "sistema socijalistickog samoupravljanja", a u promenjenoj politickoj modi kao "sluge" Titove autoritarne vladavine. Sudbinu Praxisa u prethodnom rezimu slavodobitno su tumacili kao "obracun u obitelji". Rad je pokusaj socioloske analize politicke sudbine Praxisa, koju ce bitno odrediti temeljno uverenje Gaje Petrovica da nema slobode bez coveka ni ljudskosti bez slobode, a ne stara i nova politicka i ideoloska osporavanja Praxisa.. (shrink)

The paper focuses on issues of development dimensions of Medical Law and its ongoing process of standardization and harmonization on one hand, versus the traditionally rooted and available principles of biomedical ethics, on the other. The collision of new legal institutes and the spread of human rights protections is evident. This paper follows the theory and practice of medical ethics and medical law. The theoretical aspect points out medical ethics as one of the sources of medical law. Legal theory makes (...) a distinction between formal and autonomous sources of medical law. Even though ethics is morally much higher, law prevails because it has stronger sanctions and legal power. In its practical aspect, this paper gives examples of different situations of medical decision-making processes. Ethical rules are of the utmost relevance in the domain of confidentiality and options of medical treatment. But, in concrete medical procedures, where legal positions of patients are evidently very significant, law has a more distinct function. Therefore, explaining particular cases from medical malpractice, such as cases of penal, civil or professional liability have an ethical dimension as well. Members of medical professions in Serbia often find these cases unfair. Mostly this is the consequence of ignorance in this kind of medical law and ethics relations. A discussion about practical cases has in that sense a self-learning component, which could be developed to strengthen ethical reasoning and judgment. Clanak stavlja naglasak na razvojnu dimenziju medicinskog prava i pitanja u kojoj meri njegova standardizacija i harmonizacija, na jednoj strani, uticu na primenu tradicionalno ukorenjenih vazecih principa biomedicinske etike, na drugoj. Teorijski aspekt clanka upucuje na medicinsku etiku kao jedan od izvora medicinskog prava koji se smatra autonomnim izvorom. Iako je etika na visoj lestvici, pravo preteze jer ima pravnu snagu element prinude i jacu sankciju za postupanje protivno pravilima. U svom prakticnom aspektu ovaj clanak stavlja naglasak na razlicite situacije pri donosenju medicinskih odluka, gde pravni polozaj onog ko se leci postaje veoma bitan, a pravo tu ima striktno odredjenu funkciju zastite. Zbog toga, objasnjenje posebnih slucajeva pogresne medicinske prakse ima svoj eticki, ali pre svega pravni znacaj, kakvi su slucajevi procesuiranja krivicne, imovinske i staleske odgovornosti. Pripadnici medicinskih profesija u Srbiji cesto smatraju sudske postupke protiv sebe nepravednim. Vecinom je to posledica upravo nepoznavanja odnosa normi medicinskog prava i etickih pravila. Razmatranje slucajeva iz prakse ima i svoju edukativnu komponentu koja na taj nacin unapredjuje eticko promisljanje i osnazuje pravno odlucivanje. (shrink)

