Abstract

Hoe denken vrijdenkers, anarchisten en humanisten over opvoeding en onderwijs en hoe hebben ze bijgedragen aan de ontwikkeling van pedagogiek en onderwijs in Nederland? Dat zijn de vragen die in 'Tussen autonomie of humaniteit' centraal staan. Het boek beantwoordt deze vragen in drie casestudies binnen de periode 1850-1970. De eerste casus gaat over vrijdenkers rond 1860, een periode waarin een nieuwe schoolwet veel pedagogische discussies teweeg bracht over de rol van natuur en godsdienst in de school. In de tweede casus (1912-1920) treden vrijdenkers en anarchisten op. Zij worden onderzocht tegen de achtergrond van de Eerste Wereldoorlog en de opkomst van de reformpedagogiek in Nederland. In de derde casus (1945-1970) staan de humanisten van het Humanistisch Verbond centraal en hun bijdrage aan de ontwikkeling van levensbeschouwelijk onderwijs en de openbare school. 0Deze casussen worden beschreven met de vraag voor ogen of deze groepen humanisten vooral autonomie in de opvoeding nastreefden of de bevordering van humaniteit. Dat levert een boeiend beeld op van de diversiteit van humanistische pedagogische perspectieven, waaronder het naturalistisch-romantische, het radicaal-kritische en het existentialistische perspectief.