The text offers an examination of socio-political bases, modes of functioning, and of the consequences of political instrumentalisation of popular narratives on Serbian disunity. The first section of the paper deals with what is being expressed and what is being done socially when narratives on Serbian disunity are invoked in everyday discourses. The next section investigates what political actor sty, by publicly replicating them, or by basing their speeches on key words of those narratives. The narratives on Serbian disunity are (...) then related to their historical and social contexts, and to various forms of identity politics with which they share common traits. The nineteenth century wars over political and cultural identity, intensified by the struggle between contesting claims to political authority, further channeled by the development of party politics in Serbia and radicalized by conflicts of interest and ideology together provided the initial reasons for the apparition of modern discourses on Serbian disunity and disaccord. Next, addressed are the uninnally solidifying or misinterpreting really existing social problems, or because of intentionally exploiting popular perceptions of such problems, the constructive potential related to existing social conflicts and splits can be completely wasted. What results is a deep feeling of frustration, and the diminishing of popular trust in the political elites and the political process in general. The contemporary hyperproduction of narratives on disunity and disaccord in Serbia seems to be directly related to the incapacity of the party system, and of the political system in general, to responsibly address, and eventually resolve historical and contemporary clashes of interest and identity-splits. If this vicious circle in which the consequences of social realities are turned into their causes is to be prevented, conflicts of interest must be discursively disassociated from ideological conflicts, as well as from identity-based conflicts, and all of them have to be disentangled from popular narratives on splits and disunity. Most important of all, the practice of political instrumentalisation of popular narratives on disunity and disaccord has to be gradually abandoned. U radu se istrazuju istorijske i drustvene osnove narodskih prica o srpskom nejedinstvu i neslozi, kao i posledice njihove politicke instrumentalizacije. Paznja se prvo usmerava na ono sto se narodskim pricama o srpskom nejedinstvu i neslozi najcesce postize u svakodnevnoj komunikaciji. Narodskim pricama se, pre svega, ukazuje na pretpostavljeno nepromenljivo svojstvo srpskog identiteta. Njima se odredjuje i glavni uzrok poraza ili neuspeha, u kom slucaju one neretko prerastaju u jeremijade nad istorijskom sudbinom Srba. Najzad, nesloga se moze predstaviti i kao posledica jednog, ili citavog niza faktora, od mentaliteta ili kulture Srba, pa do tudjinske zavere. U sledecem segmentu rada, istrazuju se vidovi politickog instrumentalizovanja narodskih prica o neslozi i ne jedinstvu Srba, odnosno njihova upotreba kao ogleda, modela i velova. U prvom slucaju, politicki akter narodsko vidjenje stanja stvari koristi kao izgovor za svoje neuspehe, ili kako bi naglasio razlike izmedju sebe, svojih takmaca i pobornika. Narativi o neslozi omogucuju akteru i da usmerava publiku na zeljeni nacin, bilo da zeli da unese nove podele u grupu, zaostrava sukob vec postojecih frakcija i povezuje se sa nekom od njih, ili a uspostavlja izgubljeno jedinstvo grupe. Obe prethodne mogucnosti akter moze iskoristiti da bi obezbedio retoricki veo kojim ce prikriti svoje prave namere. Analiza se potom pomera ka ispitivanju istorijskih i drustvenih osnova prica o srpskom ne jedinstvu. Ratovi oko politickog identiteta iz sredine i druge polovine devetnaestog veka, pojacani trvenjima izmedju rivalskih pretenzija na politicki autoritet, dodatno usanceni razvojem stranackog sistema, i radikalizovani novim oblicima sukoba izmedju interesa, vrednosti i identiteta na pocetku dvadesetog veka, zajedno su uslovili razvoj narativa o srpskom ne jedinstvu i rascepima. Na takvu osnovu su se potom nadovezivali rascepi izazvani dinastickim, konfesionalnim ili nacionalnim razlikama, svi zajedno zacementirani iskustvima ratova i revolucija. Analiza se najzad pomera ka nenameravanim posledicama narodskih prica o srpskom ne jedinstvu i razlicitih oblika njihove politicke instrumentalizacije. Zbog pogresnog predstavljanja ili objasnjavanja stvarnih problem a, karakteristicnog za narodske price, a pogotovu zbog politicke zloupotrebe narodskih prica o tim problemima, konstruktivni potencijal vezan za drustvene konflikte i njihovu narativizaciju biva ozbiljno ugrozen. Sledi duboki osecaj frustracije i opadanje poverenja u politicke elite i politicki proces uopste. U zakljucku se skrece paznja na cinjenicu da je savremeno umnozavanje narodskih prica o srpskom ne jedinstvu, kao i prakse njihove politicke instrumentalizacije, povezano sa nesposobnoscu srpskog partijskog sistema i politickog sistema uopste da se odgovorno suoci sa, a pogotovu da razresi splet istorijskih i savremenih sukoba interesa i identitetskih rascepa koji su izvoriste narodskih prica. (shrink)

U ovom tekstu razmatra se Platonova problematizacija odnosa drzave, slobode i znanja, u njegovim analizama razlicitih aspekata uzorne drzava. Drzavu Platon razumjeva kao opste dobro, a svrha njenog uspostavljanja jeste da se, u skladu s pravicnoscu, nadomjesti nedovoljnost koja je imanentna svakom pojedincu. Pravicnost je prisutna samo ukoliko su u cjelinu polisa harmonicno povezane sve razlicite i pojedinacne sposobnosti. Platon u svojim suptilnim analizama ukazuje da je za postojanje pravicne drzave neophdno da volja covjeka, u klasi cuvara, bude u potpunosti (...) vezana za dobro, odnosno za poznavanje dobra. Ovo stavljanje u jedan uzrocni sklop znanja, volje i dobra najbolje pokazuje odsutnost saznanja da volja covjeka, uslijed njene slobode izbora zapravo ne stoji pod potpuno odredjujucim uticajem znanja i dobra. Nalazeci se neprestano u stanju slobode izbora, covjek cesto bira suprotno sopstvenom saznanju i razumjevanju dobra. U sferi teorijskog mogu se navesti dobri primjeri medjusobne uslovljenosti volje, znanja i dobra. Naime, sticanjem uverenja da je neko saznanje istinito, s?mo to uvjerenje najcesce povlaci nasu volju da stoji uz to saznanje. Platon podrazumijeva da se ova povezanost u domenu teorijskog moze prenijeti i u sferu prakse, odakle proizilazi i njegova zamisao da se zivot polisa uredi na osnovu ucestovanja u istinitom svijetu ideja. Ali, opravdano se postavlja pitanje da li se ovo iskustvo iz teorijske sfere moze u potpunosti prenijeti u polje prakticnog. (shrink)

Slike svijeta su danas više nego očigledni elementi jedne kozmologije. One medijalno determiniraju način na koji spoznajemo svijet i time isto znanje koje o njemu imamo. Oslanjajući se na Martin Heideggera tekst analizira nastajanje slika svijeta od ranoga novog vijeka do sadašnjice. Centralno značenje se pri tome pridonosi parametrima znanstvenog oblikovanja slike svijeta i njihovim transformacijama u odnosu prema promjeni medija . Pri tome autorica razmatra tezu po kojoj se znanstvene slike istovremeno shvaćaju kao dokaz i proročanstvo. Uvid u (...) class='Hi'>prakse kompjutorskih simulacija na polju modernih znanosti na kraju teksta pomaže poslužiti kao potpora tezi. (shrink)

Tema rada su vestacenja drustvenih naucnika u procesima vodjenim pred Haskim tribunalom, ciji se doprinos sagledava u svetlu dugog razvoja ove prakse. Sire diskusije o sudskoj upotrebi naucnog znanja ukazuju na niz problema u regulisanju vestacenja. Analiziraju se mehanizmi kojima se u razlicitim pravnim kontekstima obezbedjuje naucna pouzdanost i procesna relevantnost vestacenja, kao i primenljivost tih mehanizama na forenzicke doprinose razlicitih drustvenih nauka. Regulisanje vestacenja u Haskom tribunalu se posmatra kao osobeno resenje cije se posledice prate kroz ucesce vestaka (...) u postupcima i kroz javnu percepciju angazmana drustvenih naucnika u tom svojstvu. Cilj ovakvog pristupa je nijansiranje dominantnih predstava o ulozi drustvenih naucnika u Haskom tribunalu i stvaranje preduslova za razumevanje specificnog karaktera njihove vestacke uloge. (shrink)

U radu se tematizira preobrazba tradicionalnog odgojitelja biheviorističke odgojno-obrazovne paradigme, svojstvene socijalističkom razdoblju u Republici Hrvatskoj, u suvremenog odgojitelja, zagovornika konstruktivističkog odgojno-obrazovnog koncepta, svojstvenog razdoblju demokratskog života u istom kontekstu. U radu se nastoji uputiti na ključne razlike između tradicionalnog i suvremenog odgojitelja, a ujedno i na njihove srodnosti, kako bi se bolje razumjela očekivanja i kriteriji za procjenu uspješnosti djelovanja u aktualnoj odgojno- obrazovnoj djelatnosti. Tematizira se implicitna pedagogija kao odgojiteljeva subjektivna odgojno-obrazovna teorija te se ukazuje na opravdanost shvaćanja (...) implicitne pedagogije kao ključnog konstrukta odgojno-obrazovnog koncepta. Također se upućuje i na važnost refleksivne prakse kao sastavnice odgojiteljeva profesionalnoga razvoja te se problematizira provedba akcijskih istraživanja kao instrumenta razvoja odgojiteljeve djelatnosti. This paper discusses the transformation of a traditional educator in behaviorist educational paradigm, which was characteristic to a socialist period in the Republic of Croatia, into a modern one, who is an advocate of a constructivist educational concept, characteristic to the period of democratic life. The paper addresses key differences and similarities between traditional and modern educators in order to better understand expectations and criteria for successful performance in the contemporary educational activity. Implicit pedagogy is also discussed as an educator’s subjective educational theory. The justification of its understanding as a key construct of the educational concept is pointed out. The paper also emphasizes the importance of reflective practice as a component of educator’s professional development, and problematizes implementation of action research as an instrument for development of educator’ s activity. (shrink)

Kako je moguće baviti se Platonom danas, ukoliko je filozofija „svoje vreme obuhvaćeno mislima“? Autor Platonovom delu ne pristupa kao dogmatskom štivu, već kao tekstu prožetom paradoksima, koje izmiče svakom unapred pripremljenom, šematizovanom modelu čitanja. Obratiti se Platonu kao filozofskoj paradigmi isplativo je ukoliko filozofi koji progovaraju iz dubine vremena mogu nešto važno da nam saopšte i ukoliko smo kadri da im postavimo autentično pitanje. Zato filozofi moraju imati dah delfskog ronioca, jer biser se ne nalazi u svakoj školjci. Knjiga (...) Iz Platonove filozofije ulazi u red značajnih knjiga posvećenih Platonovoj filozofiji. Veći deo knjige je objavljen u časopisima od svetskog ugleda (na nemačkom i engleskom jeziku). Time je njen kvalitet potvrđen recenzijama koje su nastale van domaćih koterija, a delo se samerilo sa aktuelnim pristupima Platonu. Knjiga se bavi problemima koji su formulisani u drugoj polovini prošlog veka (napisano i nenapisano učenje), preko naizgled klasičnih tema (dvostruki paradoks, utemeljenje istorijskog i političkog, eros), do tekstova koji pogađaju fenomen aktuelnosti Platonove teorije i prakse (problemi kongitivne dispozicije i bioetike u Platonovoj filozofiji). Ispred nas je Platon u dijalogu sa filozofskim strujanjima s kraja dvadesetog i početkom ovog veka. Za Irinu Deretić smisao filozofskog dijaloga leži u procenjivanju i odmeravanju stanovišta u raspravi, kako bi se vlastito stanovište preciznije artikulisalo. Ne radi se o utopijskoj komunikativnoj zajednici - već o karakteru filozofskog dijaloga, koji je upućen na unutrašnji, a ne na spoljašnji agon. Platon iz sasvim nesofističkih razloga preuzima metodu sofista kada „slabiju stvar čini jačom“. Tome je suprotna eristička (ne)kultura, u kojoj strasti imaju prevagu na davanjem bilo kakvih, „a kamoli valjanih razloga“, piše Irina Deretić. Iz problematičnosti jezika i sučeljavanja sa bliskim granicama pojmljivosti, ne mora da proizađe i slabost logosa. Naprotiv, snaga logosa je obrnuto proporcionalna sposobnošću da se odredi njegova nemoć. Granicu Platonove misli Irina Deretić jezgrovito formuliše: „Platonov jezik je sav okrenut biću, i usmeren je na saznajno ovladavanje njime. Snaga argumenta učesnika u Platonovim razgovorima upravo se sastoji u njihovoj sposobnosti da tačno pogode stvarnost na koju se odnose i koju nastoje da izraze“. Ali to vodi oblikovanju samog karaktera dijaloga: sagovornici se podređuju vođstvu „same stvari“ mišljenja. Međutim, logos nije svemoćan, i inače, a pogotovo ne za Platona. Irina Deretić insistira na autentičnom smislu nemoći logosa kao racionalnog diskursa, koji se pokazuje na odlučujućim mestima, tamo gde njegove refleksije o idejama, posebno o Ideji Dobra bivaju suočene sa granicama njihove saznatljivosti i saopštivosti. Napokon, Platonova okrenutost biću nije dovela do teorije adekvatnosti između bića i jezika, nego do isticanja paradoksa i metafore. A šta je iza njihovog vela - ništa, ili su oni, naprotiv, konstitutivni za biće, da li uopšte može biti odlučeno? U skladu sa filozofskim vjeruju Nikolaja Berđajeva, može se formulisati karakteristika ove važne i lepe knjige: Iz dubine vremena izvire sposobnost da se filozofski misli, a to onda nije u koliziji sa aktuelnim „primenama“ filozofske refleksije. Naprotiv. (shrink)

Rad nastoji integrirati zapažanja Theodora W. Adorna o odgoju i obrazovanju, koja su rasuta gotovo po čitavome njegovom opusu. Namjera međutim nije doktrinarna: izdala bi se lojalnost autoru i podbacilo ispod njegove kritike kada bi takva integracija nastojala rekonstruirati neku neokupljenu ili neizrečenu Adornovu »prosvjetnu doktrinu«. Kod zakletog antisistematičara ni vizije prosvjetne teorije i prakse ne smiju prerasti u sistem. Riječ je prije o stavu ili držanju koje insistira na pokušaju da se antinomija obrazovanja – neslobodnim sredstvima do cilja (...) slobode, manipulacijom do nemogućnosti da se bude izmanipuliran – unese u školske, i ne samo školske, zadatke, kao cilj koji će onemogućiti ponavljanje Auschwitza, omogućiti autonomiju i osposobiti za autorefleksiju. The paper seeks to integrate Theodor W. Adorno’s observations about upbringing and education, scattered throughout his almost entire opus. The intention, however, is not doctrinal: loyalty to the author would be betrayed and it would fall short of his criticism if such integration would sought to reconstruct some uncollected or unspoken Adorno’s “educational doctrine”. With a sworn antisystematist, even visions of educational theory and practice must not grow into a system. It is rather about an attitude that insists on trying to bring the antinomy of education – by non-free means to the goal of freedom, by manipulation to the point of impossibility to be manipulated – into school and not only school tasks, as a goal that will prevent Auschwitz’s repetition, enable autonomy and empower for self-reflection. (shrink)

Inspiracija ili provokacija za ovaj clanak dosla je od onih teoreticara dobrobiti zivotinja i envajarmentalistickih filozofa koji su doveli u pitanje opravdanost nase - stvarne ali i simbolicke - prakse jedenja mesa i, odatle stavili na kusnju celokupnu nasu mesozdresku i, uopste, prozdrljivu kulturu. Autor priloga taj motiv - motiv jedenja, gutanja, zdranja - nastoji da propita na tragu onih njegovih manifestovanja, izlaganja, nalaza ili dalekoseznijih tematizacija koji su se vise ili manje usputno odigravali u nekim tekstovima pojedinih stozernih (...) mislilaca moderne i savremene filozofske tradicije. Sugerise se da je pronicanje figure prozdiranja, sagledane iz perspektive njenog neprimetnog i vremenom gotovo obrednog prerastanja u samorazumljivi gest teorije - i niukoliko ne samo teorije - jedan u najmanju ruku instruktivan i inspirativan aktuelni momenat samosvesti celokupnog misljenja, odnosno vid njegove kriticke rekonstrukcije i dekonstrukcije. (shrink)

Na tragu pitanja o tome što znači biti plesni pedagog, cilj ovoga rada bio je ispitati neke odrednice profesije plesnog pedagoga te prikazati način na koji plesni pedagozi progovaraju o onom ‘pedagoškom’ u svojoj profesiji. Primjenom kvalitativnog istraživanja te metodom dubinskog intervjua s plesnim pedagozima koji djeluju u različitim područjima odgojno-obrazovnog i umjetničkog rada, nastojalo se je opisati i analizirati područje njihova rada, odgojnog djelovanja te odgojne vrijednosti koje oni u svome radu afirmiraju. Temeljem kvalitativne analize podataka i primjenom interpretativne (...) fenomenološke analize u bogatom empirijskom narativu identificirano je pet tema: poimanje plesa kao dimenzije umjetničkog i odgojnog djelovanja, odrednice pedagoškog rada, značenje pedagoške uloge, transformacija umjetničke prakse u pedagošku praksu i posebnost odgojno-obrazovne metode. Rezultati istraživanja govore o tome kako plesni pedagozi doživljavaju i tumače svoj pedagoški rad – prije svega kao odgojni rad u kojemu se događa spoj umjetnosti i pedagogije pri čemu je naglašeno njihovo pedagoško umijeće kao neraskidivi dio profesionalnog habitusa plesnog pedagoga. Following the question of what it means to be a dance pedagogue, the aim of this paper was to examine some determinants of the profession of dance pedagogue and to establish the meaning and understanding of the way dance pedagogues speak about the ‘pedagogical’ in their profession. By applying qualitative research and the method of in-depth interviews with dance pedagogues who work in different fields of education and art, we tried to describe and analyse the area of their work, their educational activities, and values they promote in their work. As a result of the qualitative analysis and the interpretative phenomenological analysis of the rich narratives, we have identified five topics: the notion of dance as a dimension of artistic and educational activity; the determinants of pedagogical work; the meaning of pedagogical role; the transformation of artistic practice into pedagogical practice; the distinguishing characteristic of the educational method. The results point to the conclusion that dance pedagogues see their work as a primarily educational work that combines art and pedagogy. The pedagogical knowledge of the dance pedagogues is an inseparable part of their professional habitus. (shrink)

Uzimajuci u obzir razliku izmedju antickog i modernog shvatanja korupcije, zanimalo me je da istrazim vezu korupcije i seksa koja se vec na prvi pogled podrazumeva. Nije mi namera da fenomene korupcije i seksa ispitujem u kontekstu bilo koje moralne kategorije. Medjutim, pitam se sta je imao na umu Flober kada je napisao da se?Rodolf ponasao prema Emi sasvim bezobzirno. Napravio je od nje nesto podatno i korumpirano?. Sta je to sto neodoljivo privlaci korupciju i seks? Da li je moguce (...) iskoreniti korupciju i potisnuti razlicite seksualne prakse, ne bi li korupcija i seks imali samo funkcionalne strategije generacije i reprodukcije? Naznake o ovim fenomenima prate filozofska opazanja Lis Irigare koja polnu razliku, izmedju ostalog, tematizuje i u okvirima generacije i korupcije. (shrink)

Starting from recent formulas of EU bureaucracy for subordinating scientific and educational apparatuses to the needs of the capital and to the requests of its political representatives, the article analyses the interconnection between the historical transformation of the ideological state apparatuses and the epistemological discontinuity provoked by the triumph of technosciences. The hypothesis to be tested is the following: While the crisis of West European-North American capitalism requires an ever tighter submission of ideological state apparatuses, and especially of scientific and (...) academic apparatuses to the needs of the capital, theoretical practices in the humanities and social sciences have come to the point where they entered into an open conflict with the domination of the capital and have, as a consequence, started to subvert their own institutional supports in the ideological apparatuses of the capitalist state. For this purpose, the article reconsiders social sciences as a compromise formation and, eventually, reassesses the historical materialism as a non-Cartesian modern science. Polazeci od skorasnjih formula EU birokratije putem kojih se naucni i obrazovni aparati podredjuju potrebama kapitala i zahtevima njegovih politickih predstavnika, ovaj rad analizira uzajamnu povezanost istorijske transformacije ideoloskih aparata drzave i epistemoloskog diskontinuiteta koji je izazvan trijumfom tehno-nauka. Ispitivacemo sledecu hipotezu: iako kriza kapitalizma u Zapadnoj Evropi i Severnoj Americi zahteva sve cvrsce podredjivanje ideoloskih aparata drzave - narocito onih akademskih i naucnih - teorijske prakse u humanistickim i drustvenim naukama su dosegle tacku otvorenog sukoba sa dominacijom kapitala, cime su sledstveno pocele da podrivaju sopstvena institucionalna uporista u ideoloskim aparatima kapitalisticke drzave. U tu svrhu, rad preispituje drustvene nauke kao jednu kompromisnu formaciju i, naposletku, iznova razmatra istorijski materijalizam kao ne-kartezijansku modernu nauku. (shrink)

Glavna je svrha ovoga članka analizati Argument kontinuiteta, jedan od najutjecajnijih argumenata na kojemu su utemeljeni moralna osuda znanstvenih i medicinskih praksi poput istraživanja i eksperimenata s embrijem, potpomognuta reprodukcije, pobačaja, terapeutskog kloniranja, itd. Prvo se daje vrlo kratko objašnjenje pristupa koji pripisuje status markirajućeg događaja fertilizaciji, identificirajući Argument kontinuiteta među drugim argumentacijama. Nadalje, pokušava se razdvojiti tri moguće interpretacije pojma kontinuiteta pretpostavljenog u Argumentu kontinuiteta, te izdvojiti najuvjerljiviju filozofsku i znanstvenu interpretaciju postfertilizacijskog kontinuiteta. Naposljetku, tvrdim da iz filozofski i (...) znanstveno najprihvatljivije interpretacije ne slijedi: 1) da je fertilizacija nužna odrednica moralnog statusa; 2) da je fertilizacija najrazboritija odrednica moralnog statusa. Ukratko, ovaj članak ima dva cilja: I) pokazati da upravo taj argument ne povlači za sobom stajalište da su gore spomenute prakse moralno nedopustive; II) sugerirati da bi neke pragmatičke strategije koje se bave soritom-prouzročenim paradoksima mogle osigurati filozofijski i znanstveno primjeren okvir za alternativni pristup. (shrink)

U radu se raspravlja o pojmu i povijesti utopije, pri čemu se naglasak stavlja na moderne oblike utopija rodne tematike. Iako bi se moglo reći da je utopijsko mišljenje imanentno čovjeku, danas se riječ ‘utopija’ koristi mahom u pejorativnom značenju tlapnje i/ili političke zamisli čije ostvarenje nužno vodi u neki oblik totalitarizma. Takva su određenja utopije iznikla iz etimoloških, povijesnih i idejnih nedoumica vezanih uz utopijske teorijske i praktične tvorevine. Opisujući utopiju pojmovima kritike, nade i mašte te ju vezujući uz (...) pojam Mannheimove aktivne utopije, u njoj je moguće pronaći elemente za suočavanje s modernim rodnim i ekološkim problemima. Kao primjer su dane feminističke utopije u kojima su testirane razne rodne teorije i prakse te su predložena rješenja za stvaranje ne idealnih i dovršenih, već poboljšanih svjetova, odnosno svjetova koji dopuštaju poboljšanje.This article discusses the concept and history of utopia with an emphasis on the modern forms of gender utopias. Although it can be said that utopian thought is inherent to humans, today the word ‘utopia’ is generally used in a pejorative meaning of an illusion and/or political concept whose actualization necessarily leads to some form of totalitarianism. These assumptions originated from etymological, historical and conceptional dilemmas associated with utopian theoretical and practical realizations. Describing utopia in terms of critique, hope and imagination as well as linking it with the concept of Mannheim’s active utopia it is possible to find in it elements that can be used for dealing with modern gender and ecological problems. As an example are given feminist utopias in which were tested different gender theories and practices and were suggested solutions for creating not ideal or completed but improved worlds, that is, worlds that allow improvement. (shrink)

Za pretpostaviti je da identitet, čak ukoliko ga se i provizorno fiksira, biva promatran kao nestabilna, socijalno uvjetovana kategorija, označena i prepoznata ovisno o preraspodijeljenosti moći i trenutnim diskurzivnim relacijama. Pretpostavka teksta jest da se problematika identiteta promišlja kroz konfliktan suodnos dominantno i marginalno pozicioniranih društvenih aktera. Kontekstualizirano unutar ovakve dualne distribucije moći, aplikativni dio teksta tematizira temu proučavanja problematike identiteta u dva različita društvena diskursa . Pritom, film se promatra kao medij popularne kulture, dok bitan segment znanstveno-teorijskog pristupa temi (...) koji omogućuje raspravu pripada domeni kulturne kritike.Inicijalno zadirući u sferu estetskog, tekst započinje primjerima iz teorije prakse. Tiče se inkorporiranosti filmskih sadržaja u osobne identifikacijske procese svakodnevnog života. Praktična pretpostavka jest: budući da se relevantnost kinematografije u velikoj mjeri očituje u dostupnosti plasiranih sadržaja, sam film se tako predstavlja kao privatni i kolektivni itinerar kulturnih znanja i putokaz življenom iskustvu.Teorijski se pak dio priče odnosi na prenošenje znanja specijaliziranim kodovima koje potvrđuje činjenicu disciplinarnog zatvaranja kao identifikacijskog procesa. Ukoliko pretpostavimo da je inicijalna tendencija prepoznavanja, uspostave i upisivanja identiteta u matricu svakodnevice oblik kritičkog djelovanja, utoliko se s pravom možemo pitati postoji li nešto što možemo zvati paradoksom uspostavljanja identiteta? I ukoliko postoji, sabotira li zapravo taj paradoks vlastitu inicijalnu tendenciju, a ta je, ponovimo to – djelovanje? Zaključak sugerira dijalektički i interdisciplinarni pristup problematici čiji su cilj etički i politički korektnije politike predstavljanja. Preciznije, umjesto danas razvidnih i dominirajućih perpetuiranih reprezentiranja manipuliranog znanja, ovaj rad nastoji otvoriti mogućnosti za samoartikulacije i samoprezentiranja različitih identifikacijskih pozicija.It is procurable to postulate that identity as such, even if tentatively fixed, is being beheld as an unstable, socially conditioned category, marked and recognized depending on the distribution of power and current discourse relations. The assumption of this text is the politics and the problematic of identity viewed through the conflict nature of the dominantly and marginally positioned relation of social actors. Contextualized throughout this binary distribution of power, the applicable part of this text introduces the subject of identity studies and the problematic it beholds within identity itself in two different social discourses . In this perspective, the film is seen as the media of popular culture, while the important part of scientifically-theoretical access to the subject which allows debate, is in the domain of cultural critique.Interfering initially in the domain of esthetics, the text begins with examples in theory of practice. It concerns embeddedness of the film epitome into personal identification processes of everyday life. The practical assumption is: given the fact the relevancy of cinematography is broadly shown in the availability of the placed substance, the film itself is presented as a private and a collective itinerary of cultural knowledge and a signpost for lived experience.The theoretical part of the story relates to the transfer of knowledge using specialized codes while confirming the fact of disciplinal closure as well as the identification process. If we were to assume that the initial tendency of recognition, establishment and inscription of identity into the matrix of everyday life is indeed a form of critical action, than it is right to ask if there is a thing that could be called the paradox of establishing identity. And, if there is indeed such a thing, is this paradox actually sabotaging its own initial tendency – that being – acting? Conclusion suggests dialectical and interdisciplinary approach to the problematic which aims to the more correct politics of representation, both in ethical and political sense. More precisely, this text tries to open the possibilities of self-articulation and self-representation of different identification positions instead of nowadays apparent and dominate representations of manipulated knowledge. (shrink)

U ovom prilogu promišljanju se konzekvencije različitih shvaćanja ideje jednakosti na području teorijâ demokracije i posebice političke prakse. Tek se diferenciranjem ključnih pojmova mogu nadmašiti one lažne alternative koje proizlaze iz nerazjašnjena korištenja odnosnih pojmova i ideja, te onemogućiti njihovu preobrazbu u prazne riječi. Odatle je moguće i postavljanje pitanja o trećem putu koji bi bio u stanju ukloniti lažnu alternativu između totalitarna egalitarizma i razorna neoliberalizma.In diesem Beitrag werden die Konsequenzen differenzierter Auffassungen der Idee des Gleichheits auf den (...) Bereiche der Demokratietheorien und besonders der politischer Praxis nachgedacht. Nur durch die Differenzierung der Schlüsselbegriffe könnte man diejenige falsche Alternativen aufheben, die aus dem unaufgeklärten Gebrauch bezüglicher Begriffe und Ideen folgen, und ihre Umgestaltung in die gehaltlose Wörter vermeiden. Dadurch wird möglich auch die Frage um die Möglichkeit eines dritten Wegs stellen, der in der Lage wäre, die falsche Alternative zwischen totalitaristischen Egalitarismus und zerstörenden Neoliberalismus überzuwinden. (shrink)

Nove tehnologije omogućavaju nove postupke i prakse koji moraju da se moralno i pravno opravdaju. IVF i surogat materinstvo, pored ostalih, spadaju u takve nove prakse. Stara pravila o tome šta je dopušteno a šta mora da se zabrani ponekad nisu dovoljna, a ni analogije obično nisu dovoljne. Da bi se došlo do prihvatljive linije razdvajanja izmedju opravdanog i neopravdanog postupanja treba izvršiti adekvatnu etičku analizu tih fenomena. IVF, tehnologija oplodnje „in vitro“, iako na prvi pogled izaziva sumnjičavost, (...) ne sadrži u sebi nikakav prima facie moralni problem. IVF se može uzeti prosto kao tehnika lečenja neplodnosti ili smanjene plodnosti, što je jedan problem koji pogadja veliki broj ljudi danas. Prigovori koji se mogu staviti ne izgledaju odlučujući a koristi koje se ovom tehnikom postižu su očigledno veoma velike. Ali ta tehnika je povezana sa druga dva momenta, donacijom genetskog materijala i surogat materinstvom, koji povlače razne vrste pitanja koja mogu biti od velikog moralnog i pravnog značaja. U tekstu se, sa etičkog stanovišta, analiziraju najvažnija od tih pitanja i naznačava kriterijum demarkacije koji razdvaja opravdane postupke od onih koji nisu opravdani ili zahtevaju ograničenje kroz pravnu i moralnu regulaciju. (shrink)

Polazeci od ideje solidarnosti u feministickom diskursu koji se bavi suocavanjem sa prosloscu u Srbiji, rad pokrece pitanje kako i zasto feminizam moze da promislja mnogostruke razlicitosti medju zenama u Srbiji. U radu se raspravlja o idejama solidarnosti, konceptu moralne odgovornosti i suocavanja sa prosloscu na koje referiraju i feministicke teorije i prakse u Srbiji. Rad otvara pitanje o solidarnosti kao o strateskom pojmu i ukazuje na politiku ukljucivanja/iskljucivanja mnogostrukih drugosti u okviru nacionalnog kolektiva. Posebna paznja usmerena je na (...) rodne kategorije i konstrukcije razlicitosti unutar njih koje su ukratko prikazane kroz rezultate analize narativa secanja dve grupe zena u Srbiji - medicinskih sestara i antiratnih aktivistkinja - koji sluze kao ilustracija razlicitosti kojima se problematizuje koncept solidarnosti. Pri tom, ukazano je da subjektiviteti, iskustva i rodne pozicije u medjusobnoj interakciji oblikuju secanja, razlicitosti, ali i odnos prema proslosti. PR Projekat Ministarstva nauke Republike Srbije, br. 43007. (shrink)

Nove tehnologije omogućavaju nove postupke i prakse koji moraju da se moralno i pravno opravdaju. IVF i surogat materinstvo, pored ostalih, spadaju u takve nove prakse. Stara pravila o tome šta je dopušteno a šta mora da se zabrani ponekad nisu dovoljna, a ni analogije obično nisu dovoljne. Da bi se došlo do prihvatljive linije razdvajanja izmedju opravdanog i neopravdanog postupanja treba izvršiti adekvatnu etičku analizu tih fenomena. IVF, tehnologija oplodnje „in vitro“, iako na prvi pogled izaziva sumnjičavost, (...) ne sadrži u sebi nikakav prima facie moralni problem. IVF se može uzeti prosto kao tehnika lečenja neplodnosti ili smanjene plodnosti, što je jedan problem koji pogadja veliki broj ljudi danas. Prigovori koji se mogu staviti ne izgledaju odlučujući a koristi koje se ovom tehnikom postižu su očigledno veoma velike. Ali ta tehnika je povezana sa druga momenta, donacijom genetskog materijala i surogat materinstvom, koji povlače razne vrste pitanja koja mogu biti od velikog moralnog i pravnog značaja. U tekstu se, sa etičkog stanovišta, analiziraju najvažnija od tih pitanja i naznačava kriterijum demarkacije koji razdvaja opravdane postupke od onih koji nisu opravdani ili zahtevaju ograničenje kroz pravnu i moralnu regulaciju. (shrink)

U radu ću pokušati ukazati na moguće doprinose razmatranja metafora kao načela spoznaje raspravi o konceptualnim temeljima krize u medicini. Stoga ću u prvom dijelu rada dati sažeti prikaz temeljnih postavki kognitivne teorije metafore u djelu Georgea Lakoffa i Marka Johnsona koje će poslužiti kao smjernice u propitivanju metafora zdravlja i bolesti. U drugom dijelu u razmatranje ću uzeti primjere metafora vezanih uz pojmove zdravlja i bolesti uvriježenih kako u svakodnevnom govoru tako i u znanstvenim i stručnim medicinskim diskursima. Pokušat (...) ću ukazati na koji način one utječu na poimanje zdravlja i bolesti te usmjeruju djelovanje unutar medicinske prakse, u kojoj se kriza medicine najjasnije očituje u vidu dehumaniziranog karaktera odnosa između aktera te prakse. Također će biti riječi i o nekonvencionalnim, alternativnim metaforama i njihovim potencijalima za uspostavu drukčijih, humanijih pojmova i principa prema kojima bi se medicinska praksa mogla ravnati. U konačnici ću ponuditi jedan takav prijedlog koji proizlazi iz temeljnih postavki kognitivne teorije metafora.In this paper I will attempt to point out possible contributions of considering metaphors as principles of cognition to the discussion on conceptual grounds of crisis in medicine. Hence the first part will be a brief review of the basic features of cognitive theory of metaphor in the works of Georg Lakoff and Mark Johnson, which will serve as guidelines in examining metaphors of health and illness. The second part will deal with conventional metaphors associated with the notions of illness and health in everyday speech as well as in scientific and professional medical discourses. I will try to indicate the ways in which these metaphors influence notions of health and illness, thus directing actions in medical practice, which is the place where the crisis of medicine is most clearly manifested in the form of dehumanised character of relationship between medical practice participants. Unconventional, alternative metaphors and their potential for establishing different, more humane notions and principles which could guide medical practice will also be discussed. Finally, I will offer one such proposal which follows the basic ideas of cognitive theory of metaphor. (shrink)

Tekst se bavi problemom može li produžetak trajanja ljudskog života biti uključen u ustavna temeljna pitanja dobro uređenog društva, bilo kao pravo koje treba biti zaštićeno, ili kao zabrana. Kada govorimo o mogućoj zabrani, pitanje je postoje li razlozi na koje je moguće pozvati se u temeljnim zakonodavnim ustanovama društva, kao osnovu za zabranu istraživanja, ili tehnološke prakse, u cilju značajnog produžetka trajanja ljudskog života. Može se činiti očitim da, ako ne postoji pozitivan odgovor na to pitanje, zabrana ovih (...) aktivnosti slijedi neposredno. Međutim, to nije ispravno. Čak i ako nije moguće uspostaviti zabranu na razini ustavnih temeljnih pitanja, može biti još uvijek moguće odrediti zakone na nižim razinama zakonodavstva. Kao posljedica, pojavljuje se novi problem – možemo li odrediti, među temeljnim ustavnim pitanjima, pravo na razvijanje istraživanja i na korištenje tehnoloških resursa, u cilju značajnog produžetka trajanja ljudskog života. Analiziraju se dvije vrste argumenta. Jedan od njih kaže da je produžetak trajanja ljudskog života štetan, budući da ugrožava ljudsku prirodu, a drugi kaže da produžetak trajanja ljudskog života nije koristan, s obzirom da vodi do besmislenosti i dosade. (shrink)